ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಅವರ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಡಾ. ಪಿ.ಕೆ. ಮಿಶ್ರಾ ಅವರು ಇಂದು ನವದೆಹಲಿಯ ಭಾರತ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ "ದೈನಂದಿನ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುವುದು - ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಘನತೆ" ಕುರಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಉದ್ಘಾಟನಾ ಅಧಿವೇಶನವನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ ಮಾತನಾಡಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮುಖ್ಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ, ಸಾಂವಿಧಾನಿಕ ಆದರ್ಶಗಳು, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೌಲ್ಯಗಳು ಮಾನವ ಘನತೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು ಸಮನ್ವಯಗೊಳ್ಳುವ ಭಾರತದಂತಹ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ವಿಶ್ವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ದಿನದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು. ಆಹಾರ, ಬಟ್ಟೆ, ವಸತಿ, ವೈದ್ಯಕೀಯ ಆರೈಕೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಜೀವನಮಟ್ಟದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುವ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಘೋಷಣೆಯ (1948) ವಿಧಿ 25(1) ಅನ್ನು ಅವರು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು. ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ದಿನವು ಕೇವಲ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಘನತೆಯನ್ನು ಕುರಿತ ಚಿಂತನೆಗೆ ಆಹ್ವಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಈ ವರ್ಷದ ಥೀಮ್, "ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳು, ನಮ್ಮ ದೈನಂದಿನ ಅಗತ್ಯಗಳು", ಸರ್ಕಾರದೊಂದಿಗೆ ನಾಗರಿಕರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದರು.

ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಘೋಷಣೆ (ಯು ಡಿ ಎಚ್‌ ಆರ್) ಯನ್ನು ರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಾತ್ರವನ್ನು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಡಾ. ಹನ್ಸಾ ಮೆಹ್ತಾ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಡಾ. ಮಿಶ್ರಾ ಸ್ಮರಿಸಿದರು, ಘೋಷಣೆಯು "ಎಲ್ಲಾ ಮಾನವರು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಮಾನವಾಗಿ ಜನಿಸುತ್ತಾರೆ" ಎಂದು ದೃಢಪಡಿಸುವುದನ್ನು ಅವರು ಖಾತ್ರಪಡಿಸಿದರು, ಇದು ಲಿಂಗ ಸಮಾನತೆಯ ಕಡೆಗೆ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆಹಾರ, ನೀರು, ವಸತಿ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯದ ಪ್ರವೇಶದ ಮೂಲಕ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು. ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ನಾಗರಿಕ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, ಡಿಜಿಟಲ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಪರಿಸರ ಕಾಳಜಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಸ ದುರ್ಬಲತೆಗಳಿಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ. ಇಂದು, ಘನತೆಯನ್ನು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದಿಂದ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಗೌಪ್ಯತೆ, ಚಲನಶೀಲತೆ, ಸ್ವಚ್ಛ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಪ್ರವೇಶದಿಂದಲೂ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಭಾರತದ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಮನೋಭಾವವು ಬಹಳ ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಜೀವನದ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಘನತೆ ಮತ್ತು ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಧರ್ಮ, ನ್ಯಾಯ, ಕರುಣೆ ಮತ್ತು ಸೇವೆಯಂತಹ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ನೀತಿವಂತ ನಡವಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದರೆ, ಅಹಿಂಸೆ ಸಂಯಮವನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಿತು ಮತ್ತು ವಸುಧೈವ ಕುಟುಂಬಕಂ ದೊಡ್ಡ ಮಾನವ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರುವಂತೆ ಉತ್ತೇಜಿಸಿತು. ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ವಯಸ್ಕ ಮತದಾನ ಮತ್ತು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಬಹುದಾದ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಶಿಕ್ಷಣ, ಆರೋಗ್ಯ, ಜೀವನೋಪಾಯ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುವ ನಿರ್ದೇಶನ ತತ್ವಗಳವರೆಗೆ ಸಂವಿಧಾನದ ರಚನೆಯ ಮೇಲೆ ಈ ತತ್ವಗಳು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದವು ಎಂದುರು.

