प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले आज भुटानको थिम्पुस्थित चाङ्लिमेथाङ उत्सव मैदानमा भुटानका चौथो राजाको ७० औँ जन्मोत्सवको अवसरमा आयोजित कार्यक्रमलाई सम्बोधन गर्नुभयो। प्रधानमन्त्रीले भुटानका राजा, महामहिम, जिग्मे खेसर नामग्याल वाङचुक र चौथो राजा, महामहिम, जिग्मे सिङ्ग्ये वाङचुकलाई हार्दिक शुभकामना व्यक्त गर्नुभयो। उहाँले राजपरिवारका सम्मानित सदस्यहरू, भुटानका प्रधानमन्त्री, महामहिम छिरिङ तोब्गे र उपस्थित अन्य विशिष्ट व्यक्तिहरूलाई सम्मानपूर्वक स्वागत गर्नुभयो।

प्रधानमन्त्रीले आजको दिन भुटान, भुटानको राजपरिवार र विश्व शान्तिमा विश्वास गर्ने सबैका लागि महत्त्वपूर्ण दिन भएको टिप्पणी गर्नुभयो। उहाँले शताब्दीयौँदेखि अस्तित्वमा रहेको भारत र भुटानबीचको गहिरो भावनात्मक र सांस्कृतिक सम्बन्धलाई प्रकाश पार्नुभयो र यो महत्त्वपूर्ण अवसरमा भाग लिनु भारत र आफू दुवैको प्रतिबद्धता भएको बताउनुभयो। यद्यपि, श्री मोदीले आफू भारी मनका साथ भुटान आइपुगेको उल्लेख गर्नुभयो, किनकि हिजो साँझ दिल्लीमा भएको भयानक घटनाले सबैलाई गहिरो रूपमा विचलित बनाएको छ। उहाँले प्रभावित परिवारहरूको पीडामा दुःख आफ्नो व्यक्त गर्नुभयो र सम्पूर्ण राष्ट्र उनीहरूको साथमा रहेको पुष्टि गर्नुभयो। प्रधानमन्त्रीले घटनाको अनुसन्धानमा संलग्न सबै एजेन्सीहरूसँग रातभर निरन्तर सम्पर्कमा रहेको कुरा साझा गर्नुभयो। उहाँले भारतीय एजेन्सीहरूले षड्यन्त्रको पर्दाफास गर्ने र आक्रमणका षड्यन्त्रकारीहरूलाई छोडिने छैन भन्ने आश्वासन दिनुभयो। "जिम्मेवार सबैलाई न्यायको कठघरामा ल्याइनेछ" भनी प्रधानमन्त्रीले घोषणा गर्नुभयो।

आज गुरु पद्मसम्भवको आशीर्वादमा श्री मोदीले भुटानमा भगवान बुद्धको पिप्रहवा अवशेषको पवित्र दर्शनसँगै विश्वव्यापी शान्ति प्रार्थना महोत्सव आयोजना भइरहेको उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले यो अवसरमा महामहिम, चौथो राजाको ७० औँ जन्मोत्सवको उत्सव पनि मनाइँदै छ, जसमा धेरै व्यक्तिहरूको सम्मानजनक उपस्थितिले भारत-भुटान सम्बन्धलाई प्रतिबिम्बित गर्दछ भन्नुभयो।

भारत "वसुधैव कुटुम्बकम" अर्थात् विश्व एक परिवार हो भन्ने प्राचीन आदर्शबाट प्रेरित रहेको कुरामा जोड दिँदै  प्रधानमन्त्रीले "सर्वे भवन्तु सुखिनः" मन्त्र मार्फत विश्वव्यापी खुशीको लागि भारतको प्रार्थना दोहोर्‍याउनुभयो र स्वर्ग, अन्तरिक्ष, पृथ्वी, पानी, जडीबुटी, वनस्पति र सबै जीवित प्राणीहरूमा शान्तिको लागि आह्वान गर्ने वैदिक श्लोकहरूको चर्चा गर्नुभयो। उहाँले भारत यी भावनाहरूका साथ भूटानमा विश्वव्यापी शान्ति प्रार्थना महोत्सवमा सामेल छ, जहाँ विश्वभरका सन्तहरू विश्वव्यापी शान्तिको लागि प्रार्थना गर्न एकताबद्ध भएका छन् र १४० करोड भारतीयहरूको प्रार्थना यस सामूहिक भावनाको हिस्सा हो भन्नुभयो। श्री मोदीले आफ्नो जन्मथलो गुजरातको वडनगर बौद्ध परम्परासँग जोडिएको एक पवित्र स्थल हो, र आफ्नो कार्यस्थल उत्तर प्रदेशको वाराणसी बौद्ध श्रद्धाको शिखर हो भन्ने धेरैलाई थाह नहुन सक्छ भन्नुभयो। उहाँले यस समारोहमा उपस्थित हुनु व्यक्तिगत रूपमा अर्थपूर्ण रहेको भन्दै शान्तिको दीपले भुटान र विश्वभरका प्रत्येक घरलाई उज्यालो बनाउन सक्ने विचार राख्नुभयो।

