പ്രധാനമന്ത്രി ശ്രീ നരേന്ദ്ര മോദി വാരാണസിയിലെ കാർഖിയോണിലുള്ള യുപി സ്റ്റേറ്റ് ഇൻഡസ്ട്രിയൽ ഡെവലപ്‌മെന്റ് അതോറിറ്റി ഫുഡ് പാർക്കിൽ ‘ബനാസ് ഡയറി സങ്കുലിന്റെ’ തറക്കല്ലിടൽ നിർവഹിച്ചു. 30 ഏക്കർ സ്ഥലത്ത് വ്യാപിച്ചുകിടക്കുന്ന , ഏകദേശം 475 കോടി രൂപ ചെലവിൽ നിർമ്മിക്കുന്ന ഡെയറിയിൽ   പ്രതിദിനം 5 ലക്ഷം ലിറ്റർ പാൽ സംസ്ക്കരിക്കുന്നതിനുള്ള സൗകര്യം ഉണ്ടായിരിക്കുകയും . ബനാസ് ഡയറിയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട 1.7 ലക്ഷത്തിലധികം പാൽ ഉത്പാദകരുടെ ബാങ്ക് അക്കൗണ്ടുകളിലേക്ക് പ്രധാനമന്ത്രി 35 കോടി രൂപയുടെ  ബോണസ് ഡിജിറ്റലായി കൈമാറി. വാരാണസിയിലെ രാംനഗറിൽ മിൽക്ക് പ്രൊഡ്യൂസേഴ്‌സ് കോഓപ്പറേറ്റീവ് യൂണിയൻ പ്ലാന്റിനായുള്ള ബയോഗ്യാസ് അധിഷ്‌ഠിത വൈദ്യുതി ഉൽപ്പാദന പ്ലാന്റിനും പ്രധാനമന്ത്രി തറക്കല്ലിട്ടു. നാഷണൽ ഡയറി ഡെവലപ്‌മെന്റ് ബോർഡിന്റെ (എൻഡിഡിബി) സഹായത്തോടെ ബ്യൂറോ ഓഫ് ഇന്ത്യൻ സ്റ്റാൻഡേർഡ്‌സ് (ബിഐഎസ്) വികസിപ്പിച്ചെടുത്ത പാലുൽപ്പന്നങ്ങളുടെ ഗുണനിലവാര  നിർണ്ണയ പദ്ധതിക്കായി തയ്യാറാക്കിയ  പോർട്ടലും ലോഗോയും പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു.

താഴെത്തട്ടിൽ ഭൂവുടമസ്ഥത പ്രശ്‌നങ്ങൾ കുറയ്ക്കാനുള്ള മറ്റൊരു ശ്രമത്തിൽ, കേന്ദ്ര പഞ്ചായത്തിരാജ് മന്ത്രാലയത്തിന്റെ സ്വാമിത്വ പദ്ധതിക്ക് കീഴിലുള്ള ഗ്രാമീണ ഭൂവുടമസ്ഥത രേഖയായ  'ഘരൗണി', ഉത്തർപ്രദേശിലെ 20 ലക്ഷത്തിലധികം നിവാസികൾക്ക് പ്രധാനമന്ത്രി വെർച്വലായി  വിതരണം ചെയ്തു.

വാരാണസിയിൽ 1500  കോടിയിലധികം രൂപയുടെ വികസന പദ്ധതികളുടെ ഉദ്ഘാടനത്തിനും തറക്കല്ലിടലിനും  പരിപാടി  സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു.  ഇത് വാരാണസിയുടെ 360 ഡിഗ്രി പരിവർത്തനത്തെ കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തും

ഉത്തർപ്രദേശ് മുഖ്യമന്ത്രി ശ്രീ യോഗി ആദിത്യനാഥ്, കേന്ദ്രമന്ത്രി ഡോ മഹേന്ദ്ര നാഥ് പാണ്ഡെ എന്നിവർ ചടങ്ങിൽ പങ്കെടുത്തു.