2014ರ ಹಿಂದಿನ ದಶಕದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದ ಡಾ. ಮಿಶ್ರಾ, ಶಿಕ್ಷಣ ಹಕ್ಕು ಕಾಯ್ದೆ, ಎಂ ಎನ್‌ ಆರ್‌ ಇ ಜಿ ಎ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆಹಾರ ಭದ್ರತಾ ಕಾಯ್ದೆಯಂತಹ ಕಾನೂನುಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾರತವು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಹಕ್ಕು ಆಧಾರಿತ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ವಿತರಣೆಯಿಲ್ಲದೆ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹತೆ ಕ್ಷೀಣಿಸಿತು. 2014 ರಿಂದ, ಸರ್ಕಾರವು ಸಂಪೂರ್ಣತೆಯ ವಿಧಾನವನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ, ಯಾವುದೇ ಅರ್ಹ ಫಲಾನುಭವಿಯನ್ನು ಬಿಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ, ನೇರ ಪ್ರಯೋಜನ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ವಿಕಸಿತ ಭಾರತ ಸಂಕಲ್ಪ ಯಾತ್ರೆಯಂತಹ ಅಭಿಯಾನಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ "ಕಾಗದದ ಹಕ್ಕುಗಳಿಂದ" "ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಂಡ ಹಕ್ಕುಗಳಿಗೆ" ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ. ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. ಕಳೆದ ದಶಕದಲ್ಲಿ 25 ಕೋಟಿ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಬಡತನದಿಂದ ಹೊರತರಲಾಗಿರುವುದನ್ನು ಗೃಹಬಳಕೆಯ ವೆಚ್ಚ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24 ದೃಢಪಡಿಸಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಸಿದರು.

ದಿನನಿತ್ಯದ ಅಗತ್ಯ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಭದ್ರಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನಾಲ್ಕು ಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಡಾ. ಮಿಶ್ರಾ ವಿವರಿಸಿದರು. ಮೊದಲನೆಯದು, ಮನೆಯ ಘನತೆಯನ್ನು ವಸತಿ, ನೀರು, ನೈರ್ಮಲ್ಯ, ವಿದ್ಯುತ್ ಮತ್ತು ಶುದ್ಧ ಇಂಧನದ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಆವಾಸ್ ಯೋಜನೆ, ಜಲ ಜೀವನ್ ಮಿಷನ್, ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಅಭಿಯಾನ, ಸೌಭಾಗ್ಯ ಮತ್ತು ಉಜ್ವಲ ಯೋಜನೆ ಜೀವನವನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿವೆ ಎಂದರು. ಎರಡನೆಯದು, ಸಾಮಾಜಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯು ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಭರವಸೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿತು, ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗರೀಬ್ ಕಲ್ಯಾಣ್ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆಯು ಕೋವಿಡ್-19 ಸಮಯದಲ್ಲಿ 80 ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಿತು ಮತ್ತು ಆಯುಷ್ಮಾನ್ ಭಾರತ್ - ಪಿಎಂಜೆಎವೈ 42 ಕೋಟಿ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ವಿಮೆ, ಪಿಂಚಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಸ ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಾನೂನುಗಳು ಅನೌಪಚಾರಿಕ ಮತ್ತು ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಪ್ರಯೋಜನಗಳನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿವೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಮಾನಸಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾಯ್ದೆಯಂತಹ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ದುರ್ಬಲ ಗುಂಪುಗಳಿಗೆ ಘನತೆಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿವೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ಮೂರನೇ ಸ್ತಂಭವಾದ, ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆ ಮತ್ತು ಸಬಲೀಕರಣದ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಜೆಎಎಂ ಟ್ರಿನಿಟಿಯು ನೇರ ಲಾಭ ವರ್ಗಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿತು, 56 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಜನಧನ್ ಖಾತೆಗಳು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸೌಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದವರನ್ನು ಔಪಚಾರಿಕ ಹಣಕಾಸು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ತಂದವು ಮತ್ತು ಪಿಎಂ ಮುದ್ರಾ ಮತ್ತು ಪಿಎಂ ಸ್ವನಿಧಿಯಂತಹ ಯೋಜನೆಗಳು ಉದ್ಯಮ ಸೃಷ್ಟಿಗೆ ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟವು. ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣವನ್ನು ಸ್ವಸಹಾಯ ಗುಂಪುಗಳು, "ಲಖ್ಪತಿ ದೀದಿಯರು", ಬೇಟಿ ಬಚಾವೊ ಬೇಟಿ ಪಡಾವೊ ಮತ್ತು ಶಾಸನಸಭೆಗಳಲ್ಲಿ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮೂರನೇ ಒಂದು ಭಾಗದಷ್ಟು ಮೀಸಲಾತಿಯ ಮೂಲಕ ಮುನ್ನಡೆಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದರು. ನಾಲ್ಕನೇ ಸ್ತಂಭವಾದ ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಸಮುದಾಯಗಳ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಹೊಸ ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕಾನೂನು ಸಂಹಿತೆಗಳು, ತ್ವರಿತ ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳು, ಪೋಕ್ಸೋ ಕಾಯ್ದೆ, ಅಂಗವಿಕಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾಯ್ದೆ ಮತ್ತು ಬುಡಕಟ್ಟು ಸಮುದಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಎಂ-ಜನಮನ್‌ ಮೂಲಕ ಬಲಪಡಿಸಲಾಯಿತು. ಲಸಿಕೆ ಮೈತ್ರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಮಾನವೀಯ ನೆರವು, ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಭಾರತದ ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು.

ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯವರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕರೆಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತರಾಗಿ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯು ಆದೇಶ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ಸ್ಪಂದನೆಯವರೆಗೆ, ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರಿಂದ ಘನತೆಯನ್ನು ತಲುಪಿಸುವವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಜನರನ್ನು ಫಲಾನುಭವಿಗಳಾಗಿ ನೋಡುವುದರಿಂದ ರಾಷ್ಟ್ರ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಪಾಲುದಾರರನ್ನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸುವವರೆಗೆ ಬದಲಾಗಿದೆ. ವಿಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮಂಡಳಿಗೆ ಭಾರತದ ಆಯ್ಕೆಯು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಮಗ್ರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದರು.

ಭಾರತವು ವಿಕಸಿತ ಭಾರತ 2047 ಕಡೆಗೆ ಸಾಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಚೌಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾನವ ಹಕ್ಕುಗಳ ಆಯೋಗವನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದ ಶ್ರೀ ಮಿಶ್ರಾ, ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ, ಪರಿಸರ ನ್ಯಾಯ, ದತ್ತಾಂಶ ರಕ್ಷಣೆ, ಅಲ್ಗಾರಿದಮಿಕ್ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತತೆ, ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ, ಗಿಗ್ ಕೆಲಸಗಳ ದುರ್ಬಲತೆಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಕಣ್ಗಾವಲುಗಳು ಗಂಭೀರ ಕಳವಳಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ, ಉತ್ತಮ ಆಡಳಿತವು ಸ್ವತಃ ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಡಾ. ಮಿಶ್ರಾ ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು, ಇದನ್ನು ದಕ್ಷತೆ, ಪಾರದರ್ಶಕತೆ, ಕುಂದುಕೊರತೆ ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಸಕಾಲಿಕ ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯಿಂದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾಸಯೋಗ್ಯ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ರೋಮಾಂಚಕ ಹಳ್ಳಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಧುನಿಕ, ಅಂತರ್ಗತ ರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಕೇಂದ್ರಿತ ಆಡಳಿತ, ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಘನತೆ, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಮೂಹಿಕ ಕ್ರಮವನ್ನು ಅವರು ಒತ್ತಿ ಹೇಳಿದರು.

*****