Ka Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ka tnad Kam Pla Tyngba bad Kam Kompani Nirmala Sitharaman ka la wanrah ia ka mang tyngka 2025-26 jong ka Sorkar Pdeng ha Parliament mynta ka sngi. Kane harum ka dei ka jingai jingkren jong ka shaphang ka mang tyngka;

PART A

Da kaba kdew sha ki kyntien jong u nongthoh Telugu Gurajada Appa Rao ha kaba u la ong, ‘Ka ri kam dei tang ka khyndew jong ka, ka ri ka dei ki briew jong ka.’ – ka Myntri jong ka tnad Kam Pla Tyngka ka la wanrah ia ka mang tyngka 2025-26 jong ka Sorkar Pdeng hapoh ka phang “Sabka Vikas” kaba wanrah ia ka roi ka par kaba ryntih jong baroh ki thain.

Ha kaba iadei bad kane ka phang, ka Myntri ka la batai shaphang ki mat jong ka Viksit Bharat ka ban peit ia kine harum:

a) Ka jing bym don ka jingduk;

b) Ka pule puthi kaba bha ha ki skul;

c) Ka jingioh ia ka jingsumar kaba bha, kaba jem dor bad kaba pura;

d) Ka jingdon ki nongtrei kiba la tbit kiba don ki jingkamai kiba iahap;

e) Hynnewphew per cent ka jingiashim bynta ki longkmie ha ki kam ka ioh ka kot; bad

f) Ki nongrep kiba pynkylla ia ka ri jong ngi kum ka ‘tyllong jong ki mar bam ia ka pyrthei’.

Ka mang tyngka 2025-26 jong ka Sorkar Pdeng ka kular ban bteng ia ki jingpyrshang jong ka Sorkar ban pynsted ia ka jingkiew shaphrang, wanrah ia ka roi ka par ia baroh, wanrah ia ki jingbei tyngka na ki kynhun shimet, kyntiew ia ki jingsngew ha ki longiing, bad kyntiew ia ka bor pynlut pisa jong ki briew jong ka Indiaba pdeng ka jingkamai. Ka mang tyngka ka tyrwa ban wanrah ia ki sienjam na ka bynta ka roi ka par kaba peit biah ia kiba duk ba suk (Garib), ki samla, ki nongrep (Annadata) bad ki longkmie (Nari).

Ka mang tyngka ka thmu ban wanrah ia ki jingpynkylla ha ka kam khajna, ka kam bording, ka roi ka par ha ki jaka sor, ka kam tih mar poh khyndew, ki kam pisa kad ki jingpynkylla ia ki rukom pyniaid kam ban pynkhlain ia ki lad jong ka India bad kiew shaphrang bad ban ialeh ha ka pyrthei.

Ka mang tyngka ka ong ba ka kam rep, ki MSME, ka jingbei tyngka bad ka jingshalan mar ki long ki kor jong ka jingiaid lynti sha ka Viksit Bharat da kaba pyndonkam ia ki jingpynkylla kum ka bor bad da kaba ialam lynti da ka jingngeit ha ka jingai bynta lang ia baroh.

Ka kor ba nyngkong: Ka kam rep

Ka mang tyngka ka la pynbna ia ka ‘Prime Minister Dhan-Dhaanya Krishi Yojana’ ha ka jingiatreilang bad ki jylla ban peit ia 100 tylli ki distrik ban kyntiew ia ka jingseisoh, ka jingpdiang ia ka jingpynbun ia ki jait mar rep, kyntiew ia ki lad buh mar hadien ka por rep, kyntiew ia ki lad ai um ha ki jaka rep, bad plie lad ban ioh ban shim ram.

Yn sdang ia ka prokram ‘Rural Prosperity and Resilience’ kaba bun bynta ha ka jingiatreilang bad ki jylla ban pynbeit ia ka jingduna ka jingioh kam ha ka kam rep lyngba ka jingkyntiew ia ki sap, ka jingbei tyngka, ka teknoloji bad ka jingkhyllie ia ka ioh ka kot ha ki jaka nongkyndong. Ka thong ka dei ban plie shibun ki lad ha ki jaka nongkyndong, da kaba peit bniah ia ki longkmie ha ki jaka nongkyndong, ki nongrep ba dang samla, ki samla ha ki jaka nongkyndong, ki nongrep kiba trei ha ki kam barit baria bad ki longiing ki bym don ka jaka lajong.