സദസിനെ അഭിസംബോധന ചെയ്തുകൊണ്ട്, കിസാൻ ദിവസ് ആയി ആഘോഷിക്കുന്ന മുൻ പ്രധാനമന്ത്രി ചൗധരി ചരൺ സിങ്ങിന്റെ ജന്മദിനത്തിൽ പ്രധാനമന്ത്രി അദ്ദേഹത്തിന് ആദരാഞ്ജലികൾ അർപ്പിച്ചു.

കന്നുകാലികളുടെ പ്രാധാന്യം പ്രധാനമന്ത്രി എടുത്തു പറഞ്ഞു . പശുക്കളെ കുറിച്ച് സംസാരിക്കുന്നത് ചിലർക്ക് കുറ്റകരമാണെന്നും പശുക്കളെ നാം അമ്മമാരായി ബഹുമാനിക്കുന്നുണ്ടെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. പശുകളെയും -എരുമകളെയും  കളിയാക്കുന്ന ആളുകൾ, രാജ്യത്തെ 8 കോടി കുടുംബങ്ങളുടെ ഉപജീവനമാർഗം നടത്തുന്നത് ഇത്തരം കന്നുകാലികളാണെന്ന വസ്തുത  മറക്കുന്നു. "ഇന്ത്യയുടെ ക്ഷീരമേഖലയെ ശക്തിപ്പെടുത്തുക എന്നത് ഞങ്ങളുടെ ഗവൺമെന്റിന്റെ മുൻ‌ഗണനകളിലൊന്നാണ്. ഈ പരമ്പരയിൽ, ബനാസ് കാശി സങ്കുലിന്റെ തറക്കല്ലിടൽ ഇന്ന് ഇവിടെ നടന്നു. കന്നുകാലികൾക്കിടയിലെ കുളമ്പുരോഗത്തിനുള്ള രാജ്യവ്യാപക പ്രതിരോധ കുത്തിവയ്പ് പദ്ധതിയെക്കുറിച്ചും അദ്ദേഹം സംസാരിച്ചു. രാജ്യത്തെ പാലുൽപ്പാദനം 6-7 വർഷം മുമ്പുള്ളതിനേക്കാൾ 45 ശതമാനം വർദ്ധിച്ചു. ഇന്ന് ലോകത്തെ പാലിന്റെ 22 ശതമാനവും ഇന്ത്യയാണ് ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്നത്. "ഇന്ന് യുപി രാജ്യത്ത് ഏറ്റവും കൂടുതൽ പാൽ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന സംസ്ഥാനം മാത്രമല്ല, ക്ഷീരമേഖലയുടെ വിപുലീകരണത്തിലും ഗണ്യമായി മുന്നിലാണ് എന്നതിൽ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്", പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു.

