પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે મોટેરા, અમદાવાદ ખાતે નરેન્દ્ર મોદી સ્ટેડિયમ ખાતે ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન (જીસીએમએમએફ)ની સ્વર્ણ જયંતીની ઉજવણીમાં સહભાગી થયા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત પ્રદર્શનની સફર ખેડી હતી અને ગોલ્ડન જ્યુબિલી કોફી ટેબલ બુકનું અનાવરણ પણ કર્યું હતું. જીસીએમએમએફ સહકારી મંડળીઓની સ્થિતિસ્થાપકતા, તેમની ઉદ્યોગસાહસિકતાનો જુસ્સો અને ખેડૂતોનાં દ્રઢ દ્રઢ નિશ્ચયનો પુરાવો છે, જેણે અમૂલને દુનિયામાં સૌથી મજબૂત ડેરી બ્રાન્ડમાંની એક બનાવી દીધી છે.

આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ ગુજરાત કો-ઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન (જીસીએમએમએફ)ની સુવર્ણજયંતીની ઉજવણી બદલ સૌને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાતના ખેડૂતોએ 50 વર્ષ અગાઉ જે રોપ્યું હતું, તે સમગ્ર વિશ્વમાં ડાળીઓ ધરાવતું વિશાળ વૃક્ષ બની ગયું છે. શ્વેતક્રાંતિમાં પ્રાણીઓના 'પશુધન'ના યોગદાનને સ્વીકારવાનું તેઓ ભૂલ્યા નહીં.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આઝાદી પછી ભારતમાં કેટલીક બ્રાન્ડનો ઉદય થયો હોવા છતાં અમૂલ જેવી કોઈ બ્રાન્ડ નથી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમૂલ ભારતનાં પશુપાલકોની તાકાતનું પ્રતીક બની ગયું છે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમૂલનો અર્થ થાય છે વિશ્વાસ, વિકાસ, લોકભાગીદારી, ખેડૂતોનું સશક્તીકરણ અને સમયની સાથે ટેકનોલોજીમાં થયેલી પ્રગતિ." શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, અમૂલ ભારતનું પ્રેરકબળ છે. વિશ્વના 50થી વધુ દેશોમાં અમૂલના ઉત્પાદનોની નિકાસ થાય છે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ સંસ્થાની ઉપલબ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને 18,000થી વધુ દૂધ સહકારી સમિતિઓ, 36,000 ખેડૂતોનું નેટવર્ક, દરરોજ 3.5 કરોડ લિટર દૂધની પ્રક્રિયા અને રૂ. 200 કરોડથી વધુના પશુપાલકોને ઓનલાઈન ચૂકવણીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નાનાં પશુપાલકોની આ સંસ્થા દ્વારા મહત્ત્વપૂર્ણ કામગીરી કરવામાં આવી રહી છે, જે અમૂલ અને તેની સહકારી સંસ્થાઓની શક્તિનો ઉપયોગ કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, અમુલ એ પરિવર્તનનું ઉદાહરણ છે, જે દૂરંદેશીપણા સાથે લેવાયેલા નિર્ણયો દ્વારા લાવવામાં આવે છે. તેમણે યાદ કર્યું હતું કે, અમૂલની ઉત્પત્તિ સરદાર પટેલનાં માર્ગદર્શન હેઠળ ખેડા દૂધ સંઘમાં થઈ હતી. ગુજરાતમાં સહકારી મંડળીઓના વિસ્તરણ સાથે જીસીએમએમએફ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આ સહકારી મંડળીઓ અને સરકાર વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે તથા આ પ્રકારનાં પ્રયાસોએ આપણને દુનિયાનો સૌથી મોટો દૂધ ઉત્પાદક દેશ બનાવી દીધો છે, જેમાં 8 કરોડ લોકોને રોજગારી મળી છે." તેમણે માહિતી આપી હતી કે, છેલ્લાં 10 વર્ષમાં દૂધ ઉત્પાદનમાં આશરે 60 ટકાનો વધારો થયો છે અને માથાદીઠ દૂધની ઉપલબ્ધતામાં આશરે 40 ટકાનો વધારો થયો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભારતીય ડેરી ક્ષેત્ર વૈશ્વિક સરેરાશ 2 ટકાની સરખામણીએ દર વર્ષે 6 ટકાના દરે વૃદ્ધિ કરી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ રૂ. 10 લાખ કરોડનાં ડેરી ક્ષેત્રમાં મહિલાઓની કેન્દ્રીયતા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ડેરી ક્ષેત્રનું ટર્નઓવર 70 ટકા સુધી મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત છે, જે ઘઉં, ચોખા અને શેરડીના સંયુક્ત ટર્નઓવર કરતા વધારે છે. "આ નારી શક્તિ ડેરી ક્ષેત્રની વાસ્તવિક કરોડરજ્જુ છે. આજે જ્યારે ભારત મહિલા સંચાલિત વિકાસ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે, ત્યારે ડેરી ક્ષેત્રની સફળતા મોટી પ્રેરણા છે." વિકસિત ભારતની સફરમાં મહિલાઓની આર્થિક ઊંડાઈમાં સુધારો કરવાની ગંભીરતા પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, મુદ્રા યોજના રૂ. 30 લાખ કરોડની સહાયમાંથી 70 ટકા સહાયનો લાભ મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકોએ લીધો છે. ઉપરાંત સ્વસહાય જૂથોમાં મહિલાઓની સંખ્યા 10 કરોડને પાર કરી ગઈ છે અને તેમને 6 લાખ કરોડથી વધુની આર્થિક મદદ મળી છે. પીએમ આવાસના 4 કરોડમાંથી મોટાભાગના આવાસ ઘરની મહિલાઓના નામે છે. પ્રધાનમંત્રીએ નમો ડ્રોન દીદી યોજનાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં 15,000 એસએચજીને ડ્રોન આપવામાં આવી રહ્યાં છે અને સભ્યોને તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ગુજરાતની ડેરી સહકારી સમિતિઓમાં મહિલાઓની વધતી જતી સંખ્યા પર આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો અને ડેરીમાંથી થતી આવકનું સીધું તેમના બેંક ખાતામાં વિતરણ કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ અમૂલના પ્રયાસોની પણ પ્રશંસા કરી હતી અને આ વિસ્તારમાં પશુપાલકોને રોકડ રકમ ઉપાડવામાં મદદરૂપ થવા ગામડાઓમાં સૂક્ષ્મ એટીએમની સ્થાપના કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે પુથુપલાકોને રૂપે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ આપવાની યોજનાઓ પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું અને પંચપીપલા અને બનાસકાંઠામાં ચાલી રહેલા પાયલોટ પ્રોજેક્ટ વિશે માહિતી આપી હતી.

