Ka Tnat Labour & Employment
azadi ka amrit mahotsav

Pyntreikam ka sorkar ia ki saw tylli ki Labour Code ban pynsuk bad pynbeit ryntih ia ki ain treikam

Ki Saw tylli ki Labour Code ki wanrah ïa ka jingkylla: Ka jingsiew kaba kham bha, ka jingshngaiñ, ka jingïada ha ka imlang sahlang bad ka jingkyntiew ia ka bha ka miat na ka bynta ki nongtrei jong ka India

Ki Code ki buh ia ka nongrim na ka bynta ka bor trei kaba la iada, kaba la pynkhreh na ka bynta ka lawei bad ki karkhana kiba skhem, kaba kyntiew ia ka lad ioh kam bad kaba wanrah ki jingpynkylla ha ka kam na ka bynta ka Aatmanirbhar Bharat

Ka Code ka pynïahap ïa ka rukom treikam jong ka India bad ki kyndon jong ka pyrthei, ban pynthikna ïa ka hok ha ka imlang sahlang na ka bynta baroh ki nongtrei

प्रविष्टि तिथि: 21 NOV 2025 3:00PM by PIB Shillong

Ha ka rai kaba kongsan, ka Sorkar India ka la pynbna ba ki saw tylli ki Labour Code- ka Code on Wages, 2019, ka Industrial Relations Code, 2020, ka Code on Social Security, 2020 bad ka Occupational Safety, Health bad ka Working Conditions Code, 2020 ka la treikam naduh 21 tarik Naiwieng 2025, kaba pynbeit ryntih ia 29 tylli ki ain treikam kiba la don lypa. Da kaba pynthymmai ia ki kyndon treikam, kyntiew ia ka bha ka miat jong ki nongtrei bad pyniadei ia ka rukom treikam bad ka jingkylla jong ka kam, kane ka sienjam kaba kongsan ka buh ia ka nongrim na ka bynta ka bor treikam kaba la pynkhreh na ka bynta ka lawei bad ki karkhana kiba kham khlain, kiba skhem kiba wanrah ia ki jingpynkylla ha ka kam na ka bynta ka Aatmanirbhar Bharat.

Bun na ki ain treikam jong ka India la thaw ha ka por shwa ka jinglaitluid bad hadien ka jinglaitluid (ki snem 1930–1950), ha ka por ba ka ioh ka kot bad ka jinglong ka kam ka jam ka long kaba pher ha ka nongrim. Katba kiba bun ki ri kiba heh ki la pynthymmai bad pynskhem ia ki kyndon treikam jong ki ha kine ki phew snem ba la leit noh, ka India ka bteng ban treikam hapoh ki kyndon kiba la phiah, kiba bun ki jyrwit jyrwat bad ha ki katto katne ki bynta kiba la rim bha kiba la saphriang ha ki 29 tylli ki ain treikam jong ka Sorkar Pdeng. Kine ki rukom treikam kiba khanglad ki la ïaleh ban ïaid ryngkat bad ki jingshisha jong ka ïoh ka kot kiba kylla bad ki rukom treikam kiba nang kiew, kaba la pynmih ïa ka jingbym thikna bad kaba kyntiew ïa ka jingbankhia jong ka jingbud ryntih na ka bynta ki nongtrei bad ki karkhana. Ka jingpyntreikam ia ki saw tylli ki Labour Code ka pynbeit ia kane ka jingdonkam kaba la neh slem ban iaid palat ia ki jingpynbeit jong ka por synshar phareng bad ban pyniadei bad ki jinglong katkum ka juk mynta. Kine ki Code ki ai bor ia ki nongtrei bad ki karkhana, da kaba tei ia ka bor treikam kaba la iada, kaba seisoh bad kaba iadei bad ka jingkylla jong ka kam — kaba prat lynti ia ka ri kaba kham skhem, ban iakhun bad ban kyrshan dalade.

Ka jingïanujor ïa ka rukom treikam, shwa bad hadien ba la pyntreikam ïa ki Labour Code, ka long kumne harum:

 

Ki jinglong jingman shuwa ka jingpynkylla

Ki jinglong jingman hadien ka jingpynkylla

Ka jingpynbeit ryntih ia ka jingioh kam

Ym donkam shithi thungkam

Ki shithi thung kam ba donkam ia baroh ki nongtrei.

