જાપાનના પ્રધાનમંત્રી મહામહિમ શ્રી ઇશિબા શિગેરુના આમંત્રણ પર, ભારતના પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ 29-30 ઓગસ્ટ 2025ના રોજ 15મા ભારત-જાપાન વાર્ષિક શિખર સંમેલન માટે જાપાનની સત્તાવાર કાર્યકારી મુલાકાત લીધી. 29 ઓગસ્ટ 2025ના રોજ સાંજે પ્રધાનમંત્રી કાર્યાલય (કાન્ટેઇ) ખાતે પ્રધાનમંત્રી મોદીનું સ્વાગત પ્રધાનમંત્રી ઇશિબા દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. જ્યાં તેમને ઔપચારિક ગાર્ડ ઓફ ઓનર આપવામાં આવ્યું હતું. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ પ્રતિનિધિમંડળ-સ્તરની વાટાઘાટો યોજી હતી. જેમાં તેમણે ભારત અને જાપાન વચ્ચેની લાંબા સમયથી ચાલતી મિત્રતાને યાદ કરી હતી. જે સભ્યતા સંબંધો, સહિયારા મૂલ્યો અને હિતો, સામાન્ય વ્યૂહાત્મક દૃષ્ટિકોણ અને એકબીજા પ્રત્યે પરસ્પર આદરમાં મૂળ ધરાવે છે. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ છેલ્લા દાયકામાં ભારત-જાપાન ભાગીદારી દ્વારા લેવામાં આવેલા નોંધપાત્ર પગલાંની પ્રશંસા કરી હતી અને આગામી દાયકાઓમાં પરસ્પર સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવા માટે વ્યૂહાત્મક અને ભવિષ્યલક્ષી ભાગીદારીને મજબૂત કરવાના માર્ગો પર રચનાત્મક ચર્ચા કરી હતી.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ બંને પક્ષો વચ્ચે સતત ઉચ્ચ-સ્તરીય આદાન-પ્રદાન, અને મંત્રી સ્તરીય અને સંસદીય જોડાણોનું સ્વાગત કર્યું હતું. જે પરસ્પર વિશ્વાસ અને સંબંધોની ઊંડાઈને પ્રતિબિંબિત કરે છે. છેલ્લા દાયકામાં આ ભાગીદારી નોંધપાત્ર રીતે સુરક્ષા, સંરક્ષણ, વેપાર, રોકાણ, વાણિજ્ય, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી, કૌશલ્ય અને ગતિશીલતા, અને સાંસ્કૃતિક અને લોકો-થી-લોકોના સંબંધો જેવા વ્યાપક ક્ષેત્રોમાં વિસ્તરી છે. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત અને જાપાન વચ્ચે સિત્તેરથી વધુ સંવાદ પદ્ધતિઓ અને વિવિધ ક્ષેત્રોમાં કાર્યકારી જૂથો હોવાની પ્રશંસા કરી હતી જે અસંખ્ય મંત્રાલયો, એજન્સીઓ અને વિભાગો વચ્ચે તીવ્ર જોડાણ અને સહયોગ તરફ દોરી જાય છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓ એક સામાન્ય સમજણ પર આવ્યા કે ભારત-જાપાન ભાગીદારી એક મહત્વપૂર્ણ તબક્કે છે અને આપણી સિદ્ધિઓ પર નિર્માણ કરીને અને આપણી સંબંધિત શક્તિઓ તેમજ ઉત્તમ સંબંધોનો ઉપયોગ કરીને આગામી પેઢીઓ માટે સુરક્ષા અને સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરવા માટે પરસ્પર પૂરક સંબંધ વિકસાવવા ખૂબ જ જરૂરી છે. તેમણે સહિયારા ઉદ્દેશ્યોને સાકાર કરવા અને ખાસ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીને આગળ વધારવા માટે એકબીજા સાથે નજીકથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખવાનો સંકલ્પ કર્યો છે. આ દિશામાં, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ત્રણ પ્રાથમિકતા ક્ષેત્રો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને શ્રેણીબદ્ધ જાહેરાતો કરી: આપણા સંરક્ષણ અને સુરક્ષા સહયોગને મજબૂત બનાવવો, આપણી આર્થિક ભાગીદારીને મજબૂત બનાવવી અને આપણા લોકો-થી-લોકોના આદાન-પ્રદાનને વધુ ગાઢ બનાવવું. તેમણે સ્વચ્છ ઊર્જા, મહત્વપૂર્ણ ખનિજો, ડિજિટલ ભાગીદારી, અવકાશ, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી, સાંસ્કૃતિક આદાન-પ્રદાન અને રાજદ્વારી તાલીમ સહિતના મુખ્ય ક્ષેત્રોમાં મહત્વપૂર્ણ દસ્તાવેજો પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું. નેતાઓએ અપનાવ્યું:

(i) આગામી દાયકા માટે સંયુક્ત દ્રષ્ટિકોણ, જે અર્થતંત્ર, આર્થિક સુરક્ષા, ગતિશીલતા, પર્યાવરણ, ટેકનોલોજી અને નવીનતા, આરોગ્ય, લોકો-થી-લોકોના સંબંધો અને રાજ્ય-પ્રીફેક્ચર જોડાણ જેવા આઠ સ્તંભોમાં ભાગીદારીને આગળ વધારવા માટે સમગ્ર રાષ્ટ્રના પ્રયાસોની રેખાઓ રજૂ કરે છે;

(ii) સુરક્ષા સહયોગ પર સંયુક્ત ઘોષણા, જે આપણા સંરક્ષણ અને સુરક્ષા સંબંધોને આગામી સ્તર સુધી ઉંચા કરે છે, જે સમકાલીન ભૂરાજકીય વાસ્તવિકતાઓ અને પ્રદેશમાં સુરક્ષા રૂપરેખાંકનોને ધ્યાનમાં લે છે; અને

(iii) ભારત-જાપાન માનવ સંસાધન વિનિમય અને સહકાર માટે એક કાર્ય યોજના, જે પાંચ વર્ષમાં 500,000 થી વધુ કર્મચારીઓના આદાનપ્રદાન દ્વારા પ્રતિભા ગતિશીલતા અને લોકો-થી-લોકોના સંબંધોને વધુ ગાઢ બનાવવા માટે એક રોડમેપ રજૂ કરે છે, જેમાં ભારતથી જાપાનમાં 50,000 કુશળ કર્મચારીઓ અને સંભવિત પ્રતિભાઓનો સમાવેશ થાય છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત-જાપાન આર્થિક સુરક્ષા પહેલની પણ જાહેરાત કરી, જેમાં મહત્વપૂર્ણ માલસામાન અને ક્ષેત્રોમાં પુરવઠા શૃંખલાઓને સુરક્ષિત અને મજબૂત બનાવવા અને મહત્વપૂર્ણ અને ઉભરતી તકનીકોમાં સહયોગને વેગ આપવાનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં ટેલિકોમ્યુનિકેશન, ફાર્માસ્યુટિકલ્સ, મહત્વપૂર્ણ ખનિજો, સેમિકન્ડક્ટર્સ અને સ્વચ્છ ઊર્જા પર ઉચ્ચ પ્રાથમિકતા સાથે સમાવેશ થાય છે. તેમણે નવેમ્બર 2024 માં વ્યૂહાત્મક વેપાર અને ટેકનોલોજી સહિત આર્થિક સુરક્ષા પર સંવાદ શરૂ થયો તેની પ્રશંસા કરી હતી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ તેમના વિદેશ મંત્રાલયોને ઉદ્યોગ અને શિક્ષણ સાથે મળીને વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોમાં નક્કર પરિણામો અને પ્રોજેક્ટ્સને ઓળખવા માટે આર્થિક સુરક્ષા પર નીતિ સ્તરના આદાનપ્રદાનને વેગ આપવાનું કાર્ય સોંપ્યું છે. આ સંદર્ભમાં, બંને પક્ષો નિકાસ નિયંત્રણ પડકારોને પરસ્પર હળવા કરતી વખતે ઉચ્ચ ટેકનોલોજી વેપારને વધુ સુરક્ષિત કરવા માટે કામ કરવા સંમત થયા છે. બંને પક્ષોએ વ્યૂહાત્મક ક્ષેત્રોમાં ચોક્કસ ચાલુ સહયોગની રૂપરેખા આપતી આર્થિક સુરક્ષા ફેક્ટશીટ જારી કરી હતી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારતીય અને જાપાની કંપનીઓને સપ્લાય શૃંખલા વૈવિધ્યકરણ અને સ્થિતિસ્થાપકતા તરફ પ્રોત્સાહિત કરવા માટે આર્થિક સુરક્ષા ક્ષેત્રમાં બિઝનેસ-ટુ-બિઝનેસ સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટેની પહેલોનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેમણે વ્યવસાયિક તકોના વિસ્તરણના હેતુથી મહત્વપૂર્ણ ખનિજોના ક્ષેત્રમાં સહયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે બંને પક્ષો વચ્ચે ખનિજ સંસાધનોના ક્ષેત્રમાં સહકારના મેમોરેન્ડમ પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું હતું.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત-જાપાન ડિજિટલ ભાગીદારી હેઠળ થયેલી પ્રગતિ પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો, જે ડિજિટલ પ્રતિભા વિનિમય, સંશોધન અને વિકાસ, સ્ટાર્ટઅપ્સ અને કોર્પોરેટ ભાગીદારી દ્વારા ઉભરતી ટેકનોલોજીમાં સંયુક્ત સહયોગને પ્રોત્સાહન આપે છે. તેમણે ભારત-જાપાન ડિજિટલ ભાગીદારી 2.0 નું સ્વાગત કર્યું, જે ડિજિટલ ક્રાંતિના આગલા તબક્કામાં સહયોગને આગળ વધારશે. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ જાપાન-ભારત AI સહકાર પહેલ શરૂ કરવાની પણ જાહેરાત કરી, જેનો ઉદ્દેશ્ય મોટા ભાષા મોડેલ્સ (LLM) સહિત કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા પર દ્વિપક્ષીય અને બહુપક્ષીય સહયોગને વધુ ગાઢ બનાવવા, ઉદ્યોગ અને શિક્ષણવિદો વચ્ચે વિનિમય માટે પ્લેટફોર્મ સ્થાપિત કરવા, સંયુક્ત સંશોધન પ્રોજેક્ટ્સને સમર્થન આપવા અને ભારતમાં ડેટા સેન્ટરોના વિકાસ અને કામગીરીને સરળ બનાવવાનો છે. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાને AI ઇમ્પેક્ટ સમિટમાં હાજરી આપવા માટે આમંત્રણ આપ્યું, જે 19-20 ફેબ્રુઆરી 2026 ના રોજ ભારત દ્વારા આયોજિત થશે. વધુમાં, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ સ્ટાર્ટઅપ્સ માટે સમર્થનના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો અને જાપાન-ભારત સ્ટાર્ટઅપ સપોર્ટ ઇનિશિયેટિવ (JISSI) દ્વારા ભારતમાં બંને દેશોના સ્ટાર્ટઅપ્સની પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપવા સંમતિ આપી હતી.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત અને જાપાન વચ્ચે સંરક્ષણ અને દરિયાઈ સુરક્ષા સહયોગ પ્રગતિના માર્ગે છે તે અંગે ઊંડો સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે ઓગસ્ટ 2024માં નવી દિલ્હીમાં તેમના વિદેશ અને સંરક્ષણ પ્રધાનોની ત્રીજી 2+2 બેઠકનું સ્વાગત કર્યું અને તેમના પ્રધાનોને ટોક્યોમાં ચોથો રાઉન્ડ વહેલી તકે યોજવા સૂચના આપી હતી. તેમણે માર્ચ 2022માં છેલ્લા શિખર સંમેલન પછી સેવાઓ વચ્ચેના આદાનપ્રદાન પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે ભારત દ્વારા આયોજિત બહુપક્ષીય કવાયત, મિલાન કવાયતમાં જાપાન મેરીટાઇમ સેલ્ફ ડિફેન્સ ફોર્સ (JMSDF)ની ભાગીદારી તેમજ ભારતીય વાયુસેના દ્વારા આયોજિત પ્રથમ બહુપક્ષીય કવાયત, તરંગ શક્તિમાં જાપાની ટીમની ભાગીદારીનું સ્વાગત કર્યું. તેમણે જાપાન એર સેલ્ફ ડિફેન્સ ફોર્સ (JASDF) અને ભારતીય વાયુસેના (IAF) વચ્ચે દ્વિપક્ષીય ફાઇટર કવાયત 'વીર ગાર્ડિયન 2023' ના ઉદ્ઘાટન સંસ્કરણના આયોજન અને 2023 માં પહેલી વાર એક જ કેલેન્ડર વર્ષમાં ત્રણેય સેવાઓના દ્વિપક્ષીય કવાયતના આયોજનનું પણ સ્વાગત કર્યું હતું. તેમણે સંરક્ષણ સાધનો અને ટેકનોલોજી સહયોગના ક્ષેત્રમાં ચાલુ સહયોગને સ્વીકાર્યો અને બંને પક્ષોના સંબંધિત અધિકારીઓને બંને પક્ષોના ઓપરેશનલ અભિગમોને અસરકારક રીતે ટેકો આપવા માટે ભવિષ્ય માટે ચોક્કસ ક્ષેત્રો ઓળખવાની સાથે સાથે વહેલામાં વહેલી તકે ચાલુ સહયોગ દ્વારા નક્કર પરિણામો પ્રાપ્ત કરવાના પ્રયાસોને ઝડપી બનાવવા નિર્દેશ આપ્યો હતો.

ખાસ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીના મુખ્ય સ્તંભ તરીકે આર્થિક સહયોગના મહત્વને સ્વીકારતા, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ 2022 થી જાપાનથી ભારતમાં પાંચ વર્ષમાં 5 ટ્રિલિયન યેન જાહેર અને ખાનગી રોકાણ અને ધિરાણના લક્ષ્ય તરફ થયેલી પ્રગતિનું સ્વાગત કર્યું છે. ભારતમાં જાપાની રોકાણકારો માટે વ્યવસાયિક વાતાવરણ સુધારવા માટે ભારત દ્વારા લેવામાં આવેલા પગલાં તેમજ આર્થિક વિકાસને વેગ આપવા અને વ્યવસાય કરવાની સરળતામાં સુધારો કરવા માટેના અન્ય પગલાંની નોંધ લેતા, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ જાપાનથી ભારતમાં ખાનગી રોકાણમાં 10 ટ્રિલિયન યેનનું નવું લક્ષ્ય નક્કી કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાએ જાપાની કંપનીઓ માટે ભારતમાં તેમની સપ્લાય ચેઇનને વધુ ગાઢ બનાવવાની અપાર સંભાવનાને ઓળખી, અને ભારતીય પક્ષને આ ઉદ્દેશ્યને પૂર્ણ કરવા માટે તેના નિયમનકારી અને અન્ય સુધારાઓ ચાલુ રાખવા વિનંતી કરી હતી. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ભારતમાં રોજગારીની તકો ઊભી કરવામાં અને વિકાસ અને નવીનતાને પ્રોત્સાહન આપવામાં જાપાની કંપનીઓ અને સંસ્થાઓના યોગદાનને માન્યતા આપી. તેમણે ભારતમાં રોકાણને સરળ બનાવવા માટે વધારાના નિયમનકારી અને અન્ય સુધારાઓ હાથ ધરવાના તેમના ઇરાદાને યાદ કર્યો અને વધુ જાપાની વ્યવસાયોને આનો લાભ લેવા આમંત્રણ આપ્યું હતું. તેમણે ભારત-જાપાન ઔદ્યોગિક સ્પર્ધાત્મકતા ભાગીદારી (IJICP) હેઠળ જાપાન ઔદ્યોગિક ટાઉનશીપ્સ (JITs) ને ટેકો આપવા અને લોજિસ્ટિક્સ, કાપડ, ખાદ્ય પ્રક્રિયા, કૃષિ, ઓટોમોટિવ્સ, ઔદ્યોગિક મૂડી માલ અને સૂક્ષ્મ, નાના અને મધ્યમ ઉદ્યોગો (MSMEs) માં સહયોગ મજબૂત કરવાના દ્વિપક્ષીય પ્રયાસોને સમર્થન આપ્યું છે. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ દ્વિપક્ષીય વેપારને વધારવા અને વૈવિધ્યીકરણ કરવાની જરૂરિયાતને સ્વીકારી, જેમાં વ્યાપક આર્થિક ભાગીદારી કરાર (CEPA) ના અમલીકરણની વધુ સમીક્ષાને વેગ આપીને તેને વધુ ભવિષ્યલક્ષી બનાવવાનો સમાવેશ થાય છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ છેલ્લા દાયકાઓમાં ભારતને જાપાનના વિકાસ સહયોગ સમર્થન પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો, જેણે ભારતના આર્થિક અને સામાજિક વિકાસ તેમજ પ્રદેશમાં શાંતિ અને સ્થિરતામાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. તેમણે ભારતના ઉત્તર પૂર્વીય ક્ષેત્રના વિકાસ પ્રત્યેની તેમની સતત પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરી, જેણે મોટા પાયે પ્રદેશની આર્થિક સમૃદ્ધિ તરફ દોરી છે અને દોરી જશે. તેમણે હાર્ડ, સોફ્ટ અને લોકો-થી-લોકો કનેક્ટિવિટી વધારવાના તેમના પ્રયાસોને વધુ મજબૂત બનાવવાના તેમના ઇરાદાને નવીકરણ કર્યું અને આમ, પ્રાદેશિક ભાગીદારો સાથે ગાઢ સહયોગમાં એક્ટ ઇસ્ટ ફોરમ (AEF) દ્વારા આ પ્રદેશની મહાન સંભાવનાને મુક્ત કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત અને જાપાન વચ્ચેના મુખ્ય પ્રોજેક્ટ તરીકે મુંબઈ-અમદાવાદ હાઇ સ્પીડ રેલના મહત્વની નોંધ લીધી હતી. તેઓ શક્ય તેટલી વહેલી તકે કામગીરી શરૂ કરવા અને ભારતમાં નવીનતમ જાપાની શિંકનસેન ટેકનોલોજી રજૂ કરવા માટે સહયોગ કરવા સંમત થયા છે. ભારતીય પક્ષ 2030ના દાયકાની શરૂઆતમાં, જાપાની સિગ્નલિંગ સિસ્ટમ પર ચાલતી શિંકનસેનની E10 શ્રેણી રજૂ કરવાની જાપાનની ઓફરની પ્રશંસા કરે છે. આ માટે, જાપાની સિસ્ટમ સહિત સિગ્નલિંગના પ્રારંભિક સ્થાપન માટે જરૂરી કાર્ય તાત્કાલિક શરૂ કરવા સંમત થયા, તેમજ જનરલ ઇન્સ્પેક્શન ટ્રેન (GIT) અને E5 શ્રેણી શિંકનસેન રોલિંગ સ્ટોકનો એક સેટ રજૂ કરવા માટે સંમત થયા હતા.

ઉર્જા સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવા, ટકાઉ આર્થિક વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવા અને આબોહવા પરિવર્તનને સંબોધવાના મહત્વને સ્વીકારતા, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ 2022 માં શરૂ કરાયેલ સ્વચ્છ ઉર્જા ભાગીદારીના આધારે અને દ્વિપક્ષીય ઉર્જા સહયોગને વધુ મજબૂત બનાવવાના ઉદ્દેશ્ય સાથે, તેમની સહિયારી માન્યતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી કે નેટ-ઝીરો અર્થતંત્ર પ્રાપ્ત કરવા માટે કોઈ એક માર્ગ નથી, પરંતુ વિવિધ માર્ગો છે જે દરેક દેશના રાષ્ટ્રીય સંજોગોને પ્રતિબિંબિત કરે છે. આ સંદર્ભમાં, તેમણે સંયુક્ત ક્રેડિટિંગ મિકેનિઝમ (JCM) પર સહકારના મેમોરેન્ડમ અને સ્વચ્છ હાઇડ્રોજન અને એમોનિયા પર સંયુક્ત ઉદ્દેશ્ય ઘોષણાપત્ર પર હસ્તાક્ષરનું સ્વાગત કર્યું હતું.