Ka Myntri tnad Kam Pla Tyngka ka la pynbna ba ka sorkar kan sdang ia ka “Mission na ka bynta ka Aatmanirbharta ha ki shana dai” kaba hynriew snem ka ban peit bniah ia u Tur, Urad bad Masoor. Ki kynhun ka Sorkar Pdeng (NAFED bad NCCF) kin long kiba la pynkhreh ban shied ia kine ki 3 jait ki shana dai, kat kumba lah ban pynbiang da ki nongrep ha kine ki 4 snem ban wan.

Ka mang tyngka ka la pynkhreh ia ka prokram ba pura na ka bynta ki jhur bad ki soh, ka National Mission na ka bynta ki symbai ba seisoh bha bad ka Missio kaba 5 snem na ka bynta ka jingpynmih cotton ha ryngkat kiwei kiwei ki sienjam ban kyntiew ia ka kam rep bad ki kam kiba iadei bad ka kam rep.

Ka Sitharaman ka la pynbna ia ka jingkyntiew ia u pud ban shim ram na ka T 3 lak sha ka T 5 lak na ka bynta ki jingshim ram lyngba ki Kisan Credit Card hapoh ka skhim modified interest subvention ba la pynkylla.

Ka kor kaba ar: Ki MSME

Ka Myntri jong ka tnad Kam Pla Tyngka ka la ong ba ki MSME ki dei ka kor kaba ar jong ka roi ka par namar ki don ka bynta kaba 45% jong ka jingshalan mar jong ngi. Ban iarap ia ki MSME ba kin kham seisoh bad iar ki kam, ka jingkyntiew ia ka teknoloji bad ka jingioh shuh shuh ia ka pisa, la kyntiew ia u pud ki jingbei tyngka bad ki jingkamai jong ki MSME sha ka 2.5 bad 2 shah. Shuh shuh, la pynbna ia ki sienjam ban kyntiew ia ka jingioh shim ram.

Ka Myntri ka la pynbna ruh ia ka jingsdang ia ka skhim ba thymmai na ka bynta 5 lak ngut ki longkmie, ki Scheduled Castes bad ki Scheduled Tribe bas eng kam lajong ha ka sien kaba nyngkong. Kane kan pynbiang ki jingshim ram kiba haduh T. 2 klur ha kine ki 5 snem ban wan.

Ka Sitharaman ka la pynbna ruh ba ka Sorkar kan pyntreikam ia ka skhim ban pynlong ia ka India kum ka jaka pdeng jong ki jinglehkai ki ban mihkhmat ia ka 'Made in India' brand. Ka la ong ba ka Sorkar kan sdang ia ka National Manufacturing Mission ka ban peit ia ki karkhana bar it, ba pdeng bad ba heh ban rah shakhmat ia ka “Make in India”.

Ka kor kaba lai: Ka jingbei tyngka

Da kaba ong ba ka jingbei tyngka ka dei ka kor kaba lai, ka Myntri ka tnad Kam Pla Tyngka ka la ban jur halor ka jingbei tyngka ha ki briew, ka ioh ka kot bad ka jingsaindur thymmai.

Hapoh ka jingbei tyngka ha ki briew, ka la pynbna bay n sdang 50,000 tylli ki Atal Tinkering Lab ha ki skul Sorkar ha kine ki 5 snem ban wan.

Ka Nirmala Sitharaman ka la pynbna bay n pynbiang ia ka broadband internet sha baroh ki skul secondary jong ka Sorkar bad ki primary health centre ha ki jaka nongkyndong hapoh ka projek Bharatnet.

Ka la ong ba yn pyntreikam ia ka skhim Bharatiya Bhasha Pustak ban pynbiang ia ki kot digital na ka bynta ki skul bad ki jingpule ba kham halor.

Yn sdang san tylli ki National Centre of Excellence ban kyntiew ia ki sap ha ryngkat ki buit bad ki jingiatreilang na kylleng ka pyrthei ban ai ia ki samla jong ngi ki sap ba ki donkam na ka bynta ka jingshna tiar “Make for India, Make for the World”.

Yn sdang ia ka Centre of Excellence ha ka Artificial Intelligence na ka bynta ka pule puthi ha ka jingpynbiang pisa kaba 500 klur.

Ka mang tyngka ka la pynbna ba ka Sorkar kan pynbiang ia ki identity card jong ki briew ba trei shipor, ka jingkyntiew kyrteng jong ki ha ka rynsan e-Shram bad ka jingioh jingsumar hapoh ka PM Jan Arogya Yojana.