Ka jingpynshisha lyngba ka jingthoh kan pynthikna ia ka jingshai, ka jingshngain ha ka kam, bad ka kam kaba thikna.

 

 

Ka jingiada ha ka imlang sahlang

Ka jingïada kaba duna ha ka imlang sahlang

Hapoh ka Code on Social Security, 2020 baroh ki nongtrei kynthup ïa ki nongtrei gig & platform kin ïoh ïa ka jingïada ha ka imlang sahlang

Baroh ki nongtrei kin ioh ia ka PF, ESIC, insurance, bad kiwei kiwei ki jingmyntoi ha ka imlang sahlang.

 

Ki jingsiew ba duna tam ba dei ban ioh

Ki jingsiew kaba duna tam ba dei ban ioh kaba la pyntreikam tang ha ki karkhana/kam ba la ithuh; Bun ki nongtrei kim ioh ia kane

Hapoh ka Code on Wages, 2019, baroh ki nongtrei kin ïoh ïa ka hok katkum ka aiñ ban ioh jingsiew kaba ki dei ban ioh.

Ka jingsiew kaba rit tam kaba ki dei ban ioh bad ka jingsiew ha ka por kan pynthikna ia ka jingshngain ha ka kam pisa tyngka.

 

Ka lad ioh jingsumar

Ym don jingbthah katkum ka ain ia ki nongpyntreikam ban ai jingpeit bniah ia ka koit ka khiah khlem jingsiew man la u snem ia ki nongtrei

Ki nongpyntreikam ki dei ban pynbiang ia baroh ki nongtrei kiba la palat 40 snem ka rta ban peit bniah ia ka koit ka khiah khlem jingsiew man la u snem.

Kyntiew ia ka rukom ai jingsumar ban iada ha ka por kaba biang

Ka jingsiew kaba biang por

Ym don ka jingbud ryntih da ki nongpyntreikam ban siew ia ka bainong

Ka long kaba donkam ia ki nongpyntreikam ban ai ia ka bainong ha ka por kaba biang,

pynthikna ka jingskhem ha ka kam pisa tyngka, pynduna ka jingban khia ha ka kam bad kyntiew ia ka jingsngew shngain jong ki nongtrei

Ka jingshim bynta jong ki kynthei ha ka bor treikam

La khanglad ia ka jingtrei jong ki kynthei ha ka por mynmiet bad ha ki katto katne ki kam

La shah ia ki kynthei ban trei mynmiet bad ha baroh ki jait kam ha baroh ki jaka treikam, katkum ka jingmynjur jong ki bad ki lad jingiada kiba donkam.

Ki kynthei kin ioh ia ki lad kiba mar katjuh ban kamai kham heh – ha ki kam kiba siew heh.

Ka jingioh ESIC

Ka jingioh ia ka ESIC ka la long tang ha ki jaka ba la pyntip bad ki karkhana ba kyrpang; ki jaka treikam kiba duna ia ka 10 ngut ki nongtrei la kyntait, bad ki jaka treikam kiba don jingma kim shym la don ia ka jingpynbiang kaba ryntih ban ioh ESIC ha kylleng ka ri India .

Ka jingpynbiang bad jingmyntoi jong ka ESIC la pynjlan sha baroh kawei ka India - kaba ai da ka mon sngewbha na ka bynta ki jaka treikam kiba don tang hapoh 10 ngut ki nongtrei, bad kaba donkam na ka bynta ki jaka treikam kiba don wat uwei u nongtrei uba don bynta ha ki kam kiba kham buh jingma.

Yn pyniar ia ka jingiada sha baroh ki nongtrei.

Ka jingban khia jong ka jingbud ryntih

Ki jingpynrung kyrteng kiba bun, ki laisen bad ki jingai jingtip ha kylleng ki ain treikam bapher bapher

Kawei ka jingpynrung kyrteng, kawei ka liaisen bad kawei ka jingai jingtip ha baroh kawei ka India

Ki rukom treikam kiba suk bad pynduna ia ka jingbankhia jong ka jingbud ryntih.