લોકો-થી-લોકોના જોડાણના ક્ષેત્રમાં, બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ લોકો-થી-લોકોના આદાન-પ્રદાનના નવા પ્રવાહ તરફ માનવ સંસાધનના તેમના ભંડોળમાં આર્થિક રીતે ફાયદાકારક પૂરકતાઓનો ઉપયોગ કરવાના તેમના સંકલ્પની પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી. તેમણે ફુકુઓકામાં ભારતીય કોન્સ્યુલેટના ઉદઘાટનનું સ્વાગત કર્યું જે જાપાનના ક્યુશુ ક્ષેત્ર અને ભારત વચ્ચેના સંબંધોને વધુ ગાઢ બનાવશે. તેમણે નિહોંગો પાર્ટનર્સ પ્રોગ્રામ અને 360-કલાકના શિક્ષક તાલીમ અભ્યાસક્રમ દ્વારા ભારતમાં જાપાની ભાષા શિક્ષણમાં થયેલી પ્રગતિની પ્રશંસા કરી હતી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ જાપાન-ભારત ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ફોર મેન્યુફેક્ચરિંગ અને જાપાનીઝ એન્ડોવ્ડ કોર્ષની સિદ્ધિઓ પર નિર્માણ કરવાના તેમના સહિયારા સંકલ્પને દોહરાવ્યો, જેણે 2016 માં તેમની સ્થાપના પછીથી, જાપાની ઉત્પાદન અને વ્યવસ્થાપક કૌશલ્યમાં નિપુણ 30,000 લોકોની પ્રતિભા પાઇપલાઇન બનાવી છે. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારત અને જાપાનના લોકોમાં એકબીજાના દેશ અને સંસ્કૃતિને શોધવા માટે વધતી જતી રુચિ પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો, જે બંને દેશો વચ્ચે વધતા પ્રવાસન પ્રવાહ દ્વારા પ્રતિબિંબિત થાય છે. "હિમાલયને માઉન્ટ ફુજી સાથે જોડવું" થીમ હેઠળ ભારત-જાપાન પ્રવાસન વિનિમય વર્ષ (એપ્રિલ 2023-માર્ચ 2025) ની સફળ ઉજવણીની તેમણે પ્રશંસા કરી હતી. બંને દેશો વચ્ચે સદીઓ જૂના સભ્યતા સંબંધોને ધ્યાનમાં રાખીને, નેતાઓએ આ ક્ષેત્રમાં પ્રવાસન વિનિમયને પ્રોત્સાહન આપવા સંમતિ વ્યક્ત કરી હતી.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ આનંદ સાથે નોંધ્યું કે 2025નું વર્ષ ભારત-જાપાન વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી અને નવીનતા વિનિમય વર્ષ તરીકે ઉજવવામાં આવી રહ્યું છે, જે બંને દેશો વચ્ચે હસ્તાક્ષર કરાયેલા વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી પરના પ્રથમ એમઓયુની 40મી વર્ષગાંઠ છે. તેમણે શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ વચ્ચે સંયુક્ત સંશોધન સહયોગ, બંને દેશોના વૈજ્ઞાનિકો અને સંશોધકોની વિનિમય મુલાકાતો અને LOTUS કાર્યક્રમ અને સાકુરા વિજ્ઞાન વિનિમય કાર્યક્રમના સહયોગથી જાપાની કંપનીઓમાં ઇન્ટર્નશિપ તકો પૂરી પાડીને નવા શરૂ કરાયેલા ઉદ્યોગ-શૈક્ષણિક સહયોગનું સ્વાગત કર્યું હતું. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંગઠન અને જાપાન એરોસ્પેસ એક્સપ્લોરેશન એજન્સી વચ્ચે ચંદ્ર ધ્રુવીય સંશોધન (LUPEX) મિશનમાં થયેલી પ્રગતિ પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે સુકુબાના KEK ખાતે ભારતીય બીમલાઇન પરના સમજૂતી કરારને વધુ છ વર્ષ માટે લંબાવવાનું સ્વાગત કર્યું. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ 5 જૂન 2025 ના રોજ યોજાયેલી વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી સહકાર પર 11મી સંયુક્ત સમિતિની બેઠકમાં થયેલી પ્રગતિની - ખાસ કરીને ક્વોન્ટમ ટેકનોલોજી, સ્વચ્છ ટેકનોલોજી, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, બાયોટેકનોલોજી અને ભૂ-અવકાશી ટેકનોલોજી જેવા નવા અને ઉભરતા ક્ષેત્રોમાંની પ્રશંસા કરી હતી.

પ્રાદેશિક જોડાણો બંને દેશો વચ્ચે આર્થિક અને લોકો-થી-લોકોના જોડાણોને ગાઢ બનાવવામાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે તે ઓળખીને, પ્રધાનમંત્રીઓએ આંધ્રપ્રદેશ અને તોયામા, તમિલનાડુ અને એહિમ, ઉત્તર પ્રદેશ અને યામાનાશી, ગુજરાત અને શિઝુઓકા વચ્ચે તાજેતરમાં સ્થાપિત રાજ્ય-પ્રીફેક્ચર ભાગીદારી તેમજ ભારત સાથે વ્યાપાર વિનિમયને પ્રોત્સાહન આપવા માટે કાનસાઈ સંકલન બેઠક, કાનસાઈ વિસ્તારમાં પ્રાદેશિક ભાગીદારીનું સ્વાગત કર્યું. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જાપાનના ઓસાકા, કાન્સાઈમાં ચાલી રહેલા એક્સ્પો 2025 માટે પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાને અભિનંદન આપ્યા અને એક્સ્પોમાં ભારતની સક્રિય ભાગીદારી માટે જાપાનના સમર્થનની પ્રશંસા કરી, જેણે તાજેતરના મહિનાઓમાં રાજ્ય-પ્રીફેક્ચર ભાગીદારીને પણ જબરદસ્ત વેગ આપ્યો છે. પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાએ યોકોહામામાં યોજાનાર GREEN x EXPO 2027માં ભારતની ભાગીદારીનું સ્વાગત કર્યું હતું.