কেন্দ্ৰীয় বিত্ত আৰু কৰ্পোৰেট পৰিক্ৰমা মন্ত্ৰী শ্ৰীমতী নিৰ্মলা সীতাৰমণে আজি ৩১ জানুৱাৰী, ২০২৩ তাৰিখে সংসদত 'অৰ্থনৈতিক সমীক্ষা ২০২২-২৩' উপস্থাপন কৰে। অৰ্থনৈতিক জৰীপৰ মুখ্য বিশেষত্ববোৰ নিম্নলিখিত ধৰণৰ:

অৰ্থনৈতিক পৰিস্থিতি ২০২২-২৩: সম্পূৰ্ণ পুনৰুদ্ধাৰ কৰা হৈছে

• মহামাৰীৰ ফলত হোৱা হ্ৰাস, ৰাছিয়া-ইউক্ৰেইন যুদ্ধ আৰু মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰতিকূল প্ৰভাৱৰ পৰা পুনৰুদ্ধাৰ কৰাৰ পিছত, ভাৰতীয় অৰ্থনীতিয়ে এতিয়া সকলো ক্ষেত্ৰতে গুৰুত্বপূৰ্ণ উন্নতি দেখিছে, যাৰ ফলত ই ২০২৩বিত্তীয় বৰ্ষত মহামাৰী-পূৰ্ব বিকাশৰ পথলৈ লৈ গৈছে।

• ২০২৪ বিত্তীয় বৰ্ষতো ভাৰতত জিডিপি বৃদ্ধিৰ হাৰ শক্তিশালী হ'ব বুলি আশা কৰা হৈছে। বিত্তীয় বৰ্ষ ২২৪-ত জিডিপি বৃদ্ধি ৬-৬.৮শতাংশ হ'ব বুলি অনুমান কৰা হৈছে।
• ব্যক্তিগত ব্যৱহাৰ বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫-ৰ পিছত প্ৰথমাৰ্ধত সৰ্বাধিক হৈছে আৰু উৎপাদন কাৰ্যকলাপত এক ডাঙৰ বৃদ্ধি কৰিছে, যাৰ ফলত বিভিন্ন খণ্ডত ক্ষমতাৰ ব্যৱহাৰ বৃদ্ধি হৈছে।
• কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ মূলধনব্যয় আৰু এতিয়া কোম্পানীসমূহৰ এক শক্তিশালী বেলেন্স শ্বীটৰ নেতৃত্বত, ব্যক্তিগত মূলধন ব্যয় চলিত বৰ্ষত ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ বিকাশত যথেষ্ট সহায়ক বুলি প্ৰমাণিত হৈছে।
• জানুৱাৰী-নৱেম্বৰ ২০২২-ত এমএছএমই খণ্ডৰ মুঠ ঋণৰ বৃদ্ধি গড়ে ৩০.৬ শতাংশতকৈ অধিক আছিল।
• খুচুৰা মুদ্ৰাস্ফীতি পুনৰ ২০২২ চনৰ নৱেম্বৰত আৰবিআইৰ লক্ষ্যপৰিসৰৰ অধীনলৈ আহিছে।
• ২০২২ চনৰ এপ্ৰিল-ডিচেম্বৰ মাহত ভাৰতীয় টকাই অন্যান্য সমৃদ্ধিশালী বজাৰ অৰ্থনীতিতকৈ যথেষ্ট ভাল প্ৰদৰ্শন কৰিছিল।
• এপ্ৰিল-নৱেম্বৰ ২০২২-ত প্ৰত্যক্ষ কৰ সংগ্ৰহ শক্তিশালী আছিল।
• হ্ৰাস হোৱা নগৰীয়া নিবনুৱাৰ হাৰ আৰু কৰ্মচাৰী ভৱিষ্যত নিধিৰ দ্ৰুত মুঠ পঞ্জীয়নে উন্নত চাকৰি সৃষ্টি দেখুৱায়।
• ৰাজহুৱা ডিজিটেল প্লেটফৰ্মৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু উৎপাদন খণ্ডত উৎপাদন বৃদ্ধিৰ ব্যৱস্থাই অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ গতি ত্বৰান্বিত কৰিব।

ভাৰতৰ মধ্য-ম্যাদী বিকাশৰ দৃষ্টিভংগী: প্ৰত্যাশা আৰু প্ৰত্যাশাৰ সৈতে

• ভাৰতীয় অৰ্থনীতিৰ ব্যাপক গাঁথনিগত আৰু শাসন সংস্কাৰ হৈছে যিয়ে সামগ্ৰিক দক্ষতা বৃদ্ধিৰ বাবে ২০১৪-২২ বৰ্ষত অৰ্থনীতিৰ মৌলিকতাশক্তিশালী কৰিছে।
• জীৱন ধাৰণ আৰু ব্যৱসায় কৰাৰ সহজতা উন্নত কৰাৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব দিয়াৰ ফলস্বৰূপে, ২০১৪চনৰ পিছত কাৰ্যকৰী কৰা সংস্কাৰবোৰ ৰাজহুৱা সামগ্ৰী সৃষ্টি, বিশ্বাস-আধাৰিত শাসন গ্ৰহণ, বিকাশৰ বাবে ব্যক্তিগত খণ্ডৰ সৈতে সহ-অংশীদাৰীত্ব, আৰু কৃষি উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধিৰ ওপৰত আধাৰিত আছিল।
• ২০১৪-২০২২বৰ্ষত ঋণৰ মন্দাৱস্থা আৰু বছৰবছৰ ধৰি এককালীন তীব্ৰ বিশ্বব্যাপী আঘাতৰ বাবে বেলেন্স শ্বীটৰ ওপৰত চাপ দেখা গৈছিল। ইয়াৰ বাবে, এই সময়ছোৱাত মুখ্য সামষ্টিক অৰ্থনৈতিক উপাদান বা উপাদান যেনে ঋণ বৃদ্ধি, মূলধন গঠন আৰু এনেদৰে অৰ্থনৈতিক বিকাশ বেয়াকৈ প্ৰভাৱিত হৈছিল।
• এই পৰিস্থিতি ১৯৯৮-২০০২ চনৰ সময়ৰ সৈতে একে যেতিয়া সেই সময়ছোৱাত চৰকাৰে ৰূপায়ণ কৰা পৰিৱৰ্তনশীল সংস্কাৰৰ ফলত অৰ্থনীতিত অস্থায়ী আঘাতৰ ফলত বিকাশৰ গতি হ্ৰাস পাইছিল। যেতিয়া এই আঘাতবোৰ দুৰ্বল হৈ পৰিছিল, কাৰ্যকৰী কৰা গাঁথনিগত সংস্কাৰে ২০০৩চনৰ পৰা বৃহৎ লাভালাভ লাভ কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিছিল।
• একেদৰে, যেতিয়া ২০২২চনত মহামাৰীৰ বিশ্বব্যাপী আঘাত দুৰ্বল হৈ পৰিব আৰু মুদ্ৰাস্ফীতি হ্ৰাস হ’ব, তেতিয়া ভাৰতীয় অৰ্থনীতিয়ে নিশ্চিতভাৱে পৰৱৰ্তী দশকত যথেষ্ট দ্ৰুত গতিত আগবাঢ়িব।
• বেঙ্কিং, অনা-বেঙ্কিং আৰু কৰ্পোৰেট খণ্ডত উন্নত বেলেন্স শ্বীটৰ বাবে এক নৱীকৰণ ঋণ চক্ৰ আৰম্ভ হৈছে, যি টো যোৱা মাহবোৰত বেঙ্ক ঋণত নথিভুক্ত কৰা দুটা অংকৰ বিকাশৰ হাৰৰ পৰা সম্পূৰ্ণৰূপে স্পষ্ট।
• ভাৰতীয় অৰ্থনীতিয়ে একে সময়তে অধিক আনুষ্ঠানিককৰণ, বিত্তীয় অন্তৰ্ভুক্তিৰ শক্তিত দক্ষতা বৃদ্ধি আৰু ডিজিটেল প্ৰযুক্তি-আধাৰিত অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা অৰ্থনৈতিক সুযোগৰ পৰা লাভান্বিত হ'বলৈ আৰম্ভ কৰিছে।
• সেয়েহে, অৰ্থনৈতিক সমীক্ষাৰ অধ্যায় ২-য়ে দেখুৱাইছে যে মহামাৰীপূৰ্ব বছৰবোৰতকৈ ভাৰতৰ বিকাশৰ দৃষ্টিভংগী এতিয়া ভাল দেখা গৈছে, আৰু ভাৰতীয় অৰ্থনীতি অনাগত বছৰবোৰত ইয়াৰ সম্পূৰ্ণ সম্ভাৱনালৈ বৃদ্ধি হ'বলৈ সাজু হৈছে।