Ki jingmyntoi jong ki jingpynkylla ha ka kam ha kylleng ki kam ba kongsan:

 

1. Fixed-Term Employees (FTE):

  • Ki FTE kin ïoh ïa baroh ki jingmyntoi kiba ïaryngkat bad ki nongtrei ba la pynskhem, kynthup ïa ka shuti, ka jingsumar, bad ka jingïada ha ka imlang sahlang.
  • Ka jinglah ban ioh ia ka Gratuity tang hadien shisnem, ha ka jaka san snem.
  • Ka jingsiew kaba mar katjuh kum ki nongtrei ba la pynskhem, kaba kyntiew ia ka ioh ka kot bad ka jingiada.
  • Ka kyntiew ia ka jingpynrung kam beit beit bad pynduna ia ka jingpynlong kontrak palat.

2. Ki Nongtrei Gig & Platform:

 ‘Ka kam Gig’, ‘Ka kam platform’, bad ‘Ki Aggregator’ la batai bniah ha ka sien kaba nyngkong.

Ki Aggregator ki dei ban noh synniang 1–2% na ka jingkamai man la u snem, la buh pud haduh 5% na ka pisa ba la siew/ba dei ban siew sha ki nongtrei gig bad platform.

Ka Universal Account Number ba la pyniasoh bad u Aadhaar kan pynsuk ban ioh ia ki jingmyntoi, ba lah ban rah pura, bad ba lah ban ioh ha kylleng ki jylla, khlem da khein ia ka jingwan na kiwei kiwei ki jaka.

3. Ki nongtrei kontrak:

Ki Fixed-term employee (FTE) kin kyntiew ia ka jinglah ban ioh kam bad pynthikna ia ka jingshngain ha ka imlang sahlang, ka jingiada katkum ka ain kum ki jingmyntoi kiba iaryngkat bad ki nongtrei ba la pynskhem.

Ki FTE kin sa ioh ia ka gratuity hadien shisnem ba ki la trei khlem sangeh.

U nongpyntreikam ba kongsan un ai ia ki jingmyntoi ha ka koit ka khiah bad ki jingmyntoi ha ka imlang sahlang sha ki nongtrei kontrak.

● Ki Nongtrei kin ioh ei ia ka jingpeit bniah ia ka koit ka khiah man la u snem.

4. Ki Nongtrei Kynthei:

 La khang pyrshah da ka ain ia ka jingpyniapher hapdeng kynthei bad shynrang.

La pynthikna ia ka jingsiew kaba mar katjuh na ka bynta ka kam kaba mar katjuh.

La shah ia ki kynthei ban trei mynmiet bad ha baroh ki jait kam (kynthup ia ka jingtih mar poh khyndew da kaba rung shapoh ki par bad ki mashin kiba heh), katkum ka jingmynjur jong ki bad ki lad jingiada kiba donkam.

  • Hap ban don ki nongmihkhmat jong ki kynthei ha ki komiti ba pynbeit ia ki jingeh.
  • Ki kyndon ban pynrung ia ki kiaw ki kthaw ha ka Jingithuh ia ka Longïing jong ki nongtrei kynthei, ban pyniar ia ka jingpynbiang ia kiba shaniah bad ban pynthikna ia ka jingai bynta lang

5. Ki nongtrei ba dang samla:

• La pynthikna ia ka bainong kaba rit tam ba dei ban ioh na ka bynta baroh ki nongtrei.

Baroh ki nongtrei kin ioh ia ki shithi thung kam, - ban kyntiew ia ka jingshngain ha ka imlang sahlang, ka histori jong ka jingtrei bad ka kam kaba pura.

La khang pyrshah ia ka jingpyndonkam bakla ia ki nongtrei da ki nongpyntreikam—la pynlong kongsan ia ka jingsiew ia ka bainong ha ka por shuti.

Ban pynthikna ka rukom im kaba don burom, ki nongtrei kin ioh ia ka bainong katkum ka bainong kaba duna tam ba dei ban ioh ba la buh da ka sorkar pdeng.

6. Ki nongtrei MSME:

Baroh ki nongtrei MSME kiba don hapoh ka Social Security Code, 2020, ka jingioh bynta katkum ka jingkheiñ nongtrei

  • La pynthikna ka jingsiew kaba biang ia baroh ki nongtrei
  • Ki nongtrei kin ia ki jingdonkam kum ki canteen, ka umdih, bad ki jaka shong pynjah thait.

