2023-24 కేంద్ర బడ్జెట్ ముఖ్యాంశాలు
· బాంకింగ్ నియంత్రణ చట్టానికి, బాంకింగ్ కంపెనీల చట్టానికి, రిజర్వ్ బాంక్ ఆఫ్ ఇండియా చట్టానికి సవరణలు ప్రతిపాదించటం ద్వారా బాంకుల నిర్వహణ మెరుగుపరచి మదుపుదారులకు రక్షణ కల్పించటం
· డిజిటల్ కొనసాగింపు విధానాల వైపు చూస్తున్న దేశాలు జిఐఎఫ్ టి ఐఎఫ్ఎస్ సి లో వాటి డేటా ఎంబసీలు నెలకొల్పేందుకు వెసులుబాటు కల్పించబడుతుంది
· జాతీయ సెక్యూరిటీల మార్కెట్లలో విద్యకోసం కోర్సుల రూపకల్పన, నిర్వహణ, ప్రమాణాలు నెలకొల్పడానికి సెబీకి అధికారం కల్పిస్తూ డిగ్రీలు, డిప్లొమాలు, సర్టిఫికెట్లు ఇచ్చే బాధ్యత కూడా ఇచ్చారు
· ఇన్వెస్టర్లు ఇన్వెస్టర్ ఎడ్యుకేషన్ అండ్ ప్రొటెక్షన్ ఫండ్ అథారిటీ నుంచి క్లెయిమ్ చేసుకోని షేర్లు, చెల్లించని డివిడెండ్లు సులభంగా పొందటానికి వీలుగా సమీకృత ఐటీ పోర్టల్ ఏర్పాటు
· ఆజాదీ కా అమృత్ మహోత్సవ్ పాటిస్తున్న సందర్భంగా ఏక కాలపు చిన్న పొదుపు పథకం ‘మహిళా సమ్మాన్ సేవింగ్స్ సర్టిఫికెట్స్ ప్రారంభిస్తున్నారు. మహిళ లేదా బాలిక పేరుమీద మార్చి 2025 వరకు 2 లక్షల మేరకు డిపాయిట్ చేయవచ్చు. దీనిమీద 7.5 శాతం వడ్డీ లభిస్తుంది. పాక్షిక ఉపసంహరణ అవకాశం ఉంటుంది.
· నెలసరి ఆదాయ ఖాతా పథకం కింద గరిష్ఠ డిపాజిట్ మొత్తం 4.5 లక్షలనుంచి రూ. 9 లక్షలకు పెంచబడింది. ఇది ఏక వ్యక్తి ఖాతా అయితే 9 లక్షలుగాను, ఉమ్మడి ఖాతా అయితే రూ. 15 లక్షల వరకు పరిమితి ఉంటుంది.
· 2023-24 సంవత్సరానికి రాష్ట్రాలకు 50 ఏళ్లపాటు పూర్తి వడ్డీలేని రుణాలు ఇస్తారు. ఇందులో పాక్షిక ఋణానికి పెట్టే షరతు ఏంటంటే, ఆ రాష్ట్రాలు నిర్దిష్టమైన అంశాలకోసం తీసుకునే రుణాలతో మూలధన వ్యయం ఆ మేరకు పెంచాల్సి ఉంటుంది.
· రాష్ట్రాల ద్రవ్య లోటు జి ఎస్ డీపీ లో 3.5% మేరకు అనుమతిస్తారు. అందులో 0.5% విద్యుత్ రంగ సంస్కరణలకు ముడిపెడతారు.
సవరించిన అంచనాలు 2022-23
o అప్పులు మినహా మొత్తం రాబడి రూ. 24.3 లక్షల కోట్లు. అందులో నికర పన్ను వసూళ్ళు రూ. 20.9 లక్షల కోట్లు
o మొత్తం వ్యయం రూ. 41.9 లక్షల కోట్లు, అందులో మూలధన వ్యయం రూ. 7.3 లక్షల కోట్లు
o ద్రవ్య లోటు జీడీపీలో 6.4 శాతం, ఇది బడ్జెట్ అంచనాలకు అనుగుణంగానే ఉంది.