বিত্তীয় বিকাশ: ৰাজহত তীব্ৰ বৃদ্ধি

• বিত্তীয় বৰ্ষ ২৩-ৰ সময়ছোৱাত কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ বিত্তীয় পৰিমাণ যথেষ্ট শক্তিশালী কৰা হৈছে, যি কেৱল বৰ্ধিত অৰ্থনৈতিক কাৰ্যকলাপ, প্ৰত্যক্ষ কৰ আৰু জিএছটিৰ পৰা ৰাজহৰ তীব্ৰ বৃদ্ধি, আৰু বাজেটত বাস্তৱিক আকলনৰ বাবেহে সম্ভৱ হৈছে।
• মুঠ কৰ ৰাজহ এপ্ৰিল-নৱেম্বৰ ২০২২-ত বাৰ্ষিক ১৫.৫ শতাংশ বৃদ্ধি পঞ্জীয়ন কৰিছিল, যিটো প্ৰত্যক্ষ কৰ আৰু সামগ্ৰী আৰু সেৱা কৰ (জিএছটি)ৰ শক্তিশালী বৃদ্ধিৰ দ্বাৰা সম্ভৱ হৈছে।
• চলিত বিত্তীয় বৰ্ষৰ প্ৰথম আঠ মাহত প্ৰত্যক্ষ কৰবৃদ্ধি প্ৰকৃততে তেওঁলোকৰ দীৰ্ঘম্যাদী গড়তকৈ যথেষ্ট বেছি।
• জিএছটি এতিয়া কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ ৰাজহ উৎস হৈ পৰিছে। এপ্ৰিল-ডিচেম্বৰ ২০২২-ত, মুঠ জিএছটি সংগ্ৰহ বাৰ্ষিক ২৪.৮শতাংশ বৃদ্ধি পাইছে।
• চলিত বিত্তীয় বৰ্ষত ৰাজহ ব্যয়ৰ উচ্চ প্ৰয়োজনীয়তা স্বত্বেও, কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ দ্বাৰা মূলধন ব্যয়ৰ (চিএপিইএক্স) ওপৰত নিৰন্তৰ গুৰুত্ব দিয়া হৈছে। কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ মূলধন ব্যয় দীৰ্ঘম্যাদী বাৰ্ষিক গড় জিডিপিৰ ১.৭শতাংশৰ (বিত্তীয় বৰ্ষ ২০০ৰ পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২০) পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২২২-ত জিডিপিৰ ২.৫শতাংশলৈ ক্ৰমান্বয়ে বৃদ্ধি পাইছে।
• কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰে ৰাজ্য চৰকাৰসমূহক সূতমুক্ত ঋণ আৰু বৰ্ধিত ঋণৰ সীমাৰ জৰিয়তে উৎসাহিত কৰিছে যাতে তেওঁলোকে মূলধন ব্যয়ক প্ৰাথমিকতা দিব পাৰে।
• পথ আৰু ঘাইপথ, ৰে'লপথ, গৃহ আৰু নগৰ পৰিক্ৰমাৰ দৰে আন্তঃগাঁথনি খণ্ডৰ ওপৰত বিশেষ গুৰুত্ব দি মূলধন ব্যয় বৃদ্ধিৰ দেশত মধ্যম্যাদী অৰ্থনৈতিক বিকাশৰ বাবে ব্যাপক ইতিবাচক প্ৰভাৱ আছে।
• চৰকাৰৰ মূলধন ব্যয় আধাৰিত বিকাশ কৌশলে ভাৰতত বিকাশৰ হাৰ আৰু সূতৰ হাৰৰ মাজৰ ব্যৱধান ইতিবাচক ৰখাত সহায় কৰিব, যাৰ ফলত অনাগত বছৰবোৰত ঋণ-জিডিপি অনুপাত একে পৰিসৰত ৰখা টো সম্ভৱ হ'ব। 

