ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী মহামান্য শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদী আৰু শ্ৰীলংকাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি মহামান্য অনুৰা কুমাৰ দিশানায়কেই ২০২৪ চনৰ ১৬ ডিচেম্বৰত নতুন দিল্লীত অনুষ্ঠিত তেওঁলোকৰ বৈঠকত ভাৰত গণৰাজ্যলৈ কৰা চৰকাৰী ভ্ৰমণৰ সময়ত বিস্তৃত আৰু ফলপ্ৰসূ আলোচনা কৰে।

২. দুয়োগৰাকী নেতাই পুনৰ কয় যে ভাৰত-শ্ৰীলংকা দ্বিপাক্ষিক অংশীদাৰিত্ব গভীৰ সাংস্কৃতিক আৰু সভ্যতাৰ সম্পৰ্ক, ভৌগোলিক নৈকট্য আৰু জনসাধাৰণৰ মাজত স্থাপিত পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কৰ দ্বাৰা নিৰ্ভৰশীল।

৩. ২০২২ চনত হোৱা অভূতপূৰ্ব অৰ্থনৈতিক সংকটৰ সময়ত আৰু ইয়াৰ পৰৱৰ্তী পৰিস্থিতিত শ্ৰীলংকাৰ জনসাধাৰণলৈ ভাৰতে আগবঢ়াোৱা আন্তৰিক সহযোগিতাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই গভীৰ প্ৰশংসা কৰে। এক সমৃদ্ধ ভৱিষ্যত, বৃহত্তৰ সুযোগ আৰু নিৰন্তৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ জনসাধাৰণৰ আশা-আকাংক্ষা পূৰণৰ প্ৰতি তেওঁৰ গভীৰ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধতাৰ কথা স্মৰণ কৰি তেওঁ এই উদ্দেশ্যসমূহৰ সফলতাৰ বাবে ভাৰতৰ নিৰন্তৰ সমৰ্থনৰ বাবে আশা ব্যক্ত কৰে। প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ভাৰতৰ 'চুবুৰীয়া প্ৰথম' নীতি আৰু 'সাগৰ' দৃষ্টিভংগীত শ্ৰীলংকাই দখল কৰা বিশেষ স্থানৰ সৈতে সংগতি ৰাখি ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেক এই ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ সম্পূৰ্ণ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধতাৰ আশ্বাস দিয়ে।

৪. দুয়োগৰাকী নেতাই স্বীকাৰ কৰে যে বিগত বছৰবোৰত দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক গভীৰ হৈ উঠিছে আৰু শ্ৰীলংকাৰ আৰ্থ-সামাজিক বিকাশত ভাৰতে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগাইছে। অধিক সহযোগিতাৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উল্লেখ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ মাজৰ সম্পৰ্কক দুয়োখন দেশৰ জনসাধাৰণৰ কল্যাণৰ বাবে পাৰস্পৰিক ভাৱে লাভজনক ব্যাপক অংশীদাৰিত্বলৈ আগুৱাই নিয়াৰ প্ৰতিশ্ৰুতি নিশ্চিত কৰে।

ৰাজনৈতিক বিনিময়

৫. বিগত দশকত বৰ্ধিত ৰাজনৈতিক বাৰ্তালাপ আৰু দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক গভীৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত তেওঁলোকৰ অৱদানৰ কথা স্বীকাৰ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই নেতৃত্ব আৰু মন্ত্ৰী পৰ্যায়ত ৰাজনৈতিক সম্পৰ্ক অধিক প্ৰগাঢ় কৰাৰ বাবে সন্মত হয়।

দুয়োগৰাকী নেতাই গণতান্ত্ৰিক মূল্যবোধক উদগণি দিয়া আৰু তেওঁলোকৰ প্ৰতিষ্ঠানগত সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ পদ্ধতিসমূহৰ বিশেষজ্ঞতা সহভাগ কৰাৰ বাবে সংসদীয় পৰ্যায়ৰ নিয়মীয়া বিনিময়তো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।

উন্নয়ন সহযোগিতা

৭. দুয়োগৰাকী নেতাই শ্ৰীলংকালৈ ভাৰতৰ উন্নয়নমূলক সহায়ৰ ইতিবাচক আৰু প্ৰভাৱশালী ভূমিকাৰ কথা স্বীকাৰ কৰে, যিয়ে ইয়াৰ আৰ্থসামাজিক বিকাশত গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগাইছে৷ ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই চলিত ঋণ পুনৰ্গঠনৰ পিছতো প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ বাবে ভাৰতৰ নিৰন্তৰ সমৰ্থনক প্ৰশংসা কৰে। তেওঁ লগতে ৰেখা ৰখা প্ৰকল্পসমূহৰ বাবে অনুদান সাহায্য আগবঢ়োৱাৰ বাবে ভাৰতে গ্ৰহণ কৰা সিদ্ধান্তৰ কথা স্বীকাৰ কৰে, যাৰ ফলত শ্ৰীলংকাৰ ঋণৰ বোজা হ্ৰাস হয়।

