प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीले आज नयाँ दिल्लीको विज्ञान भवनमा कौशल दीक्षान्त समारोहको क्रममा 62,000 करोड रुपियाँभन्दा अधिकका विभिन्न युवा-केन्द्रित पहलहरूको शुभारम्भ गरे। देशभरका आईटीआईसँग सम्बन्धित लाखौँ विद्यार्थी साथै बिहारका विद्यार्थी र शिक्षकहरूलाई शुभकामना दिँदै प्रधानमन्त्रीले केही वर्षअघि सरकारले आईटीआईका विद्यार्थीहरूका लागि ठूलो स्तरको दीक्षान्त समारोह आयोजना गर्ने एक नयाँ परम्परा शुरु गरेको सम्झिए। उनले आजको दिन त्यो परम्परामा एक अर्को माइलखुट्टी भएको टिप्पणी गरे।

प्रधानमन्त्रीले आजको समारोहले भारतले कौशल विकासलाई दिएको प्राथमिकताको प्रतीक भएको बताए। उनले शिक्षा र कौशल विकासको क्षेत्रमा देशभरका युवाहरूका लागि दुई प्रमुख पहलहरूको शुरुआतको घोषणागरे। श्री मोदीले 60,000 करोड रुपियाँको पीएम सेतु योजना अन्तर्गत, आईटीआईहरू अब उद्योगहरूसँग अझ बलियो रूपमा एकीकृत हुने कुरामा प्रकाश पारे। उनले थप जानकारी दिए अनुसार आज देशभरका नवोदय विद्यालय र एकलव्य मोडेल स्कूलहरूमा 1,200 कौशल प्रयोगशालाहरूको उद्घाटन गरिएको छ।

श्री मोदीले यस कार्यक्रमको प्रारम्भिक योजना विज्ञान भवनमा एक दीक्षान्त समारोह आयोजना गर्ने बताए। यद्यपि, उनले टिप्पणी गरेझैँ, यो एक भव्य उत्सवमा परिणत भयो - सुनौलो आभूषणहरूले सुसज्जित एक डिब्बा - जब श्री नीतीश कुमारको यो अवसरलाई एक विशाल उत्सव बनाउने प्रस्ताव राखे। प्रधानमन्त्रीले यसै मञ्चबाट बिहारका युवाहरूलाई धेरै योजना र परियोजनाहरू समर्पित गरिएको कुरामा प्रकाश पारे। यसमा बिहारमा नयाँ कौशल प्रशिक्षण विश्वविद्यालयको स्थापना, अन्य विश्वविद्यालयहरूमा सुविधाहरूको विस्तार, एक नयाँ युवा आयोगको गठन र हजारौँ युवाहरूलाई स्थायी सरकारी नोकरीका लागि नियुक्ति पत्र जारी गर्ने सामेल छन्। उनले यी पहलहरू बिहारका युवाहरूको लागि उज्ज्वल भविष्यको ग्यारेन्टी भएको पुष्टि गरे।

बिहारका महिलाहरूको लागि रोजगारी र आत्मनिर्भरतामा केन्द्रित हालैको ठूलो स्तरको कार्यक्रमलाई स्मरण गरे, जसमा लाखौँ दिदीबहिनीहरूले भाग लिए, श्री मोदीले टिप्पणी गरे अनुसार बिहारमा युवा सशक्तिकरणको लागि आजको यो विशाल कार्यक्रमले उनीहरूको सरकारले राज्यका युवा र महिलाहरूलाई दिएको प्राथमिकतालाई थप प्रतिबिम्बित गर्दछ।