കർഷകരുടെ ജീവിതത്തെ പരിവർത്തനം ചെയ്യുന്നതിൽ ക്ഷീരമേഖല, മൃഗസംരക്ഷണം, ധവള വിപ്ലവത്തിന്റെ പുതിയ മുന്നേറ്റം എന്നിവയുടെ പങ്കിൽ പ്രധാനമന്ത്രി ഉറച്ച വിശ്വാസം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഒന്നാമതായി, 100 ദശലക്ഷത്തിലധികം വരുന്ന രാജ്യത്തെ ചെറുകിട കർഷകർക്ക് മൃഗസംരക്ഷണം അധിക വരുമാനത്തിന്റെ വലിയ സ്രോതസ്സായി മാറുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. രണ്ടാമതായി, ഇന്ത്യയുടെ പാലുൽപ്പന്നങ്ങൾക്ക് വിദേശത്ത് ഒരു വലിയ വിപണിയുണ്ട്, അതിൽ വളരാൻ വളരെയധികം സാധ്യതയുണ്ട്. മൂന്നാമതായി, സ്ത്രീകളുടെ സാമ്പത്തിക ഉന്നമനത്തിനും അവരുടെ സംരംഭകത്വം തുടരുന്നതിനുമുള്ള മികച്ച മാർഗമാണ് മൃഗസംരക്ഷണം എന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. നാലാമത്തേത്, ബയോഗ്യാസ്, ജൈവകൃഷി, പ്രകൃതി കൃഷി എന്നിവയ്ക്ക് കന്നുകാലികൾ വലിയ അടിത്തറയാണ്. ബ്യൂറോ ഓഫ് ഇന്ത്യൻ സ്റ്റാൻഡേർഡ് രാജ്യത്തിനായി ഒരു ഏകീകൃത സംവിധാനം പുറപ്പെടുവിച്ചു. സർട്ടിഫിക്കേഷനായി കാമധേനു പശുക്കളെ ഉൾപ്പെടുത്തി ഒരു സംയോജിത ലോഗോയും പുറത്തിറക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഈ തെളിവും ഈ ലോഗോയും ദൃശ്യമായാൽ, പരിശുദ്ധി തിരിച്ചറിയുന്നത് എളുപ്പമാകുമെന്നും ഇന്ത്യയുടെ പാൽ ഉൽപന്നങ്ങളുടെ വിശ്വാസ്യത വർദ്ധിക്കുമെന്നും പ്രധാനമന്ത്രി ഊന്നിപ്പറഞ്ഞു.

പ്രകൃതി കൃഷിക്കുമുള്ള  ഊന്നൽ തുടരവേ,   കാലം മാറിയതോടെ പ്രകൃതിദത്ത കൃഷിയുടെ വ്യാപ്തി കുറയുകയും രാസകൃഷി പ്രബലമാവുകയും ചെയ്തുവെന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി ചൂണ്ടിക്കാട്ടി  . “ഭൂമിയുടെ പുനരുജ്ജീവനത്തിന്, നമ്മുടെ മണ്ണിനെ സംരക്ഷിക്കാൻ, വരും തലമുറയുടെ ഭാവി സുരക്ഷിതമാക്കാൻ, നാം  ഒരിക്കൽ കൂടി പ്രകൃതി കൃഷിയിലേക്ക് തിരിയണം. ഇതാണ് ഇന്നത്തെ കാലഘട്ടത്തിന്റെ ആവശ്യമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. പ്രകൃതി കൃഷിയും ജൈവ വിളകളും സ്വീകരിക്കാൻ പ്രധാനമന്ത്രി കർഷകരോട് അഭ്യർത്ഥിച്ചു. നമ്മുടെ കൃഷിയെ ആത്മനിർഭർ ആക്കുന്നതിന് ഇത് ഏറെ സഹായകമാകുമെന്ന് അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

ഉത്തർപ്രദേശിലെ 20 ലക്ഷത്തിലധികം നിവാസികൾക്ക് കേന്ദ്ര പഞ്ചായത്തിരാജ് മന്ത്രാലയത്തിന്റെ സ്വാമിത്വ പദ്ധതിക്ക് കീഴിലുള്ള ഗ്രാമീണ ഭൂവുടമസ്ഥത രേഖയായ  'ഘരൗണി', പ്രധാനമന്ത്രി വെർച്വലായി വിതരണം ചെയ്തു. ഇത് ഗ്രാമീണ ദരിദ്രർക്ക് വികസനത്തിന്റെയും അന്തസ്സിന്റെയും പുതിയ കാഴ്ചകൾ തുറക്കുമെന്നും അവരെ വികസന വളർച്ചയുടെ ഭാഗമാക്കുമെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു.