బడ్జెట్ అంచనాలు 2023-24
o అప్పులు మినహా మొత్తం రాబడి రూ. 27.2 లక్షల కోట్లుగా అంచనా వేశారు. మొత్తం వ్యయం 45 లక్షల కోట్లుగా అంచనా వేశారు.
o నికర పన్ను వసూళ్ళు రూ. 23.3 లక్షల కోట్లుగా అంచనావేశారు
o ద్రవ్య లోటు జీడీపీలో 5.9 శాతంగా అంచనా వేశారు
o 2023-24 ద్రవ్య లోటు భర్తీకోశం సెక్యూరిటీల ద్వారా మార్కెట్ నుంచి ఋణ సేకరణను రూ.11.8 లక్షలకోట్లుగా అంచనావేశారు.
o స్థూలంగా మార్కెట్ నుంచి సేకరించే రుణాలు రూ. 15.4 లక్షల కోట్లుగా అంచనా వేశారు.
పార్ట్ – బి
ప్రత్యక్ష పన్నులు
· ప్రత్యక్ష పన్నుల ప్రతిపాదనలు పన్నుల్లో స్థిరత్వాన్ని, కొనసాగింపును లక్ష్యంగా చేసుకున్నాయి. అదే సమయంలో మరింత సరళీకృతం చేయటం, వివిధ నిబంధనలను హేతుబద్ధం చేయటం ద్వారా వాటిని పాటించటంలో అనవసర ఇబ్బందులు రాకుండా చూడటం, తద్వారా ఔత్సాహిక వ్యాపారులను ప్రోత్సహించటం, పౌరులకు పన్ను ఊరట కల్పించటం కూడా దీని లక్ష్యం
· పాటించాల్సిన నియమనిబంధనలను సులభతరం చేయటం కోసం పన్ను చెల్లింపుదారుల సేవలు పెంచటానికి ఆదాయ పన్ను శాఖ నిరంతరం కృషి చేస్తూ ఉంది.
· పన్ను చెల్లింపుదారుల సేవలు మరింత పెంచటానికి వారికి అనువుగా ఉండేలా కొత్త తరం ఉమ్మడి ఆదాయం పన్ను రిటర్న్ రూపకల్పన జరుగుతోంది.
· వ్యక్తిగత ఆదాయ పన్ను రిబేట్ పరిమితిని కొత్త ఆదాయ పన్ను విధానంలో ఇప్పుడున్న రూ. 5 లక్షల నుంచి రూ. 7 లక్షలకు పెంచారు. దీనివల్ల ఈ కొత్త విధానంలో రూ. 7 లక్షల వార్షిక ఆదాయం దాకా ఉన్నవారు ఆదాయం పన్ను చెల్లించనక్కర్లేదు.
· 2020 లో ప్రారంభించిన కొత్త ఆదాయ పన్ను విధానంలో ఆరు స్లాబ్స్ ఉండేవి. ఈ సంఖ్యను ఐదుకు తగ్గించటంతో బాటు పన్ను మినహాయింపు పరిమితిని 3 లక్షలకు పరిమితం చేశారు. ఇప్పుడు అందరూ పన్ను చెల్లింపుదారులకూ ఊరట కలిగేలా మార్పు చేశారు.
కొత్త పన్ను రేట్లు
|
మొత్తం (రూ)
|
రేట్ (శాతం )
|
|
రూ.3,00,000 వరకు
|
సున్నా
|
|
3,00,001 నుంచి 6,00,000 వరకు
|
5
|
|
6,00,001 నుంచి 9,00,000 వరకు
|
10
|
|
9,00,001 నుంచి 12,00,000 వరకు
|
15
|
|
12,00,001 నుంచి 15,00,000 వరకు
|
20
|
|
15,00,000 పైన
|
30
|
· జీతాల ఆదాయం పొందేవారు అందుకుంటున్న రూ. 50,000 ప్రామాణిక తగ్గింపు లబ్ధిని కుటుంబ పెన్షన్ నుంచి ఇచ్చే రూ.15,000 మినహాయింపుకు కూడా వర్తింపజేయటం
· అత్యధిక సర్ చార్జ్ గా ఉన్న 37 శాతాన్ని ఇప్పుడు కొత్త ఆదాయ పన్ను హయాంలో 25 శాతానికి తగ్గించటం. దీనివలన వ్యక్తిగత ఆదాయ పన్ను గరిష్ఠంగా 39 శాతానికే పరిమితమవుతుంది.
