Nga sngewkmen ban iashim bynta ha ka SCO Summit kaba 25. Nga pynpaw ka jingsngewnguh kaba khraw ia u President Xi na ka bynta ka jingpdiang sngewbha.

Mynta ka sngi ka dei ka Sngi Laitluid jong ka Uzbekistan, bad hynnin ka sngi kadei ka National Day jong ka Kyrgyzstan. Ha kane ka sngi nga ai khublei bad kitbok kitrwiang ia baroh arngut ki nongialam.

Ki Excellency,

Ha kine ki arphew saw snem ba la leit noh, ka SCO ka la don ka bynta kaba kongsan ha kaba pyniasoh ia ka longiing kaba heh ha kylleng ka thain Eurasia. Kum ka dkhot kaba shitrhem, ka India ka la ju noh synniang ha ka rukom kaba tei bad kaba bha.

Ia ka jingthmu bad ka polisi jong ka India na ka bynta ka SCO la tei halor ki lai tylli ki nongrim ba kongsan:

S – Security (Ka Jingshngain)
C – Connectivity (Ka Jingpyniasoh)
O – Opportunity (Ka Lad ka lynti)

Halor ka nongrim ba nyngkong, "S” - kata ka Jingshngain, nga kwah ban jur ba ka jingshngain, ka jingsuk, bad ka jingskhem ki long ka nongrim jong ka roi ka par jong kano kano ka ri. Hynrei ki kam lehnoh, ka jingïapait, bad ka jingleh donbor ki dang long ki jingeh kiba khraw ha kane ka lynti.

Ka kam lehnoh kam dei tang ka jingma ia ka jingshngain jong ki ri shimet shimet, hynrei ka dei ka jingeh ia baroh ki jaitbynriew. Ym don ka ri, ka imlang sahlang, ki nongshong shnong kiba lah ban khein ialade ba ki long kiba lait pura na ka. Dei na kata ka daw ba ka India ka la iai ban jur ia ka jingdonkam jong ka jingiatylli ha ka jingialeh pyrshah ia ki kam lehnoh.

Ka SCO-RATS ka la don ka bynta kaba kongsan ha kane ka bynta. Mynta u snem, katba ka dang ïalam ïa ka Joint Information Operation, ka India ka la shim ïa ka sienjam ban ïakhun pyrshah ïa ka "Al-Qaeda” bad ki  eng lehnoh ba ïadei bad ka. Ngi la tyrwa ruh ban pynkhlain ia ka jingiatreilang, bad ki lad jingiatreilang pyrshah ia ka jingialam bakla.

Ngi la pynsngew da kaba tyngeh ia ka sur jong ngi pyrshah ia ka jingbei tyngka ia ki kam lehnoh, bad nga ai khublei shibun ia phi baroh na ka bynta ka jingkyrshan ba la ai ha kane ka jingpyrshang.

Ki Excellency,

Ha kine ki sawphew snem ba la leit noh, ka India ka la kit ia ki jingma kiba khraw jong ki kam lehnoh. Bun ki kmie ki la duh noh ia la ki khun jong ki, bad bun ki khun kiba la shah iehnoh khunswet.

Dang shen, ngi la sakhi ia ka kam lehnoh ba shyrkhei tam ha Pahalgam. Nga pynpaw ka jingsngewnguh kaba khraw ia baroh ki ri ba iadei paralok kiba la ieng ha syndah jong ngi ha kane ka por jong ka jingsngewsih. Kane ka jingshah thombor kam shym la long tang ka jingshah thombor ha ka mynsiem jong ka India, hynrei ka la long ruh ka jingkop pyllein ia man ka ri, bad ia man u briew uba ngeit ha ka jinglong briew.

Ha kum kine ki jinglong jingman, ka long kaba dei ban kylli: Hato ka jingkyrshan kaba paw pyrthei ia ki kam lehnoh da ki katto katne ki ri kan lah ban long kaba ngi lah ban pdiang?

Ki Excellency,

Ngi dei ban kren shai bad da kawei ka sur: ki jinglong arsap halor ki kam lehnoh ki long ki bym lah ban pdiang. Ryngkat, ngi dei ban pyrshah ia ki kam lehnoh ha man la ka rukom bad jinglong. Kane ka dei ka jingkitkhlieh jong ngi ia ka longbriew manbriew.

Ki Excellency,

Mynta nga kwah ban iasam ia ki jingmut jong nga halor ka nongrim kaba ar, "C” – kata, ka Jingpyniasoh. Ka India ka ju ngeit ba ka jingpyniasoh kaba khlain kam pynsuk tang ia ka khaii pateng hynrei ka plie ruh ia ki jingkhang jong ka jingshaniah bad ka roi ka par.