Ki kyndon na ka bynta ki por trei ba la buh, ka jingsiew kaba ar shah haba trei palat ka por, bad ka shuti ba ai jingsiew.

  • La pynthikna ka jingsiew ia ka bainong ha ka por kaba biang.

7. Ki nongtrei Beedi & Cigar

  • La pynthikna ia ka jingsiew kaba biang ia baroh.

Ka por trei la buh kyndon haduh 8 -12 kynta ha ka shisngi, la buh kyndon 48 kynta ha ka shi taiew.

Ka por ba trei palat ia ka por ba la buh, ban long katkum ka jingmynjur bad ban siew ym duna ia ka ar shah ia ka dor ba ju siew.

  • La pynthikna ka jingsiew bainong ha ka por kaba biang.

Ki nongtrei kiba lah ban ioh Bonus hadien ba ki la pyndep 30 sngi trei ha ka shisnem.

8. Ki Nongtrei ha ki bri:

Ia ki nongtrei ha ki bri mynta la wanrah hapoh ka OSHWC Code bad ka Social Security Code.

Ki Labour Codes ki treikam ha ki jaka rep kiba don palat 10 ngut ki nongtrei lane 5 ne palat hectare.

Ka jinghikai ba donkam bha shaphang ka jingshngain ha kaba peit, buh, bad pyndonkam ia ki dawai.

Ki tiar iada kiba donkam ban iada na ki jingjia aksiden bad ka jingshah ktah ha ki dawai.

Ki nongtrei bad ki bahaïing jong ki ban ïoh ïa ki lad jingsumar ba pura jong ka ESI; Ki jaka pule na ka bynta ki khun jong ki ruh ki long kiba la pynthikna.

9. Ki Nongtrei Audio-Visual & Digital Media:

Ki nongtrei Digital bad audio-visual, kynthup ïa ki nongthoh khubor ha ki lad pathai khubor electronic, ki nongrwai, bad ki nongleh stunt mynta kin ïoh ïa ki jingmyntoi ba pura.

Ka shithi thung kam ba donkam na ka bynta baroh ki nongtrei – ka kdew shai ia ka kyrdan jong ki, ka jingsiew, bad ki hok jong ki ha ka imlang sahlang.

  • La pynthikna ia ka jingsiew bainong ha ka por kaba biang.

Ka jingtrei kaba palat ia ka por ba la buh, ban long katkum ka jingmynjur bad ban siew ym duna ia ka ar shah ia ka dor ba ju siew.

10. Ki Nongtrei par:

Ka Social Security Code ka khein ia katto katne ki jingjia aksiden ha ka leit ka wan kum kiba iadei bad ka kam, katkum ki jinglong jong ka por, bad ka jaka trei.

Ka Sorkar Pdeng ka la pynbna ia ki kyndon ban pynbeit ia ka jingshngain ha ka kam bad ka jinglong jingman ha ka koit ka khiah.

Yn pynthikna ia ka jingkoit jingkhiah na ka bynta baroh ki nongtrei. Yn pynbiang ka jingpeit bniah ia ka koit ka khiah man la u snem khlem jingsiew.

Ka jingpynbeit ia ka por trei la buh 8 haduh 12 kynta ha ka shisngi, 48 kynta ha ka shi taiew ban pynthikna ia ka koit ka khiah bad ka jingpyniadei hapdeng ka kam bad ka jingim.

11. Ki nongtrei ha ki karkhana kiba don jingma:

Baroh ki nongtrei kin ioh ei ia ka jingpeit bniah ha ka koit ka khiah man la u snem.

Ka Sorkar Pdeng kan buh ia ki kyndon jong ka ri na ka bynta ka jingshngain kaba kham bha jong ki nongtrei.

  • Ki kynthei ki lah ban trei ha kane kano ka jaka treikam, ba kynthup ia ki par tih mar poh khyndew, ki kor kiba heh, kaba pynthikna ba baroh ki ioh ia ka lad kamai ja kpoh kaba ryntih.
  • Dei ban don ka komiti na ka bynta ka jingshngain ha baroh ki jaka treikam ban peit ia ka jingshngain bad ka jingpyndonkam ia ki dawai kiba don jingma ha ka rukom kaba shngain.

