ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೂಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ, ಭಾರತವು ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಡಿಜಿಟಲ್ ಸಂಪರ್ಕ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ, ಇದು ಜನರ ಜೀವನದ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವರಾದ ಶ್ರೀಮತಿ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಇಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24 ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ರೋಗದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಆರ್ಥಿಕ ಮಂದಗತಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಲ್ಲಿ, ಬಂಡವಾಳ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿನ ಹೆಚ್ಚಳವು ಅತ್ಯಂತ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿತ್ತು,  ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಹೇಳಿದೆ. ಕಳೆದ ಐದು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿರುವ ವೇಗವನ್ನು ಗಮನಿಸಿ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ20ರ ಮಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಸರ್ಕಾರದ ಬಂಡವಾಳ ವೆಚ್ಚವು ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ24ರಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಹೇಳುತ್ತದೆ.  ಇದರ ಪ್ರಮುಖ ಫಲಾನುಭವಿಗಳು ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೇಗಳಂತಹ ಪ್ರಮುಖ ಮೂಲ ಆಸ್ತಿಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ.

ರಸ್ತೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ:

ಕಾರ್ಯತಂತ್ರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹೂಡಿಕೆಯು ರಸ್ತೆ ಜಾಲ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಚೇತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಗಮನಿಸಿದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿಕೆಯು ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ2015 ರಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ 0.4 ರಿಂದ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ 2024 ರಲ್ಲಿ ಜಿಡಿಪಿ ಯ ಶೇಕಡ 1.0ಕ್ಕೆ (ಸುಮಾರು ₹ 3.01 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ) ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ.

ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿ, ಕಳೆದ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು 2014 ರಿಂದ 2024 ರವರೆಗೆ 1.6 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಭಾರತಮಾಲಾ ಪರಿಯೋಜನಾ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿಯನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ವಿಸ್ತರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್, ಹೈ-ಸ್ಪೀಡ್ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಉದ್ದವನ್ನು 12 ಪಟ್ಟು ಮತ್ತು 4-ಲೇನ್ ರಸ್ತೆಗಳ ಉದ್ದವನ್ನು 2014 ಮತ್ತು 2024 ರ ನಡುವೆ 2.6 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಕಾರಿಡಾರ್-ಆಧಾರಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ವಿಧಾನದ ಮೂಲಕ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾದ ಉತ್ತೇಜನದ ಮೂಲಕ ಹೆದ್ದಾರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ದಕ್ಷತೆಯು ಸುಧಾರಿಸಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಗಮನಿಸಿದೆ.  ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸರಾಸರಿ ವೇಗವು ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ14 ರಲ್ಲಿ ದಿನಕ್ಕೆ 11.7 ಕಿ.ಮೀ.ನಿಂದ 2024 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ದಿನಕ್ಕೆ 34 ಕಿ.ಮೀ.ಗೆ 3 ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹೆದ್ದಾರಿ  ಜಾಲದ ಗಮನಾರ್ಹ ಸುಧಾರಣೆಯು ಸಾರಿಗೆ  ದಕ್ಷತೆಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತಂದಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಗಮನಿಸಿದೆ, ಇದು ವಿಶ್ವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ 'ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ 2014 ರಲ್ಲಿ 54, 2018 ರಲ್ಲಿ 44  ರಿಂದ  2023 ಕ್ಕೆ 38ಕ್ಕೆ ಸತತವಾಗಿ ಏರುತ್ತಿರುವ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ. .

ಸಾರಿಗೆ (ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್) ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು, ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆದ್ದಾರಿಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ  ಮಲ್ಟಿ-ಮೋಡಲ್ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು (ಎಂಎಂಎಲ್‌ ಪಿ) ಮೀಸಲಿಟ್ಟಿದೆ ಎಂದು ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ. ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ24 ರವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು ಆರು ಮಲ್ಟಿಮೋಡಲ್ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳನ್ನು (ಎಂಎಂಎಲ್‌ ಪಿ) ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ24ರಲ್ಲಿ ಮೀಸಲಾದ ಮಲ್ಟಿಮೋಡಲ್ ಲಾಜಿಸ್ಟಿಕ್ಸ್ ಪಾರ್ಕ್‌ಗಳಿಗೆ  ₹2,505 ಕೋಟಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಅದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ25ರಲ್ಲಿ   ಏಳು ಎಂಎಂಎಲ್‌ ಪಿ ಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು  ಹೇಳಿದೆ.