ગાંધીજીના એ શબ્દોને યાદ કરીને કે ભારત તેના ગામડાઓમાં વસે છે, પ્રધાનમંત્રીએ ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મજબૂત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે અગાઉની સરકાર ગ્રામીણ અર્થતંત્ર પ્રત્યે ખંડિત દૃષ્ટિકોણ ધરાવતી હતી, જ્યારે વર્તમાન સરકાર ગામના દરેક પાસાને પ્રાધાન્ય આપીને પ્રગતિ કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "સરકાર નાના ખેડૂતોનાં જીવનને સરળ બનાવવા, પશુપાલનનાં ક્ષેત્રને વિસ્તૃત કરવા, પશુધન માટે સ્વસ્થ જીવનનું સર્જન કરવા અને ગામડાંઓમાં મત્સ્યપાલન અને મધમાખી ઉછેરને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે." તેમણે પશુપાલકો અને મત્સ્યપાલકોને કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો લાભ પ્રદાન કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે ખેડૂતોને હવામાન પરિવર્તનનો સામનો કરી શકે તેવા આધુનિક બિયારણ પ્રદાન કરવા પર પણ વાત કરી. પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશનનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેનો ઉદ્દેશ ડેરી પશુઓની પ્રજાતિઓમાં સુધારો કરવાનો છે. ફૂટ એન્ડ માઉથ ડિસીઝને કારણે પશુઓને પડતી મુશ્કેલીઓ અને ખેડૂતોને થયેલા હજારો કરોડ રૂપિયાના જંગી નુકસાનને નિયંત્રણમાં લેવાના સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ રૂ. 15,000 કરોડના મૂલ્યના નિ:શુલ્ક રસીકરણ કાર્યક્રમની શરૂઆત વિશે માહિતી આપી હતી, જેણે અત્યાર સુધીમાં 7 કરોડથી વધુ રસીકરણ હાથ ધર્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, "અમે વર્ષ 2030 સુધીમાં પગ અને મોઢાનાં રોગને નાબૂદ કરવા કામ કરી રહ્યાં છીએ."