വികസനത്തിന്റെ മാതൃകയായി വാരാണസി അതിവേഗം മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുകയാണെന്നും അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. പുതിയ പദ്ധതികൾ വാരാണസിയിലെ ജനങ്ങൾക്ക് അഭൂതപൂർവമായ എളുപ്പവും സൗകര്യവും നൽകുന്നു. അവന് പറഞ്ഞു. ഇന്ന് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്ത  പദ്ധതികൾ ആരോഗ്യം, വിദ്യാഭ്യാസം, അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങൾ എന്നിവയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട പ്രതിച്ഛായയെ കൂടുതൽ ശക്തിപ്പെടുത്തും.

ഉത്തർപ്രദേശിന്റെ രാഷ്ട്രീയത്തെ ജാതിയുടെയും മതത്തിന്റെയും കണ്ണാടിയിൽക്കൂടി   വീക്ഷിക്കുന്ന ആളുകൾ ഇരട്ട എഞ്ചിന്റെ ഇരട്ടി ശക്തിയെക്കുറിച്ചുള്ള സംസാരത്തിൽ അസ്വസ്ഥരാണെന്ന് പ്രധാനമന്ത്രി പറഞ്ഞു. ഇത്തരക്കാരെ, സ്‌കൂളുകൾ, കോളേജുകൾ, റോഡുകൾ, വെള്ളം, പാവപ്പെട്ടവർക്ക് വീട്, ഗ്യാസ് കണക്ഷനുകൾ, ശൗചാലയങ്ങൾ  എന്നിവ വികസനത്തിന്റെ ഭാഗമായി അക്കൂട്ടർ കണക്കാക്കുന്നില്ലെന്നും  അദ്ദേഹം പറഞ്ഞു. യുപിയിലെ ജനങ്ങൾക്ക് നേരത്തെ ലഭിച്ചതും ഇന്ന് നമ്മുടെ ഗവൺമെന്റിൽ  നിന്ന് യുപിയിലെ ജനങ്ങൾക്ക് ലഭിക്കുന്നതും തമ്മിലുള്ള വ്യത്യാസം വ്യക്തമാണ്. ഞങ്ങൾ യുപിയുടെ പൈതൃകം ശക്തിപ്പെടുത്തുകയും  യുപിയെ വികസിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു”, പ്രധാനമന്ത്രി ഉപസംഹരിച്ചു.

107 കോടി രൂപ ചെലവിൽ നിർമിച്ച കേന്ദ്ര വിദ്യാഭ്യാസ മന്ത്രാലയത്തിന്റെ ഇന്റർ യൂണിവേഴ്‌സിറ്റി സെന്റർ ഫോർ ടീച്ചേഴ്‌സ് എജ്യുക്കേഷൻ, 7 കോടിയിലധികം രൂപ ചിലവിട്ടു  നിർമ്മിച്ച സെൻട്രൽ ഇൻസ്റ്റിറ്റ്യൂട്ട് ഓഫ് ഹയർ ടിബറ്റൻ സ്റ്റഡീസിൽ ടീച്ചേഴ്‌സ് എജ്യുക്കേഷൻ സെന്റർ എന്നിവ പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്ത വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയിലെ പദ്ധതികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.  കൂടാതെ, ബിഎച്ച്‌യുവിലെയും ഐടിഐ കരൗണ്ടിയിലെയും റസിഡൻഷ്യൽ ഫ്ലാറ്റുകളും സ്റ്റാഫ് ക്വാർട്ടേഴ്സുകളും പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു.