মুদ্ৰা ব্যৱস্থাপনা আৰু বিত্তীয় হস্তক্ষেপ: এটা ভাল বছৰ হিচাপে প্ৰমাণিত হৈছে

• আৰবিআইয়ে এপ্ৰিল ২০২২-ত ইয়াৰ মুদ্ৰা নীতি কঠোৰ কৰা আৰম্ভ কৰিছিল আৰু তেতিয়াৰ পৰা ৰেপো হাৰ ২.২৫ শতাংশ বৃদ্ধি কৰা হৈছে, যাৰ ফলত অতিৰিক্ত তৰলতা হ্ৰাস হৈছে।
• বেলেন্স শ্বীট উন্নত কৰাৰ ফলত বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠানসমূহলৈ ঋণ বৃদ্ধি পাইছে।
• ক্ৰেডিট অফটেকত নথিভুক্ত বৃদ্ধি আৰু অব্যাহত থাকিব বুলি আশা কৰা হৈছে, ব্যক্তিগত মূলধন ব্যয় বৃদ্ধিৰ সৈতে, যাৰ ফলত এক লাভজনক বিনিয়োগ চক্ৰ আৰম্ভ হ'ব। 
• অনুসূচীত বাণিজ্যিক বেংকৰ (এছচিবি) অনা-খাদ্য ঋণ এপ্ৰিল ২০২২-ৰ পৰা একেৰাহে দুটা সংখ্যাত বৃদ্ধি হৈ আহিছে।
• অনা-বেঙ্কিং বিত্তীয় কোম্পানীবোৰৰ (এনবিএফচি) ঋণ বিতৰণো বৃদ্ধি পাইছে।
• এছচিবিৰ মুঠ অনুৎপাদক সম্পদ (জিএনপিএ)ৰ অনুপাত সাত বছৰৰ নিম্নতম ৫.০ লৈ হ্ৰাস পাইছে।
• মূলধন-বিপদাশংকা ওজনযুক্ত সম্পদ অনুপাত (চি.আৰ.এ.আৰ.) ১৬.০-ত উচ্চ হৈ আছে।
• দেউলিয়া আৰু দেউলিয়া সংহিতাৰ (আইবিচি) জৰিয়তে অনুসূচীত শ্ৰেণীৰ পুনৰুদ্ধাৰৰ হাৰ অন্যান্য চেনেলৰ তুলনাত বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত সৰ্বাধিক আছিল।

মূল্য আৰু মুদ্ৰাস্ফীতি: সফলতাৰে ভাৰসাম্য ৰখা

• যদিও উন্নত দেশসমূহে তিনিৰ পৰা চাৰি দশকৰ দীঘলীয়া ব্যৱধানৰ পিছত গগণচুম্বী মুদ্ৰাস্ফীতিৰ প্ৰত্যাৱৰ্তন দেখিছিল, আনহাতে, ভাৰতত মূল্যবৃদ্ধি এক পৰিসৰত আছিল।
• যদিও ২০২২ চনৰ এপ্ৰিলত ভাৰতত খুচুৰা মুদ্ৰাস্ফীতি ৭.৮ শতাংশৰ শীৰ্ষলৈ বৃদ্ধি পাইছিল, যি আৰবিআইৰ ৬ শতাংশৰ উচ্চসীমাতকৈ অধিক আছিল, কিন্তু ভাৰতত লক্ষ্য সীমাৰ পৰা মুদ্ৰাস্ফীতি বৃদ্ধি সমগ্ৰ বিশ্বৰ ভিতৰত সৰ্বনিম্ন হৈ আছে।
• চৰকাৰে মূল্যবৃদ্ধি এটা পৰিধিৰ ভিতৰত ৰাখিবলৈ এক বহুমুখী ৰণনীতি গ্ৰহণ কৰিছে:
• পেট্ৰ'ল আৰু ডিজেলৰ ওপৰত ৰপ্তানি শুল্ক কেইবাটাও পৰ্যায়ত হ্ৰাস কৰা হৈছিল।
• মুখ্য কেঁচা সামগ্ৰীৰ ওপৰত আমদানি শুল্ক শূন্যলৈ হ্ৰাস কৰা হৈছিল, আনহাতে লো আকরিক আৰু বালিৰ ৰপ্তানিৰ ওপৰত পৰিশোধ যোগ্য কৰ ৩০ শতাংশৰ পৰা ৫০ শতাংশলৈ বৃদ্ধি কৰা হৈছিল।
• কপাহ আমদানিৰ ওপৰত পৰিশোধ যোগ্যশুল্ক ১৪ এপ্ৰিল ২০২২ ৰ পৰা ৩০ ছেপ্টেম্বৰ ২০২২ লৈ ৰেহাই দিয়া হৈছে।
• এইচএছ কোড ১১০১ ৰ অধীনত ঘেঁহুৰ সামগ্ৰীৰ ৰপ্তানি নিষিদ্ধ কৰা হৈছিল আৰু চাউলৰ ওপৰত ৰপ্তানি শুল্ক আৰোপ কৰা হৈছিল।
• কেঁচা আৰু পৰিশোধিত পাম তেল, কেঁচা চয়াবিন তেল আৰু কেঁচা সূৰ্যমুখী তেলৰ ওপৰত পৰিশোধ কৰিবলগা মৌলিক শুল্ক হ্ৰাস কৰা হৈছিল।
• ভাৰতীয় ৰিজাৰ্ভ বেংকৰ দ্বাৰা আগতীয়া নিৰ্দেশনা জাৰী কৰি আৰু একে সময়তে উপযুক্ত মুদ্ৰা নীতি গ্ৰহণ কৰি প্ৰত্যাশিত মুদ্ৰাস্ফীতিৰ আকলন নিয়ন্ত্ৰণত ৰখাটোৱে দেশত মুদ্ৰাস্ফীতিক সঠিক দিশত ৰখাত সহায় কৰিছিল।
• চলিত বিত্তীয় বৰ্ষত ব্যৱসায় আৰু পৰিয়াল দুয়োৰে বাবে আগন্তুক বছৰৰ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ আকলন হ্ৰাস পাইছে।
• গৃহ নিৰ্মাণ খণ্ডত চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা সময়োপযোগী নীতিগত ব্যৱস্থাৰ লগতে গৃহ ঋণৰ সূতৰ হাৰ কম ৰখাটোৱে গৃহ নিৰ্মাণ খণ্ডত চাহিদা বৃদ্ধিকৰাত সহায় কৰে আৰু বিত্তীয় বৰ্ষ ২৩ ৰ সময়ছোৱাত সুলভ গৃহনিৰ্মাণৰ বাবে বৃহৎ সংখ্যক ক্ৰেতাক আকৰ্ষিত কৰে।
• যৌগিক গৃহ নিৰ্মাণ মূল্য সূচক (এইচপিআই) আৰু গৃহ নিৰ্মাণ মূল্য সূচকৰ সৈতে সম্পৰ্কিত বজাৰমূল্যৰ সামগ্ৰিক বৃদ্ধিয়ে গৃহ বিত্ত খণ্ডত পুনৰুজ্জীৱিত হোৱাৰ ইংগিত দিয়ে। এইচ.পি.আই.-ত স্থিৰৰ পৰা সামান্য বৃদ্ধিয়ে সম্পত্তিৰ মূল্য বজাই ৰখাৰ ক্ষেত্ৰত ঘৰৰ মালিক আৰু গৃহ ঋণ প্ৰদানকাৰীসকলৰ আত্মবিশ্বাস বৃদ্ধি কৰে।
• ভাৰতৰ মুদ্ৰাস্ফীতি ব্যৱস্থাপনা বিশেষভাৱে লক্ষণীয়, যি উন্নত দেশবোৰৰ সাম্প্ৰতিক পৰিস্থিতিৰ সম্পূৰ্ণ বিপৰীত কিয়নো তেওঁলোকে এতিয়াও উচ্চ মুদ্ৰাস্ফীতিৰ সৈতে যুঁজি আছে।