৮. জনমুখী উন্নয়নমূলক অংশীদাৰিত্ব অধিক তীব্ৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ঘনিষ্ঠভাৱে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি পুনৰ নিশ্চিত কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই নিম্নোল্লিখিত সমূহৰ বাবে সন্মত হয়:

ক. ভাৰতীয় গৃহ নিৰ্মাণ প্ৰকল্পৰ তৃতীয় আৰু চতুৰ্থ পৰ্যায়, ৩ (তিনি)টা দ্বীপপুঞ্জ হাইব্ৰিড নৱীকৰণযোগ্য শক্তি প্ৰকল্প আৰু সমগ্ৰ শ্ৰীলংকাত উচ্চ প্ৰভাৱ সম্প্ৰদায় উন্নয়ন প্ৰকল্পৰ দৰে চলিত প্ৰকল্পসমূহ সময়মতে সম্পূৰ্ণ কৰাৰ বাবে একেলগে কাম কৰা;

খ. ভাৰতীয় মূলৰ তামিল সম্প্ৰদায়, পূব প্ৰদেশৰ বাবে প্ৰকল্পবোৰ সময়মতে ৰূপায়ণ কৰা আৰু শ্ৰীলংকাৰ ধৰ্মীয় স্থানসমূহৰ সৌৰ বৈদ্যুতিকীকৰণৰ দিশত সম্পূৰ্ণ সমৰ্থন আগবঢ়োৱা;

গ. শ্ৰীলংকা চৰকাৰৰ প্ৰয়োজনীয়তা আৰু প্ৰাথমিকতা অনুসৰি উন্নয়নমূলক অংশীদাৰিত্বৰ বাবে নতুন প্ৰকল্প আৰু সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰসমূহ চিনাক্ত কৰা।

প্ৰশিক্ষণ আৰু সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধন

৯. সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধনৰ বাবে শ্ৰীলংকালৈ সহযোগিতা সম্প্ৰসাৰিত কৰাত ভাৰতৰ ভূমিকাৰ কথা উল্লেখ কৰি আৰু শ্ৰীলংকাৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত অনুকূলিত প্ৰশিক্ষণ আৰু সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধনৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা উল্লেখ কৰি নেতাদ্বয়ে:

ক. ভাৰতৰ ৰাষ্ট্ৰীয় সুশাসন কেন্দ্ৰৰ জৰিয়তে পাঁচবছৰৰ ভিতৰত মন্ত্ৰালয় আৰু বিভাগসমূহত শ্ৰীলংকাৰ ১৫০০ অসামৰিক কৰ্মচাৰীৰ কেন্দ্ৰীভূত প্ৰশিক্ষণ আয়োজন কৰিবলৈ সন্মত হৈছে; আৰু

খ. শ্ৰীলংকাৰ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি অন্যান্য ক্ষেত্ৰৰ লগতে অসামৰিক, প্ৰতিৰক্ষা আৰু আইনী ক্ষেত্ৰত শ্ৰীলংকাৰ বিষয়াসকলৰ বাবে অধিক প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচী অন্বেষণ কৰিবলৈ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধ।

ঋণ পুনৰ্গঠন

১০. ৪ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ মূল্যৰ জৰুৰীকালীন বিত্তীয় আৰু বিদেশী মুদ্ৰাৰ সহযোগিতাকে ধৰি অতুলনীয় আৰু বহুমুখী সহায়ৰ জৰিয়তে শ্ৰীলংকাৰ অৰ্থনীতি স্থিৰ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ সমৰ্থনৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীক ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰে। তেওঁ অফিচিয়েল ক্ৰেডিটৰ কমিটি (অ'চিচি)ৰ সহ-সভাপতি হিচাপে, সময়মতে ঋণ পুনৰ্গঠন আলোচনা চূড়ান্ত কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰাকে ধৰি শ্ৰীলংকাৰ ঋণ পুনৰ্গঠন প্ৰক্ৰিয়াত ভাৰতৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ সহায়ৰ কথা স্বীকাৰ কৰে। তেওঁ লগতে ভাৰত চৰকাৰক বৰ্তমানৰ ঋণ প্ৰক্ৰিয়াৰ অধীনত সম্পূৰ্ণ হোৱা প্ৰকল্পসমূহৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ পৰা প্ৰাপ্য পৰিশোধ নিষ্পত্তি কৰাৰ বাবে ২০.৬৬ মিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰৰ বিত্তীয় সাহায্য আগবঢ়োৱাৰ বাবে ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰে, যাৰ ফলত এক সংকটজনক সময়ত ঋণৰ বোজা যথেষ্ট হ্ৰাস পায়। শ্ৰীলংকাৰ সৈতে ঘনিষ্ঠ আৰু বিশেষ সম্পৰ্কৰ কথা উল্লেখ কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে প্ৰয়োজনৰ সময়ত আৰু ইয়াৰ জনসাধাৰণৰ বাবে অৰ্থনৈতিক পুনৰুদ্ধাৰ আৰু স্থিৰতা আৰু সমৃদ্ধিৰ অন্বেষণত দেশখনলৈ ভাৰতৰ নিৰন্তৰ সমৰ্থনৰ কথা দোহাৰে। নেতাদ্বয়ে বিষয়াসকলক ঋণ পুনৰ্গঠনৰ দ্বিপাক্ষিক বুজাবুজি চুক্তি সন্দৰ্ভত আলোচনা চূড়ান্ত কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে।