भारत ज्ञान र कौशलको राष्ट्र हो र यो बौद्धिक शक्ति यसको सबैभन्दा ठूलो सम्पत्ति हो भन्ने कुरामा जोड दिँदै प्रधानमन्त्रीले टिप्पणी भने, जब कौशल र ज्ञान राष्ट्रिय आवश्यकताहरूसँग मिल्छ र तब तिनीहरूलाई पूरा गर्न योगदान पुर्याउँछ, तब तिनीहरूको प्रभाव धेरै गुणा बढेर जान्छन्। उनले 21 औँ शताब्दीको माग भनेको देशको आवश्यकता अनुसार स्थानीय प्रतिभा, स्थानीय स्रोतसाधन, स्थानीय कौशल र स्थानीय ज्ञानलाई द्रुत गतिमा अगाडि बढाउनु हो भन्ने कुरामा जोड दिए। यस अभियानमा हजारौँ आईटीआईहरूको महत्त्वपूर्ण भूमिकालाई जोड दिँदै श्री मोदीले टिप्पणी गरे, वर्तमानमा आईटीआईहरूले लगभग 170 वटा ट्रेडहरूमा तालिम प्रदान गर्छन् र पछिल्ला 11 वर्षमा 1.5 करोडभन्दा अधिक युवाहरूलाई यी विषयहरूमा तालिम दिइएको छ, जसले विभिन्न क्षेत्रहरूमा प्राविधिक योग्यता हासिल गरेको छ। उनले गर्वका साथ उल्लेख गरे अनुसार यी कौशलहरू स्थानीय भाषाहरूमा प्रदान गरिन्छ, जसले राम्रो समझ र पहुँचलाई सक्षम बनाउँछ। यस वर्ष, अखिल भारतीय व्यापार परीक्षामा 10 लाखभन्दा अधिक विद्यार्थीहरूले भाग लिएका थिए अनि यस कार्यक्रमको क्रममा प्रधानमन्त्रीले तीमध्ये 45 भन्दा अधिकलाई सम्मान गर्ने अवसर पाए।

प्रधानमन्त्रीले यस अवसरमा गर्व व्यक्त गर्दै भने अनुसार पुरस्कार विजेताहरूको ठूलो सङ्ख्या भारतको ग्रामीण र दुर्गम भागबाट आएको छ। उनले उनीहरूमा छोरीहरू र दिव्याङ्ग साथीहरूको उपस्थितिलाई प्रकाश पारे तथा समर्पण र दृढताको माध्यमद्वारा उनीहरूको मेहनतले कमाएको सफलताको प्रशंसा गरे।

प्रधानमन्त्रीले भने, “भारतका आईटीआईहरू औद्योगिक शिक्षाका लागि प्रमुख संस्थानहरू मात्र होइनन् तर आत्मनिर्भर भारत निर्माणका लागि कार्यशालाको रूपमा पनि काम गर्छन्।” उनले के कुरामा जोड दिए भने सरकार आईटीआईहरूको सङ्ख्या बढाउने र तिनीहरूलाई निरन्तर स्तरोन्नति गर्ने दुवैमा केन्द्रित रहेको बताए। उनले उल्लेख गरे अनुसार 2014 सम्म देशमा केवल 10,000 आईटीआईहरू थिए, तर पछिल्लो एक दशकमा लगभग 5,000 नयाँ आईटीआईहरू स्थापना भएका छन्। श्री मोदीले प्रकाश पारे अनुसार आईटीआई नेटवर्क वर्तमान उद्योग कौशल आवश्यकता पूरा गर्न र आगामी 10 वर्षमा भविष्यको मागहरू अनुमान गर्न तयार भइरहेको छ। यो पङ्क्तिबद्धतालाई सुदृढ पार्नका लागि उद्योग र आईटीआईहरू बीच समन्वय बढाइँदैछ। उनले पीएम सेतु योजनाको शुरुआतको घोषणा गरे, जसले भारतभरका 1,000 भन्दा अधिक आईटीआई संस्थाहरूलाई लाभान्वित गर्नेछ। यस पहलको माध्यमद्वारा आईटीआईहरूलाई नयाँ मेसिनरी, उद्योग प्रशिक्षण विशेषज्ञ एवं वर्तमान र भविष्यका कौशल मागहरू अनुरूप पाठ्यक्रमको साथ स्तरोन्नति गरिनेछ। “पीएम सेतु योजनाले भारतीय युवाहरूलाई वैश्विक कौशल आवश्यकताहरूसँग पनि जोड्नेछ”, श्री मोदीले भने।