সামাজিক আন্তঃগাঁথনি আৰু নিযুক্তি: বিশেষ গুৰুত্ব

• সামাজিক খণ্ডত চৰকাৰী ব্যয় তীব্ৰ বৃদ্ধি পাইছে।
• স্বাস্থ্য খণ্ডত কেন্দ্ৰীয় আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ আনুমানিক ব্যয় বিত্তীয় বৰ্ষ ২৩ (বিই)ত জিডিপিৰ ২.১ শতাংশ আৰু বিত্তীয় বৰ্ষ ২২২ ত জিডিপিৰ ২.২ শতাংশলৈ বৃদ্ধি পাইছে, যি বিত্তীয় বৰ্ষ ২২১ ত জিডিপিৰ ১.৬ শতাংশআছিল।
• সামাজিক খণ্ডৰ ব্যয় বিত্তীয় বৰ্ষ ১৬ ত ৯.১ লাখ কোটি টকাৰ পৰা ২১.৩ লাখ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি পাইছে।
• অৰ্থনৈতিক সমীক্ষাই বহুমাত্ৰিক দৰিদ্ৰতা সূচকৰ ওপৰত ইউএনডিপি প্ৰতিবেদন ২০২২-ৰ ফলাফলৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে য'ত কোৱা হৈছে যে ২০০৫-০৬ আৰু ২০১৯-২০ বৰ্ষৰ ভিতৰত ভাৰতত ৪১৫ নিযুত লোক দৰিদ্ৰতাৰ পৰা আৰোগ্য হৈছে।
• উচ্চাকাংক্ষী জিলা কাৰ্যসূচী সুশাসনৰ এক উৎকৃষ্ট উদাহৰণ হিচাপে আত্মপ্ৰকাশ কৰিছে, বিশেষকৈ দূৰৱৰ্তী আৰু দুৰ্গম এলেকাত।
• ই-শ্ৰম পৰ্টেল অসংগঠিত শ্ৰমিকৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ডাটাবেচ সৃষ্টি কৰিবলৈ বিকশিত কৰা হৈছিল যাক 'আধাৰ'ৰ দ্বাৰা প্ৰমাণিত কৰা হয়। ৩১ ডিচেম্বৰ, ২০২২ তাৰিখলৈকে, মুঠ ২৮.৫ কোটিতকৈও অধিক অসংগঠিত শ্ৰমিকে ই-শ্ৰম পৰ্টেলত নিজকে পঞ্জীয়ন কৰিছে।
• জেএএম (জন ধন, আধাৰ আৰু ম'বাইল)ৰ সৈতে, ডিবিটিয়ে সমাজৰ প্রান্তিক শ্ৰেণীসমূহক আনুষ্ঠানিক বিত্তীয় ব্যৱস্থাৰ সৈতে সংযুক্ত কৰিছে, যাৰ ফলত জনসাধাৰণক শক্তিশালী কৰা হৈছে আৰু স্বচ্ছ আৰু প্ৰতিক্ৰিয়াশীল শাসনৰ পথত বিপ্লৱ আনিছে।
• আধাৰে কো-উইন প্লেটফৰ্ম বিকশিত কৰাত আৰু স্বচ্ছ ভাৱে লোকসকলক ২ বিলিয়নতকৈও অধিক ভেকছিনপালি প্ৰদান কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে।
• নগৰ আৰু গ্ৰাম্য দুয়োটা অঞ্চলৰ শ্ৰমিক বজাৰ অসুবিধাৰ পৰা পুনৰুদ্ধাৰ হৈছে আৰু প্ৰাক-কোভিড স্তৰৰ ওপৰলৈ গৈছে। কেৱল এয়াই নহয়, নিবনুৱাৰ হাৰ ২০১৮-১৯ বৰ্ষত ৫.৮ শতাংশৰ পৰা ২০২০-২১ বৰ্ষত ৪.২ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে।
• বিদ্যালয়সমূহতমুঠ নামভৰ্তি অনুপাত (জিইআৰ) বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ বৃদ্ধি পঞ্জীয়ন কৰিছে আৰু ইয়াৰ সৈতে, লৰা-ছোৱালীৰ অনুপাতও উন্নত হৈছে। ৬ ৰ পৰা ১০ বছৰ বয়সৰ জনসংখ্যাৰ শতাংশ হিচাপে, বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত ছোৱালীৰ লগতে ল'ৰাৰ ক্ষেত্ৰত প্ৰথম শ্ৰেণীৰ পৰা ৫ম শ্ৰেণীলৈ প্ৰাথমিক নামভৰ্তিত জিইআৰ বৃদ্ধি পাইছে।
• স্বাস্থ্য খণ্ডত চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা কেইবাটাও পদক্ষেপৰ বাবে, মুঠ স্বাস্থ্য ব্যয়ৰ শতাংশ হিচাপে পকেটৰ বাহিৰৰ ব্যয় বিত্তীয় বৰ্ষ ১৪-ত ৬৪.২ শতাংশৰ পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২০১৯-ত ৪৮.২ শতাংশলৈ হ্ৰাস পাইছে।
• শিশু মৃত্যুৰ হাৰ (আইএমআৰ), ৫ বছৰৰ তলৰ মৃত্যুহাৰ (ইউ৫এমআৰ) আৰু নৱজাতকৰ মৃত্যুৰ হাৰ (এনএমআৰ) ক্ৰমান্বয়ে হ্ৰাস পাইছে।
• জানুৱাৰী ৬, ২০২৩ তাৰিখলৈকে, লোকসকলক ২২০ কোটিৰো অধিক কোভিড ভেকছিন প্ৰদান কৰা হৈছে।
• ২০২৩ চনৰ ৪ জানুৱাৰীলৈকে আয়ুষ্মান ভাৰত আঁচনিৰ অধীনত প্ৰায় ২২ কোটি হিতাধিকাৰীৰ সত্যাসত্য নিৰূপণ কৰা হৈছে। আয়ুষ্মান ভাৰতৰ অধীনত সমগ্ৰ দেশতে ১.৫৪লাখতকৈও অধিক স্বাস্থ্য আৰু সুস্থতা কেন্দ্ৰ কাৰ্যকৰী কৰা হৈছে।

জলবায়ু পৰিৱৰ্তন আৰু পৰিৱেশ: ভৱিষ্যতৰ প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ'বলৈ প্ৰস্তুতি