भुटानका चौथो राजालाई श्रद्धाञ्जली अर्पण गर्ने क्रममा उहाँको जीवनलाई बुद्धि, सरलता, साहस र राष्ट्रप्रति निःस्वार्थ सेवाको संगमको रूपमा वर्णन गर्दै  श्री मोदीले महामहिमले १६ वर्षको उमेरमा पितृत्वको स्नेह र दूरदर्शी नेतृत्वले देशलाई पालनपोषण गर्ने ठूलो जिम्मेवारी सम्हाल्नुभएको उल्लेख गर्नुभयो। प्रधानमन्त्रीले आफ्नो ३४ वर्षे शासनकालमा, महामहिमले विकास सुनिश्चित गर्दै यसको सम्पदाको संरक्षण गरेर भुटानलाई अगाडि बढाएको कुरामा जोड दिनुभयो। लोकतान्त्रिक संस्थाहरू स्थापना गर्नेदेखि लिएर सीमावर्ती क्षेत्रमा शान्ति प्रवर्द्धन गर्ने जस्ता कुराहरूमा महामहिमले निर्णायक भूमिका खेलेको चर्चा गर्नुभयो। प्रधानमन्त्रीले अझै जोड दिंदै भन्नुभयो, महामहिमले प्रस्तुत गर्नुभएको "कुल राष्ट्रिय खुशी" को अवधारणा विकासलाई परिभाषित गर्ने विश्वकै एक मान्यता प्राप्त मापदण्ड बनेको छ। महामहिमले राष्ट्र निर्माण केवल जीडीपीका बारेमा होइन, तर मानवताको कल्याणको बारेमा हो भनेर प्रदर्शन गर्नुभएको प्रधानमन्त्रीले टिप्पणी गर्नुभयो।

श्री मोदीले भुटानका चौथो राजाले भारत र भुटानबीचको मित्रतालाई सुदृढ पार्न महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्नुभएको बताउनुभयो। उहाँले महामहिमले राखेको जगले दुई राष्ट्रहरूबीचको फस्टाउँदै गएको सम्बन्धलाई निरन्तरता दिइरहेको उल्लेख गर्नुभयो। सबै भारतीयहरूको तर्फबाट  प्रधानमन्त्रीले महामहिमलाई हार्दिक शुभकामना व्यक्त गर्नुभयो र उहाँको सुस्वास्थ्य र दीर्घायुको कामना गर्नुभयो।

“भारत र भुटान केवल सीमानाले मात्र जोडिएका छैनन्, तिनीहरू संस्कृतिहरूले जोडिएका छन्। हाम्रो सम्बन्ध मूल्यमान्यता, भावना, शान्ति र प्रगतिको हो”, श्री मोदीले जोड दिनुभयो। सन् २०१४ मा पदभार ग्रहण गरेपछि भुटानको आफ्नो पहिलो विदेश भ्रमणलाई सम्झँदै, प्रधानमन्त्रीले त्यस भ्रमणका सम्झनाहरूले अझै पनि आफूलाई ओतप्रोत बनाएको बताउनुभयो। उहाँले भारत-भुटान सम्बन्धको बल र समृद्धिलाई जोड दिँदै दुवै देश कठिनाइको समयमा एकसाथ उभिएका छन्, संयुक्त रूपमा चुनौतीहरूको सामना गरेका छन् र अब प्रगति र समृद्धिको बाटोमा सँगै अगाडि बढिरहेका छन् भनी उल्लेख गर्नुभयो। श्री मोदीले महामहिम राजाले भुटानलाई नयाँ उचाइमा पुर्‍याइरहनुभएको र भारत र भुटानबीचको विश्वास र विकासको साझेदारी सम्पूर्ण क्षेत्रको लागि एक महत्त्वपूर्ण मोडेलको रूपमा खडा भएको टिप्पणी गर्नुभयो।