১১. দুয়োগৰাকী নেতাই সন্মত হয় যে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত বিনিয়োগৰ নেতৃত্বত অংশীদাৰিত্বৰ দিশত ঋণ-চালিত আৰ্হিৰ পৰা এক কৌশলগত পৰিৱৰ্তনে শ্ৰীলংকাত অৰ্থনৈতিক পুনৰুদ্ধাৰ, উন্নয়ন আৰু সমৃদ্ধিৰ বাবে অধিক বহনক্ষম পথ নিশ্চিত কৰিব।

নিৰ্মাণ

১২. নেতাদ্বয়ে অধিক সংযোগৰ গুৰুত্বৰ কথা উল্লেখ কৰে আৰু দুয়োখন অৰ্থনীতিৰ মাজত পৰিপূৰকতাৰ উপস্থিতিৰ কথা স্বীকাৰ কৰে, যাক দুয়োখন দেশৰ অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু প্ৰগতিৰ বাবে ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি। এই ক্ষেত্ৰত:

ক. নাগাপট্টিনম আৰু কাঞ্চেশন্থুৰাইৰ মাজত যাত্ৰীবাহী ফেৰীসেৱা পুনৰ আৰম্ভ হোৱাত সন্তুষ্টি ব্যক্ত কৰি তেওঁলোকে সন্মত হয় যে বিষয়াসকলে ৰামেশ্বৰম আৰু তালাইমান্নাৰৰ মাজত যাত্ৰীবাহী ফেৰীসেৱা অচিৰেই পুনৰ আৰম্ভ কৰাৰ দিশত কাম কৰা উচিত।

খ. শ্ৰীলংকাৰ কাঞ্চান্থুৰাই বন্দৰৰ পুনৰ্সংস্থাপনৰ ক্ষেত্ৰত যুটীয়াভাৱে কাম কৰাৰ সম্ভাৱনা অন্বেষণ কৰা, যিটো ভাৰত চৰকাৰৰ অনুদান সহায়ত ৰূপায়ণ কৰা হ'ব।

শক্তি বিকাশ

১৩. শক্তি সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাৰ বাবে নিৰ্ভৰযোগ্য, সুলভ আৰু সময়োপযোগী শক্তি সম্পদৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই শক্তিখণ্ডত সহযোগিতা শক্তিশালী কৰা আৰু ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ মাজত চলি থকা শক্তি সহযোগিতা প্ৰকল্পসমূহৰ সময়মতে ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত সহায় আগবঢ়োৱাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে৷ এই সন্দৰ্ভত, নেতাদ্বয়ে নিম্নোল্লিখিত প্ৰসংগসমূহত সন্মতি প্ৰকাশ কৰে:

১. সম্পুৰত সৌৰ শক্তি প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ দিশত পদক্ষেপ লোৱা আৰু শ্ৰীলংকাৰ প্ৰয়োজনীয়তা অনুসৰি ইয়াৰ সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধনৰ ব্যৱস্থা কৰা।

২. আলোচনাৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ত থকা কেবাটাও প্ৰস্তাৱৰ বিবেচনা অব্যাহত ৰখা, যাৰ ভিতৰত আছে:

(ক) ভাৰতৰ পৰা শ্ৰীলংকালৈ এলএনজি যোগান।

(খ) ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ মাজত এক উচ্চ ক্ষমতাসম্পন্ন পাৱাৰ গ্ৰিড আন্তঃসংযোগ স্থাপন।

(গ) সুলভ আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য শক্তি যোগানৰ বাবে ভাৰতৰ পৰা শ্ৰীলংকালৈ এক বহু-সামগ্ৰীৰ পাইপলাইন ৰূপায়ণৰ বাবে ভাৰত, শ্ৰীলংকা আৰু ইউএই-ৰ মাজত সহযোগিতা।

(ঘ) পাল্ক ষ্ট্ৰেইটছ-ত অফশ্বৰ বায়ু শক্তিৰ সম্ভাৱনাৰ যুটীয়া বিকাশ, আনহাতে জীৱজন্তু আৰু উদ্ভিদকে ধৰি পৰিৱেশ সুৰক্ষাক প্ৰাথমিকতা প্ৰদান কৰা।