પ્રધાનમંત્રીએ ગઈકાલે રાત્રે મળેલી મંત્રીમંડળની બેઠકમાં પશુધન સાથે સંબંધિત નિર્ણયનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. મંત્રીમંડળે સ્વદેશી પ્રજાતિઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય પશુધન મિશનમાં સુધારો કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. બિન ખેતીલાયક જમીનનો ઘાસચારા હેતુ માટે ઉપયોગ કરવા માટે આર્થિક સહાય આપવામાં આવશે. પશુધનના રક્ષણ માટેના વીમા પ્રીમિયમમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ગુજરાતમાં જળ સંચયનાં મહત્ત્વપૂર્ણ મહત્ત્વ પર ભાર મૂકતાં કહ્યું હતું કે, તેમણે સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છમાં દુષ્કાળ દરમિયાન થયેલી મુશ્કેલીઓનું વર્ણન કર્યું હતું, જેમાં પાણીની ખેંચને કારણે હજારો પ્રાણીઓનાં મોત થયાં હતાં. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ આ પ્રદેશો સુધી પહોંચતા નર્મદાના પાણીની પરિવર્તનકારી અસર વિશે પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે, "નર્મદાના પાણીના આગમન પછી આવા વિસ્તારોનું ભાવિ બદલાઈ ગયું છે." આ હસ્તક્ષેપથી આ પ્રદેશોમાં લોકોના જીવન અને કૃષિ પદ્ધતિઓમાં નોંધપાત્ર સુધારો થયો છે. "અમે એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રયત્નશીલ છીએ કે ભવિષ્યમાં આવા પડકારોનો સામનો ન થાય." પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ આપી હતી, પાણીની અછતને પહોંચી વળવા અને રાષ્ટ્રવ્યાપી ગ્રામીણ અર્થતંત્રોને વધારવા માટે સરકારના સક્રિય પગલાં પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, "સરકાર દ્વારા અમૃત સરોવરનાં 60થી વધારે જળાશયોનાં નિર્માણથી દેશનાં ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મોટો ફાયદો થયો છે."

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારો પ્રયાસ ગામડાઓમાં નાના પાયે ખેડૂતોને આધુનિક ટેકનોલોજી સાથે સંકલિત કરવાનો છે." તેમણે ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિઓ મારફતે નાના ખેડૂતોને સશક્ત બનાવવાની સરકારની કટિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, "ગુજરાતમાં તાજેતરનાં વર્ષોમાં આપણે સૂક્ષ્મ-સિંચાઈના ક્ષેત્રમાં અનેકગણો વધારો જોયો છે." ટપક સિંચાઈ જેવી કાર્યક્ષમ સિંચાઈ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવાના સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. શ્રી મોદીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ખેડૂતોને તેમનાં ગામ નજીક વૈજ્ઞાનિક સમાધાન પ્રદાન કરવા માટે લાખો કિસાન સમૃદ્ધિ કેન્દ્રોની સ્થાપના થઈ રહી છે. ખેડૂતોને જૈવિક ખાતરો બનાવવામાં સહાય કરવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે, જેમાં તેમના ઉત્પાદન માટે જોગવાઈઓ કરવામાં આવી રહી છે, એમ પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું.

"અમારી સરકાર ખેડૂતોને ઊર્જા ઉત્પાદકો અને ખાતરના સપ્લાયર્સમાં પરિવર્તિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે." ગ્રામીણ અર્થતંત્રોના ઉત્થાનમાં સરકારના બહુમુખી અભિગમ પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ કરી હતી. ખેડૂતોને સોલાર પમ્પ પૂરા પાડવા ઉપરાંત, કૃષિ પરિસરમાં નાના પાયે સોલાર પ્લાન્ટ સ્થાપિત કરવા માટે સહાય આપવામાં આવી રહી છે, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કૃષિમાં ટકાઉ ઊર્જા ઉકેલો માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરતા વિસ્તૃત વર્ણન કર્યું હતું.