Hapoh ka jingbei tyngka ha ka ioh ka kot, ka Sitharaman ka la ong ba ki tnad sorkar kiba don bynta ha ki jingdon jingem kin wanrah ia ki projek b alai snem ha ka rukom treikam PPP.

Ka la ong ba la tyrwa ban pynbiang T 1.5 lak klur ba ka bynta ki jingshim ram ba 50 snem khlem ka sut ia ki jylla na ka bynta ka jingpynlut pisa bad ki jingmyntoi namar ki jingpynkylla.

Ka la pynbna ruh ia ka Asset Monetization Plan 2025-30 kaba ar ban wanrah biang ka pisa kaba T 10 lak klur ha ki projek ba thymmai.

La pynjlan ia ka Jal Jeevan Mission haduh u 2028 da ka jingpeit bniah ia ka jingbha jong ki jingdon jingem ba ka jingpyntreikam bad jingsumar ia ki skhim pynpoi um sha ki jaka nongkyndong lyngba ka “Jan Bhagidhari”.

Ka Sorkar kan sdang ia ka Urban Challenge Fund kaba T 1 lak klur ban pyntreikam ia ki jingtyrwa ia ki ‘Nongbah kum ki jaka pdeng jong ka roi ka par’ ‘Ka jingsaindur thymmai ia ki nongbah’ bad ka ‘Um bad ka jingkhuid’

Hapoh ka jingbei tyngka na ka bynta ka jingsaindur thymmai, la pynbna ia ka jingpynbiang T 20,000 klur na ka bynta ki jingwadbniah, ki jingpynbha ia ki kam bad ki jingsaindur thymmai da ki kynhun shimet.

Ka Myntri ka la tyrwa ban sdang ka National Geospatial Mission ban kyntiew ia ki jingdon jingem foundational geospatial bad ka data ka ban iarap ia ka jingpynkhreh ia ki jaka sor.

Ka mang tyngka ka tyrwa ban sdang ia ka Gyan Bharatam Mission, ban peit, buh jingtip bad pynneh ia palat 1 klur ki jingthoh kiba rim bad ki jaka pule, ki museum, ki library bad ki nongpynlang shimet. La tyrwa ruh ban sdang ia ka National Digital Repository jong ki jingnangjingstad ka India.

Ka kor kaba saw: Ka jingshalan mar

Ka Sitharaman ka la ong ba ka jingshalan mar ka dei ka kor kaba saw jong ka roi ka par ia kaba la pyniaid lang da ka tnad Khaii Pateng, ki MSME bad ka tnad Kam Pla Tyngka. Ka Export Promotion Mission kan iarap ia ki MSME ba kin ioh jingmyntoi na ka iew shalan mar. Ka la ong ba la tyrwa ban wanrah ia ka jingdon jingem digital na ka bynta ki paidbah ka ‘BharatTradeNet’ (BTN) na ka bynta ka jingkhaii pateng bad kiwei kiwei ki ri kum kawei ka rynsan ban buh jingtip shaphang ki jingkhaii pateng bad ki jingpynbeit ha kaba iadei bad ka pisa.

Ka Myntri ka la ong bay n ai jingkyrshan ban kyntiew ia ki bor pynmih mar ha ka ri na ka bynta ka jingpyniasoh ia ka ioh ka kot jong ngi bad ki kam pynbiang mar jong ka pyrthei. Ka la pynbna ruh ba ka Sorkar kan kyrshan ia ka kam shna tiar elektrik ha ka ri ban pyndonkam ia ki lad kiba iadei bad ka Industry 4.0. La tyrwa ruh ban wanrah ia ka National Framework ban kyntiew ia ki Global Capability Centre ha ki nongbah tier 2.

Ka Sorkar kan plie lad ia ka jingkyntiew ia ki jingdon jingem bad ki jaka buh mar bad ka jingpynkit mar da ki liengsuin ba kynthup ia ki mar horticulture ba kloi ban pyut.