১৪. ট্ৰিঙ্কোমালী টেংক ফাৰ্ম-ৰ উন্নয়নত চলি থকা সহযোগিতাৰ কথা স্বীকাৰ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই ত্ৰিঙ্কোমালীক এক আঞ্চলিক শক্তি আৰু ঔদ্যোগিক কেন্দ্ৰ হিচাপে বিকাশত সহায় কৰাৰ সিদ্ধান্ত লয়।

জনকেন্দ্ৰিক ডিজিটাইজেশ্যন

১৫. জনকেন্দ্ৰিক ডিজিটাইজেশ্যনৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ সফল অভিজ্ঞতাৰ কথা স্বীকাৰ কৰি, যিয়ে শাসন ব্যৱস্থা উন্নত কৰা, সেৱা প্ৰদানৰ পৰিৱৰ্তন, স্বচ্ছতা আৰম্ভ কৰা আৰু সমাজ কল্যাণত অৰিহণা যোগোৱাত সহায় কৰিছে, ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই ভাৰতৰ সহায়ত শ্ৰীলংকাত একে ধৰণৰ ব্যৱস্থা স্থাপনৰ অন্বেষণত তেওঁৰ চৰকাৰৰ আগ্ৰহ প্ৰকাশ কৰে। প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে এই ক্ষেত্ৰত শ্ৰীলংকাৰ প্ৰচেষ্টাক সম্পূৰ্ণৰূপে সমৰ্থন কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ তৎপৰতাৰ কথা জনায়। এই সন্দৰ্ভত দুয়োগৰাকী নেতাই এই প্ৰসংগত সন্মতি প্ৰকাশ কৰে:

ক. জনসাধাৰণক চৰকাৰী সেৱা প্ৰদান উন্নত কৰাৰ প্ৰচেষ্টাত দেশক সহায় কৰাৰ বাবে শ্ৰীলংকা ইউনিক ডিজিটেল আইডেন্টিটী (এছএলইউডিআই) প্ৰকল্পৰ কাৰ্যকৰীকৰণ ত্বৰান্বিত কৰা;

খ. ভাৰতৰ সহায়ত শ্ৰীলংকাত ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি (ডিপিআই) সম্পূৰ্ণৰূপে আৰম্ভ কৰাৰ পথত সহযোগিতা কৰা।

গ. শ্ৰীলংকাত ডিজিলকাৰ ৰূপায়ণৰ সন্দৰ্ভত চলি থকা কাৰিকৰী আলোচনা আগবঢ়োৱাকে ধৰি ভাৰতত ইতিমধ্যে স্থাপিত অভিজ্ঞতা আৰু প্ৰণালীক আধাৰিত কৰি শ্ৰীলংকাত ডিপিআই ষ্টেকৰ ৰূপায়ণৰ পথ অন্বেষণ কৰিবলৈ এটা যুটীয়া কাৰ্যকৰী গোট স্থাপন কৰা।

ঘ. দুয়োখন দেশৰ সুবিধাৰ বাবে ইউপিআই ডিজিটেল পৰিশোধৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি কৰি আৰু দুয়োখন দেশৰ পৰিশোধ প্ৰণালী সম্পৰ্কীয় নিয়ামক নিৰ্দেশনা অনুসৰি ডিজিটেল বিত্তীয় লেনদেনক উত্সাহিত কৰা।

ঙ. শ্ৰীলংকাত সমতুল্য প্ৰণালী স্থাপনৰ লাভালাভ অন্বেষণ কৰাৰ লক্ষ্যৰে ভাৰতৰ আধাৰ প্লেটফৰ্ম, জিইএম পৰ্টেল, প্ৰধানমন্ত্ৰী গতি শক্তি ডিজিটেল প্লেটফৰ্ম, ডিজিটাইজড কাষ্টম আৰু অন্যান্য কৰ প্ৰক্ৰিয়াৰ পৰা শিক্ষা প্ৰাপ্ত কৰাৰ বাবে দ্বিপাক্ষিক বিনিময় অব্যাহত ৰাখা।

শিক্ষা আৰু প্ৰযুক্তি

১৬. শ্ৰীলংকাত মানৱ-সম্পদ বিকাশত সহায় কৰা আৰু উদ্ভাৱন আৰু প্ৰযুক্তিৰ প্ৰচাৰৰ লক্ষ্যৰে দুয়োগৰাকী নেতাই এইবোৰ প্ৰসংগত সন্মতি দিয়ে:

ক. কৃষি, জলজ পালন, ডিজিটেল অৰ্থনীতি, স্বাস্থ্য আৰু পাৰস্পৰিক স্বাৰ্থৰ অন্যান্য ক্ষেত্ৰত গৱেষণা আৰু বিকাশৰ ক্ষেত্ৰত সহযোগিতা সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ চেষ্টা কৰা।