आजको कार्यक्रममा बिहारका हजारौँ युवाहरू सामेल भएको कुरा उल्लेख गर्दै श्री मोदीले भने अनुसार यो पुस्ताले दुईदेखि अढाई दशक अघि बिहारको शिक्षा प्रणाली कसरी ध्वस्त भएको थियो भनेर पूर्ण रूपमा बुझ्न नसक्ने हुन सक्छ। इमानदारीपूर्वक विद्यालयहरू खोलिएका थिएनन्, न त भर्तीहरू नै गरिए। प्रधानमन्त्रीले जोड दिँदै भने अनुसार प्रत्येक अभिभावकले आफ्नो बच्चाले स्थानीय रूपमा पढुन् र प्रगति गरून् भन्ने चाहन्छन्। यद्यपि, बाध्यताका कारण लाखौँ बालबालिका बिहार छोडेर बनारस, दिल्ली र मुम्बई जस्ता ठाउँहरूमा बसाइँ सर्नुपरेको छ। उनले यसलाई पलायनको वास्तविक शुरुआतको रूपमा पहिचान गरे।

श्री मोदीले टिप्पणी गरे अनुसार जरा गाडिएको रूखलाई पुनर्जीवित गर्नु एक भयानक उपलब्धि हो र विपक्षीको कुशासनमा बिहारको अवस्थालाई त्यस्तो रूखसँग तुलना गरे। उनले भने, सौभाग्यवश बिहारका जनताले श्री नीतीश कुमारलाई शासनको जिम्मेवारी सुम्पेका छन् र गठबन्धन सरकारको सम्पूर्ण टोलीले पटरीबाट खसेको प्रणालीलाई पुनर्स्थापित गर्न सामूहिक रूपमा काम गरेको छ। प्रधानमन्त्रीले पुष्टि गरे अनुसार आजको कार्यक्रमले त्यो परिवर्तनको झलक प्रस्तुत गर्दछ।

आजको कौशल दीक्षान्त समारोहमा बिहारले नयाँ कौशल विश्वविद्यालय प्राप्त गरेकोमा सन्तुष्टि व्यक्त गर्दै प्रधानमन्त्रीले श्री नीतीश कुमारको नेतृत्वमा रहेको सरकारले विश्वविद्यालयको नाम भारत रत्न जननायक कर्पुरी ठाकुरको नाममा राखेको उल्लेख गरे। श्री मोदीले भारत रत्न कर्पुरी ठाकुरले आफ्नो सम्पूर्ण जीवन समाज सेवा र शिक्षाको विस्तारमा समर्पित गरेको र समाजको सबैभन्दा पिछडिएका वर्गको उत्थानको लागि निरन्तर वकालत गरेको कुरामा जोड दिए। उनले आफ्नो सम्मानमा नामकरण गरिएको कौशल विश्वविद्यालयले त्यही दृष्टिकोणलाई अगाडि बढाउन एक शक्तिशाली माध्यमको रूपमा काम गर्ने कुरामा जोड दिए।

प्रधानमन्त्रीले भने अनुसार केन्द्र र राज्यका सरकारहरू बिहारका शैक्षिक संस्थाहरूलाई आधुनिकीकरण गर्न निरन्तर काम गरिरहेका छन्। उनले जानकारी दिए अनुसार आईआईटी पटनामा पूर्वाधार विस्तार शुरु भएको छ र बिहारभरि धेरै प्रमुख शैक्षिक संस्थानहरूको आधुनिकीकरण पनि शुरु भएको छ। श्री मोदीले घोषणा गरे अनुसार एनआईटी पटनाको बिहटा क्याम्पस अब प्रतिभाशाली विद्यार्थीहरूका लागि खोलिएको छ। यस अतिरिक्त, उनले पटना विश्वविद्यालय, भूपेन्द्र मण्डल विश्वविद्यालय, छपराको जय प्रकाश विश्वविद्यालय र नालन्दा मुक्त विश्वविद्यालयमा नयाँ शैक्षिक पूर्वाधार जग बसालिएको कुरामा प्रकाश पारे।

श्री नीतिश कुमारको नेतृत्वमा रहेको सरकारले शैक्षिक संस्थानहरूलाई सुदृढ पार्नुका साथै बिहारका युवाहरूको लागि शिक्षाको आर्थिक बोझ कम गर्न सक्रिय रूपमा काम गरिरहेको कुरालाई जोड दिँदै श्री मोदीले विद्यार्थीहरूलाई उच्च शिक्षाको लागि शुल्क तिर्न कठिनाइ नहोस् भन्ने कुरा सुनिश्चित गर्न प्रयास भइरहेको उल्लेख गरे। उनले भने अनुसार बिहार सरकारले विद्यार्थी क्रेडिट कार्ड योजनाको माध्यमद्वारा विद्यार्थीहरूलाई सहयोग गरिरहेको छ र अब यस योजना अन्तर्गत शिक्षा ऋणलाई ब्याजरहित बनाउने प्रमुख निर्णय गरिएको छ। यस अतिरिक्त, प्रधानमन्त्रीले विद्यार्थी छात्रवृत्ति 1,800 रुपियाँबाट बढाएर 3,600 रुपियाँ गरेको घोषणा गरे।