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ પ્રવર્તમાન વૈશ્વિક પરિસ્થિતિને ધ્યાનમાં લેતા, કાયદાના શાસન પર આધારિત આંતરરાષ્ટ્રીય વ્યવસ્થાને જાળવી રાખવાનો સંકલ્પ કર્યો અને શાંતિપૂર્ણ, સમૃદ્ધ અને સ્થિતિસ્થાપક મુક્ત અને ખુલ્લા ઇન્ડો-પેસિફિક પ્રત્યેની તેમની અડગ પ્રતિબદ્ધતાની પુનઃપુષ્ટિ કરી હતી. તેમણે વ્યવહારુ પ્રોજેક્ટ્સ દ્વારા મૂર્ત લાભો પહોંચાડીને પ્રદેશના આર્થિક વિકાસ અને સમૃદ્ધિ માટે તેમના મજબૂત સમર્થનનો પુનરોચ્ચાર કર્યો. તેમણે ઓસ્ટ્રેલિયા, ભારત, જાપાન અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ વચ્ચે ક્વાડ જેવા બહુપક્ષીય માળખા દ્વારા સમાન વિચારધારા ધરાવતા દેશો વચ્ચે સહયોગને આગળ વધારવાની તેમની પ્રતિબદ્ધતાનો પણ પુનરોચ્ચાર કર્યો, જેથી પ્રદેશમાં શાંતિ, સ્થિરતા અને સમૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન મળે. આ સંદર્ભમાં, તેઓએ ક્વાડના એક મહત્વપૂર્ણ અને સ્થાયી પ્રાદેશિક જૂથમાં ઉત્ક્રાંતિનું સ્વાગત કર્યું, અને આ વર્ષના અંતમાં ભારત દ્વારા આયોજિત આગામી ક્વાડ લીડર્સ સમિટની રાહ જોઈ.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ પૂર્વ ચીન સમુદ્ર અને દક્ષિણ ચીન સમુદ્રની પરિસ્થિતિ પર ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી. તેમણે કોઈપણ એકપક્ષીય કાર્યવાહીનો વિરોધ કર્યો જે સલામતી તેમજ નેવિગેશન અને ઓવરફ્લાઇટની સ્વતંત્રતાને જોખમમાં મૂકે છે, અને બળજબરી અથવા બળજબરી દ્વારા યથાસ્થિતિને બદલવાનો પ્રયાસ કરે છે. તેમણે વિવાદિત સ્થળોના લશ્કરીકરણ પર તેમની ગંભીર ચિંતા શેર કરી. તેમણે પુનઃપુષ્ટિ કરી કે દરિયાઈ વિવાદોનો ઉકેલ શાંતિપૂર્ણ રીતે અને આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા અનુસાર, ખાસ કરીને સમુદ્રના કાયદા પર યુએન કન્વેન્શન (UNCLOS) અનુસાર થવો જોઈએ.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ઉત્તર કોરિયા દ્વારા બેલિસ્ટિક મિસાઇલ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને અસ્થિર કરનારા પ્રક્ષેપણો અને યુએન સુરક્ષા પરિષદના અનેક ઠરાવો (UNSCR)નું ઉલ્લંઘન કરીને પરમાણુ શસ્ત્રોનો સતત પીછો કરવાની નિંદા કરી હતી. તેમણે સંબંધિત UNSCR અનુસાર ઉત્તર કોરિયાના સંપૂર્ણ પરમાણુ નિઃશસ્ત્રીકરણ પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતાને પુનઃપુષ્ટિ કરી, અને ઉત્તર કોરિયાને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર ચાર્ટર અને UNSCR હેઠળની તેની તમામ જવાબદારીઓનું પાલન કરવા વિનંતી કરી. તેમણે ઉત્તર કોરિયાને કોરિયન દ્વીપકલ્પમાં શાંતિ અને સ્થિરતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે સંવાદમાં પાછા ફરવા હાકલ કરી. તેમણે પ્રદેશ અને તેનાથી આગળ ઉત્તર કોરિયામાં અને ત્યાંથી પરમાણુ અને મિસાઇલ ટેકનોલોજીના પ્રસાર અંગે સતત ચિંતાને સંબોધવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે તમામ યુએન સભ્ય દેશોને UNSCR હેઠળ તેમની આંતરરાષ્ટ્રીય જવાબદારીઓનું પાલન કરવા વિનંતી કરી, જેમાં ઉત્તર કોરિયાને ટ્રાન્સફર પર પ્રતિબંધ અથવા ઉત્તર કોરિયા પાસેથી તમામ શસ્ત્રો અને સંબંધિત સામગ્રીની ખરીદીનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે અપહરણના મુદ્દાના તાત્કાલિક ઉકેલની જરૂરિયાતને ફરીથી પુષ્ટિ આપી હતી.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ સરહદ પાર આતંકવાદ સહિત આતંકવાદ અને તેના તમામ સ્વરૂપો અને અભિવ્યક્તિઓમાં હિંસક ઉગ્રવાદની સ્પષ્ટ અને સખત નિંદા કરી. તેમણે 22 એપ્રિલ 2025 ના રોજ જમ્મુ અને કાશ્મીરના પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલાની કડક શબ્દોમાં નિંદા કરી અને 29 જુલાઈના સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ મોનિટરિંગ ટીમના રિપોર્ટમાં ધ રેઝિસ્ટન્સ ફ્રન્ટ (TRF) નો ઉલ્લેખ કર્યો તેની નોંધ લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ વધુમાં સમજાવ્યું કે TRF એ હુમલાની જવાબદારી સ્વીકારી છે. પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાએ આ વાત ચિંતાજનક રીતે નોંધી હતી. તેમણે આ નિંદનીય કૃત્યના ગુનેગારો, આયોજકો અને નાણાકીય સહાયકોને કોઈપણ વિલંબ વિના ન્યાયના કઠેડામાં લાવવા હાકલ કરી હતી. તેમણે અલ કાયદા, ISIS/દાએશ, લશ્કર-એ-તૈયબા (LeT), જૈશ-એ-મોહમ્મદ (JeM) અને તેમના પ્રોક્સી સહિત તમામ UN-સૂચિબદ્ધ આતંકવાદી જૂથો અને સંસ્થાઓ સામે નક્કર પગલાં લેવા અને આતંકવાદીઓના સલામત આશ્રયસ્થાનોને જડમૂળથી ઉખાડવા, આતંકવાદી ભંડોળ ચેનલો અને આંતરરાષ્ટ્રીય ગુનાઓ સાથેના તેના જોડાણને દૂર કરવા અને આતંકવાદીઓની સરહદ પારની હિલચાલને રોકવા માટે દૃઢ પગલાં લેવા હાકલ કરી હતી.