খ. দুয়োখন দেশৰ শিক্ষানুষ্ঠানৰ মাজত সহযোগিতা অন্বেষণ কৰা।

গ. শ্ৰীলংকাৰ ষ্টাৰ্ট-আপৰ পৰামৰ্শকে ধৰি ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ তথ্য যোগাযোগ প্ৰযুক্তি সংস্থা (আইচিটিএ)ৰ মাজত সহযোগিতা বৃদ্ধি কৰা।

বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ সহযোগিতা

১৭. ভাৰত-শ্ৰীলংকা মুক্ত বাণিজ্য চুক্তিয়ে দুয়োখন দেশৰ মাজত বাণিজ্যিক অংশীদাৰিত্ব বৃদ্ধি কৰাৰ লগতে ভাৰতত অৰ্থনৈতিক বিকাশ আৰু সুযোগৰ গতি আৰু লগতে বৰ্ধিত বজাৰৰ আকাৰ আৰু শ্ৰীলংকাৰ বাবে বাণিজ্য আৰু বিনিয়োগ বৃদ্ধিৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উল্লেখ কৰি বাণিজ্যিক সম্পৰ্ক অধিক সম্প্ৰসাৰিত কৰাৰ যথেষ্ট সম্ভাৱনা আছে বুলি স্বীকাৰ কৰে দুয়োগৰাকী নেতাই।  দুয়োগৰাকী নেতাই সন্মত হয় যে এইবোৰৰ প্ৰতি প্ৰতিশ্ৰুতি দি বাণিজ্যিক অংশীদাৰিত্ব আৰু অধিক বৃদ্ধি কৰাটো এতিয়া উপযুক্ত হব।

ক. অৰ্থনৈতিক আৰু প্ৰযুক্তিগত সহযোগিতা চুক্তি সন্দৰ্ভত আলোচনা অব্যাহত ৰাখা৷

খ. দুয়োখন দেশৰ মাজত আইএনআৰ-এলকেআৰ বাণিজ্যিক নিষ্পত্তিৰ পৰিসৰ বৃদ্ধি কৰা।

গ. শ্ৰীলংকাৰ মুখ্য খণ্ডসমূহত বিনিয়োগক উৎসাহিত কৰি ইয়াৰ ৰপ্তানিৰ সম্ভাৱনা বৃদ্ধি কৰা।

১৮৷ প্ৰস্তাৱিত দ্বিপাক্ষিক সামাজিক সুৰক্ষা চুক্তিৰ অনতিবিলম্ব চূড়ান্তকৰণৰ বাবে আলোচনা অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত দুয়োগৰাকী নেতাই একমত হয়৷

কৃষি আৰু পশুপালন

১৯. দুয়োগৰাকী নেতাই স্বনিৰ্ভৰশীলতা আৰু পুষ্টিগত সুৰক্ষাৰ বাবে শ্ৰীলংকাত দুগ্ধ খণ্ডৰ উন্নয়নৰ বাবে চলি থকা সহযোগিতাৰ প্ৰশংসা কৰে৷

২০. কৃষি আধুনিকীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই প্ৰান কৰা গুৰুত্বৰ কথা উল্লেখ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই শ্ৰীলংকাৰ কৃষিখণ্ডৰ ব্যাপক উন্নয়নৰ সম্ভাৱনা পৰীক্ষা কৰাৰ বাবে এক যুটীয়া কাৰ্যকৰী গোট স্থাপনৰ বাবে সন্মত হয়।

কৌশলগত আৰু প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতা

২১. ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ অংশীদাৰী নিৰাপত্তাৰ স্বাৰ্থক স্বীকৃতি দি দুয়োগৰাকী নেতাই পাৰস্পৰিক বিশ্বাস আৰু স্বচ্ছতাক আধাৰিত কৰি নিয়মীয়া আলোচনাৰ গুৰুত্ব আৰু ইজনে সিজনৰ নিৰাপত্তাৰ বিষয়ত প্ৰাধান্য দিয়াৰ কথা স্বীকাৰ কৰে৷ প্ৰাকৃতিক অংশীদাৰ হিচাপে দুয়োগৰাকী নেতাই ভাৰত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত দুয়োখন দেশে সন্মুখীন হোৱা উমৈহতীয়া প্ৰত্যাহ্বানসমূহত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু পৰম্পৰাগত আৰু অ-পৰম্পৰাগত ভাবুকিৰে মোকাবিলা কৰাৰ লগতে এক স্বাধীন, মুক্ত, সুৰক্ষিত আৰু নিৰাপদ ভাৰত মহাসাগৰী অঞ্চল নিশ্চিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত একেলগে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধতা পুনৰ ব্যক্ত কৰে। ভাৰত শ্ৰীলংকাৰ নিকটতম সামুদ্ৰিক চুবুৰীয়া হিচাপে ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই ভাৰতৰ নিৰাপত্তাৰ লগতে আঞ্চলিক স্থিৰতাৰ প্ৰতি কোনো ধৰণৰ বিদ্বেষপূৰ্ণ ভাৱে নিজৰ ভূখণ্ড ব্যৱহাৰ কৰিবলৈ অনুমতি নিদিয়াৰ শ্ৰীলংকাৰ উল্লেখিত স্থিতিৰ কথা দোহাৰে।