આ ઉપરાંત પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ગોબર ધન યોજના હેઠળ પશુપાલકો પાસેથી ગાયના છાણની ખરીદીની યોજના અમલમાં મૂકવાની જાહેરાત કરી હતી, જેનાથી વીજળી ઉત્પાદન માટે બાયોગેસના ઉત્પાદનની સુવિધા મળશે. "બનાસકાંઠામાં અમૂલ દ્વારા બાયોગેસ પ્લાન્ટની સ્થાપના આ દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે," પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ડેરી ક્ષેત્રમાં સફળ પહેલના ઉદાહરણો ટાંકીને જણાવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારી સરકાર ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં સહકારના અવકાશને નોંધપાત્ર રીતે વિસ્તૃત કરી રહી છે" આર્થિક વિકાસના ચાલકબળ તરીકે સહકારી મંડળીઓને પ્રોત્સાહન આપવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, "પ્રથમ વખત, કેન્દ્રીય સ્તરે સહકારના અલગ મંત્રાલયની સ્થાપના કરવામાં આવી છે." પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, "દેશભરમાં બે લાખથી વધુ ગામોમાં બે લાખથી વધુ સહકારી મંડળીઓની સ્થાપના સાથે, સહકારી આંદોલન વેગ પકડી રહ્યું છે." કૃષિ, પશુપાલન અને મત્સ્યઉદ્યોગ જેવા ક્ષેત્રોમાં આ સોસાયટીઓની રચના થઈ રહી છે. "અમારી સરકાર 'મેડ ઇન ઇન્ડિયા' પહેલ દ્વારા ઉત્પાદનમાં સહકારી મંડળીઓને પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે," પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ આપી હતી, કર પ્રોત્સાહનો અને ભંડોળ દ્વારા સરકારના સમર્થન પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સહકારી મંડળીઓને કર પ્રોત્સાહનો મારફતે મેડ-ઇન-ઇન્ડિયા ઉત્પાદનનો ભાગ બનવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહી છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, 10,000 એફપીઓ, જેમાંથી 8,000 પહેલેથી કાર્યરત છે, નાના ખેડૂતોની મોટી સંસ્થાઓ છે અને "નાના ખેડૂતોને ઉત્પાદકોમાંથી કૃષિ-ઉદ્યોગસાહસિકોમાં રૂપાંતરિત કરવાનું મિશન" ધરાવે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. તેમણે માહિતી આપી હતી કે, પીએસી, એફપીઓ અને અન્ય સહકારી સંસ્થાઓને કરોડો રૂપિયાની સહાય મળી રહી છે. તેમણે એગ્રિ-ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે 1 લાખ કરોડ રૂપિયાના ભંડોળનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ 30,000 કરોડ રૂપિયાનાં ભંડોળ સાથે પશુધનનાં માળખા માટે વિક્રમજનક રોકાણ વિશે વાત કરી હતી. ડેરી સહકારી મંડળીઓને હવે વ્યાજ પર વધુ છૂટ મળી રહી છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. સરકાર દૂધના છોડના આધુનિકીકરણ પાછળ પણ હજારો કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરી રહી છે. આ યોજના અંતર્ગત આજે સાબરકાંઠા દૂધ સંઘના બે મોટા પ્રોજેક્ટનું લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું છે. તેમાં દરરોજ 800 ટન પ્રાણીઓના ઘાસચારાનું ઉત્પાદન કરતા આધુનિક પ્લાન્ટનો પણ સમાવેશ થાય છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "જ્યારે હું વિકસિત ભારતની વાત કરું છું, ત્યારે હું સબ કા પ્રયાસોમાં વિશ્વાસ ધરાવું છું." ભારત તેની આઝાદીના 100મા વર્ષમાં પ્રવેશશે ત્યારે અમૂલને 75 વર્ષ પૂર્ણ થશે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ ઝડપથી વધી રહેલી વસતિની પોષણની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરવામાં સંસ્થાની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, અમૂલે આગામી 5 વર્ષમાં તેના પ્લાન્ટની પ્રોસેસિંગ ક્ષમતા બમણી કરવાનો લક્ષ્યાંક નિર્ધારિત કર્યો છે. "આજે અમૂલ વિશ્વની આઠમી સૌથી મોટી ડેરી કંપની છે. તમારે તેને શક્ય તેટલી વહેલી તકે વિશ્વની સૌથી મોટી ડેરી કંપની બનાવવી પડશે. સરકાર દરેક રીતે તમારી સાથે છે, અને આ મોદીની ગેરંટી છે." પ્રધાનમંત્રીએ અંતમાં જણાવ્યું હતું કે, 50 વર્ષના સિમાચિહ્ન સુધી પહોંચવા બદલ શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

આ પ્રસંગે ગુજરાતનાં રાજ્યપાલ શ્રી આચાર્ય દેવવ્રત, ગુજરાતનાં મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ, ભારતનાં કેન્દ્રીય પશુપાલન, ડેરી અને મત્સ્યપાલન રાજ્ય મંત્રી શ્રી પરષોત્તમ રૂપાલા અને ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશનનાં ચેરમેન શ્રી શામળ બી પટેલ વગેરે ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં. 1.25 લાખથી વધુ ખેડુતો ઉજવણીનો ભાગ બન્યા હતા.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે મોટેરા, અમદાવાદ ખાતે નરેન્દ્ર મોદી સ્ટેડિયમ ખાતે ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન (જીસીએમએમએફ)ની સ્વર્ણ જયંતીની ઉજવણીમાં સહભાગી થયા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રસંગે પ્રદર્શિત પ્રદર્શનની સફર ખેડી હતી અને ગોલ્ડન જ્યુબિલી કોફી ટેબલ બુકનું અનાવરણ પણ કર્યું હતું. જીસીએમએમએફ સહકારી મંડળીઓની સ્થિતિસ્થાપકતા, તેમની ઉદ્યોગસાહસિકતાનો જુસ્સો અને ખેડૂતોનાં દ્રઢ દ્રઢ નિશ્ચયનો પુરાવો છે, જેણે અમૂલને દુનિયામાં સૌથી મજબૂત ડેરી બ્રાન્ડમાંની એક બનાવી દીધી છે.

આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ ગુજરાત કો-ઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશન (જીસીએમએમએફ)ની સુવર્ણજયંતીની ઉજવણી બદલ સૌને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને જણાવ્યું હતું કે, ગુજરાતના ખેડૂતોએ 50 વર્ષ અગાઉ જે રોપ્યું હતું, તે સમગ્ર વિશ્વમાં ડાળીઓ ધરાવતું વિશાળ વૃક્ષ બની ગયું છે. શ્વેતક્રાંતિમાં પ્રાણીઓના 'પશુધન'ના યોગદાનને સ્વીકારવાનું તેઓ ભૂલ્યા નહીં.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આઝાદી પછી ભારતમાં કેટલીક બ્રાન્ડનો ઉદય થયો હોવા છતાં અમૂલ જેવી કોઈ બ્રાન્ડ નથી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમૂલ ભારતનાં પશુપાલકોની તાકાતનું પ્રતીક બની ગયું છે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમૂલનો અર્થ થાય છે વિશ્વાસ, વિકાસ, લોકભાગીદારી, ખેડૂતોનું સશક્તીકરણ અને સમયની સાથે ટેકનોલોજીમાં થયેલી પ્રગતિ." શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, અમૂલ ભારતનું પ્રેરકબળ છે. વિશ્વના 50થી વધુ દેશોમાં અમૂલના ઉત્પાદનોની નિકાસ થાય છે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ સંસ્થાની ઉપલબ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને 18,000થી વધુ દૂધ સહકારી સમિતિઓ, 36,000 ખેડૂતોનું નેટવર્ક, દરરોજ 3.5 કરોડ લિટર દૂધની પ્રક્રિયા અને રૂ. 200 કરોડથી વધુના પશુપાલકોને ઓનલાઈન ચૂકવણીનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, નાનાં પશુપાલકોની આ સંસ્થા દ્વારા મહત્ત્વપૂર્ણ કામગીરી કરવામાં આવી રહી છે, જે અમૂલ અને તેની સહકારી સંસ્થાઓની શક્તિનો ઉપયોગ કરે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, અમુલ એ પરિવર્તનનું ઉદાહરણ છે, જે દૂરંદેશીપણા સાથે લેવાયેલા નિર્ણયો દ્વારા લાવવામાં આવે છે. તેમણે યાદ કર્યું હતું કે, અમૂલની ઉત્પત્તિ સરદાર પટેલનાં માર્ગદર્શન હેઠળ ખેડા દૂધ સંઘમાં થઈ હતી. ગુજરાતમાં સહકારી મંડળીઓના વિસ્તરણ સાથે જીસીએમએમએફ અસ્તિત્વમાં આવ્યું. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આ સહકારી મંડળીઓ અને સરકાર વચ્ચે સંતુલન જાળવવાનું શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે તથા આ પ્રકારનાં પ્રયાસોએ આપણને દુનિયાનો સૌથી મોટો દૂધ ઉત્પાદક દેશ બનાવી દીધો છે, જેમાં 8 કરોડ લોકોને રોજગારી મળી છે." તેમણે માહિતી આપી હતી કે, છેલ્લાં 10 વર્ષમાં દૂધ ઉત્પાદનમાં આશરે 60 ટકાનો વધારો થયો છે અને માથાદીઠ દૂધની ઉપલબ્ધતામાં આશરે 40 ટકાનો વધારો થયો છે. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ભારતીય ડેરી ક્ષેત્ર વૈશ્વિક સરેરાશ 2 ટકાની સરખામણીએ દર વર્ષે 6 ટકાના દરે વૃદ્ધિ કરી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ રૂ. 10 લાખ કરોડનાં ડેરી ક્ષેત્રમાં મહિલાઓની કેન્દ્રીયતા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે જણાવ્યું હતું કે, ડેરી ક્ષેત્રનું ટર્નઓવર 70 ટકા સુધી મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત છે, જે ઘઉં, ચોખા અને શેરડીના સંયુક્ત ટર્નઓવર કરતા વધારે છે. "આ નારી શક્તિ ડેરી ક્ષેત્રની વાસ્તવિક કરોડરજ્જુ છે. આજે જ્યારે ભારત મહિલા સંચાલિત વિકાસ સાથે આગળ વધી રહ્યું છે, ત્યારે ડેરી ક્ષેત્રની સફળતા મોટી પ્રેરણા છે." વિકસિત ભારતની સફરમાં મહિલાઓની આર્થિક ઊંડાઈમાં સુધારો કરવાની ગંભીરતા પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, મુદ્રા યોજના રૂ. 30 લાખ કરોડની સહાયમાંથી 70 ટકા સહાયનો લાભ મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકોએ લીધો છે. ઉપરાંત સ્વસહાય જૂથોમાં મહિલાઓની સંખ્યા 10 કરોડને પાર કરી ગઈ છે અને તેમને 6 લાખ કરોડથી વધુની આર્થિક મદદ મળી છે. પીએમ આવાસના 4 કરોડમાંથી મોટાભાગના આવાસ ઘરની મહિલાઓના નામે છે. પ્રધાનમંત્રીએ નમો ડ્રોન દીદી યોજનાનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેમાં 15,000 એસએચજીને ડ્રોન આપવામાં આવી રહ્યાં છે અને સભ્યોને તાલીમ આપવામાં આવી રહી છે.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ગુજરાતની ડેરી સહકારી સમિતિઓમાં મહિલાઓની વધતી જતી સંખ્યા પર આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો અને ડેરીમાંથી થતી આવકનું સીધું તેમના બેંક ખાતામાં વિતરણ કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ અમૂલના પ્રયાસોની પણ પ્રશંસા કરી હતી અને આ વિસ્તારમાં પશુપાલકોને રોકડ રકમ ઉપાડવામાં મદદરૂપ થવા ગામડાઓમાં સૂક્ષ્મ એટીએમની સ્થાપના કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે પુથુપલાકોને રૂપે કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ આપવાની યોજનાઓ પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું હતું અને પંચપીપલા અને બનાસકાંઠામાં ચાલી રહેલા પાયલોટ પ્રોજેક્ટ વિશે માહિતી આપી હતી.