भारत विश्वको सबैभन्दा युवा राष्ट्रहरू मध्ये एक हो र बिहार युवाहरूको उच्चतम अनुपात भएको राज्यहरू मध्ये एक रहेको कुरामा जोड़ दिँदै प्रधानमन्त्रीले जनाए अनुसार जब बिहारका युवाहरूको क्षमता बढ्छ, तब राष्ट्रको शक्ति पनि बढ्छ। उनले पुष्टि गरे अनुसार उनीहरूको सरकारले बिहारका युवाहरूलाई अझ सशक्त बनाउन पूर्ण प्रतिबद्धताका साथ काम गरिरहेको छ। श्री मोदीले पछिल्लो विपक्षी सरकारको तुलनामा बिहारको शिक्षा बजेट धेरै गुणा बढाइएको कुरामा थप प्रकाश पारे। आज बिहारको लगभग हरेक गाउँ र बस्तीमा विद्यालय छ र इञ्जिनियरिङ र मेडिकल कलेजहरूको सङ्ख्या पनि उल्लेखनीय रूपमा बढेको छ। उनले केन्द्र सरकारले हालै बिहारका 19 जिल्लाका लागि केन्द्रीय विद्यालयहरूलाई स्वीकृत गरेको जानकारी दिए। प्रधानमन्त्रीले एक समय बिहारमा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको खेलकुद पूर्वाधारको अभाव रहेको स्मरण गरे, तर आज राज्यमा राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद कार्यक्रमहरू आयोजना भइरहेका छन्।

पछिल्ला दुई दशकमा बिहार सरकारले 50 लाख युवाहरूलाई राज्यभित्र रोजगारीका अवसरहरूसँग जोडेको कुरालाई जोड्दै श्री मोदीले हालैका वर्षहरूमा मात्र बिहारका युवाहरूलाई लगभग 10 लाख स्थायी सरकारी नोकरी प्रदान गरिएको उल्लेख गरे। उनले शिक्षा विभागलाई यसको एक प्रमुख उदाहरणको रूपमा औँल्याए, जहाँ ठूलो मात्रामा शिक्षक भर्ती भइरहेको छ। उनले जानकारी दिए अनुसार पछिल्ला दुई वर्षमा बिहारमा 2.5 लाखभन्दा अधिक शिक्षकहरू नियुक्त गरिएको छ, जसले गर्दा युवाहरूलाई रोजगारी र शिक्षा प्रणालीको गुणस्तरमा उल्लेखनीय सुधार भएको छ।

बिहार सरकारले अब नयाँ लक्ष्यहरू लिएर काम गरिरहेको कुरालाई जोड दिँदै श्री मोदीले प्रकाश पारे अनुसार राज्यले पछिल्ला दुई दशकमा सिर्जना गरिएको भन्दा आगामी पाँच वर्षमा दोब्बर रोजगारीका अवसरहरू सिर्जना गर्ने लक्ष्य राखेको छ। प्रधानमन्त्रीले भने, दृढ सङ्कल्प स्पष्ट छ - बिहारका युवाहरूले बिहारभित्रै रोजगारी खोज्नुपर्छ र काम गर्न पाउनुपर्छ।

प्रधानमन्त्रीले टिप्पणी गरे अनुसार यो बिहारका युवाहरूका लागि दोब्बर बोनसको समय हो। उनले देशभर चलिरहेको जीएसटी बचत महोत्सवलाई प्रकाश पारे तथा बाइक र स्कूटरमा घटाइएको जीएसटीका कारण बिहारका युवाहरूमा भएको खुशीको बारेमा आफूलाई जानकारी गराइएको बताए। धेरै युवाहरूले धनतेरसको समयमा यी खरिदहरू गर्ने योजना पनि बनाएका छन्। श्री मोदीले बिहार र देशका युवाहरूलाई उनीहरूको अधिकांश आवश्यक वस्तुहरूमा जीएसटी घटाएकोमा बधाई दिए।