২২. প্ৰশিক্ষণ, বিনিময় কাৰ্যসূচী, জাহাজ ভ্ৰমণ, দ্বিপাক্ষিক অনুশীলন আৰু প্ৰতিৰক্ষা সামৰ্থ্য বৃদ্ধিত সহায়ৰ ক্ষেত্ৰত চলি থকা প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাত সন্তুষ্টি প্ৰকাশ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই সামুদ্ৰিক আৰু নিৰাপত্তা সহযোগিতা আগবঢ়াবলৈ সন্মত হয়।

২৩. ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই সামুদ্ৰিক নিৰীক্ষণৰ বাবে ডৰ্ণিয়াৰ বিমানৰ ব্যৱস্থাৰ জৰিয়তে ভাৰতক সমৰ্থন জনোৱাৰ বাবে ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰে; আৰু অন্যান্য সহায়ৰ ভিতৰত শ্ৰীলংকাত সামুদ্ৰিক উদ্ধাৰ আৰু সমন্বয় কেন্দ্ৰ স্থাপন কৰা আৰু ইয়াৰ সামুদ্ৰিক ক্ষেত্ৰ সজাগতা বৃদ্ধিৰ বাবে শ্ৰীলংকাৰ বাবে গুৰুত্বপূৰ্ণ। তেওঁ মানৱীয় সহায় আৰু দুৰ্যোগ সাহায্যৰ ক্ষেত্ৰত শ্ৰীলংকাৰ বাবে 'প্ৰথম সঁহাৰি দাতা' হিচাপে ভাৰতৰ ভূমিকাক অধিক প্ৰশংসা কৰে। গুৰুত্বপূৰ্ণভাৱে, সন্দেহযুক্ত লোকৰ সৈতে বৃহৎ পৰিমাণৰ নিচাজাতীয় সামগ্ৰী সৰবৰাহ কৰা জাহাজ জব্দ কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকা নৌসেনাৰ সহযোগিতামূলক প্ৰচেষ্টাত শেহতীয়াকৈ সফলতাৰ কথা উল্লেখ কৰা হৈছিল আৰু ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই ভাৰতীয় নৌসেনাৰ প্ৰতি কৃতজ্ঞতা জ্ঞাপন কৰে।

২৪. এক বিশ্বস্ত আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য অংশীদাৰ হিচাপে ভাৰতে শ্ৰীলংকাৰ সৈতে ইয়াৰ প্ৰতিৰক্ষা আৰু সামুদ্ৰিক নিৰাপত্তাৰ প্ৰয়োজনীয়তা আগবঢ়োৱাৰ ক্ষেত্ৰত ঘনিষ্ঠভাৱে কাম কৰাৰ আৰু ইয়াৰ সামুদ্ৰিক প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে ইয়াৰ সামৰ্থ্য বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰয়োজনীয় সহায় আগবঢ়োৱাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি প্ৰদান কৰে।

২৫. সন্ত্ৰাসবাদ, ড্ৰাগ/নিচাজাতীয় সামগ্ৰীৰ চোৰাং ব্যৱসায়, মানি লণ্ডাৰিং আদিৰ দৰে বিভিন্ন নিৰাপত্তা ভাবুকিৰ প্ৰতি গুৰুত্ব আৰোপ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই প্ৰশিক্ষণ, সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধন, আৰু চোৰাংচোৱা আৰু তথ্য আদান-প্ৰদানৰ ক্ষেত্ৰত চলি থকা প্ৰচেষ্টাক অধিক শক্তিশালী কৰিবলৈ সন্মত হয়। এই সন্দৰ্ভত, তেওঁলোকে এইসমূহ প্ৰসংগত সন্মত হয়:

ক. প্ৰতিৰক্ষা সহযোগিতাৰ ক্ষেত্ৰত এক ফ্ৰেমৱৰ্ক চুক্তি সম্পাদন কৰাৰ সম্ভাৱনা অন্বেষণ কৰা;

খ. হাইড্ৰ'গ্ৰাফীত সহযোগিতা বৃদ্ধি কৰা;

গ. শ্ৰীলংকাৰ প্ৰতিৰক্ষা সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধনৰ বাবে প্ৰতিৰক্ষা মঞ্চ আৰু সম্পদৰ ব্যৱস্থা;

ঘ. যুটীয়া অনুশীলন, সামুদ্ৰিক নিৰীক্ষণ, আৰু প্ৰতিৰক্ষা আলোচনা আৰু বিনিময়ৰ জৰিয়তে সহযোগিতা তীব্ৰ কৰা;