 

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ફ્રી એન્ડ ઓપન ઇન્ડો-પેસિફિક (FOIP) અને ઇન્ડો-પેસિફિક મહાસાગરોની પહેલ (IPOI) વચ્ચે ગાઢ સહયોગનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેમણે ASEAN ની એકતા અને કેન્દ્રિયતા માટે તેમના મજબૂત સમર્થન અને "Indo-Pacific (AOIP) પર ASEAN Outlook" માટે તેમના અતૂટ સમર્થનનો પુનરોચ્ચાર કર્યો છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓ મ્યાનમારમાં વધતી જતી કટોકટી અને પ્રાદેશિક સુરક્ષા પર તેની અસર, લોકોના વિસ્થાપન અને આંતરરાષ્ટ્રીય ગુનાઓમાં વધારાથી ખૂબ ચિંતિત છે. તેમણે તમામ પક્ષોને તાત્કાલિક તમામ હિંસાના કૃત્યો બંધ કરવા હાકલ કરી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ કટોકટીની સ્થિતિનો અંત લાવવાની તાજેતરની જાહેરાત અને ચૂંટણી યોજવાની યોજનાઓની નોંધ લીધી હતી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ લોકશાહીના માર્ગ પર પાછા ફરવાનો ભારપૂર્વક આગ્રહ કર્યો જે તમામ હિતધારકો વચ્ચે સમાવિષ્ટ સંવાદ અને મુક્ત અને ન્યાયી ચૂંટણીઓ માટે પરવાનગી આપે છે અને અટકાયતમાં લેવાયેલા લોકોની મુક્તિનો આગ્રહ કર્યો હતો. તેમણે ASEAN ના પ્રયાસો માટે તેમના મજબૂત સમર્થનની પુષ્ટિ કરી, જેમાં કટોકટીનો સમાવેશી, ટકાઉ અને શાંતિપૂર્ણ ઉકેલ મેળવવા માટે પાંચ મુદ્દાની સર્વસંમતિના સંપૂર્ણ અને અસરકારક અમલીકરણ માટે હાકલ કરવાનો સમાવેશ થાય છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ આફ્રિકા સહિત ઈન્ડો-પેસિફિક ક્ષેત્રમાં ભારત અને જાપાન વચ્ચે સહયોગી પ્રોજેક્ટ્સના મહત્વની પુષ્ટિ કરી હતી. તેમણે આફ્રિકા સાથે વેપાર અને રોકાણ માટે ઔદ્યોગિક કેન્દ્ર સ્થાપિત કરવા માટે ભારતમાં ઔદ્યોગિક એકાગ્રતાને પ્રોત્સાહન આપવાના હેતુથી જાપાન-ભારત સહકાર પહેલ ફોર સસ્ટેનેબલ ઇકોનોમિક ડેવલપમેન્ટ ઇનિશિયેટિવના લોન્ચનું સ્વાગત કર્યું હતું. તેમણે 9મા ટોક્યો ઇન્ટરનેશનલ કોન્ફરન્સ ઓન આફ્રિકન ડેવલપમેન્ટ (TICAD9) ના સફળ આયોજનનું પણ સ્વાગત કર્યું અને હિંદ મહાસાગર ક્ષેત્ર અને આફ્રિકામાં કનેક્ટિવિટી અને મૂલ્ય શૃંખલાઓને મજબૂત બનાવવાની નોંધપાત્ર સંભાવનાઓ પર મંતવ્યો શેર કર્યા હતા. આ સંદર્ભમાં, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ TICAD 9 ખાતે પ્રધાનમંત્રી ઇશિબા દ્વારા જાહેર કરાયેલ હિંદ મહાસાગર-આફ્રિકાના આર્થિક ક્ષેત્ર પહેલની પ્રશંસા કરી હતી. તેઓ સંમત થયા કે જાપાન, ભારત અને પ્રદેશના અન્ય દેશો વચ્ચે સહયોગ તમામ હિસ્સેદારો માટે સમૃદ્ધિ લાવી શકે છે.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ યુએન ચાર્ટર સહિત આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદા અનુસાર યુક્રેનમાં ન્યાયી અને સ્થાયી શાંતિ માટે સમર્થન વ્યક્ત કર્યું હતું. તેમણે ન્યાયી અને સ્થાયી શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા માટે વિવિધ દેશો દ્વારા ચાલી રહેલા રાજદ્વારી પ્રયાસોનું પણ સ્વાગત કર્યું હતું.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ મધ્ય પૂર્વમાં શાંતિ અને સ્થિરતા પ્રત્યેની તેમની પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો, સંબંધિત તમામ પક્ષોને સંયમ રાખવા, નાગરિકોનું રક્ષણ કરવા, આંતરરાષ્ટ્રીય કાયદાનું પાલન કરવા અને પરિસ્થિતિને વધુ ખરાબ કરી શકે અને પ્રાદેશિક સ્થિરતા સાથે ચેડા કરી શકે તેવા પગલાં લેવાથી દૂર રહેવા હાકલ કરી હતી. તેમણે ઇઝરાયલ અને ઈરાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામનું સ્વાગત કર્યું અને યુદ્ધવિરામ જાળવવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો તેમજ વાતચીત દ્વારા ઇરાનના પરમાણુ મુદ્દાને ઉકેલવા પર ભાર મૂક્યો હતો. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ ગાઝામાં માનવતાવાદી પરિસ્થિતિ પર ગંભીર ચિંતા વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે તમામ બંધકોની મુક્તિ અને તાત્કાલિક અને ટકાઉ યુદ્ધવિરામ તેમજ બગડતી માનવતાવાદી પરિસ્થિતિને સંબોધવા અંગે સંબંધિત પક્ષો વચ્ચે કરાર પર પહોંચવાના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સંદર્ભમાં, તેમણે પ્રદેશમાં શાંતિ લાવવા ઇચ્છુક વિવિધ દેશો દ્વારા કરવામાં આવી રહેલા પ્રયાસોનું સ્વાગત કર્યું હતું.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ વર્તમાન ભૂ-રાજકીય વાસ્તવિકતાઓને વધુ સારી રીતે પ્રતિબિંબિત કરવા માટે કાયમી અને બિન-કાયમી શ્રેણીઓના વિસ્તરણ સહિત સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદ (UNSC) માં તાત્કાલિક સુધારા માટે નજીકથી કામ કરવાનું ચાલુ રાખવાનો સંકલ્પ કર્યો હતો. તેમણે UNSC સુધારાઓને વેગ આપવાનો નિર્ધાર વ્યક્ત કર્યો, ખાસ કરીને આંતર-સરકારી વાટાઘાટો માળખા હેઠળ ટેક્સ્ટ-આધારિત વાટાઘાટો શરૂ કરીને, જેનો એકંદર ઉદ્દેશ્ય નિશ્ચિત સમયમર્યાદામાં નક્કર પરિણામો પ્રાપ્ત કરવાનો છે. તેમણે સુધારેલા UNSCમાં કાયમી બેઠક માટે એકબીજાની ઉમેદવારી માટે પરસ્પર સમર્થન વ્યક્ત કર્યું હતું. બદલાતી દુનિયામાં વૈશ્વિક શાસનમાં ફાળો આપતી UN ની કાર્યક્ષમતા અને અસરકારકતા વધારવા માટે UN સુધારાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો હતો.

બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ વિવિધ ક્ષેત્રોમાં ભારત-જાપાન સહયોગને આગળ વધારવા માટે વાર્ષિક શિખર સંમેલન પદ્ધતિના મહત્વને પુનઃપુષ્ટિ આપી હતી. 15મી વાર્ષિક શિખર સંમેલનથી 2014 થી ભારત-જાપાન ખાસ વ્યૂહાત્મક અને વૈશ્વિક ભાગીદારીમાં થયેલી પ્રગતિનો અંદાજ કાઢવામાં અને આપણી આગામી પેઢી અને તેનાથી આગળના લોકોને લાભદાયક સહયોગ માટે એક માળખું બનાવવામાં મદદ મળી. બંને પ્રધાનમંત્રીઓએ નોંધ્યું કે બંને રાષ્ટ્રો 2027માં ભારત-જાપાન રાજદ્વારી સંબંધોની 75મી વર્ષગાંઠ તરફ સાથે આગળ વધી રહ્યા છે જે યોગ્ય રીતે ઉજવવામાં આવશે. આ સંદર્ભમાં, બંને નેતાઓ વિચારોના જીવંત આદાનપ્રદાન, વિચારોના મહત્વપૂર્ણ ઇનપુટ્સ અને નીતિ ભલામણો, તેમજ વ્યાપાર, બૌદ્ધિક, વિજ્ઞાન અને સંસ્કૃતિના વિવિધ ક્ષેત્રોમાં બંને રાષ્ટ્રોના તમામ હિસ્સેદારો વચ્ચે સક્રિય પરસ્પર સહયોગનું સ્વાગત કરે છે. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જાપાનની મુલાકાત દરમિયાન તેમને અને તેમના પ્રતિનિધિમંડળના સભ્યોને આપેલી ઉષ્મા અને આતિથ્ય માટે પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાનો આભાર માન્યો અને આ વર્ષના અંતમાં યોજાનારી ક્વાડ લીડર્સ સમિટના પ્રસંગે પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાને ભારતની મુલાકાત લેવા આમંત્રણ આપ્યું છે. પ્રધાનમંત્રી ઇશિબાએ આ આમંત્રણનો આભાર માન્યો હતો. આ મુલાકાતે ઊંડા મૂળિયાવાળા સભ્યતા સંબંધો, જીવંત લોકો-થી-લોકો જોડાણો અને સહિયારા લોકશાહી મૂલ્યોને પુનઃપુષ્ટિ આપી જે ભારત અને જાપાન વચ્ચે લાંબા સમયથી ચાલતી મિત્રતાના પાયાની રચના કરે છે.

SM/IJ/GP/JD

(Release ID: 2162104) Visitor Counter : 20