પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે આજે નેશનલ કમિશન ફોર સફાઈ કર્મચારી (NCSK)નો કાર્યકાળ 31.3.2022 થી વધુ ત્રણ વર્ષ માટે લંબાવવાની મંજૂરી આપી છે.

ત્રણ વર્ષ માટે એક્સ્ટેંશનનો કુલ નિહિતાર્થ અંદાજે રૂ. 43.68 કરોડ થશે.

અસર :

NCSKનો કાર્યકાળ 31.3.2022 પછી વધુ 3 વર્ષ માટે લંબાવાશે તેનાથી દેશમાં મુખ્ય લાભાર્થીઓ સફાઈ કર્મચારીઓ હશે અને મેન્યુઅલ સફાઈ કામદારોને ઓળખવામાં આવશે. 31.12.2021 મુજબના MS એક્ટ સર્વે હેઠળ ઓળખવામાં આવેલા મેન્યુઅલ સફાઈ કામદારોની સંખ્યા 58098 છે.

વિગતો:

NCSKની સ્થાપના વર્ષ 1993માં NCSK એક્ટ 1993ની જોગવાઈઓ અનુસાર શરૂઆતમાં 31.3.1997 સુધીના સમયગાળા માટે કરવામાં આવી હતી. બાદમાં કાયદાની માન્યતા શરૂઆતમાં 31.3.2002 સુધી અને ત્યારબાદ 29.2.2004 સુધી લંબાવવામાં આવી હતી. NCSK એક્ટ 29.2.2004થી પ્રભાવી થવાનું બંધ થઈ ગયું. તે પછી NCSKનો કાર્યકાળ સમયાંતરે ઠરાવો દ્વારા બિન-વૈધાનિક સંસ્થા તરીકે લંબાવવામાં આવ્યો છે. વર્તમાન પંચનો કાર્યકાળ 31.3.2022 સુધીનો છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

NCSK સફાઈ કર્મચારીઓના કલ્યાણ માટેના વિશિષ્ટ કાર્યક્રમો, સફાઈ કર્મચારીઓ માટેના હાલના કલ્યાણ કાર્યક્રમોનો અભ્યાસ અને મૂલ્યાંકન કરવા, ચોક્કસ ફરિયાદોના કેસોની તપાસ વગેરે અંગે સરકારને તેની ભલામણો આપી રહી છે. આ ઉપરાંત મેન્યુઅલ સફાઈ કામદારો તરીકે રોજગાર પર પ્રતિબંધની જોગવાઈઓઅને તેમના પુનર્વસન અધિનિયમ, 2013  અનુસાર , NCSKને અધિનિયમના અમલીકરણ પર દેખરેખ રાખવા, કેન્દ્ર અને રાજ્ય સરકારોને તેના અસરકારક અમલીકરણ માટે ટેન્ડર સલાહ અને અધિનિયમની જોગવાઈઓના ઉલ્લંઘન/બીનઅમલીકરણ અંગેની ફરિયાદોની તપાસ કરવાનું કામ સોંપવામાં આવ્યું છે. સરકારે સફાઈ કર્મચારીઓના ઉત્કર્ષ માટે ઘણા પગલાં લીધા હોવા છતાં, સામાજિક-આર્થિક અને શૈક્ષણિક રીતે તેઓની વંચિતતા હજુ દૂર થઈ શકી નથી. જોકે મેન્યુઅલ સ્કેવેન્જિંગ લગભગ નાબૂદ થઈ ગયું છે, છૂટાછવાયા કિસ્સાઓ જોવા મળે છે. ગટર/સેપ્ટિક ટાંકીઓની જોખમી સફાઈ એ સરકાર માટે સર્વોચ્ચ પ્રાથમિકતાનો વિસ્તાર છે. આથી, સરકારને લાગે છે કે સફાઈ કર્મચારીઓના કલ્યાણ માટે અને દેશમાં ગટર/સેપ્ટિક ટાંકીઓની સફાઈના સંપૂર્ણ યાંત્રિકીકરણ અને મેન્યુઅલ સફાઈ કામદારોના પુનર્વસનના લક્ષ્યને હાંસલ કરવા માટે સરકારના વિવિધ હસ્તક્ષેપો અને પહેલ પર સતત દેખરેખ રાખવાની જરૂર છે.

SD/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com