· ప్రభుత్వేతర ఉద్యోగులు రిటైర్మెంట్ సందర్భంగా సెలవులను నగదుగా మార్చుకున్నప్పుడు వచ్చే ఆదాయం మీద పన్ను విధించే పరిమితిని 25 లక్షలకు పెంచారు
· కొత్త ఆదాయపు పన్ను హయాం దానంతట అదే వర్తిస్తుంది. అయితే, పౌరులు పాత పన్ను విధానాన్ని వాడుకునే సౌకర్యం కూడా ఉంటుంది.
· సూక్ష్మ సంస్థలకు, కొంతమంది వృత్తి నిపుణులకు అంచనాతో కూడిన పన్ను ప్రతిపాదనల పరిమితి పెరుగుతుంది. అయితే ఆ ఏడాదిలో నగదు రూపంలో అందుకున్న మొత్తం స్థూల రాబడి లేదా టర్నోవర్ లో 5 శాతం మించనప్పుడు మాత్రమే ఇది వర్తిస్తుంది.
· ఎంఎస్ఎంఇ లకు చేసిన చెల్లింపులకు గాను అయ్యే ఖర్చుకు ఇచ్చే మినహాయింపు నిజంగా ఎంఎస్ఎంఇ లకు మద్దతుగా సకాలంలో జరిగిన వసూళ్ళకు గాను చెల్లింపులు జరిపినప్పుడు మాత్రమే వర్తిస్తుంది.
· అన్నీ కొత్త తయారీ కంపెనీలకూ తక్కువ పన్నుశాతం లభిస్తుండగా, 2024 మార్చి 31 వరకు ఉత్పత్తి కార్యకలాపాలు ప్రారంభించిన కొత్త సహకార సంఘాలకు తక్కువ పన్ను శాతమైన 15 శాతం వర్తింప జేస్తారు .
· 2016-17 మదింపు సంవత్సరానికి ముందు చెరకు రైతులకు చెల్లింపులు జరిపిన సహకార చక్కెర కర్మాగారాలు దాన్ని వ్యయంగా చూపించవచ్చు. దీనివలన వాటికి దాదాపు 10, 000 కోట్ల రూపాయల మేరకు ఊరట లభిస్తుంది.
· ప్రాథమిక వ్యవసాయ సహకార పరపతి సంఘాల సభ్యులు రూ.2 లక్షల వరకు నగదు డిపాజిట్ చేసుకునే సౌకర్యం, రుణం తీసుకునే సౌకర్యం కల్పించారు. ఇది ప్రాథమిక వ్యవసాయ సహకార పరపతి సంఘాలకు, గ్రామీణ అభివృద్ధి బాంకులకు వర్తిస్తుంది.
· సహకార సంఘాలు గరిష్టంగా రూ. 3 కోట్ల వరకు మూలం నుంచి పన్ను తగ్గించుకునే వెసులుబాటు కల్పించారు.
· అంకుర సంస్థలు ఆదాయ పన్ను లబ్ధి పొందటానికి వ్యవస్థాపక తేదీని 2023 మార్చి 31 నుంచి 2024 మార్చి 31 వరకు పొడిగించారు.
· అంకుర సంస్థల వాటా మార్పిడి వలన వచ్చే నష్టాలను ముందుకు తీసుకువెళ్ళే వెసులుబాటు అవి ప్రారంభించిన ఏడు సంవత్సరాల వరకు ఉండగా ఇప్పుడు ఆ పరిమితిని పది సంవత్సరాలకు పొడిగించారు
· సెక్షన్ 54, 54 ఎఫ్ కింద నివాస గృహాల మీద మూలధన లాభాల నుంచి మినహాయింపును రూ.10 కోట్లకు పరిమితం చేస్తారు. దీనివలన పన్ను మినహాయింపు, రాయితీ మెరుగ్గా ఉంటుంది.
· అత్యధిక విలువ ఉన్న బీమా పాలసీల నుంచి వచ్చే మొత్తాలమీద ఆదాయం పన్ను పరిమితి పెట్టాలని ప్రతిపాదించారు. 2023 ఏప్రిల్ తరువాత జారీ చేసిన జీవిత బీమా పాలసీల ప్రీమియం రూ. 5 లక్షలకంటే ఎక్కువ ఉంటే అలాంటి పాలసీల ఆదాయ నుంచి మాత్రమే రూ. 5 లక్షల మినహాయింపు ఉంటుంది.
· కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు గృహనిర్మాణం, నగరాభివృద్ధి, నియంత్రణ కోసం ఏర్పాటు చేసే ప్రాధికార సంస్థలు, బోర్డులు తదితర సంస్థల ఆదాయాన్ని పన్ను నుంచి మినహాయించాలని ప్రతిపాదించారు.