• ভাৰতে ২০৭০ চনৰ ভিতৰত শূন্য নিৰ্গমন লক্ষ্য আহৰণ কৰিবলৈ 'নেট জিৰো' প্ৰতিশ্ৰুতি বদ্ধ কৰিছিল।
• ভাৰতে ২০৩০ চনৰ আগতে অ-জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা ৪০ শতাংশ স্থাপিত শক্তি ক্ষমতাৰ লক্ষ্য আহৰণ কৰিছিল।
• অ-জীৱাশ্ম ইন্ধনৰ পৰা স্থাপন কৰা ক্ষমতা ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ৫০০ গিগাৱাট অতিক্ৰম কৰিব, যাৰ ফলত ২০১৪-১৫ বৰ্ষৰ তুলনাত ২০২৯-৩০ বৰ্ষলৈ গড় নিৰ্গমন হাৰ প্ৰায় ২৯ শতাংশ হ্ৰাস হ'ব।
• ভাৰতে ২০০৫ চনৰ স্তৰৰ তুলনাত ২০৩০ চনৰ ভিতৰত ইয়াৰ জিডিপিৰ নিৰ্গমনৰ তীব্ৰতা ৪৫ শতাংশ হ্ৰাস কৰিব।
• ২০৩০চনলৈ, প্ৰায় ৫০% সংগ্ৰহশক্তি স্থাপন ক্ষমতা অ-জীৱাশ্ম ইন্ধন আধাৰিত শক্তি উৎসৰ পৰা আহিব।
• গণ আন্দোলন পৰিৱেশৰ বাবে 'জীৱন' হিচাপে আৰম্ভ কৰা হৈছিল।
• সাৰ্বভৌম গোল্ড বণ্ড ফ্ৰেমৱৰ্ক (এছজিআৰবি) নৱেম্বৰ ২০২২ ত মুকলি কৰা হৈছিল।
• আৰবিআইয়ে ৪০ কোটি টকাৰ সাৰ্বভৌম গোল্ড বণ্ড ফ্ৰেমৱৰ্কৰ (এছজিআৰবি) দুটা অংশ নিলাম কৰিছিল।
• ৰাষ্ট্ৰীয় সেউজ হাইড্ৰজেন মিছনে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত ভাৰতক শক্তি-নিৰ্ভৰশীল কৰি তুলিব।
• ২০৩০ চনৰ ভিতৰত কমেও ৫ এমএমটি (নিযুত মেট্ৰিক টন) বাৰ্ষিক সেউজীয়া হাইড্ৰজেন উৎপাদন ক্ষমতা বিকশিত কৰা হ'ব। ৰাষ্ট্ৰীয় সেউজ হাইড্ৰজেন মিছনৰ অধীনত, ২০৩০ চনৰ ভিতৰত, জীৱাশ্ম ইন্ধন আমদানিত ১ লাখ কোটি টকাৰ অধিক হ্ৰাস হ'ব আৰু ৬ লাখৰো অধিক চাকৰি সৃষ্টি কৰা হ'ব। ২০৩০ চনলৈ, নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ ক্ষমতা প্ৰায় ১২৫ গিগাৱাট বৃদ্ধি কৰা হ'ব আৰু জিএইচজিৰ বাৰ্ষিক নিৰ্গমন প্ৰায় ৫০ এমএমটি হ্ৰাস কৰা হ'ব।
• অৰ্থনৈতিক সমীক্ষাই চিচিৰ ওপৰত টোপনিৰ অধীনত আঠটা অভিযানৰ দিশত হোৱা অগ্ৰগতিৰ ওপৰত আলোকপাত কৰে, জলবায়ুৰ উদ্বেগ সমাধান আৰু বহনক্ষম উন্নয়নৰ বাবে।
• ৰাষ্ট্ৰীয় সৌৰ অভিযানৰ অধীনত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ মাপকাঠি, স্থাপন কৰা সৌৰ শক্তি ক্ষমতা অক্টোবৰ ২০২২ ত ৬১.৬ গিগাৱাটত নথিভুক্ত কৰা হৈছিল।
• ভাৰত নৱীকৰণযোগ্য শক্তিৰ বাবে এক পছন্দৰ গন্তব্য স্থান বা দেশ হৈ পৰিছে; সাত বছৰত মুঠ বিনিয়োগৰ পৰিমাণ হৈছে ৭৮.১ বিলিয়ন আমেৰিকান ডলাৰ।
• বহনক্ষম বাসস্থানৰ ৰাষ্ট্ৰীয় মিছনৰ অধীনত, ৬২.৮লাখ ব্যক্তিগত ঘৰুৱা শৌচালয় আৰু ৬.২লাখ সামূহিক আৰু ৰাজহুৱা শৌচালয় নিৰ্মাণ কৰা হৈছিল (আগষ্ট ২০২২)।

কৃষি আৰু খাদ্য ব্যৱস্থাপনা

• কৃষি আৰু সহযোগী খণ্ডৰ প্ৰদৰ্শন বিগত বছৰবোৰত শক্তিশালী হৈ আহিছে। যথেষ্ট পৰিমাণে, ইয়াৰ কাৰণ হৈছে শস্য আৰু গৰুৰ উৎপাদনশীলতা বৃদ্ধি কৰা, সমৰ্থন মূল্যৰ জৰিয়তে কৃষকসকলক নিশ্চিত কৰা, শস্যৰ বৈচিত্ৰতা বৃদ্ধি কৰা, কৃষক উৎপাদক সংগঠন স্থাপনৰ জৰিয়তে বজাৰৰ আন্তঃগাঁথনি উন্নত কৰা আৰু কৃষি আন্তঃগাঁথনি পুঁজিৰ জৰিয়তে আন্তঃগাঁথনিত বিনিয়োগবৃদ্ধি কৰাৰ বাবে চৰকাৰে গ্ৰহণ কৰা পদক্ষেপ।
• ২০২০-২১ বৰ্ষত কৃষি খণ্ডত ব্যক্তিগত বিনিয়োগ ৯.৩ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছে
• ২০১৮ চনৰ পৰা সকলো চৰকাৰী-নিৰ্দেশিত শস্যৰ বাবে নিম্নতম সমৰ্থন মূল্য সমগ্ৰ ভাৰতত উৎপাদনব্যয়ৰ গড় ব্যয়ৰ ১.৫ গুণ নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে
• ২০২১-২২ বৰ্ষত কৃষি খণ্ডক প্ৰতিষ্ঠানগত ঋণ ক্ৰমান্বয়ে ১৮.৬ লাখ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি পাইছে।
• ভাৰতত খাদ্য শস্য উৎপাদন স্থিৰভাৱে বৃদ্ধি পাইছে আৰু ২০২১-২২বৰ্ষত ৩১৫.৭নিযুত টনলৈ বৃদ্ধি হৈছে
• ৰাষ্ট্ৰীয় খাদ্য সুৰক্ষা আইনৰ অধীনত ১ জানুৱাৰী, ২০২৩ ৰ পৰা এবছৰৰ বাবে প্ৰায় ৮১.৪ কোটি হিতাধিকাৰীৰ বাবে বিনামূলীয়া খাদ্যশস্য
• আঁচনিখনৰ অধীনত ২০২২-২৩ বৰ্ষৰ এপ্ৰিল-জুলাই পৰিশোধ চক্ৰত প্ৰায় ১১.৩ কোটি কৃষকক সামৰি লোৱা হৈছিল।
• কৃষি আন্তঃগাঁথনি পুঁজিৰ অধীনত শস্য চপোৱাৰ পিছত সমৰ্থন আৰু সামূহিক কৃষিৰ বাবে ১৩,৬৮১ কোটি টকাঅনুমোদিত
• অনলাইন, প্ৰতিযোগিতামূলক, স্বচ্ছ নিবিদা প্ৰণালী ৰাষ্ট্ৰীয় কৃষি বজাৰ আঁচনিৰ (ই-এনএএম) অধীনত ১.৭৪ কোটি কৃষক আৰু ২.৩৯ লাখ ব্যৱসায়ীৰ সৈতে ৰূপায়ণ কৰা হৈছে
• পৰম্পৰাগত কৃষি বিকাশ যোজনাৰ (পিকেভিৱাই) অধীনত কৃষক উৎপাদক সংগঠনৰ (এফপিঅ') জৰিয়তে জৈৱিক কৃষিৰ প্ৰচাৰ কৰা হৈছে।
• ভাৰতে আন্তৰ্জাতিক গোটা খাদ্যশস্য বৰ্ষৰ উদ্যোগৰ জৰিয়তে গোটা খাদ্যশস্যৰ প্ৰচাৰত এক অগ্ৰণী ভূমিকা পালন কৰি আছে