ঙ. দুৰ্যোগ প্ৰশমন, সাহায্য আৰু পুনৰ্সংস্থাপনৰ ক্ষেত্ৰত শ্ৰীলংকাৰ সামৰ্থ্য শক্তিশালী কৰাৰ বাবে প্ৰশিক্ষণ, যুটীয়া অনুশীলন আৰু সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ পদ্ধতিৰ ভাগ-বতৰা কৰাকে ধৰি সহায় আগবঢ়োৱা; আৰু

চ. শ্ৰীলংকাৰ প্ৰতিৰক্ষা বাহিনীৰ বাবে সামৰ্থ্য বৰ্দ্ধন আৰু প্ৰশিক্ষণ বৃদ্ধি কৰা আৰু য'ত প্ৰয়োজন হয়, ট্ৰেইলৰ মেড প্ৰশিক্ষণ কাৰ্যসূচী পৰিচালনা কৰা।

সাংস্কৃতিক আৰু পৰ্যটন বিকাশ

২৬. তেওঁলোকৰ সাংস্কৃতিক সম্পৰ্ক, ভৌগোলিক নৈকট্য আৰু সভ্যতাৰ সম্পৰ্কৰ কথা উল্লেখ কৰি দুয়োগৰাকী নেতাই দুয়োখন দেশৰ মাজত সাংস্কৃতিক আৰু পৰ্যটন সম্পৰ্ক অধিক বৃদ্ধি কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ কথা স্বীকাৰ কৰে৷ শ্ৰীলংকাৰ বাবে ভাৰত পৰ্যটনৰ সৰ্ববৃহৎ উৎস হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত দুয়োগৰাকী নেতাই এইবোৰৰ প্ৰতি প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধতা প্ৰকাশ কৰে:

ক. ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ বিভিন্ন গন্তব্যস্থানলৈ বিমান সংযোগ বৃদ্ধি কৰাৰ উপৰিও চেন্নাই আৰু জাফনাৰ মাজত সফলতাৰে বিমান চলাচল পুনৰ আৰম্ভ হোৱাৰ কথা উল্লেখ কৰে।

খ. শ্ৰীলংকাৰ বিমানবন্দৰৰ উন্নয়নৰ প্ৰসংগত আলোচনা অব্যাহত ৰাখিছে।

গ. শ্ৰীলংকাত পৰ্যটন আন্তঃগাঁথনিৰ বিকাশৰ বাবে ভাৰতীয় বিনিয়োগক উদগণি যোগোৱা।

ঘ. ধৰ্মীয় আৰু সাংস্কৃতিক পৰ্যটনৰ বিকাশৰ বাবে এক সুবিধাজনক পৰিকাঠামো স্থাপন কৰা।

ঙ. দুয়োখন দেশৰ মাজত সাংস্কৃতিক আৰু ভাষিক সম্পৰ্কৰ প্ৰচাৰ আৰু উন্নতিৰ বাবে শিক্ষানুষ্ঠানসমূহৰ মাজত শৈক্ষিক সম্পৰ্ক বৃদ্ধি কৰা।

মীন পালন

২৭. দুয়োপক্ষৰ মাছমৰীয়াসকলে সন্মুখীন হোৱা সমস্যাসমূহ স্বীকাৰ কৰি আৰু জীৱিকাৰ উদ্বেগৰ কথা স্বীকাৰ কৰি নেতাদ্বয়ে মানৱীয় ভাৱে এইবোৰৰ সমাধান অব্যাহত ৰখাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত একমত হয়। এই ক্ষেত্ৰত, তেওঁলোকে যিকোনো আক্ৰমণাত্মক আচৰণ বা হিংসা পৰিহাৰ কৰাৰ বাবে ব্যৱস্থা লোৱাৰ প্ৰয়োজনীয়তাতো গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। তেওঁলোকে কলম্বোত মীন পালনত ষষ্ঠ যুটীয়া কাৰ্যকৰী গোটৰ বৈঠকৰ শেহতীয়া সমাপ্তিক আদৰণি জনায়। নেতাদ্বয়ে বিশ্বাস ব্যক্ত কৰে যে আলোচনা আৰু গঠনমূলক ব্যস্ততাৰ জৰিয়তে এক দীৰ্ঘম্যাদী আৰু পাৰস্পৰিক ভাৱে গ্ৰহণযোগ্য সমাধান প্ৰাপ্ত কৰিব পাৰি। ভাৰত আৰু শ্ৰীলংকাৰ মাজত থকা বিশেষ সম্পৰ্কৰ প্ৰতি লক্ষ্য ৰাখি তেওঁলোকে বিষয়াসকলক এই সমস্যাসমূহৰ সমাধানৰ বাবে তেওঁলোকৰ সম্পৰ্ক অব্যাহত ৰাখিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে।