Ki jingpynkylla kum ka bor

Da kaba ong ba ki jingpynkylla ki dei ka bor jong kane ka kor, ka Sitharaman ka la ong ba ha kine ki 10 snem ba la dep, ka Sorkar ka la wanrah shibun ki jingpynkylla na ka bynta ka jingsuk ki nongsiew khajna kum ka faceless assessment, tax payers charter, ki return ba kham sted, jan 99% ki return kiba long ha ka rukom self-assessment bad ka skhim Vivad se Vishwas. Ha ka jingbteng ia kine ki sienjam, ka la ong ba ka tnad ka kut jingmut ban ‘shaniah shuwa, bad tohkit hadien’

Ki jingpynkylla ha ki kam pisa bad ka roi ka par

Ha ka jingkut jingmut ka Sorkar na ka bynta ka ‘Jingsuk ban trei ha ki kam khaii pateng’ ka Myntri jong ka tnad Kam Pla Tyngka ka la ong ba dei ban don ki jingpynkylla ha ki kam pisa jong ka India ban pynsuk ban pyndep ia ki kamram, pyniar ia ki jingai jingshakri, wanrah ia ka rukom peit kam kaba khlain, kyntiew ia ka jingbei tyngka napoh bad nabar ka ri, bad weng ia ka jinglong beain jong ki bynta ki bym iahap shuh mynta.

Ka Myntri ka la tyrwa ban kyntiew ia u pud jong ka Foreign Direct Investment (FDI) ha ka insurance na ka 74 sha ka 100 per cent, ka ban treikam ia kito ki kompani kiba bei tyngka lut ka premium ha India.

Ka Sitharaman ka la tyrwa ban don ka rukom pyniaid kam kaba jai jai kaba don nongrim ha ka jingshaniah ban plie lad ia ka jingseisoh bad ka jingioh kam. Ka la tyrwa saw tylli ki sienjam ban wanrah ia kane ka rukom pyniaid kam katkum ka juk mynta kaba laitluid bad kaba iarap ia ki briew bad kaba don nongrim ha ka jingshaniah kaba long:

1. Ka High Level Committee na ka bynta ki kingpynkylla ia ki rukom pyniaid ia ki kam

• Ban peit ia baroh ki kydon ki bym iadei bad ki kam pisa, ki jingai syrnot, ki license bad ki jingai jingbit.
• Ban pynkhlain ia ka jingpyniaid ia ka ioh ka kot kaba don nongrim ha ka jingshisha bad shim ia ki sienjam ban wanrah jingkylla ban kyntiew ia ka ‘jingsuk ban trei ha ki kam khaii pateng’ khamtam ha ki kam kiba iadei bad ki jingjurib bad ki jingpyndep ia ki kamram
• Ban ai ki jingmut hapoh ka shi snem
• Yn pynshlur ia ki jylla ba kin iasnoh kti lang ha kane

2. Ka Investment Friendliness Index jong ki jylla

• Yn sdang ia ka Investment Friendliness Index jong ki jylla ha u 2025 ban kyntiew ia ka jingiatreilang hapdeng ka Sorkar Pdeng bad ki Sorkar Jylla.

3. Ka lad hapoh ka Financial Stability and Development Council (FSDC)

• Kane kan peit ia ka jingktah jong ki kyndon kiba don mynta ha ki kam pisa.
• Wanrah ia ka rukom treikam ban kyntiew ia ka jingtreikam bad ka jingkyntiew ia ka kam pisa.

4. Jan Vishwas Bill 2.0

• Ban weng ia ka jinglong beain palat 100 tylli ki bynta hapoh ki ain bapher bapher.

Ka jingpynbeit ia ka jingiapher hapdeng ki jingioh bad ki jinglut

Da kaba ban jur halor ka jingkut jingmut ha kaba iadei bad ka jingpynbeit ia ka jingiapher hapdeng ki jingioh bad ki jinglut, ka Myntri ka la ong ba ka Sorkar ka thmu ban pynlong ba kane ka jingiapher man u snem ka wanrah ia ka jinghiar ka ram jong ka Sorkar kum ka bynta jong ka GDP bad ia ka rukom treikam na ka bynta ki hynriew snem ban wan la batai ha ka FRBM statement. Ka Sitharaman ka la ong ba ka Revised Estimate 2024-25 jong kane ka jingiapher ka long 4.8 per cent jong ka GDP, katba ka jingantad ia ka mang tyngka 2025-26 ka long 4.4 per cent jong ka GDP.

Revised Estimates 2024-25

Ka Myntri ka la ong ba ka Revised Estimate jong baroh ki jingioh ba lait na ki jingshim ram ka long T 31.47 lak klur bad na kane baroh ki jingioh khajna ki long T 25.57 lak klur. Ka la ong ba ka Revised Estimate jong baroh ki jingpynlut ka long T 47.16 lak klur bad na kane ka jingpynlut pisa klong kumba T 10.18 lak klur.