प्रधानमन्त्रीले भने, “जसो-जसो कौशल बढ्दै जान्छ, राष्ट्र आत्मनिर्भर हुन्छ, निर्यात बढ्छ र रोजगारीका अवसरहरू विस्तार हुन्छन्।” उनले 2014 भन्दा पहिला, भारतलाई कमजोर पाँच अर्थतन्त्रहरू मध्ये एकको रूपमा गणना गरिएको कुरामाथि जोड़ दिए, जहाँ विकासको दर कम थियो र सीमित रोजगारी सिर्जनाले चिनिन्छ। आज, भारत विनिर्माण र रोजगारीमा उल्लेखनीय वृद्धिको साथ शीर्ष तीन वैश्विक अर्थतन्त्र बन्ने दिशामा अगाडि बढिरहेको छ। श्री मोदीले मोबाइल फोन, इलेक्ट्रोनिक्स, अटोमोबाइल र रक्षा जस्ता क्षेत्रहरूमा विनिर्माण र निर्यातमा अभूतपूर्व वृद्धिलाई प्रकाश पारे। उनले उल्लेख गरे अनुसार यो वृद्धिले ठूला उद्योगहरू र एमएसएमईहरूमा उल्लेखनीय रोजगारी सिर्जना गरेको छ, जसले आईटीआईमा प्रशिक्षित व्यक्तिहरू सहित युवाहरूलाई ठूलो फाइदा पुर्याएको छ। उनले जोड दिए अनुसार मुद्रा योजनाले करोडौँ युवाहरूलाई आफ्नै उद्यम शुरु गर्न मद्दत गरेको छ। यसका साथै, प्रधानमन्त्रीले 1 लाख करोड रुपियाँको प्रधानमन्त्री विकसित भारत रोजगार योजना कार्यान्वयनको घोषणा गरे, जसले लगभग 3.5 करोड युवाहरूलाई निजी क्षेत्रमा रोजगारी सुरक्षित गर्न मद्दत गर्नेछ।

यो देशका प्रत्येक युवाका लागि अवसरहरूले भरिएको समय हो भन्ने कुरा पुष्टि गर्दै प्रधानमन्त्रीले जोड दिए अनुसार धेरै कुराो लागि विकल्पहरू हुन सक्छन्, तर कौशल, नवीनता र कडा परिश्रमको विकल्प छैन। प्रधानमन्त्रीले यी सबै गुणहरू भारतका युवाहरूमा निहित छन् र तिनीहरूको शक्ति विकसित भारतको शक्ति बन्नेछ भन्ने विश्वासका साथ टिप्पणी गर्दै अन्त्य गरे तथा सबैलाई हार्दिक शुभकामना व्यक्त गरे।

कार्यक्रममा अन्य विशिष्ट व्यक्तिहरूको साथ केन्द्रीय मन्त्री श्री जयन्त चौधरी उपस्थित थिए। बिहारका मुख्यमन्त्री श्री नीतिश कुमार, केन्द्रीय मन्त्री श्री जुएल ओराम, श्री राजीव रञ्जन सिंह, श्री सुकान्त मजुमदार र अन्य विशिष्ट व्यक्तिहरू भिडियो कन्फरेन्सिङको माध्यमद्वारा कार्यक्रममा जोडिएका थिए।

पृष्ठभूमि

युवा विकासको लागि एउटा ऐतिहासिक पहलमा, प्रधानमन्त्री श्री नरेन्द्र मोदीले नयाँ दिल्लीको विज्ञान भवनमा 62,000 करोड रुपियाँभन्दा अधिक मूल्यका विभिन्न युवा-केन्द्रित पहलहरूको अनावरण गरे, जसले देशभर शिक्षा, कौशल र उद्यमशीलतालाई निर्णायक प्रोत्साहन दियो। कार्यक्रममा प्रधानमन्त्रीको दृष्टिकोण अनुसार आयोजना गरिएको राष्ट्रिय कौशल दीक्षान्त समारोहको चौथो संस्करण कौशल दीक्षान्त समारोह पनि समावेश थियो, जहाँ कौशल विकास र उद्यमशीलता मन्त्रालय अन्तर्गत औद्योगिक प्रशिक्षण संस्थानका 46 अखिल भारतीय उत्कृष्टहरूलाई सम्मान गरिएको थियो।