উদ্যোগ: নিৰন্তৰক্ষতিপূৰণ

• • ঔদ্যোগিক খণ্ডৰ দ্বাৰা সামগ্ৰিক মুঠ মূল্য সংযোজন (জিভিডব্লিউ)ত ৩.৭ শতাংশ বৃদ্ধি হৈছে (২০২২-২৩ বিত্তীয় বৰ্ষৰ প্ৰথমাৰ্ধৰ বাবে), যি যোৱা দশকৰ প্ৰথমাৰ্ধত আহৰণ গড় ২.৮ শতাংশবৃদ্ধিতকৈ অধিক।
• • ব্যক্তিগত চূড়ান্ত ব্যৱহাৰ ব্যয় (পিএফচিই), ৰপ্তানি প্ৰচাৰ, বৰ্ধিত ৰাজহুৱা মূলধন ব্যয় আৰু শক্তিশালী বেঙ্ক আৰু কৰ্পোৰেট বেলেন্স শ্বীটৰ পিছফালে বছৰৰ প্ৰথমাৰ্ধত বিনিয়োগৰ চাহিদা বৃদ্ধি
• • বৰ্ধিত চাহিদাৰ প্ৰতি উদ্যোগটোৰ যোগান সঁহাৰি শক্তিশালী হৈছে।
• • পিএমআই উৎপাদন ২০২১ চনৰ জুলাইৰ পৰা ১৮ মাহৰ বাবে সম্প্ৰসাৰণ খণ্ডত অব্যাহত আছে। ঔদ্যোগিক সম্প্ৰসাৰণ সূচকত এক উৎসাহজনক বিকাশ হৈছে।
• • জানুৱাৰী ২০২২-ৰ পৰা ক্ষুদ্ৰ ক্ষুদ্ৰ আৰু মজলীয়া উদ্যোগবোৰৰ ঋণ গড়ে প্ৰায় ৩০ শতাংশ বৃদ্ধি পাইছে আৰু বৃহৎ উদ্যোগবোৰে অক্টোবৰ ২০২২-ৰ পৰা দুটা অংকৰ বৃদ্ধি দেখিছে।
• • ইলেক্ট্ৰনিক্স ৰপ্তানি বিত্তীয় বৰ্ষ ২০১৯-ত ৪.৪ বিলিয়ন ডলাৰৰ পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২০১-ত ১১.৬ বিলিয়ন ডলাৰলৈ প্ৰায় তিনিগুণ বৃদ্ধি পাইছে।
• • ভাৰত বিশ্বব্যাপী মোবাইল ফোনৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ নিৰ্মাতা হৈ পৰিছে। ইয়াত হেণ্ডছেটৰ উৎপাদন বিত্তীয় বৰ্ষ ১৫ ত ৬ কোটি ইউনিটৰ পৰা ২৯ কোটিলৈ বৃদ্ধি পাইছে।
• ফাৰ্মা উদ্যোগতএফডিআই চাৰিগুণ বৃদ্ধি পাইছে। ই বিত্তীয় বৰ্ষ ১৯-ত $১৮০নিযুতৰ পৰা বিত্তীয় বৰ্ষ ২০০ত $৬৯৯নিযুতলৈ বৃদ্ধি হৈছে।
• ভাৰতক গোলকীয় যোগান শৃংখলাত অন্তৰ্ভুক্ত কৰাৰ বাবে পিএলআই আঁচনি সমূহ ২৪ টা শ্ৰেণীত আৰম্ভ কৰা হৈছে আৰু পৰৱৰ্তী পাঁচ বছৰত আনুমানিক ৪ লাখ কোটি টকা মূলধন ব্যয় কৰা হ'ব। এফৱাই২২ত পিএলআই আঁচনিৰ অধীনত ৪৭,৫০০ কোটি টকা বিনিয়োগ কৰা হৈছে। যিটো বছৰটোৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত লক্ষ্যৰ ১০৬ শতাংশ আছিল। পিএলআই আঁচনিৰ ফলত ৩.৮৫ লাখ কোটি টকাৰ উৎপাদন/বিক্ৰী হৈছে আৰু ৩.০ লাখ কোটি টকাৰ নিযুক্তি সৃষ্টি হৈছে।
• জানুৱাৰী ২০২৩লৈকে, ৩৯,০০০অনুপালন হ্ৰাস কৰা হৈছে আৰু ৩৫০০তকৈও অধিক ব্যৱস্থা কৰ্তৃত্বহীন কৰা হৈছে।