ರೈಲ್ವೆ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ

2023-24 ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯು 68,584 ರೂಟ್ ಕಿಮೀ (31 ಮಾರ್ಚ್ 2024 ರಂತೆ) ಮತ್ತು 12.54 ಲಕ್ಷ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು (1 ಏಪ್ರಿಲ್ 2024 ರಂತೆ), ಏಕ ಆಡಳಿತ ನಿರ್ವಹಣೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ವಿಶ್ವದ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಜಾಲವಾಗಿದೆ.  ಹೊಸ ಮಾರ್ಗಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ಗೇಜ್ ಪರಿವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ದ್ವಿಗುಣಗೊಳಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಗಮನಾರ್ಹ ಹೂಡಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದ 5 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ (ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ24 ರಲ್ಲಿ ₹ 2.62 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ) ರೈಲ್ವೆ ಮೇಲಿನ ಬಂಡವಾಳ ವೆಚ್ಚವು ಶೇಕಡಾ 77 ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳಿದೆ.

ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ 24 ರಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಅತ್ಯಧಿಕ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಗಮನಿಸಿದೆ. ಮಾರ್ಚ್ 2024 ರವರೆಗೆ 51 ಜೋಡಿ ವಂದೇ ಭಾರತ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ವರ್ಧನೆಯ ವೇಗವು ಹಣಕಾಸಿನ ಹಂಚಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಗಣನೀಯ ಹೆಚ್ಚಳದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ನಿಕಟ ಯೋಜನಾ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ತ್ವರಿತ ಭೂಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಅನುಮತಿಗಳಿಗಾಗಿ ಮಧ್ಯಸ್ಥಗಾರರೊಂದಿಗೆ ನಿಯಮಿತ ಅನುಸರಣೆಯಾಗಿದೆ ಎಂದು  ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ರೈಲ್ವೇ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಮತ್ತು ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲು ಸ್ವಚ್ಛ ಪರಿಸರವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆಯು ಕೈಗೊಂಡ ಉಪಕ್ರಮಗಳ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದೆ, ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಕೋಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜೈವಿಕ ಶೌಚಾಲಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಶೌಚಾಲಯಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವುದು, ಜೈವಿಕ ವಿಘಟನೀಯ  / ಜೈವಿಕ ವಿಘಟನೀಯವಲ್ಲದ  ತ್ಯಾಜ್ಯ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವಿಕೆ, ಘನತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಏಕ-ಬಳಕೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಡಿತಗೊಳಿಸುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24ರ ಪ್ರಕಾರ, ರೈಲ್ವೇಯ ಪ್ರಮುಖ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ, ಆಧುನೀಕರಣ ಮತ್ತು ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟಾಕ್‌ನ ನಿರ್ವಹಣೆ, ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಇಂಧನ ದಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಸೇರಿವೆ. ಅದರಂತೆ, ಮೀಸಲಾದ ಸರಕು ಸಾಗಣೆ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳು, ಹೈಸ್ಪೀಡ್ ರೈಲುಗಳು, ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಸೇವೆಗಳಾದ ವಂದೇ ಭಾರತ್, ಅಮೃತ್ ಭಾರತ್ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್, ಆಸ್ತಾ ವಿಶೇಷ ರೈಲುಗಳು, ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ರೋಲಿಂಗ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಮತ್ತು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ರೈಲು ಸಂಪರ್ಕ ಮುಂತಾದ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಡಿಕೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, (1.) ಹೈ ಟ್ರಾಫಿಕ್ ಡೆನ್ಸಿಟಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳು, (2.) ಎನರ್ಜಿ, ಮಿನರಲ್ ಮತ್ತು ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು (3.) ರೈಲ್ ಸೀ (ಪೋರ್ಟ್ ಕನೆಕ್ಟಿವಿಟಿ) ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೂರು ಪ್ರಮುಖ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇವುಗಳನ್ನು ಸಾರಿಗೆ ವೆಚ್ಚ ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಮೂಲಗಳ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಇಂಗಾಲದ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ರೈಲ್ವೆಯು ಯೋಜಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ 2029-30 ರ ವೇಳೆಗೆ ನವೀಕರಿಸಬಹುದಾದ ಇಂಧನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ನಿರೀಕ್ಷಿತ ಅವಶ್ಯಕತೆಯು ಸುಮಾರು 30 ಗಿ.ವ್ಯಾ. ಆಗಿದೆ. ಡೀಸೆಲ್‌ನಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆ, ಇಂಧನದ  ದಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಕಾಡು ಬೆಳೆಸುವುದನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವುದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವ ಇತರ ತಂತ್ರಗಳಾಗಿವೆ.

*****