12. Ki nongtrei ha ki jaka pynmih jain:

  • Baroh ki nongtrei ba nabar (kiba la skhem, kiba trei kontrak ne kiba la kynriah jaka trei dalade) ki hap ban ioh ia kajuh ka jingsiew, ki jingmyntoi bad ki lad ban kynriah ia ka PDS.
  • Ki nongtrei ki lah ban pan haduh 3 snem ia ka jingpynkhuid ia ki jingsiew kiba ki dei ban ioh, kaba plie lad ia ka jingpynbeit kaba suk bad kaba bun lad.
  • Ka jingpynbiang ia ka jingsiew ar shah ia ki nongtrei kiba trei palat ia ka por ba la buh.

13. Ki nongtrei IT & ITES:

  • Hap ban pyllait ia ka jingsiew shuwa ka 7 tarik man u bnai. La wanrah ia ka jingshai bad ka jingshaniah.
  • Hap ban ai kajuh ka jingsiew ia kajuh ka kam, la pynkhlain ia ka jingiashim bynta ki kynthei.
  • Ka lad ia ki kynthei ba kin trei ha ka por mynmiet ha baroh ki jaka treikam – ki kynthei ki ioh ia ka lad ban ioh ia ka jingsiew kaba kham heh.
  • Ka jingpynbeit ha ka por kaba biang ia ki jingujor halor ka jingleh bein, ka jingpeit shiliang bad ki jingiakaja ha kaba iadei bad ki jingsiew.
  • Ka jingpynthikna ia ki jingmyntoi lyngba ka jingdon kam ban ai ia ki shithi thung kam.

14. Ki nongtrei Dock:

  • Baroh ki nongtrei Dock kin ioh ia ka jingithuh, Ka jingiada na ka ain.
  • Hap ban ai ki shithi thung kam ban pynthikna ia ka jingioh ia ki jingmyntoi.
  • La pynthikna ia ka Provident fund, bai bam tymmen, bad insurance ia baroh, la ki trei kontrak, trei shipor lane trei dock.
  • Ki nongsai kam ki hap ban pynbiang ia ka jingpeit ia ka koit ka khiah man u snem.
  • Ki nongtrei Dock ki dei ban ioh ia ki lad jingsumar, first aid, ki jaka sait bad kiwei kiwei ban pynthikna ia ki jaka treikam kiba don burom bad kiba shngain.

15. Ki nongtrei ha ki kam shalan mar:

  • Ki nongtrei ha ki kam shalan mar ki dei ban ioh ia ka gratuity, provident fund (PF), bad kiwei kiwei ki jingmyntoi.
  • Baroh ki nongtrei ki lah ban shim shuti shisien shi snem hadien ba ki la trei 180 sngi ha ka shi snem.
  • Baroh ki nongtrei ki don ka hok ban ioh ia ka jingsiew ha ka por kaba biang bad ym shah ban khate ia ka bainong khlem jingbit lane buh pud ia ka jingsiew.

● La shah ia ki kynthei ba kin trei mynmiet lada ki mynjur ia kane, kaba plie lad ia ki ban ioh ka jingsiew kaba kham heh.

Ki lad na ka bynta ka jingiada bad ka bha ka miat ki kynthup ia ka jingthoh ai jingmynjur, ka jingsiew ar shah haba trei palat ia ka por ba la buh, ka leit ka wan kaba shngain, CCTV surveillance, bad ki jingpynbiang na ka bynta ka jingshngain.