· మూలం నుంచి పన్ను మినహాయింపుకు ఉన్న రూ.10 వేల నిబంధనను తొలగించారు. ఆన్ లైన్ గేమింగ్ మీద పన్ను విధింపులో స్పష్టత ఇచ్చారు. నికరంగా గెలుచుకున్న మొత్తాన్ని తీసుకునేటప్పుడు లేదా ఆర్థిక సంవత్సరం చివర్లో టీడీఎస్, పన్ను విధింపు ఉండాలని ప్రతిపాదించారు.
· బంగారాన్ని ఎలక్ట్రానిక్ బంగారపు రసీదుగా మార్చుకోవటం లేదా ఎలక్ట్రానిక్ బంగారపు రసీదును బంగారంగా మార్చుకోవటాన్ని మూలధన లాభాలుగా పరిగణించరు.
· పాన్ లేని వారి విషయంలో పన్ను విధించదగిన ఈపీఎఫ్ లో మూలం లో పన్ను తగ్గింపు రేటును 30 శాతం నుంచి 20 శాతానికి తగ్గించాలని నిర్ణయించారు.
· మార్కెట్ అనుసంధానిత డిబెంచర్ల మీద వచ్చే ఆదాయం పన్ను విధింపుకు అర్హమవుతుంది.
· కమిషనర్ స్థాయిలో చిన్న చిన్న పెండింగ్ అప్పీళ్ళను పరిష్కరించటానికి 100 మంది జాయింట్ కమిషనర్లను నియమిస్తారు
· ఆదాయ పన్ను చట్టం లో సెక్షన్ 276 ఎ కింద లిక్విడేటర్ల తప్పిదాలను 2023 ఏప్రిల్ 1 నుంచి నేరాల జాబితా నుంచి తొలగించాలని నిర్ణయించారు
· ఐడీబీఐ బాంకుతో సహా వ్యూహాత్మక పెట్టుబడుల ఉపసంహరణ నష్టాలను తరువాత సంవత్సరాలకు తీసుకుపోవటానికి అనుమతిస్తారు.
· అగ్నివీర్ నిధికి ఈఈఈ ప్రతిపత్తి కల్పిస్తారు. 2022 అగ్నిపథ్ పథకంలో చేరిన అగ్నివీర్ ల నుంచి వచ్చిన మొత్తాలకు పన్ను మినహాయింపు ఇవ్వాలని ప్రతిపాదించారు.
పరోక్ష పన్నులు
· జౌళి, వ్యవసాయం మినహా వస్తువుల మీద విధించే బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ రేట్లు 21 నుంచి 13 కు తగ్గించారు.
· బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీలు, సెస్ లలోనూ .. ఆట బొమ్మలు, సైకిళ్ళు, ఆటోమొబైల్స్, నాఫ్తా మీద సర్ ఛార్జీలలోనూ నామమాత్రపు మార్పులు ఉన్నాయి.
· జీఎస్టీ చెల్లించిన కంప్రెస్డ్ బయో గ్యాస్ మీద ఎక్సైజ్ డ్యూటీ మినహాయింపు
· ఎలక్ట్రిక్ వాహనాల బాటరీల తయారీలో వాడే లిథియం అయాన్ సెల్ తయారీకి వినియోగించే నిర్దిష్టమైన మూలధన వస్తువులు, యంత్రాల మీద కస్టమ్స్ డ్యూటీ మినహాయింపు గడువును 2024 మార్చి 31 వరకు పొడిగించారు.
· వాహనాలు, నిర్దిష్టమైన ఆటోమొబైల్ విడిభాగాలు, పరికరాలు, ఉప వ్యవస్థలు, టైర్లను.. నోటిఫైడ్ సంస్థలు టెస్టింగ్, సర్టిఫికేషన్ కోసం దిగుమతి చేసుకున్నప్పుడు కొన్ని షరతులకు లోబడి కస్టమ్స్ డ్యూటీ మినహాయింపు ఉంటుంది.
· సెల్ ఫోన్ల కెమెరా మాడ్యూల్స్ కోసం వాడే కెమెరా లెన్స్ , దాని భాగాల మీద కస్టమ్స్ డ్యూటీని తగ్గించి సున్నా చేశారు. బాటరీల లిథియం అయాన్ సెల్స్ కి ఇచ్చే సుంకం మినహాయింపును మరో ఏడాది పొడిగించారు.