प्रधानमन्त्रीले 60,000 करोड रुपियाँको निवेशका साथ केन्द्र प्रायोजित योजना, पीएम-सेतु (प्रधानमन्त्री कौशल र रोजगारी रूपान्तरण मार्फत अपग्रेडेड आईटीआईहरू) को शुरुआत गरे। यो योजनाले देशभरका 1,000 सरकारी आईटीआईहरूलाई हब-एण्ड-स्पोक मोडेलमा स्तरोन्नति गर्ने परिकल्पना गर्दछ जसमा 200 हब आईटीआई र 800 स्पोक आईटीआईहरू समावेश छन्। प्रत्येक हब औसतमा चार स्पोकमा जोडिनेछ, जसले उन्नत पूर्वाधार, आधुनिक ट्रेडहरू, डिजिटल शिक्षण प्रणाली र इन्क्युबेशन सुविधाहरूले सुसज्जित क्लस्टरहरू सिर्जना गर्नेछ। एङ्कर उद्योग साझेदारहरूले यी क्लस्टरहरू प्रबन्धन गर्नेछन्, जसले बजारको मागसँग मिल्दोजुल्दो परिणाम-आधारित कौशल सुनिश्चित गर्नेछन्। हबहरूले नवाचार केन्द्रहरू, प्रशिक्षकहरूको प्रशिक्षण सुविधाहरू, उत्पादन एकाइहरू र प्लेसमेन्ट सेवाहरू पनि राख्नेछन्, जबकि स्पोकहरूले पहुँच विस्तारमा केन्द्रित हुनेछन्। सामूहिक रूपमा, पीएम-सेतुले भारतको आईटीआई इकोसिस्टमलाई पुन: परिभाषित गर्नेछ, यसलाई सरकारको स्वामित्वमा रहेको तर उद्योग-व्यवस्थित बनाउनेछ, विश्व ब्याङ्क र एसियाली विकास ब्याङ्कको वैश्विक सह-वित्तपोषण समर्थनको साथ। योजना कार्यान्वयनको पहिलो चरणमा पटना र दरभङ्गामा रहेका आईटीआईहरूमा विशेष ध्यान केन्द्रित गरिनेछ।

प्रधानमन्त्रीले 34 राज्य र केन्द्र शासित प्रदेशहरूमा 400 नवोदय विद्यालय र 200 एकलव्य मोडेल आवासीय विद्यालयहरूमा स्थापित 1,200 व्यावसायिक कौशल प्रयोगशालाहरूको उद्घाटन गरे। यी प्रयोगशालाहरूले दुर्गम र आदिवासी क्षेत्रहरू सहितका विद्यार्थीहरूलाई आईटी, अटोमोटिभ, कृषि, इलेक्ट्रोनिक्स, रसद र पर्यटन जस्ता 12 उच्च-माग क्षेत्रहरूमा व्यावहारिक प्रशिक्षण प्रदान गर्नेछन्। राष्ट्रिय शिक्षा नीति 2020 र सीबीएसई पाठ्यक्रम अनुरूप, यस परियोजनामा उद्योग-सान्दर्भिक शिक्षा प्रदान गर्न र रोजगारीको लागि प्रारम्भिक आधार सिर्जना गर्न 1,200 व्यावसायिक शिक्षकहरूको प्रशिक्षण पनि समावेश छन्।

कार्यक्रमको विशेष जोड बिहारमा परिवर्तनकारी परियोजनाहरूमा हुनेछ, जसले राज्यको समृद्ध विरासत र युवा जनसाङ्ख्यिकीयतालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। प्रधानमन्त्रीले बिहारको पुनर्निर्मित मुख्यमन्त्री निश्चय स्वयं सहायता भत्ता योजनाको शुरुआत गरे, जस अन्तर्गत प्रत्येक वर्ष लगभग पाँच लाख स्नातक युवाहरूले दुई वर्षको लागि मासिक 1,000 रुपियाँ भत्ता र नि:शुल्क कौशल तालिम प्राप्त गर्नेछन्। उनले पुन: डिजाइन गरिएको बिहार विद्यार्थी क्रेडिट कार्ड योजनाको पनि शुरुआत गर्नेछन्, जस अन्तर्गत 4 लाख रुपियाँसम्मको पूर्ण ब्याजमुक्त शिक्षा ऋण प्रदान गर्नेछ, जसले उच्च शिक्षाको आर्थिक बोझलाई उल्लेखनीय रूपमा कम गर्नेछ। यस योजना अन्तर्गत 3.92 लाख भन्दा अधिक विद्यार्थीहरूले पहिले नै 7,880 करोड रुपियाँभन्दा अधिकको ऋण प्राप्त गरिसकेका छन्। राज्यमा युवा सशक्तिकरणलाई अझ मजबुत पार्नका लागि प्रधानमन्त्रीले 18 देखि 45 वर्ष उमेरका मानिसहरूका लागि एक वैधानिक आयोग, बिहार युवा आयोगको औपचारिक उद्घाटन गरे, ताकि राज्यको युवा आबादीको ऊर्जाको उपयोग गर्न सकियोस्।