Budget Estimates 2025-26

Na ka bynta u snem mang tyngka 2025-26, ka Myntri ka la ong ba baroh ki jingioh kiba lait na ki jingshim ram bad baroh ki jingpynlut ka long T 34.96 lak klur bad T 50.65 lak klur. Baroh ki khajna ba la ioh ki long T 28.37 lak klur.

PART B

Da kaba pyni ia ka jingshaniah ha ki briew ba pdeng ka jingioh ban tei ia ka ri, ka mang tyngka 2025-26 ka tyrwa ia ki bai khajna ba thymmai hapoh ka rukom lum khajna ba thymmai khnang bay m donkam siew khajna haba ka jingkamai ka long hapoh T 12 lak ha ka shi snem kaba mut ka jingkamai kaba T 1 lak ha ka shi bnai, ba lait naki jingkamai ba kyrpang kum ka capital gain. Ki briew ba ioh tubop kiba kamai haduh T 12.75 lak ha ka shi snem kim donkam siew khajna namar ka jingkhate kaba T 75,000. Namar kane ka ruko lum khajna ba thymmai bad kiwei kiwei ki jingtyrwa kiba iadei bad ka khajna ka Sorkar kan duh ia ka jingkamai kaba kumba T 1 lak klur,.

Hapoh ka jingialam jong u Myntri Rangbah Duh Narendra Modi, ka Sorkar ka la shim ia ki sienjam ban sngewthuh ia ki jingdonkam jong ki briew. Ki jingtyrwa kiba iadei bad ka khajna ki kynthup ia ka jingpynkylla ia ka khajna shimet da kaba peit bniah ia kito kiba pdeng ka jingkamai, ka jingpynbeit ia ka TDS/TCS, ka jingpynshlur ban bud hi ia ki kyndon bad ka jingpynduna ia ki kamram ba hap pyndep, ka jigpynsuk ban trei ha ki kam khaii pateng bad ka jingai jingmyntoi ia ka jingioh kam bad ka jingbei tyngka.

Ka mang tyngka ka la tyrwa ia ka jingpynkylla bai khajna hapoh ka rukom lum khajna ba thymmai kumne harum;

Ban pynbeit ia ka TDS/TCS, ka mang tyngka ka kyntiew ar shah ia u pud na ka bynta ka jingkhate khajna na ka sut ba ioh ki tymmen na ka T 50,000 mynta sha ka T 1 Lak. Shuh shuh u pud TDS na ka bynta ka bai wai ka dei kaba la kyntiew sha ka T 6 lak na ka T 2.4 lak ha ka shi snem. Kiwei kiwei ki sienjam ki kynthup ka jingkyntiew ia u pud ban lum TCS sha ka T 10 lak bad ka jingbteng ia ka jingkhate TDS ba kham heh tang haba ym don PAN. Hadein ka jingweng ia ka jinglong beain ka jingpynslem ban siew TDS, ka jingpynslem ia ka jingsiew TCS ruh mynta ka dei kaba la weng na ka jinglong beian.

Ha ka jingpynshlur ban bud hi ia ki kyndon, ka mang tyngka ka la pynjlan ia ka por ba la buh ban ai ki return na ka bynta uno uno u snem, na ka por kaba ar snem mynta sha ka saw snem. Palat 90 lak ngut ki nongsiew khajna ki la siew khajna shuh shuh ban pynthymmai ia ka jingkamai jong ki. Ki charitable trust/ kynhun bar it ki la ioh jingmyntoi lyngba ka jingpynjlan ia ka por kyntiew kyrteng jong kin a ka 5 sha ka 10 snem. Shuh shuh, mynta ki nongsiew khajna ki lah ban ym khein eiei ia ar tylli ki jaka bas ah hi. Ka skhim Vivad Se Vishwas jong ka mang tyngka kaba la dep ka la iarap bha ha kaba jan 33,000 ngut ki nongsiew khajna ki la pyndonkam ia kane ka skhim ban pynbeit ia ki jingiathut jong ki. Ha ka jingai jingmyntoi ia ki tymmen ki kro, ki jingsei pisa na ki National Savings Scheme Account ha lane hadien ka 29 tarik u Nailar ki dei kiba la pyllait. Ki NPS Vatsalya account ki ioh ia kane ka juh ka jingmyntoi.

Ban pynsuk ban trei ha ki kam khaii pateng, ka mang tyngka ka wanrah ia ka skhim ban sngewthuh ia ka dor jong ki jingsiew jingdiah sha kiwei kiwei ki ri kaba lai snem. Kane ka iahap bad ki rukom treikam ba biang tam ha ka pyrthei. Shuh shuh la pyniar ia ki kyndon safe harbor ban wanrah ia ka jingthikna ha ka kam siew khajna hapdeng ki ri.