भारत र भुटान द्रुत गतिमा अगाडि बढ्दै जाँदा उनीहरूको ऊर्जा साझेदारीले यो विकासलाई अगाडि बढाइरहेको कुरालाई जोड दिँदै, प्रधानमन्त्रीले भारत-भुटान जलविद्युत सहकार्यको जग महामहिम चौथो राजाको नेतृत्वमा राखिएको उल्लेख गर्नुभयो। महामहिम चौथो राजा र महामहिम पाँचौं राजा दुवैले भुटानमा दिगो विकास र वातावरण-प्रथम दृष्टिकोणको दृष्टिकोणलाई समर्थन गर्नुभएको छ। श्री मोदीले यो दूरदर्शी जगले भुटानलाई विश्वको पहिलो कार्बन-नेगेटिभ देश बन्न सक्षम बनाएको छ—यो असाधारण उपलब्धि हो भनेर टिप्पणी गर्नुभयो। उहाँले अझै भन्नुभयो, भुटान प्रतिव्यक्ति नवीकरणीय ऊर्जा उत्पादनमा विश्वव्यापी रूपमा उच्चतम स्थानमा छ र हाल नवीकरणीय स्रोतहरूबाट यसको १००% बिजुली उत्पादन गर्दछ। यो क्षमतालाई अझ विस्तार गर्दै, १,००० मेगावाट भन्दा बढीको नयाँ जलविद्युत परियोजना आज सुरु हुँदैछ, जसले भुटानको जलविद्युत क्षमता ४०% ले बढाउँछ। यस अतिरिक्त,  लामो समयदेखि विचाराधीन जलविद्युत परियोजनामा ​​पुनः काम सुरु हुँदैछ। प्रधानमन्त्रीले यो साझेदारी जलविद्युतमा मात्र सीमित छैन; भारत र भुटानले अब सौर्य ऊर्जामा पनि सँगै महत्त्वपूर्ण कदम चालिरहेका छन् र आज प्रमुख सम्झौताहरूमा हस्ताक्षर गरिएका छन् भन्ने कुरामा जोड दिनुभयो।

ऊर्जा सहयोगसँगै भारत र भुटानले सम्पर्क सुविधा बढाउनमा पनि ध्यान केन्द्रित गरिरहेको कुरामा जोड दिँदै श्री मोदीले “सम्पर्क सुविधाले अवसर सिर्जना गर्छ र अवसरले समृद्धि सिर्जना गर्छ” भन्नुभयो, अनि यस दृष्टिकोणअनुरूप गेलेफु र सामत्से शहरहरूलाई भारतको विशाल रेलवे नेटवर्कमा जोड्ने निर्णय गरिएको छ। प्रधानमन्त्रीले यो परियोजना सम्पन्न भएपछि  भुटानी उद्योग र किसानहरूलाई भारतको ठूलो बजारमा पहुँच बढाउन निकै मदत गर्ने उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले रेल र सडक सम्पर्क सुविधाको अतिरिक्त  दुवै देशहरूले सीमा पूर्वाधारलाई द्रुत गतिमा अगाडि बढाइरहेका छन् भन्नुभयो। महामहिमद्वारा सुरु गरिएको दूरदर्शी गेलेफु माइन्डफुलनेस सिटी पहललाई उल्लेख गर्दै  प्रधानमन्त्रीले यसको विकासको लागि भारतको पूर्ण समर्थन पुष्टि गर्नुभयो। उहाँले भारतले आगन्तुक र लगानीकर्ताहरूलाई थप सुविधा दिन चाँडै गेलेफु नजिकै एक अध्यागमन चौकी स्थापना गर्ने घोषणा गर्नुभयो।