ગાંધીજીના એ શબ્દોને યાદ કરીને કે ભારત તેના ગામડાઓમાં વસે છે, પ્રધાનમંત્રીએ ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મજબૂત કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે અગાઉની સરકાર ગ્રામીણ અર્થતંત્ર પ્રત્યે ખંડિત દૃષ્ટિકોણ ધરાવતી હતી, જ્યારે વર્તમાન સરકાર ગામના દરેક પાસાને પ્રાધાન્ય આપીને પ્રગતિ કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "સરકાર નાના ખેડૂતોનાં જીવનને સરળ બનાવવા, પશુપાલનનાં ક્ષેત્રને વિસ્તૃત કરવા, પશુધન માટે સ્વસ્થ જીવનનું સર્જન કરવા અને ગામડાંઓમાં મત્સ્યપાલન અને મધમાખી ઉછેરને પ્રોત્સાહન આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે." તેમણે પશુપાલકો અને મત્સ્યપાલકોને કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડનો લાભ પ્રદાન કરવાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. તેમણે ખેડૂતોને હવામાન પરિવર્તનનો સામનો કરી શકે તેવા આધુનિક બિયારણ પ્રદાન કરવા પર પણ વાત કરી. પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રીય ગોકુલ મિશનનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો, જેનો ઉદ્દેશ ડેરી પશુઓની પ્રજાતિઓમાં સુધારો કરવાનો છે. ફૂટ એન્ડ માઉથ ડિસીઝને કારણે પશુઓને પડતી મુશ્કેલીઓ અને ખેડૂતોને થયેલા હજારો કરોડ રૂપિયાના જંગી નુકસાનને નિયંત્રણમાં લેવાના સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ રૂ. 15,000 કરોડના મૂલ્યના નિ:શુલ્ક રસીકરણ કાર્યક્રમની શરૂઆત વિશે માહિતી આપી હતી, જેણે અત્યાર સુધીમાં 7 કરોડથી વધુ રસીકરણ હાથ ધર્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, "અમે વર્ષ 2030 સુધીમાં પગ અને મોઢાનાં રોગને નાબૂદ કરવા કામ કરી રહ્યાં છીએ."

