માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે 5 ઓગસ્ટ, 2025 ના રોજ નવી દિલ્હીના વિજ્ઞાન ભવન ખાતે રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના માહિતી અને જનસંપર્ક (I&PR) સચિવો સાથે એક ઉચ્ચ-સ્તરીય પરિષદનું આયોજન કર્યું હતું. કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ રાજ્યમંત્રી ડૉ. એલ. મુરુગન, માહિતી અને પ્રસારણ સચિવ શ્રી સંજય જાજુ અને અન્ય વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ આ પરિષદને સંબોધિત કરી હતી. આ પરિષદનો ઉદ્દેશ જાહેર સંદેશાવ્યવહારમાં કેન્દ્ર-રાજ્ય સંકલનને મજબૂત બનાવવા, પ્રેસ સેવા પોર્ટલ અને ઇન્ડિયા સિને હબનું સંપૂર્ણ પાયે અમલીકરણ અને કાર્યક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરવાનો અને ફિલ્મ માટે માળખાગત સુવિધાઓ વિકસાવવા અને સમગ્ર પ્રદેશોમાં ભારતના સર્જનાત્મક અર્થતંત્રને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સહયોગી તકો શોધવાનો હતો.

મીડિયા સુધારા અને ભારતના સર્જનાત્મક અર્થતંત્રનો વિસ્તાર

પરિષદને સંબોધતા, કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ રાજ્યમંત્રી ડૉ. એલ. મુરુગને જણાવ્યું હતું કે ભારતીય સિનેમા હબ પોર્ટલને એકીકૃત સિંગલ-વિન્ડો સિસ્ટમમાં પુનર્નિર્માણ કરવામાં આવ્યું છે, જે સમગ્ર ભારતમાં ફિલ્મ નિર્માણ પરવાનગીઓ અને સેવાઓની સુવ્યવસ્થિત ઍક્સેસ પ્રદાન કરે છે. GIS સુવિધાઓ અને સામાન્ય સ્વરૂપો સાથે, તે વ્યવસાય કરવાની સરળતાને સમર્થન આપે છે અને પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વ હેઠળ ભારતની ફિલ્મ-મૈત્રીપૂર્ણ નીતિઓનું પ્રદર્શન કરે છે.

મંત્રીએ ઓછા ખર્ચે થિયેટરો દ્વારા મહિલાઓ અને સ્થાનિક સમુદાયોને સશક્ત બનાવતી પાયાની સિનેમા પહેલો પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે WAVES 2025 અને IFFI ગોવા જેવા મુખ્ય વૈશ્વિક કાર્યક્રમો પર ભાર મૂક્યો, જે વૈશ્વિક પ્રતિભાને આકર્ષે છે, ભારતની સર્જનાત્મક અર્થવ્યવસ્થાને વેગ આપે છે, વિશ્વભરમાં સાંસ્કૃતિક રાજદ્વારીને પ્રોત્સાહન આપે છે અને આવતીકાલના સર્જનાત્મક મનને સશક્ત બનાવે છે.

તેમણે તાજેતરમાં શરૂ કરાયેલ ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ક્રિએટિવ ટેકનોલોજી (IICT) પર ખાસ ભાર મૂક્યો, જેનો હેતુ યુવાનોને એનિમેશન, ગેમિંગ, સંગીત અને અન્ય સર્જનાત્મક ક્ષેત્રોમાં કૌશલ્ય આપવાનો છે, જેમાં દેશમાં સર્જક અર્થતંત્રને વેગ આપવાના ભારત સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે.

મીડિયા પ્રગતિ માટે સહયોગી શાસન

કાર્યક્રમ દરમિયાન, માહિતી અને પ્રસારણ સચિવ શ્રી સંજય જાજુએ અસરકારક સંદેશાવ્યવહાર અને મીડિયા વિકાસમાં કેન્દ્ર-રાજ્ય સહયોગની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ડિજિટલ સર્જકો, સ્થાનિક મીડિયાના ઉદય અને જિલ્લા-સ્તરીય I&PR સેટઅપ્સને સશક્ત બનાવવાની જરૂરિયાત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે તમામ રાજ્યોને સરળ પ્રકાશન પ્રક્રિયાઓ માટે પ્રેસ સેવા પોર્ટલ સાથે સંકલન કરવા વિનંતી કરી અને રાજ્યોમાં મીડિયા વિભાગોમાં અસંબંધિત જવાબદારીઓ પર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી.