বাহ্যিক ক্ষেত্ৰ

• এপ্ৰিল-ডিচেম্বৰ ২০২২-তসামগ্ৰী ৰপ্তানি আছিল ৩৩২.৮ বিলিয়ন ডলাৰ।
• ভাৰতে ইয়াৰ বজাৰক বিভিন্ন শ্ৰেণীত বৈচিত্ৰ্যময় কৰি ব্ৰাজিল, দক্ষিণ আফ্ৰিকা, চৌদি আৰৱলৈ ইয়াৰ ৰপ্তানি বৃদ্ধি কৰে।
• বজাৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু উন্নত প্ৰৱেশাধিকাৰ নিশ্চিত কৰিবলৈ, ইউ.এ.ই.-ৰ সৈতে চি.ই.পি.এ. আৰু অষ্ট্ৰেলিয়াৰ সৈতে ই.চি.টি.এ. ২০০২ চনত কাৰ্যকৰী হৈছিল।  
• ২০২২ চনত ১০০ বিলিয়ন ডলাৰ লাভ কৰি ভাৰত বিশ্বৰ সৰ্ববৃহৎ ৰপ্তানিকৰ্তা আছিল। সেৱা ৰপ্তানিৰ পিছত প্ৰেৰণ হৈছে বাহ্যিক পুঁজিৰ দ্বিতীয় সৰ্ববৃহৎ মুখ্য উৎস।
• ডিচেম্বৰ ২০২২ লৈকে, বৈদেশিক মুদ্ৰাৰ ভাণ্ডাৰ আছিল ৫৬৩ বিলিয়ন ডলাৰ যি ৯.৩ মাহৰ বাবে আমদানি সামৰি লৈছিল।
• ২০২২ চনৰ নৱেম্বৰৰ শেষত ভাৰত হৈছে বিশ্বৰ ষষ্ঠ সৰ্ববৃহৎ বৈদেশিক মুদ্ৰা সংৰক্ষিত ধাৰক।
• বাহ্যিক ঋণৰ বৰ্তমানৰ ষ্টক বৈদেশিক মুদ্ৰা সঞ্চয়ৰ আৰামদায়ক স্তৰৰ দ্বাৰা ভালদৰে সুৰক্ষিত।
• মুঠ ৰাষ্ট্ৰীয় উপাৰ্জনৰ শতাংশ হিচাপে ভাৰতৰ মুঠ ঋণৰ তুলনামূলকভাৱে নিম্ন স্তৰ আছে আৰু মুঠ ঋণৰ শতাংশ হিচাপে হ্ৰস্বম্যাদী ঋণ আছে।

ভৌতিক আৰু ডিজিটেল আন্তঃগাঁথনি

আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নৰ বাবে চৰকাৰৰ দৃষ্টিভংগী

ৰাজহুৱা ব্যক্তিগত অংশীদাৰীত্ব

• ভিজিএফ আঁচনিৰ বাবে নীতিগত অনুমোদন ২০১৪-১৫ বৰ্ষৰ পৰা ২০২২-২৩ বৰ্ষলৈ ৫৬ টা প্ৰকল্পক দিয়া হৈছিল আৰু মুঠ প্ৰকল্প ব্যয় আছিল ৫৭,৮৭০.১ কোটি টকা।
• ২৩-২৫ বিত্তীয় বৰ্ষৰ বাবে, ১৫০ কোটি টকাআৱণ্টনৰ সৈতে কেন্দ্ৰীয় খণ্ডৰ আঁচনি হিচাপে আইআইপিডিএফক জাননী দিয়া হৈছিল।

ৰাষ্ট্ৰীয় আন্তঃগাঁথনি পাইপলাইন

• ১,৪১.৪ লাখ কোটি টকাৰ প্ৰায় ৮৯,১৫১ টা প্ৰকল্প ৰূপায়ণৰ বিভিন্ন পৰ্যায়ৰ অধীনত আছে।
• ৫.৫ লাখ কোটি টকাৰ১০০৯ টা প্ৰকল্প সম্পূৰ্ণ হৈছিল।
• এন.আই.পি. আৰু প্ৰকল্প নিৰীক্ষণ গোট (পি.এম.জি.) পৰ্টেলৰআন্তঃসংযোগে প্ৰকল্পবোৰৰ ক্লিয়াৰেন্স/ক্লিয়াৰেন্স ত্বৰান্বিত কৰে।

ৰাষ্ট্ৰীয় মুদ্ৰাকৰণ পাইপলাইন

• ৯.০ লাখ কোটি টকাৰ সামগ্ৰিক বিনিয়োগ ক্ষমতা সৃষ্টি।
• ২২ বিত্তীয় বৰ্ষত ০.৮ লাখ কোটি টকাৰ লক্ষ্যৰ বিপৰীতে ০.৯ লাখ কোটি টকাৰ মুদ্ৰাকৰণৰ লক্ষ্যত উপনীত হৈছিল।
• বিত্তীয় বৰ্ষ ২৩-ৰ লক্ষ্য ১.৬লাখ কোটি টকা (মুঠ এনএমপি লক্ষ্যৰ ২৭শতাংশ)।

গতিশক্তি

• প্ৰধানমন্ত্ৰী গতিশক্তি ৰাষ্ট্ৰীয় মাষ্টাৰ প্লেন বিভিন্ন মন্ত্ৰালয়/বিভাগত উপলব্ধ হ'ব। বিভাগসমূহৰ বাবে একত্ৰিত পৰিকল্পনা আৰু সমন্বয় আধাৰিত ৰূপায়ণৰ ক্ষেত্ৰত এক বিস্তৃত ডাটাবেচ নিৰ্মাণ কৰে।
• মানুহ আৰু সামগ্ৰীৰ অবিৰাম চলাচলৰ ত্ৰুটিবোৰ আঁতৰ কৰাৰ সময়ত মাল্টিমোডেল পৰিবহন আৰু লজিষ্টিক দক্ষতা উন্নত কৰাৰ লক্ষ্য নিৰ্ধাৰণ কৰা হৈছে।

শক্তি খণ্ড আৰু নৱীকৰণযোগ্য

• ৩০ ছেপ্টেম্বৰ, ২০২২ তাৰিখলৈকে, চৰকাৰে মুঠ ৪০ গিগাৱাট ক্ষমতাৰ ১৬ খন ৰাজ্যত ৫৯ খন সৌৰ উদ্যানৰ বিকাশত অনুমোদন জনাইছে।
• বিত্তীয় বৰ্ষ ২২-ত, ১৭.২ লাখ গিগাৱাট বিদ্যুৎ উৎপাদন কৰা হৈছিল।
• মুঠ স্থাপিত শক্তি ক্ষমতা (উদ্যোগসমূহ, যাৰ চাহিদা এক মেগাৱাট (মেগাৱাট) আৰু অধিক), ৩১মাৰ্চ, ২০২২তাৰিখলৈ ৪৮২.২গিগাৱাটলৈ বৃদ্ধি হৈছে, ৩১মাৰ্চ, ২০২১তাৰিখলৈকে ৪৬০.৭গিগাৱাটৰ পৰা।