২৮. ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই পইণ্ট পেদ্ৰো ফিছিং হাৰ্বাৰ বিকাশ, কৰাইনগৰ নাওঘৰৰ পুনৰ্সংস্থাপন আৰু ভাৰতীয় সহায়ৰ জৰিয়তে জলজ পালনত সহযোগিতাকে ধৰি শ্ৰীলংকাত মীন পালনৰ বহনক্ষম আৰু বাণিজ্যিক বিকাশৰ বাবে ভাৰতক ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰে।

আঞ্চলিক আৰু বহুপাক্ষিক সহযোগিতা

২৯. ভাৰত মহাসাগৰীয় অঞ্চলত সামুদ্ৰিক নিৰাপত্তাৰ অংশীদাৰী স্বাৰ্থক স্বীকৃতি দি দুয়োগৰাকী নেতাই দ্বিপাক্ষিক আৰু বিদ্যমান আঞ্চলিক পৰিকাঠামোসমূহৰ জৰিয়তে আঞ্চলিক সামুদ্ৰিক নিৰাপত্তা শক্তিশালী কৰাৰ ক্ষেত্ৰত যুটীয়াভাৱে অনুসৰণ কৰিবলৈ সন্মত হয়৷ এই সন্দৰ্ভত নেতাদ্বয়ে কলম্বোত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা কলম্বো নিৰাপত্তা সন্মিলন-ৰ প্ৰতিষ্ঠাপক দস্তাবেজসমূহ শেহতীয়াকৈ স্বাক্ষৰ কৰা পদক্ষেপক আদৰণি জনায়। ভাৰতে সন্মিলন-ৰ উদ্দেশ্যসমূহ আগবঢ়োৱাৰ ক্ষেত্ৰত শ্ৰীলংকাক সমৰ্থন জনোৱাৰ কথা দোহাৰে।

৩০. ভাৰতে শ্ৰীলংকাৰ আইঅ'আৰএ-ৰ অধ্যক্ষপদৰ প্ৰতি সম্পূৰ্ণ সমৰ্থন জনায়। দুয়োগৰাকী নেতাই অঞ্চলটোৰ সকলোৰে নিৰাপত্তা আৰু উন্নয়নৰ বাবে আইঅআৰএ সদস্য দেশসমূহৰ দ্বাৰা এক গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰ্য পৰিকল্পনাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।

৩১. দুয়োগৰাকী নেতাই বিমষ্টেক-ৰ অধীনত আঞ্চলিক সহযোগিতা অধিক শক্তিশালী আৰু বৃদ্ধি কৰাৰ বাবে তেওঁলোকৰ প্ৰতিশ্ৰুতিবদ্ধতাৰ কথাও উল্লেখ কৰে৷

৩২. ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই ব্ৰিকছ-ৰ সদস্য হ'বলৈ শ্ৰীলংকাৰ আবেদনৰ প্ৰতি প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ সমৰ্থনৰ বাবে অনুৰোধ জনায়।

৩৩. প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে ২০২৮-২০২৯ বৰ্ষৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ নিৰাপত্তা পৰিষদত স্থায়ী আসনৰ বাবে ভাৰতৰ প্ৰাৰ্থিত্বৰ প্ৰতি শ্ৰীলংকাৰ সমৰ্থনক আদৰণি জনায়।

উপসংহাৰ

৩৪. নেতাদ্বয়ে উল্লেখ কৰে যে সন্মত পদক্ষেপসমূহৰ কাৰ্যকৰী আৰু সময়মতে ৰূপায়ণে দুয়োখন দেশৰ মাজত দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক গভীৰ কৰিব আৰু বন্ধুত্বপূৰ্ণ আৰু চুবুৰীয়া সম্পৰ্কৰ বাবে সম্পৰ্কক এক নতুন স্তৰলৈ ৰূপান্তৰিত কৰিব। সেই অনুসৰি, নেতাদ্বয়ে তেওঁলোকৰ বিষয়াসকলক বুজাবুজি চুক্তি ৰূপায়ণৰ বাবে প্ৰয়োজনীয় ব্যৱস্থা আৰম্ভ কৰিবলৈ নিৰ্দেশ দিয়ে আৰু প্ৰয়োজন হ'লে নিৰ্দেশনা প্ৰদান কৰিবলৈ সন্মত হয়। তেওঁলোকে পাৰস্পৰিকভাৱে লাভজনক দ্বিপাক্ষিক সম্পৰ্ক গুণগতভাৱে বৃদ্ধি কৰা, শ্ৰীলংকাৰ বহনক্ষম উন্নয়নমূলক প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰা আৰু ভাৰত মহাসাগৰীয় অঞ্চলৰ স্থিৰতাত অৰিহণা যোগোৱাৰ বাবে নেতৃত্ব পৰ্যায়ত সম্পৰ্ক অব্যাহত ৰখাৰ সংকল্প লয়। ৰাষ্ট্ৰপতি দিশানায়কেই প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীক তেওঁৰ অতি সোনকালেই সুবিধা অনুযায়ী শ্ৰীলংকা ভ্ৰমণ কৰিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনায়।

***

MJPS/SR/KB