કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્ર સિંહ શેખાવતે વારસાના સંરક્ષણ માટે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે, ભારત લાંબા સમયથી વર્લ્ડ હેરિટેજ કન્વેન્શનના મૂલ્યોની હિમાયત કરતું આવ્યું છે. તેમણે 46મી વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીની બેઠકના સફળ સમાપન પ્રસંગે આજે અહીં આયોજિત પ્રેસ બ્રીફિંગમાં ઉમેર્યું હતું કે, "અમારી પ્રતિબદ્ધતા સરહદોની બહાર વિસ્તૃત છે, જે આપણા પડોશી દેશો સાથે હાથ ધરવામાં આવેલી વિવિધ સંરક્ષણ અને ક્ષમતા-નિર્માણની પહેલ દ્વારા પ્રતિબિંબિત થાય છે."

21 થી 31 જુલાઈ, 2024 સુધી પ્રથમ વખત ભારતે વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીની બેઠકના 46મા સત્રનું ગર્વભેર આયોજન કર્યું હતું. નવી દિલ્હીમાં ભારત મંડપમ ખાતે આયોજિત આ મહત્ત્વપૂર્ણ ઘટનાએ વર્ષ 1977માં શરૂ થયેલા વર્લ્ડ હેરિટેજ કન્વેન્શન સાથે ભારતનાં લાંબા ગાળાના જોડાણમાં સીમાચિહ્નરૂપ કામગીરી બજાવી હતી. વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીમાં ભારતની સક્રિય ભાગીદારી, જે ચાર ટર્મ સુધી સેવા આપી રહી છે, તે આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર અને ક્ષમતા-નિર્માણ પ્રત્યેના તેના સમર્પણને રેખાંકિત કરે છે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 21 જુલાઈ, 2024નાં રોજ વિશિષ્ટ અતિથિઓની હાજરીમાં 46મી ડબલ્યુએચસીનાં સત્રનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. ઉદઘાટન સત્રમાં વિકાસ ભી, વિરાસત ભીની તેમની પરિકલ્પનાને અનુરૂપ પ્રધાનમંત્રી મોદીએ યુનેસ્કોના વર્લ્ડ હેરિટેજ સેન્ટરને 10 લાખ ડોલરની ગ્રાન્ટ આપવાની જાહેરાત કરી હતી. આ પ્રદાન ક્ષમતા નિર્માણ, ટેકનિકલ સહાયતા અને સંરક્ષણનાં પ્રયાસોને ટેકો આપશે, ખાસ કરીને વૈશ્વિક દક્ષિણ દેશોને લાભ થશે.

કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રીએ તેમની બ્રીફિંગમાં જણાવ્યું હતું કે, "છેલ્લાં 10 વર્ષમાં ભારતે આધુનિક વિકાસના નવા આયામોને સ્પર્શ્યા છે, જ્યારે 'વિરાસત પર ગર્વ’નો સંકલ્પ પણ લીધો છે." તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કાશી વિશ્વનાથ કોરિડોર, અયોધ્યામાં રામ મંદિર અને પ્રાચીન નાલંદા વિશ્વવિદ્યાલયનાં આધુનિક પરિસરનું નિર્માણ દેશભરમાં થઈ રહ્યું છે, જેવી અનેક વારસાગત સંરક્ષણ પરિયોજનાઓનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, શ્રી નરેન્દ્ર મોદીનાં નેતૃત્વમાં ભારતનાં પ્રયાસોને પગલે છેલ્લાં દાયકામાં 13 વર્લ્ડ હેરિટેજ પ્રોપર્ટીઝનું સફળ અભિલેખન થયું છે, જેણે ભારતને સૌથી વધુ વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સ માટે વૈશ્વિક સ્તરે છઠ્ઠું સ્થાન અપાવ્યું છે.

સત્રનાં પરિણામો વિશે મીડિયાને માહિતી આપતાં મંત્રી શ્રી ગજેન્દ્રસિંહ શેખાવતે જણાવ્યું હતું કે, ડબલ્યુએચસીનાં 46મા સત્રમાં 19 સાંસ્કૃતિક, 4 કુદરતી અને 1 મિશ્ર સંપત્તિ સહિત 24 નવી વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સનો અભિલેખ જોવા મળ્યો હતો. આસામમાંથી મોઇદમ્સ ભારતનું 43મુ વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ બન્યું હતું, જે એક નોંધપાત્ર સિદ્ધિ છે, કારણ કે તે આસામનું પ્રથમ સાંસ્કૃતિક સ્થળ છે, જેને આ માન્યતા મળી છે. ચારાઈડો જિલ્લામાં સ્થિત, મોઇદમ્સ અહોમ રાજવંશના પવિત્ર દફન-ટેકરા છે, જે છ સદીઓના સાંસ્કૃતિક અને સ્થાપત્ય વિકાસને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

મોઇદમ્સ વિશે વધુ માહિતી:

1. ચારાઈડો મોઈડમ્સઃ ભારતની 43મી યુનેસ્કો વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ
2. મોઈડમ – અહોમ રાજવંશની માઉન્ડ-દફનવિધિ પ્રણાલીને યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ યાદીમાં ભારતની 43મી એન્ટ્રી તરીકે સ્થાન આપવામાં આવ્યું