· టీవీ పానెల్స్ ఓపెన్ సెల్స్ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీని 2.5 శాతానికి తగ్గించారు.
· ఎలక్ట్రిక్ కిచెన్ చిమ్నీ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ 7.5 శాతం నుంచి 15 శాతానికి పెంపు
· ఎలక్ట్రిక్ కిచెన్ చిమ్నీల తయారీకి వాడే హీట్ కాయిల్ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ 20 నుంచి 15 శాతానికి తగ్గింపు
· రసాయన పరిశ్రమలో వాడే డీనేచర్డ్ ఈథైల్ ఆల్కహాల్ బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ నుంచి మినహాయింపు
· 97 శాతం మించి కాల్షియం ఉన్న ఆసిడ్ తరహా ఫ్లోర్ స్పార్ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీని 5 శాతం నుంచి 2.5 శాతానికి తగ్గించారు.
· ఎపిక్లోరోహైడ్రీన్ తయారీలో వాడే ముడి గ్లిజరిన్ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీని 7.5 శాతం నుంచి 2.5 శాతానికి తగ్గించారు
· రొయ్యల ఫీడ్ తయారీకి ఉపయోగించే ముఖ్యమైన ముడిసరకు మీద సుంకం తగ్గింపు
· ప్రయోగశాలలో తయారుచేసే వజ్రాలకోసం ఉపయోగించే ముడిసరకు మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ తగ్గింపు
· బంగారం, ప్లాటినం కడ్డీలతో తయారయ్యే వస్తువుల మీద సుంకాలు పెంపు
· వెండి కడ్డీలు, వస్తువుల మీద దిగుమతి సుంకం పెంపు
· ఉక్కు, తుక్కు ఇనుము నికెల్ కాథోడ్ మీద ఉన్న బేసిక్ సుంకం మినహాయింపు కొనసాగింపు .
· రాగి తుక్కు మీద రాయితీతో కూడిన 2.5 శాతం బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ కొనసాగింపు
· రబ్బర్ మీద బేసిక్ కస్టమ్స్ డ్యూటీ 10 శాతం నుంచి 25 శాతానికి పెంచటం లేదా కిలోకు రూ.30 లలో ఏది తక్కువైతే అది విధిస్తారు.
· కొన్నిరకాల సిగరెట్ల మీద విధించే జాతీయ విపత్తు సహాయక సుంకం 16 శాతానికి పెరుగుదల
కస్టమ్స్ చట్టాల్లో శాసనపరమైన మార్పులు
· 1962 నాటి కస్టమ్స్ చట్టాన్ని సవరించటం ద్వారా దరఖాస్తు చేసిన తేదీ నుంచి 9 నెలలలోగా పరిష్కారాల కమిటీ ఆదేశాలు ఇచ్చేలా చూడటం
· కస్టమ్స్ టారిఫ్ యాక్ట్ ను సవరించటం ద్వారా యాంటీ డంపింగ్ డ్యూటీ, కౌంటర్ వెయిలింగ్ డ్యూటీ ఉద్దేశాన్ని, పరిధిని స్పష్టీకరించి రక్షక చర్యల మీద వివరణ ఇవ్వటం
· సీజీఎస్టీ చట్ట సవరణ
o జీఎస్టీ కింద ప్రాసిక్యూషన్ జరపటానికి కనీస మొత్తాన్ని రూ. కోటి నుంచి రెండు కోట్లకు పెంచటం
o జరిమానా విధింపు ను 50 నుంచి 150 శాతం బదులుగా 25 నుంచి 100 శాతం వరకు తగ్గింపు
o కొన్ని తప్పిదాలను నేరాల జాబితా నుంచి తొలగించటం
o సంబంధిత రిటర్న్ లు, స్టేట్ మెంట్లు దాఖలు చేయటానికి ఇచ్చే గరిష్ఠ సమయాన్ని మూడు సంవత్సరాలకు పరిమితం చేయటం
o రిజిస్టర్ కానీ సరఫరాదారులు, కాంపోజిషన్ పన్ను చెల్లింపుదారులు రాష్ట్రాలమధ్య సరకు సరఫరాను ఈ-కామర్స్ ఆపరేటర్ల ద్వారా జరిపే వెసులుబాటు కల్పించటం
******