Kum shi bynta ka jingpynbeit ia ki Customs tariff na ka bynta ki tiar karkhana, ka mang tyngka ka tyrwa ban; (i) Weng hynniew tylli ki tariff (ii) wanrah ia ka cess kaba iahap (iii) shim tang kawei ka cess ne ka surcharge.

Kum ka jingai jingiarap ia ka jingshalan ia ki dawai, 36 jait ki dawai cancer, ki jingpang bym da kham iohsngew bad ki jingpang ba iaineh ki dei kiba la pyllait na ka Basic Customs Duty (BCD). Shuh shuh 37 jait ki dawai ha ryngkat 13 jait ki dawai thymmai hapoh ki Patient Assistance Programme ki dei kiba la pyllait na ka Basic Customs Duty (BCD), lada ai ei ia ki nongpang.

Ban kyrshan ia ka jingshna tiar ha ka ri bad ka jingpynbha shuh shuh, ka BCD na ka bynta 25 jait ki tiar ki bym don ha ka ri, ki dei kiba la pyllait ha u Naitung 2024. Ka mang tyngka 2025-26 ka weng pura ia u cobalt powder bad ki niut, ki mar jot na ki lithium-ion battery, Lead, Zinc bad 12 tylli ki mar poh khyndew ba kongsan. Ban kyntiew ia ka jingpynmih jain, sa ar jait ki shuttle-less loom ki dei kiba la kynthup ha ka thup ki kor pynmih jain ba la pyllait. Shuh shuh ka BCD na ka bynta ki jain ba shu thain kiba peit ia khyndai tylli ki tariff line na ka “10% sha ka 20%” ki dei kiba la pynkylla sha ka “20% lane T 115 ha ka shi kilo, katba kham bun”.

Ban pynbeit ia ka jinglong ka duty bad kyntiew ia ka “Make in India”, ia ka BCD na ka bynta ki Interactive Flat Panel Display (IFPD) la kyntiew sha ka 20% bad ia ki Open cell la pynhiar sha ka 5%. Ban kyntiew ia ka jingshna ia ki Open cell, ka BCD ia ki bynta jong ki Open Cell la pyllait.

Ban kyntiew ia ka jingshna Lithion-ion battery ha ka ri, 35 jait ki tair ban shna EV batter bad 28 tylli ki tiar ban shna battery mobile phone ki dei kiba la wanrah hapoh ka thup jong ki tiar ba lait. Ka mang tyngka 2025-26 ka bteng ban pyllait BCD ia ki tiar, ki bynta, ki mar ba donkam ban shna ia ki jhad sa shiphew snem. Ka mang tyngka ka la pynhiar ruh ia ka BCD na ka 20% sha ka 10% na ka bynta ki Carrier Grade ethernet switch ban pyniahap bad ki Non-Carrier Grade ethernet switch.

Ban kyntiew ia ka jingshalan mar, ka mang tyngka 2025-26 ka plie lad ia ka jingshalan ia ki mar ba shna da ka kti, ka weng ia ka BCD ia ki snieh Wet Blu ban pynbha shuh shuh bad plie lad ioh kam, pynhiar BCD na ka 30% sha ka 5% ia ka Frozen Fish Paste bad pynhiar BCD na ka 15% sha ka 5% ia ki fish hydrolysate ban shna ia ki jingbam dohkha bad ki jingbam shymprong.

Ka Myntri Sorkar Pdeng ba dei khmih ia ka tnad Kam Pla Tyngka bad ka Kam Kompani, Nirmala Sitharaman ka la ong ba ka Synshar Paidbah, ka Jingdon ki briew bad ka Jingdawa ki dei ki rishod jong ka jingiaid lynti sha ka Viksit Bharat. Ka la ong ba ki briew ba pdeng ka jingkamai ki ai ka bor ia ka jingkiew shaphrang ka India bad ka ba Sorkar naka por sha ka por ka la kyntiew ia ka ‘Nil tax’ slab kum ka jingithuh ia ka jingnoh synniang jong ki. Ka la tyrwa ia ka rukom lum khajna ba thymmai ka ban kyntiew ia ka jingpyndonkam ia ki mar, ka jingkynshew pisa bad ka jingbei tyngka da kaba buh shuh shuh ka pisa ha ka kti jong kiba pdeng ka jigioh.

*****