“भारत र भुटानको प्रगति र समृद्धि गहिरो रूपमा एकअर्कासँग जोडिएका छन्”, प्रधानमन्त्रीले भन्नुभयो, “यही भावनामा भारत सरकारले गत वर्ष भुटानको पञ्चवर्षीय योजनाका लागि १०,००० करोड रुपैयाँको सहयोग प्याकेज घोषणा गरेको थियो।” उहाँले यो कोष सडकदेखि कृषि, वित्तपोषणदेखि स्वास्थ्य सेवासम्मका क्षेत्रहरूमा प्रयोग भइरहेको कुरामा जोड दिनुभयो जसले गर्दा भुटानी नागरिकहरूको जीवनयापन सहज भएको छ। श्री मोदीले भुटानी जनतालाई आवश्यक वस्तुहरूको निर्बाध आपूर्ति सुनिश्चित गर्न भारतले धेरै उपायहरू चालेको कुरा पनि उल्लेख गर्नुभयो। उहाँले भुटानमा UPI भुक्तानीको दायरा विस्तार भइरहेको र भुटानी नागरिकहरूले भारत भ्रमण गर्दा UPI सेवाहरू उपभोग गर्न सकून् भनेर प्रयासहरू भइरहेको बताउनुभयो।

भारत-भुटानको बलियो साझेदारीको सबैभन्दा बलियो लाभार्थी दुवै देशका युवाहरू हुन् भन्ने कुरामा जोड दिँदै श्री मोदीले राष्ट्रिय सेवा, स्वैच्छिक सेवा र नवप्रवर्तनलाई प्रवर्द्धन गर्ने महामहिमको अनुकरणीय कार्यको प्रशंसा गर्नुभयो र प्रविधिको माध्यमबाट युवाहरूलाई सशक्त बनाउने महामहिमको दूरदर्शी प्रयासहरूलाई प्रकाश पार्नुभयो। प्रधानमन्त्रीले भुटानी युवाहरू यस दृष्टिकोणबाट गहिरो रूपमा प्रेरित छन्, र शिक्षा, नवप्रवर्तन, सीप विकास, खेलकुद, अन्तरिक्ष र संस्कृतिलगायत धेरै क्षेत्रहरूमा भारतीय र भुटानी युवाहरू बीचको सहकार्य बढिरहेको उल्लेख गर्नुभयो । उहाँले दुवै देशका युवाहरू हाल उपग्रह निर्माण गर्न सँगै काम गरिरहेको उल्लेख गर्दै यो भारत र भुटान दुवैको लागि महत्त्वपूर्ण उपलब्धि हो भन्नुभयो।

प्रधानमन्त्री श्री मोदीले भारत-भुटान सम्बन्धको प्रमुख बल दुवै राष्ट्रका जनताबीचको गहिरो भावनात्मक सम्बन्ध हो भनेर टिप्पणी गर्नुभयो। उहाँले भारतको राजगीरमा हालै भएको शाही भुटानी मन्दिरको उद्घाटनलाई प्रकाश पार्दै यो पहल अब देशका अन्य भागहरूमा पनि विस्तार भइरहेको उल्लेख गर्नुभयो। भुटानी जनताको आकांक्षालाई सम्बोधन गर्दै  प्रधानमन्त्रीले भारत सरकारले वाराणसीमा भुटानी मन्दिर र अतिथि गृह निर्माणको लागि आवश्यक जग्गा उपलब्ध गराउँदैछ भनेर घोषणा गर्नुभयो। उहाँले यी मन्दिरहरूले भारत र भुटानबीचको बहुमूल्य र ऐतिहासिक सांस्कृतिक सम्बन्धलाई सुदृढ बनाइरहेका छन् भनेर जोड दिनुभयो। आफ्नो भाषणको अन्त्य गर्दै  प्रधानमन्त्रीले दुवै देश शान्ति, समृद्धि र साझा प्रगतिको बाटोमा अगाडि बढ्ने आशा व्यक्त गर्नुभयो र दुवै राष्ट्रहरूमा भगवान बुद्ध र गुरु रिन्पोछेको निरन्तर आशीर्वादका लागि प्रार्थना गर्नुभयो।

*******

एमपीएस/टीडब्ल्यूबी