Press Information Bureau

नवी दिल्‍ली, 25 एप्रिल 2020

देशभरात सध्या पसरलेल्या कोरोना महामारीच्या पार्श्वभूमीवर कोरोना संसर्गापासून बचाव करण्यासाठी सर्वांनी चेहेऱ्यावर मास्क लावावा असा सल्ला आरोग्य अधिकारी अत्यंत गांभीर्याने  देत आहेत. मात्र, त्याच वेळी, दीर्घ कालावधीसाठी मास्क लावल्यामुळे वापरकर्त्यांना श्वास घेण्यास त्रास तसेच श्वसन संस्थेच्या कार्यात अडथळा निर्माण होण्यासारख्या समस्यांना तोंड द्यावे लागत आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी लखनौच्या एनबीआरआय अर्थात राष्ट्रीय वनस्पतीशास्त्र संशोधन संस्थेने अनेक वनौषधी द्रव्यांच्या मिश्रणातून चोंदलेले नाक मोकळे करणारा फवारा विकसित केला आहे. आयुष मंत्रालयाने आखून दिलेल्या मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार या फवाऱ्याची निर्मिती करण्यात आली आहे.

“दीर्घकाळ मास्क वापरल्याने मास्कच्या आतील बाजूला मोठ्या प्रमाणात कार्बन-डाय-ऑक्साईड तसेच आर्द्रता जमा होते. मास्कधारक व्यक्तीने पुन्हा श्वास घेतल्यानंतर या दोन्ही गोष्टी त्या व्यक्तीच्या फुफ्फुसात प्रवेश करतात. हीच क्रिया वारंवार घडल्याने, काही कालावधीनंतर त्या व्यक्तीला श्वास घेण्यास त्रास होऊ लागतो आणि नाक चोंदले जाऊन अस्वस्थता वाटते. मात्र, एनबीआरआयच्या संशोधकांनी विकसित केलेल्या वनौषधी फवाऱ्यात चार वनस्पतींचे तैलार्क विशिष्ट प्रमाणात एकत्र केले आहेत. मास्कवर हा फवारा मारल्यानंतर  वायुनलिका स्वच्छ होते आणि यातील तेलांच्या औषधी गुणधर्मामुळे श्वसनमार्गातील श्लेष्मा किंवा कफ नष्ट होतो. श्वसनमार्ग स्वच्छ झाल्यामुळे मास्कधारी व्यक्तीची श्वासोच्छवास प्रक्रिया सुलभ होते. दीर्घकाळ मास्क वापरावा लागल्यामुळे निर्माण होणारा ताण आणि घुसमट देखील या फवाऱ्याच्या वापराने दूर होते.” अशी माहिती सीएसआयआर – एनबीआरआय चे वरिष्ठ शास्त्रज्ञ आणि हा फवारा विकसित करणाऱ्या संशोधकांच्या गटाचे नेतृत्व करणारे डॉ.शरद श्रीवास्तव यांनी दिली आहे.

एनबीआरआयने या फवाऱ्याचे मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन करण्याची योजना आखली आहे. त्यानंतर कोविड-19 शी लढा देण्यासाठी पहिल्या फळीत काम करणाऱ्या सर्वांना हे उत्पादन पुरविता येईल.

[यासंदर्भातील अधिक माहितीसाठी

डॉ.शरद श्रीवास्तव, सीएसआयआर – एनबीआरआय,

लखनौ यांच्याशी खालील ई मेल आय डी वर संपर्क साधावा :

ई मेल आयडी :  sharad@nbri.res.in,sharad_ks2003@yahoo.com]

* * *

B.Gokhale/S.Chitnis/D.Rane