પ્રધાનમંત્રીએ ગઈકાલે રાત્રે મળેલી મંત્રીમંડળની બેઠકમાં પશુધન સાથે સંબંધિત નિર્ણયનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. મંત્રીમંડળે સ્વદેશી પ્રજાતિઓને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય પશુધન મિશનમાં સુધારો કરવાનો નિર્ણય લીધો હતો. બિન ખેતીલાયક જમીનનો ઘાસચારા હેતુ માટે ઉપયોગ કરવા માટે આર્થિક સહાય આપવામાં આવશે. પશુધનના રક્ષણ માટેના વીમા પ્રીમિયમમાં નોંધપાત્ર ઘટાડો કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ગુજરાતમાં જળ સંચયનાં મહત્ત્વપૂર્ણ મહત્ત્વ પર ભાર મૂકતાં કહ્યું હતું કે, તેમણે સૌરાષ્ટ્ર અને કચ્છમાં દુષ્કાળ દરમિયાન થયેલી મુશ્કેલીઓનું વર્ણન કર્યું હતું, જેમાં પાણીની ખેંચને કારણે હજારો પ્રાણીઓનાં મોત થયાં હતાં. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ આ પ્રદેશો સુધી પહોંચતા નર્મદાના પાણીની પરિવર્તનકારી અસર વિશે પ્રકાશ પાડતા કહ્યું હતું કે, "નર્મદાના પાણીના આગમન પછી આવા વિસ્તારોનું ભાવિ બદલાઈ ગયું છે." આ હસ્તક્ષેપથી આ પ્રદેશોમાં લોકોના જીવન અને કૃષિ પદ્ધતિઓમાં નોંધપાત્ર સુધારો થયો છે. "અમે એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રયત્નશીલ છીએ કે ભવિષ્યમાં આવા પડકારોનો સામનો ન થાય." પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ આપી હતી, પાણીની અછતને પહોંચી વળવા અને રાષ્ટ્રવ્યાપી ગ્રામીણ અર્થતંત્રોને વધારવા માટે સરકારના સક્રિય પગલાં પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું હતું કે, "સરકાર દ્વારા અમૃત સરોવરનાં 60થી વધારે જળાશયોનાં નિર્માણથી દેશનાં ગ્રામીણ અર્થતંત્રને મોટો ફાયદો થયો છે."

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારો પ્રયાસ ગામડાઓમાં નાના પાયે ખેડૂતોને આધુનિક ટેકનોલોજી સાથે સંકલિત કરવાનો છે." તેમણે ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિઓ મારફતે નાના ખેડૂતોને સશક્ત બનાવવાની સરકારની કટિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, "ગુજરાતમાં તાજેતરનાં વર્ષોમાં આપણે સૂક્ષ્મ-સિંચાઈના ક્ષેત્રમાં અનેકગણો વધારો જોયો છે." ટપક સિંચાઈ જેવી કાર્યક્ષમ સિંચાઈ પદ્ધતિઓને પ્રોત્સાહન આપવાના સરકારના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. શ્રી મોદીએ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, ખેડૂતોને તેમનાં ગામ નજીક વૈજ્ઞાનિક સમાધાન પ્રદાન કરવા માટે લાખો કિસાન સમૃદ્ધિ કેન્દ્રોની સ્થાપના થઈ રહી છે. ખેડૂતોને જૈવિક ખાતરો બનાવવામાં સહાય કરવાના પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે, જેમાં તેમના ઉત્પાદન માટે જોગવાઈઓ કરવામાં આવી રહી છે, એમ પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું.

"અમારી સરકાર ખેડૂતોને ઊર્જા ઉત્પાદકો અને ખાતરના સપ્લાયર્સમાં પરિવર્તિત કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે." ગ્રામીણ અર્થતંત્રોના ઉત્થાનમાં સરકારના બહુમુખી અભિગમ પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ કરી હતી. ખેડૂતોને સોલાર પમ્પ પૂરા પાડવા ઉપરાંત, કૃષિ પરિસરમાં નાના પાયે સોલાર પ્લાન્ટ સ્થાપિત કરવા માટે સહાય આપવામાં આવી રહી છે, પ્રધાનમંત્રી મોદીએ કૃષિમાં ટકાઉ ઊર્જા ઉકેલો માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરતા વિસ્તૃત વર્ણન કર્યું હતું.