શ્રી જાજુએ સિનેમા અને સામગ્રી નિર્માણની આર્થિક સંભાવના પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો, મહાનગરોથી આગળ વિસ્તરણ કરવાની અને સ્થાનિક પ્રતિભાને ટેકો આપવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. ફિલ્મ નિર્માણને પ્રોત્સાહન આપવા અને સર્જકોને સામગ્રીનું મુદ્રીકરણ કરવા સક્ષમ બનાવવા માટે ઇન્ડિયા સિને હબ જેવી પહેલ શરૂ કરવામાં આવી હતી. તેમણે WAVES સમિટને વૈશ્વિક ચળવળ ગણાવી અને સમગ્ર મીડિયા ઇકોસિસ્ટમમાં સંવાદ અને સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવા માટે ગોવામાં IFFI દરમિયાન રેડિયો કોન્ક્લેવની યોજના જાહેર કરી હતી.

મુખ્ય ધ્યાન કેન્દ્રિત ક્ષેત્રો:

કોન્ફરન્સના મુખ્ય ધ્યાન કેન્દ્રિત ક્ષેત્રોમાંનો એક રાજ્ય અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના સંબંધિત અધિકારીઓને પ્રેસ સેવા પોર્ટલ પર સંવેદનશીલ બનાવવા અને ઓનબોર્ડિંગ કરવાનો હતો. પ્રેસ અને રજિસ્ટ્રેશન ઓફ પીરિયડિકલ એક્ટ (PRP એક્ટ), 2023 હેઠળ પ્રેસ રજિસ્ટ્રાર જનરલ ઓફ ઇન્ડિયા દ્વારા વિકસાવવામાં આવેલા, આ પોર્ટલ એક સિંગલ-વિન્ડો ડિજિટલ પ્લેટફોર્મ છે. જે સામયિકો સંબંધિત નોંધણી અને પાલન પ્રક્રિયાઓને સરળ બનાવે છે.

બીજી મુખ્ય વિશેષતા એ હતી કે સુધારેલા ઇન્ડિયા સિને હબ પોર્ટલ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો, જે 28 જૂન 2024 ના રોજથી લાઇવ થયું છે. આ પોર્ટલ હવે સમગ્ર ભારતમાં ફિલ્મ-સંબંધિત સુવિધા માટે સિંગલ-વિન્ડો સિસ્ટમ તરીકે કાર્ય કરે છે, જે કેન્દ્ર, રાજ્ય અને સ્થાનિક સ્તરે ફિલ્માંકન પરવાનગીઓ, પ્રોત્સાહનો અને સંસાધન મેપિંગની સંકલિત ઍક્સેસ પ્રદાન કરે છે. સાત રાજ્યો અને બે કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ પહેલાથી જ સંપૂર્ણ એકીકરણ પૂર્ણ કરી લીધું છે, જ્યારે એકવીસ રાજ્યો અને છ કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને કોમન એપ્લિકેશન ફોર્મ દ્વારા ઓનબોર્ડ કરવામાં આવ્યા છે.

ઇન્ડિયા સિને હબ પોર્ટલ GIS-આધારિત સ્થાન મેપિંગ, ઉદ્યોગ વ્યાવસાયિકો તરફથી ક્રાઉડસોર્સ્ડ સામગ્રી અને ફિલ્માંકન, નોન-ફિલ્મીકરણ અને પ્રોત્સાહનો માટે અલગ વર્કફ્લોને સમર્થન આપે છે. કોન્ફરન્સમાં વૈશ્વિક ફિલ્માંકન સ્થળ તરીકે ભારતની અપીલને સુધારવા માટે અરજીઓની પ્રક્રિયા અને ચકાસાયેલ ડેટાનું યોગદાન આપવાની ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.