દ્વિપક્ષીય બેઠકોનો ઉલ્લેખ કરતાં કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ મંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ભારત અને અમેરિકા વચ્ચે સાંસ્કૃતિક સંપદા સમજૂતી પર હસ્તાક્ષર થયાં હતાં, જે સાંસ્કૃતિક સંપત્તિમાં ગેરકાયદેસર વેપારનો સામનો કરવાની કટિબદ્ધતાને પ્રતિપાદિત કરશે. આ ઉપરાંત ભારતીય પુરાતત્વ સર્વેક્ષણ (એએસઆઈ)એ ક્ષમતા નિર્માણ અને મૂર્ત વારસા પર સંશોધન માટે આઈસીસીઆરઓએમ સાથે સમજૂતી કરી હતી. 46મા ડબલ્યુએચસી સત્રમાં યંગ હેરિટેજ પ્રોફેશનલ્સ ફોરમ અને સાઇટ મેનેજર્સ ફોરમ પણ સામેલ કરવામાં આવી હતી, જે વારસાની જાળવણીમાં વૈશ્વિક કુશળતામાં વધારો કરે છે. આ બેઠક દરમિયાન અન્ય 33 સાઈડ ઈવેન્ટનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું.

કેન્દ્રીય મંત્રીએ ડબલ્યુએચસીની 46મી બેઠક દરમિયાન નોંધપાત્ર પ્રદર્શનનો વિશેષ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં સ્વદેશ પરત ફરેલા 25 ઐતિહાસિક ઉદ્દેશોને પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા હતા, જેમાં ભારતનાં સાંસ્કૃતિક વારસાને જાળવવાની કટિબદ્ધતા પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો હતો.

વૈશ્વિક વારસાની જાળવણીમાં ભારતનાં યોગદાન પર ભાર મૂકીને શ્રી શેખાવતે અંગકોર વાટ, કમ્બોડિયા, વિયેતનામમાં ચામનાં મંદિરો અને મ્યાનમારનાં બાગાનમાં સ્તૂપોમાં ભારતનાં વારસાનાં સંરક્ષણનાં પ્રયાસોની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, નવા અંકિત થયેલા મોઇદમ્સ સહિત 43 વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટ્સની નોંધપાત્ર યાદી સાથે ભારત વારસાની જાળવણીમાં વૈશ્વિક સ્તરે અગ્રેસર રહ્યું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, 56 મિલકતોની વિસ્તૃત કામચલાઉ યાદી ભારતના સાંસ્કૃતિક સ્પેક્ટ્રમનું વિસ્તૃત પ્રતિનિધિત્વ સુનિશ્ચિત કરે છે.

સંસ્કૃતિના વૈશ્વિક મહત્વને વધારવામાં ભારતના વિશિષ્ટ યોગદાનને પ્રકાશિત કરતા કેન્દ્રીય મંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ભારતના જી-20ના રાષ્ટ્રપતિ પદ હેઠળ નવી દિલ્હી લીડર્સ ડેક્લેરેશન 2023 (એનડીએલડી)એ વર્ષ 2030 પછીના વિકાસ માળખામાં એકલ લક્ષ્ય તરીકે સંસ્કૃતિને સમર્થન આપ્યું હતું, જે વૈશ્વિક વિકાસ વ્યૂહરચનામાં આમૂલ પરિવર્તનને ચિહ્નિત કરે છે. આ સીમાચિહ્નરૂપ નિર્ણય સંસ્કૃતિની પરિવર્તનશીલ સંભવિતતાને અનલોક કરે છે, આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે, હાંસિયામાં ધકેલાઇ ગયેલા સમુદાયોને સશક્ત બનાવે છે અને નબળા વારસાનું રક્ષણ કરે છે. કાશી કલ્ચર પાથવે અને એનડીએલડી 2023, વિશ્વનો પ્રથમ અને એકમાત્ર દસ્તાવેજ છે, જે સંસ્કૃતિના લક્ષ્યને આકર્ષક રીતે રજૂ કરે છે, તે મજબૂત બ્લુપ્રિન્ટ્સ છે, જે વૈશ્વિક સંસ્કૃતિ ક્ષેત્રના વાર્તાલાપને આગળ ધપાવે છે, એમ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું.

વર્લ્ડ હેરિટેજ કમિટીની બેઠકના 46માં સત્રમાં સંરક્ષણ, આંતરરાષ્ટ્રીય સહાય અને વિવિધ દેશો અને સંગઠનો સાથે દ્વિપક્ષીય બેઠકો પર વિસ્તૃત ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. આ ઐતિહાસિક ઘટનાએ ભારતની સમૃદ્ધ વિરાસતને પ્રદર્શિત કરી હતી અને ભવિષ્યના વૈશ્વિક વારસાના સંરક્ષણ માટે તખ્તો તૈયાર કર્યો હતો.

કેન્દ્રીય સંસ્કૃતિ અને પર્યટન મંત્રીશ્રીએ મીડિયાને માહિતી આપીઃ

***

AP/GP/JD

વધારે જાણકારી માટે:

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2039340

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2038168

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2037604

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2037495

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2039130

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2034693

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2034457

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2033506

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2031567

https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=2031268