આ ઉપરાંત પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ગોબર ધન યોજના હેઠળ પશુપાલકો પાસેથી ગાયના છાણની ખરીદીની યોજના અમલમાં મૂકવાની જાહેરાત કરી હતી, જેનાથી વીજળી ઉત્પાદન માટે બાયોગેસના ઉત્પાદનની સુવિધા મળશે. "બનાસકાંઠામાં અમૂલ દ્વારા બાયોગેસ પ્લાન્ટની સ્થાપના આ દિશામાં એક મહત્વપૂર્ણ પગલું છે," પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ડેરી ક્ષેત્રમાં સફળ પહેલના ઉદાહરણો ટાંકીને જણાવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારી સરકાર ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં સહકારના અવકાશને નોંધપાત્ર રીતે વિસ્તૃત કરી રહી છે" આર્થિક વિકાસના ચાલકબળ તરીકે સહકારી મંડળીઓને પ્રોત્સાહન આપવાની સરકારની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો હતો. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, "પ્રથમ વખત, કેન્દ્રીય સ્તરે સહકારના અલગ મંત્રાલયની સ્થાપના કરવામાં આવી છે." પ્રધાનમંત્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, "દેશભરમાં બે લાખથી વધુ ગામોમાં બે લાખથી વધુ સહકારી મંડળીઓની સ્થાપના સાથે, સહકારી આંદોલન વેગ પકડી રહ્યું છે." કૃષિ, પશુપાલન અને મત્સ્યઉદ્યોગ જેવા ક્ષેત્રોમાં આ સોસાયટીઓની રચના થઈ રહી છે. "અમારી સરકાર 'મેડ ઇન ઇન્ડિયા' પહેલ દ્વારા ઉત્પાદનમાં સહકારી મંડળીઓને પ્રોત્સાહિત કરી રહી છે," પ્રધાનમંત્રી મોદીએ પુષ્ટિ આપી હતી, કર પ્રોત્સાહનો અને ભંડોળ દ્વારા સરકારના સમર્થન પર ભાર મૂક્યો હતો. આ સહકારી મંડળીઓને કર પ્રોત્સાહનો મારફતે મેડ-ઇન-ઇન્ડિયા ઉત્પાદનનો ભાગ બનવા માટે પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહી છે. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, 10,000 એફપીઓ, જેમાંથી 8,000 પહેલેથી કાર્યરત છે, નાના ખેડૂતોની મોટી સંસ્થાઓ છે અને "નાના ખેડૂતોને ઉત્પાદકોમાંથી કૃષિ-ઉદ્યોગસાહસિકોમાં રૂપાંતરિત કરવાનું મિશન" ધરાવે છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. તેમણે માહિતી આપી હતી કે, પીએસી, એફપીઓ અને અન્ય સહકારી સંસ્થાઓને કરોડો રૂપિયાની સહાય મળી રહી છે. તેમણે એગ્રિ-ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે 1 લાખ કરોડ રૂપિયાના ભંડોળનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ 30,000 કરોડ રૂપિયાનાં ભંડોળ સાથે પશુધનનાં માળખા માટે વિક્રમજનક રોકાણ વિશે વાત કરી હતી. ડેરી સહકારી મંડળીઓને હવે વ્યાજ પર વધુ છૂટ મળી રહી છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. સરકાર દૂધના છોડના આધુનિકીકરણ પાછળ પણ હજારો કરોડ રૂપિયાનો ખર્ચ કરી રહી છે. આ યોજના અંતર્ગત આજે સાબરકાંઠા દૂધ સંઘના બે મોટા પ્રોજેક્ટનું લોકાર્પણ કરવામાં આવ્યું છે. તેમાં દરરોજ 800 ટન પ્રાણીઓના ઘાસચારાનું ઉત્પાદન કરતા આધુનિક પ્લાન્ટનો પણ સમાવેશ થાય છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "જ્યારે હું વિકસિત ભારતની વાત કરું છું, ત્યારે હું સબ કા પ્રયાસોમાં વિશ્વાસ ધરાવું છું." ભારત તેની આઝાદીના 100મા વર્ષમાં પ્રવેશશે ત્યારે અમૂલને 75 વર્ષ પૂર્ણ થશે તેની નોંધ લઈને પ્રધાનમંત્રીએ ઝડપથી વધી રહેલી વસતિની પોષણની જરૂરિયાતો પૂર્ણ કરવામાં સંસ્થાની ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે આનંદ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, અમૂલે આગામી 5 વર્ષમાં તેના પ્લાન્ટની પ્રોસેસિંગ ક્ષમતા બમણી કરવાનો લક્ષ્યાંક નિર્ધારિત કર્યો છે. "આજે અમૂલ વિશ્વની આઠમી સૌથી મોટી ડેરી કંપની છે. તમારે તેને શક્ય તેટલી વહેલી તકે વિશ્વની સૌથી મોટી ડેરી કંપની બનાવવી પડશે. સરકાર દરેક રીતે તમારી સાથે છે, અને આ મોદીની ગેરંટી છે." પ્રધાનમંત્રીએ અંતમાં જણાવ્યું હતું કે, 50 વર્ષના સિમાચિહ્ન સુધી પહોંચવા બદલ શુભેચ્છાઓ પાઠવી હતી.

આ પ્રસંગે ગુજરાતનાં રાજ્યપાલ શ્રી આચાર્ય દેવવ્રત, ગુજરાતનાં મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ, ભારતનાં કેન્દ્રીય પશુપાલન, ડેરી અને મત્સ્યપાલન રાજ્ય મંત્રી શ્રી પરષોત્તમ રૂપાલા અને ગુજરાત કોઓપરેટિવ મિલ્ક માર્કેટિંગ ફેડરેશનનાં ચેરમેન શ્રી શામળ બી પટેલ વગેરે ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં. 1.25 લાખથી વધુ ખેડુતો ઉજવણીનો ભાગ બન્યા હતા.

AP/GP/JD