ആരോഗ്യ മേഖലയിൽ മഹാമന പണ്ഡിറ്റ് മദൻ മോഹൻ മാളവ്യ കാൻസർ സെന്ററിൽ 130 കോടി രൂപയുടെ ഡോക്‌ടേഴ്‌സ് ഹോസ്റ്റൽ, നഴ്‌സസ് ഹോസ്റ്റൽ, ഷെൽട്ടർ ഹോം എന്നിവ ഉൾപ്പെടുന്ന പദ്ധതികൾ പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ഭദ്രാസിയിൽ 50 കിടക്കകളുള്ള ഇന്റഗ്രേറ്റഡ് ആയുഷ് ആശുപത്രി അദ്ദേഹം ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു. ആയുഷ് മിഷനു കീഴിൽ പിന്ദ്ര  തഹസിലിൽ  യിൽ 49 കോടി രൂപയുടെ ഗവണ്മെന്റ് ഹോമിയോപ്പതിക് മെഡിക്കൽ കോളേജിന് അദ്ദേഹം തറക്കല്ലിട്ടു.

റോഡ് മേഖലയിൽ, പ്രയാഗ്‌രാജ്, ഭാദോഹി റോഡുകൾക്കായി ‘4 വരി മുതൽ 6 വരി വരെ’ റോഡ് വീതി കൂട്ടുന്ന രണ്ട് പദ്ധതികളുടെ തറക്കല്ലിടൽ പ്രധാനമന്ത്രി നിർവഹിച്ചു. ഇത് വാരാണസിയുടെ കണക്റ്റിവിറ്റി മെച്ചപ്പെടുത്തുകയും നഗരത്തിലെ ഗതാഗതക്കുരുക്ക് പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള ഒരു ചുവടുവയ്പായി മാറുകയും ചെയ്യും.

പുണ്യനഗരത്തിന്റെ വിനോദസഞ്ചാര സാധ്യതകൾ വർധിപ്പിക്കുന്നതിനായി, വാരാണസിയിലെ സീർ ഗോവർദ്ധനിലെ ശ്രീ ഗുരു രവിദാസ് ജി ക്ഷേത്രവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ടൂറിസം വികസന പദ്ധതിയുടെ ഒന്നാം ഘട്ടവും പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തു.

അന്താരാഷ്ട്ര നെല്ല് ഗവേഷണ കേന്ദ്രത്തിന്റെ വരാണസിയിലുള്ള മേഖലാ കേന്ദ്രത്തിലെ  സ്പീഡ് ബ്രീഡിംഗ് ഫെസിലിറ്റി,  പയക്പൂർ ഗ്രാമത്തിലെ റീജിയണൽ റഫറൻസ് സ്റ്റാൻഡേർഡ് ലബോറട്ടറി,  പിന്ദ്ര തഹസിലിൽ  അഡ്വക്കേറ്റ് കെട്ടിടം എന്നിവ പ്രധാനമന്ത്രി ഉദ്ഘാടനം ചെയ്ത മറ്റ് പദ്ധതികളിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

आज देश के पूर्व प्रधानमंत्री चौधरी चरण सिंह जी की जन्मजयंती है।

उनकी स्मृति में देश, किसान दिवस मना रहा है: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

हमारे यहां गाय की बात करना, गोबरधन की बात करना कुछ लोगों ने गुनाह बना दिया है।

गाय कुछ लोगों के लिए गुनाह हो सकती है, हमारे लिए गाय, माता है, पूजनीय है।

गाय-भैंस का मजाक उड़ाने वाले लोग ये भूल जाते हैं कि देश के 8 करोड़ परिवारों की आजीविका ऐसे ही पशुधन से चलती है: PM

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

भारत के डेयरी सेक्टर को मजबूत करना, आज हमारी सरकार की सर्वोच्च प्राथमिकताओं में से एक है।

इसी कड़ी में आज यहां बनास काशी संकुल का शिलान्यास किया गया है: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

6-7 वर्ष पहले की तुलना में देश में दूध उत्पादन लगभग 45 प्रतिशत बढ़ा है।

आज भारत दुनिया का लगभग 22 प्रतिशत दूध उत्पादन करता है।

मुझे खुशी है कि यूपी आज देश का सबसे अधिक दूध उत्पादक राज्य तो है ही, डेयरी सेक्टर के विस्तार में भी बहुत आगे है: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