प्रधानमन्त्रीले बिहारमा जन नायक कर्पुरी ठाकुर कौशल विश्वविद्यालयको पनि उद्घाटन गरे, जुन वैश्विक रूपमा प्रतिस्पर्धी कार्यबल सिर्जना गर्न उद्योग-उन्मुख पाठ्यक्रम र व्यावसायिक शिक्षा प्रदान गर्ने परिकल्पना गरिएको छ।

उच्च शिक्षाका अवसरहरूलाई अझ राम्रो बनाउने दृष्टिकोणका साथ राष्ट्रिय शिक्षा नीति 2020 लाई अगाडि बढाउँदै प्रधानमन्त्रीले पीएम-उषा (प्रधानमन्त्री उच्चतर शिक्षा अभियान) अन्तर्गत बिहारका चार विश्वविद्यालयहरू - पटना विश्वविद्यालय, मधेपुराको भूपेन्द्र नारायण मण्डल विश्वविद्यालय, छपरास्थित जय प्रकाश विश्वविद्यालय र पटनाको नालन्दा मुक्त विश्वविद्यालय - मा नयाँ शैक्षिक र अनुसन्धान सुविधाहरूको शिलान्यास गरे। 160 करोड रुपियाँको कुल विनियोजनका साथ यी परियोजनाहरूले आधुनिक शैक्षिक पूर्वाधार, उन्नत प्रयोगशालाहरू, छात्रावास र बहु-अनुशासनात्मक शिक्षणलाई सक्षम पारेर 27,000 भन्दा अधिक विद्यार्थीहरूलाई लाभान्वित गर्नेछन्।

प्रधानमन्त्रीले एनआईटी पटनाको बिहटा क्याम्पस राष्ट्रलाई समर्पित गरे। 6,500 विद्यार्थीहरूको क्षमता भएको यस परिसरमा 5जी प्रयोग केस ल्याब, इसरोको सहकार्यमा स्थापित क्षेत्रीय अन्तरिक्ष शैक्षणिक केन्द्र र एक नवाचार एवं ऊष्मायन केन्द्र सहित उन्नत सुविधाहरू उपलब्ध छन्, जसले पहिला नै नौ स्टार्ट-अपहरूलाई सहायता प्रदान गरिसकेको छ।

प्रधानमन्त्रीले बिहार सरकारमा 4,000 भन्दा अधिक नवनियुक्त उम्मेदवारहरूलाई नियुक्ति पत्र पनि वितरण गरे तथा मुख्यमन्त्री बालक/बालिका छात्रवृत्ति योजना अन्तर्गत कक्षा 9 र 10 का 25 लाख विद्यार्थीहरूलाई प्रत्यक्ष लाभ अन्तरणको माध्यमद्वारा 450 करोड रुपियाँको छात्रवृत्ति जारी गरे।

शुरु गरिएका पहलहरूले भारतका युवाहरूका लागि महत्त्वपूर्ण अवसरहरू सिर्जना गर्ने अपेक्षा गरिएको छ। शिक्षा, कौशल विकास, उद्यमशीलता र राम्रो पूर्वाधारलाई एकीकृत गरेर तिनीहरूले देशको प्रगतिको लागि बलियो जगलाई समर्थन गर्ने लक्ष्य राखेका छन्। बिहारमा विशेष ध्यान केन्द्रित गर्दै राज्य क्षेत्रीय र राष्ट्रिय रूपमा विकासमा योगदान पुऱ्याउँदै दक्ष जनशक्तिको केन्द्रको रूपमा विकास हुने सम्भावना छ।

*******