Ha ryngkat ki sienjam na ka bynta ka bha ka miat ba la batai halor, ki Labour Code ki wanrah katto katne ki jingpynkylla kiba pynkhlain ia ka jingiada ia ki nongtrei bad pynsuk ia ki nongai kam ba kin bud ia ki kyndon:

  • Ka National Floor Wage ban pynthikna ba ym don uno uno u nongtrei uba ioh duna ia ka jingsiew kaba dei ban ioh.
  • Ka jingsiew bad ka lad ioh kam kaba ryntih ia ki shynrang bad kynthei, kaba khang lad ia ka jingleh shiliang – ba kynthup ruh ia ki transgender.
  • Ka Inspector-cum-Facilitator, kaba pynkylla ia ka jingpyntreikam sha ka jingialam lynti, ka jingioh jingtip bad ka jingkyrshan ban bud ia ki kyndon ha ka jaka jong ka jingpynshitom.
  • Ki jingpynbeit ia ki jingiathut kiba kham sted bad kiba kham sngewthuh lypa, ha kaba don ki Industrial Tribunal ba don ar ngut ki dkhot bad ka lad ban leit dalade sha ki tribunal.
  • Kawei ka jingkyntiew kyrteng, kawei ka laisen bad kawei ka jingai jingtip halor ki jingdonkam na ka bynta ka jingshngain bad ka jinglong jingman ha ki jaka trei, kaba wan bujli ia ki jingai jingtip ba bun jait.
  • Ka National OSH Board kan buh ia ki kyndon ba ryntih na ka bynta ka jingshngain bad ka koit ka khiah ha baroh ki kam.
  • Dei ban don ki komiti na ka bynta ka jingshngain ha ki jaka trei ba don palat 500 ngut ki nongtrei, kaba kyntiew ia ka jingbahkhleih ha ki jaka trei.
  • Ki pud ba kham halor ia ki jaka trei, kaba weng ia ka jingbah khia ki jaka treikam ba rit ban bud ia ki kyndon bad kaba pynthikna ia ka jingiada ba pura ia ki nongtrei.

Katkum ki jingiamir jingmut kiba jylliew kiba la pynlong ha ka por ba shna ia ki Labour Code, ka Sorkar kan iakren bad ki paidbah bad kiba don bynta ha kaba thaw ia ki kyndon, ki jingdonkam, ki skhim bad kiwei kiwei kiba iadei hapoh ki Code. Ha ka por jong ka jingkylla, ki kyndon kiba iadei bad ki ain labout ba dang treikam kiba la don lypa bad ki kyndon, ki jingdonkam, ki jingpynbna, ki jingthew, ki skhim bad kiwei kiwei jong ki kin dang iai bteng ban treikam.

Ha kine ki shiphew snem ba la dep, ka India ka la pynïar bha ïa ka jingïada ha ka imlang sahlang, da kaba kiew na kumba 19% na ki nongtrei ha u snem 2015 sha palat 64% ha u snem 2025, kaba pynthikna ba ka jingïada bad ka burom kan poi sha ki nongtrei ha kylleng ka ri, bad ruh ka la ïoh ïa ka jingithuh ha ka pyrthei baroh kawei na ka bynta kane ka jingïada kaba khraw ha u snem 2025. Ka jingpyntreikam ia ki saw tylli ki Labour Code ka pyni ia ka sienjam kaba kongsan kaba bud ha kane ka lynti, kaba pyniar shuh shuh ia ka jingiada ia ka imlang sahlang bad kaba wanrah ia ka lad ban rah ia ki jingmyntoi ha kylleng ki jylla bad ki kam. Da ka jingpyniar ia ka jingiada ha ka imlang sahlang, ki jingiada kiba kham khlain bad ka lad ban rah ia ki hok ha ka ri baroh kawei, ki Code ki buh ia ki nongtrei, khamtam ia ki kynthei, ki samla, ki nongtrei bym pat pynskhem, ki nongtrei gig bad ki nongtrei nongwei, ha ka bynta kaba pdeng jong ka jingsynshar ia ki kam. Da kaba pynduna ia ka jingbah khia ban bud ia ki kyndon bad plie lad ia ki rukom treikam kiba suk, kiba mynta, ki Code ki kyntiew ia ka kam, ka jingtbit bad ka roi ka par jong ki karkhana, kaba pynskhem biang ia ka jingkular jong ka Sorkar ban pynthikna ia ka rukom treikam kaba kyrshan ia ki nongtrei, ki kynthei, ki samla bad ka jinglong jingman kaba kyntiew ia ki nongtrei.

*****


(रिलीज़ आईडी: 2192694) आगंतुक पटल : 8
इस विज्ञप्ति को इन भाषाओं में पढ़ें: English , Urdu , Marathi , हिन्दी , Bengali , Gujarati , Tamil , Kannada