मेरा अटूट विश्वास है कि देश का डेयरी सेक्टर, पशुपालन, श्वेत क्रांति में नई ऊर्जा, किसानों की स्थिति को बदलने में बहुत बड़ी भूमिका निभा सकती है।

इस विश्वास के कई कारण भी हैं: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

पहला ये कि पशुपालन, देश के छोटे किसान जिनकी संख्या 10 करोड़ से भी अधिक है, उनकी अतिरिक्त आय का बहुत बड़ा साधन बन सकता है।

दूसरा ये कि भारत के डेयरी प्रॉडक्ट्स के पास, विदेशों का बहुत बड़ा बाजार है जिसमें आगे बढ़ने की बहुत सारी संभावनाएं हमारे पास हैं: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

तीसरा ये कि पशुपालन, महिलाओं के आर्थिक उत्थान, उनकी उद्यमशीलता को आगे बढ़ाने का बहुत बड़ा जरिया है।

और चौथा ये कि जो हमारा पशुधन है, वो बायोगैस, जैविक खेती, प्राकृतिक खेती का भी बहुत बड़ा आधार है: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

भारतीय मानक ब्यूरो ने देशभर के लिए एकीकृत व्यवस्था जारी की है।

सर्टिफिकेशन के लिए कामधेनु गाय की विशेषता वाला एकीकृत LOGO भी लॉन्च किया गया है।

ये प्रमाण, ये LOGO दिखेगा तो शुद्धता की पहचान आसान होगी और भारत के दूध उत्पादों की विश्वसनीयता भी बढ़ेगी: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

समय के साथ प्राकृतिक खेती का दायरा सिमटता गया, उस पर केमिकल वाली खेती हावी होती गई।

धरती मां के कायाकल्प के लिए, हमारी मिट्टी की सुरक्षा के लिए, आने वाली पीढ़ियों के भविष्य को सुरक्षित रखने के लिए, हमें एक बार फिर प्राकृतिक खेती की तरफ मुड़ना ही होगा।

यही आज समय की मांग है: PM

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

समय के साथ प्राकृतिक खेती का दायरा सिमटता गया, उस पर केमिकल वाली खेती हावी होती गई।

धरती मां के कायाकल्प के लिए, हमारी मिट्टी की सुरक्षा के लिए, आने वाली पीढ़ियों के भविष्य को सुरक्षित रखने के लिए, हमें एक बार फिर प्राकृतिक खेती की तरफ मुड़ना ही होगा।

यही आज समय की मांग है: PM

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

सबका साथ, सबका विकास, सबका विश्वास और सबका प्रयास की ये भाषा भी उनके सिलेबस से बाहर है।

उनके सिलेबस में है- माफियावाद, परिवारवाद।

उनके सिलबस में है- घरों-जमीनों पर अवैध कब्जा: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

इन लोगों ने कभी नहीं चाहा कि यूपी का विकास हो, यूपी की आधुनिक पहचान बने।

स्कूल, कॉलेज, अस्पताल, सड़क, पानी, बिजली, गरीबों के घर, गैस कनेक्शन, शौचालय, इनको तो वो विकास मानते ही नहीं: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

मैं जब काशी के, उत्तर प्रदेश के विकास में डबल इंजन की डबल शक्ति और डबल विकास की बात करता हूं, तो कुछ लोगों को बहुत कष्ट होता है।

ये वो लोग हैं जिन्होंने उत्तर प्रदेश की राजनीति को सिर्फ जाति, पंथ, मत-मज़हब के चश्मे से ही देखा: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021

पहले की सरकारों के समय यूपी के लोगों को जो मिला और आज यूपी के लोगों को हमारी सरकार से जो मिल रहा है, उसका फर्क साफ है।

हम यूपी में विरासत को भी बढ़ा रहे हैं, यूपी का विकास भी कर रहे हैं: PM @narendramodi

— PMO India (@PMOIndia) December 23, 2021