કોન્ફરન્સમાં ઓછા ખર્ચે સિનેમા હોલના પ્રમોશન પર પણ ચર્ચા કરવામાં આવી હતી. ભારત વૈશ્વિક સ્તરે સૌથી વધુ ફિલ્મોના નિર્માતાઓમાંનો એક હોવા છતાં, સિનેમા માળખાગત સુવિધાઓની પહોંચ અસમાન રહી. મંત્રાલયે ટાયર-3 અને ટાયર-4 શહેરો, ગ્રામીણ પ્રદેશો અને મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓને સેવા આપવા માટે મોડ્યુલર અને મોબાઇલ સિનેમા મોડેલોના વિકાસનો પ્રસ્તાવ મૂક્યો હતો.

કોન્ફરન્સમાં GIS મેપિંગનો ઉપયોગ કરીને ઓછી સ્ક્રીન ઘનતાવાળા ઝોન કેવી રીતે ઓળખવા, હાલના જાહેર માળખાને ફરીથી ઉપયોગમાં લેવા, સિંગલ-વિન્ડો સિસ્ટમ્સ દ્વારા લાઇસન્સિંગને સુવ્યવસ્થિત કરવા અને સસ્તા સિનેમા માળખામાં ખાનગી રોકાણ આકર્ષવા માટે કર અને જમીન નીતિ પ્રોત્સાહનો કેવી રીતે ઓફર કરવા તે અંગે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.

ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઓફ ઇન્ડિયા (IFFI) અને WAVES બજાર જેવા મુખ્ય ફિલ્મ અને સામગ્રી પ્લેટફોર્મમાં ભાગીદારી પણ ચર્ચામાં સામેલ હતી. રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને તેમના ફિલ્માંકન સ્થાનો પ્રદર્શિત કરવા, પ્રાદેશિક પ્રોત્સાહનોને પ્રોત્સાહન આપવા અને સ્થાનિક પ્રતિભાને ટેકો આપવા માટે આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ કરવા પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવ્યા હતા. 55મા IFFIમાં 114 દેશોની ભાગીદારી જોવા મળી હતી અને સંકળાયેલ WAVES બજારમાં 30 દેશોના 2,000 થી વધુ ઉદ્યોગ પ્રતિનિધિઓનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. રાજ્યો સમર્પિત પેવેલિયન સ્થાપિત કરીને, ભારતીય પેનોરમામાં પ્રવેશને સરળ બનાવી અને વૈશ્વિક પ્રદર્શન માટે સર્જનાત્મક પ્રતિભાને નામાંકિત કરીને આ તકોનો લાભ લઈ શકે છે.

ચર્ચાનો બીજો મુખ્ય વિષય ભારતની લાઇવ મનોરંજન અર્થવ્યવસ્થાનો વિકાસ હતો. આ પરિષદમાં રાજ્યો સાથે ઇવેન્ટ્સ માટે હાલના રમતગમત અને સાંસ્કૃતિક માળખાનો ઉપયોગ કરવા, ઇન્ડિયા સિને હબમાં પરવાનગી કાર્યપ્રવાહને એકીકૃત કરવા, નોડલ અધિકારીઓની નિમણૂક કરવા અને લાઇવ મનોરંજન માળખામાં રોકાણ માટે નીતિ અને નાણાકીય સહાય સ્થાપિત કરવા અંગે ચર્ચા કરવામાં આવી હતી.

આ ઉચ્ચ-સ્તરીય વાર્તાલાપનો હેતુ મીડિયા, સંદેશાવ્યવહાર અને સર્જનાત્મક અર્થતંત્ર વિકાસમાં સહયોગને મજબૂત બનાવવાનો હતો, જે ડિજિટલી સશક્ત અને સાંસ્કૃતિક રીતે જીવંત સમાજ તરીકે ભારતની પ્રગતિમાં ફાળો આપે છે.

AP/IJ/GP/JD