Dei da kane ka jingïohi jngai ba ngi dang trei na ka bynta ki sienjam kum ka Kad lieng Chabahar bad ka International North-South Transport Corridor. Lyngba kine, ngi lah ban kyntiew ia ki jingiadei jong ngi bad ka Afghanistan bad ka Central Asia.

Ngi ngeit ba man ka jingpyrshang na ka bynta ka jingpyniasoh ka dei ban pynneh ia ki nongrim jong ka jingsynshar ialade bad ka jinglong trai jaka. Ia kane la pynrung ruh ha ki nongrim ba kongsan jong ka SCO Charter.

Ka jingpyniasoh, kaba iaid lait ia ka jingsynshar ialade, ha kaba kut ka duh noh ia ka jingshaniah bad ka jingmut.

Ki Excellency,

Ka nongrim kaba lai ka long: "O” - kata ka long ka Lad. Ka lad ban iatreilang bad ban pynkylla.

Ha u snem 2023, hapoh ka presidency jong ka India, ka SCO ka la sakhi ïa ka bor bad ki jingmut kiba thymmai. La wanrah ia ki bynta ba thymmai jong ka jingiatreilang, kynthup ia ki start-up bad jingsaindur thymmai, ki dawai tynrai, ka jingpynkupbor ia ki samla, ka jingkynthup lang ia ki lad digital, bad ka pateng Buddhist ba ngi iadon lang.

Ka sienjam jong ngi ka long ban rah ia ka SCO palat ia ki sorkar. Ban pyniasoh ia ki briew, ki samla stad saian, ki riewstad, bad ki start-up kumjuh.

Mynta ka sngi, nga kwah ban tyrwa sa kawei ka sienjam ban pynkhlain ia ka jingiadei jong ngi kaba don hapdeng ki para briew - ka jingthaw ia ka Civilizational Dialogue Forum hapoh ka SCO. Kum kane ka rynsan kan ailad ia ngi ban iasam ia ka jingriewspah jong ki riti dustur hyndai jong ngi, ka jingsaindur, ka thoh ka tar, bad ki riti dustur ha ka pyrthei baroh kawei.

Ki Excellency,

Mynta, ka India ka iaid shakhmat da ka thong jong ka jingpynkylla, ka jingpyntreikam, bad jingwanrah jingkylla. Naduh ka jingeh jong ka Covid haduh ki jingbym thikna ha ka ioh ka kot ha ka pyrthei, ngi la pyrshang ban pynkylla ia ki jingeh sha ki lad ki lynti.

Ngi dang iai bteng ban bud ia ki jingpynkylla kiba iar, kiba plie ia ki lad ki lynti kiba thymmai na ka bynta ka roi ka par jong ka ri bad ka jingiatreilang hapdeng ki ri. Nga khot sngewbha ia phi baroh ban long shi bynta jong ka jingiaid lynti ka India ha ka roi ka par.

Ki Excellency,

Ka long kaba sngewtynnad shibun ba ka SCO ka nang kiew katkum ka por. La seng saw tylli ki centre ba thymmai ban weng ia ki jingeh ha kane ka juk kum ki kam beain ba la pynskhem, ka jingkhaii drok, bad ka jingshngain ha ka kam cyber. Ngi pdiang sngewbha ia kane ka rukom pynkylla dur.

Ki dkhot jong ka SCO ki lah ban kyntiew ia ka jingiatreilang na ka bynta ki jingpynkylla ha ki tnat treikam kylleng ka pyrthei. Ha ka jingdap 80 snem jong ka United Nations, ngi lah ban dawa da kawei ka jingmut ban pynkylla ia ka UN.

Ban khanglad ia ki jingthmu jong ka Global South da ki rukom treikam kiba la rim ka long ban kyntait ia ka hok ia ki pateng ban wan. Ym lah ban pyni ia ki jingangnud jong ka pateng ba thymmai ha ka screen kaba ym don rong. Ka la dei ka por ban pynkylla ia ka screen.

Ka SCO ka lah ban don ka bynta kaba ialam lynti ha kaba kyntiew ia ka jinglong ba bun jait bad ka jinglong jingman jong ka pyrthei kaba kynthup lang ia baroh. Nga pdiang sngewbha ia ka jingpynmih ia ka jingpynbna halor kane ka phang kaba kongsan mynta ka sngi.

Ki Excellency,

Ngi iaid shakhmat ha ka jingiatreilang bad baroh ki paralok. Nga ai ka jingkitbok kitrwiang ia u Chairman ban wan jong ka SCO, u President ka Kyrgyzstan, bad ia u paralok jong nga, u President Japarov.

Khublei shibun.

***