ভাৰতীয় লজিষ্টিক খণ্ডক বিশ্বব্যাপী প্ৰতিযোগিতামূলক কৰি তোলা

• দ্ৰুত আৰু সামগ্ৰিক বিকাশৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰীয় লজিষ্টিক নীতিয়ে দেশত এক প্ৰযুক্তি সক্ষম, একত্ৰিত, সুলভ, স্থিতিস্থাপক, বহনক্ষম আৰু নিৰ্ভৰযোগ্য লজিষ্টিক পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ বিকশিত কৰাৰ পৰিকল্পনা কৰিছে।
• ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ আৰু পথ নিৰ্মাণত ত্বৰান্বিত কৰা; বিত্তীয় বৰ্ষ ২০২-ত ১০৪৫৭ কিলোমিটাৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ঘাইপথ/ঘাইপথ নিৰ্মাণ কৰা হৈছে, বিত্তীয় বৰ্ষ ২০১৬-ত ৬০৬১ কিলোমিটাৰ তুলনাত। ৰাস্তানিৰ্মাণ কৰা হৈছিল।
• বাজেট ব্যয় ২০২০ বিত্তীয় বৰ্ষত ১.৪ লাখ কোটি টকাৰ পৰা ২.৪ লাখ কোটি টকালৈ বৃদ্ধি পাইছে। এনেদৰে মূলধনব্যয় বৃদ্ধি পাইছিল।
• অক্টোবৰ ২০২২ লৈকে, ২৩৫৯ কিষাণ ৰেলে প্ৰায় ৭.৯১ লাখ টন পাচলি/পাচলি উৎপাদন কৰিছে। পৰিবহন কৰা ফল।
• ২০১৬ চনত আৰম্ভ হোৱাৰ পিছত, উদান আঁচনিৰ পৰা এক কোটিৰো অধিক বিমান যাত্ৰী উপকৃত হৈছে।
• আঠ বছৰত মুখ্য বন্দৰৰ ক্ষমতা দুগুণ হৈছে।
• আভ্যন্তৰীণ জল পৰিবহণৰ প্ৰচাৰ আৰু বন্দৰসমূহৰ নিৰৱচ্ছিন্ন চলাচল নিশ্চিত কৰাৰ বাবে ১০০ বছৰ পুৰণি আইনখন আভ্যন্তৰীণ জাহাজ আইন ২০২১ৰ দ্বাৰা সলনি কৰা হৈছিল।

ভাৰতৰ ডিজিটেল ৰাজহুৱা আন্তঃগাঁথনি

ইউনিফাইড পেমেণ্টচ ইণ্টাৰফেচ (ইউপিআই)

• ২০১৯-২২বৰ্ষত, মূল্যৰ হিচাপত ১২১শতাংশ বৃদ্ধি আৰু ইউ.পি.আই. আধাৰিত লেনদেনৰ বাবে পৰিমাণৰ হিচাপত ১১৫শতাংশ বৃদ্ধিয়ে ইউ.পি.আই.-ৰ আন্তৰ্জাতিক গ্ৰহণৰ পথ প্ৰশস্ত কৰিছে।

টেলিফোন আৰু ৰেডিঅ' – ডিজিটেল সশক্তিকৰণ

• ভাৰতত মুঠ টেলিফোন গ্ৰাহকৰ সংখ্যা হৈছে ১১৭.৮ কোটি (ছেপ্টেম্বৰ ২০২২ লৈকে), ৪৪.৩ শতাংশ গ্ৰাহক গ্ৰাম্য অঞ্চলত আছে।
• মুঠ টেলিফোন গ্ৰাহকৰ ৯৮ শতাংশ মোবাইল ফোনৰ দ্বাৰা সংযোজিত।
• মাৰ্চ ২০২২ লৈকে ভাৰতৰ মুঠ টেলি-ঘনত্ব হৈছে ৮৪.৮ শতাংশ।
• ২০১৫ চনৰ পৰা ২০২১ চনলৈ গ্ৰাম্য ইণ্টাৰনেট গ্ৰাহকৰ সংখ্যাত ২০০% বৃদ্ধি।
• প্ৰসাৰ ভাৰতীয়ে (ভাৰতৰ স্বায়ত্তশাসিত ৰাজহুৱা সম্প্ৰচাৰক) ৪৭৯টা ষ্টেচনৰ জৰিয়তে ২৩টা ভাষা আৰু ১৭৯টা উপ-ভাষাত ইয়াৰ কাৰ্যসূচী সম্প্ৰচাৰ কৰে, যি অঞ্চলটোৰ ৯২শতাংশ আৰু মুঠ জনসংখ্যাৰ ৯৯.১শতাংশ সামৰি লয়।

ডিজিটেল গণ সামগ্ৰী

• ২০০৯ চনত আধাৰ মুকলি কৰাৰ লগে লগে কম খৰচত প্ৰৱেশাধিকাৰ আহৰণ কৰা হৈছিল।
• মোৰ আঁচনি, ট্ৰেডছ, জিইএম, ই-এনএএম, উমাঙৰ পৰা বজাৰ স্থানলৈ পৰিৱৰ্তন হৈছে আৰু নাগৰিকসকলে বিভিন্ন খণ্ডত সেৱা আহৰণ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছে।
• অনুমতি আধাৰিত ডাটা ভাগ বতৰা ৰ পৰিকাঠামো বৰ্তমান ১১০ কোটি বেংক একাউণ্টত কাৰ্যকৰী হৈ আছে।
• মুক্ত ডিজিটেল সক্ষমতা নেটৱৰ্কৰ লক্ষ্য হৈছে ডিজিটেল ঋণ আবেদনৰ অন্তিম-পৰা-অন্তিম প্ৰৱেশাধিকাৰৰ সৈতে ঋণ প্ৰক্ৰিয়াৰ গণতান্ত্ৰিককৰণ।
• ৰাষ্ট্ৰীয় এআই পৰ্টেলে ১৫২০ টা প্ৰবন্ধ প্ৰকাশ কৰিছে, ২৬২ টা ভিডিঅ' প্ৰস্তুত কৰিছে আৰু ১২০ টা চৰকাৰী পদক্ষেপ আৰম্ভ কৰিছে, যাক বিভিন্ন ভাষাৰ দ্বাৰা সৃষ্টি হোৱা সমস্যাৰ সমাধান হিচাপে দেখা গৈছে অৰ্থাৎ 'ভশিনী'।
• ব্যৱহাৰকাৰীৰ গোপনীয়তা বৃদ্ধি কৰাৰ বাবেনিয়ম প্ৰস্তুত কৰা হৈছে আৰু শক্তিশালী ডাটা প্ৰশাসনৰ বাবে এক পৰিৱেশ তন্ত্ৰ সৃষ্টি কৰা হৈছে যি মানদণ্ড-আধাৰিত, মুক্ত আৰু আন্তঃকাৰ্যকৰী নিয়মাৱলী পালন কৰে।

***

RM/AD/VD/DJM/LP/RC/SSV