ବିଶ୍ଵ ପରିବେଶ ଦିବସ ଅବସରରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଆଜି (05.06.2020) 200 ସହରରେ ଆଗାମୀ 5 ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ‘ନଗର ବନ’ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଘୋଷଣା କରିଛନ୍ତି । ଜନସାଧାରଣ, ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ, ପୌରସଂସ୍ଥା, ସ୍ଵେଚ୍ଛାସେବୀ ସଂଗଠନ, ବାଣିଜ୍ୟିକ ସଂସ୍ଥା ଏବଂ ସାଧାରଣ ନାଗରିକଙ୍କ ସହଯୋଗରେ ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ ।

ବିଶ୍ଵ ପରିବେଶ ଦିବସ ପ୍ରତିବର୍ଷ ଜୁନ 5 ତାରିଖ ଦିନ ପାଳିତ ହୋଇଥାଏ । କେନ୍ଦ୍ର ଜଙ୍ଗଲ ପରିବେଶ ଓ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଜାତିସଂଘ ପରିବେଶ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ବାର୍ତ୍ତାକୁ ଆଧାର କରି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆୟୋଜନ କରିଥାଏ । କୋଭିଡ-19 ବୈଶ୍ଵିକ ମହାମାରୀ ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଜୈବ ବିବିଧତା ବିଷୟବସ୍ତୁକୁ ଆଧାର କରି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ନଗର ବନ ଉପରେ ଧ୍ୟାନ କେନ୍ଦ୍ରିତ କରିଛି । ଏହି ଅବସରରେ ଏକ ସ୍ମରଣିକା ଉନ୍ମୋଚନ ସହ ନଗର ବନ ଯୋଜନା ସମ୍ପର୍କରେ ଘୋଷଣା କରି କେନ୍ଦ୍ର ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ପ୍ରକାଶ ଜାଭଡେକର କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଏହି ଜଙ୍ଗଲ ପୌରପାଳିକା ଦ୍ଵାରା ଯୋଗାଯାଉଥିବା ଖାଲି ପଡିଥିବା ଜାଗାରେ ସୃଷ୍ଟି ହେବ । ଏହା ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ନିମନ୍ତେ ଅମ୍ଳଜାନ ସଦୃଶ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବ । ଚଳିତ ବର୍ଷର ବିଷୟବସ୍ତୁ ପ୍ରକୃତି ଓ ଜୈବ ବିବିଧତା ଉପରେ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ସେ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଆମେ ପ୍ରକୃତିର ଯତ୍ନ ନେଲେ ପ୍ରକୃତି ମଧ୍ୟ ଆମର ସୁରକ୍ଷା ନେବ ।

ଆଜିର ପରିବେଶ ଦିବସ ପାଳନ ଅବସରରେ ଏକ ଚଳଚିତ୍ର ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା । ପୁଣେବାସୀ, ଜଙ୍ଗଲ ବିଭାଗ ଓ ସ୍ଥାନୀୟ ପ୍ରଶାସନର ମିଳିତ ଉଦ୍ୟମରେ କିଭଳି 16.8 ହେକ୍ଟର ଟାଙ୍ଗରା ଭୂଇଁକୁ ସବୁଜିମାରେ ପରିଣତ କରିଛନ୍ତି ତାହା ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିଲା । ଆଜି ଜୈବ ବିବିଧତାରେ ସମୃଦ୍ଧ ଏହି ଜଙ୍ଗଲରେ 23ଟି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ବୃକ୍ଷଲତା, 29ଟି ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରଜାତିର ପକ୍ଷୀ, 15ଟି ବିଭିନ୍ନ କିସମର ପ୍ରଜାପତି, 10 ପ୍ରଜାତିର ସରୀସୃପ ଓ 3 ପ୍ରଜାତିର ସ୍ତନ୍ୟପାୟୀ ପ୍ରାଣୀ ଦେଖାଯାଉଛନ୍ତି । ଏହି ସହରୀ ଜଙ୍ଗଲ ପ୍ରକଳ୍ପ ପରିବେଶ ଭାରସାମ୍ୟ ରକ୍ଷା କରିବା ସହ ଉଭୟ ପରିବେଶ ଓ ସାମାଜିକ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ପୂରଣ କରୁଛି । ଏହି ୱାରଜେ ସହରୀ ଜଙ୍ଗଲ ଦେଶର ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ଆଦର୍ଶ ପାଲଟିଛି ।

ଚଳିତ ବର୍ଷର ମୁଖ୍ୟ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଜୈବ ବିବିଧତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରି ମନ୍ତ୍ରୀ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ବିଶ୍ଵର ଶତକଡା 8 ଭାଗ ଜୈବ ବିବିଧତା ଭାରତ ବର୍ଷରେ ରହିଛି । ବିଶ୍ଵର ମାତ୍ର 2.5% ଭୂମି ଭାରତରେ ଥିବା ବେଳେ ଏହାର ଶତକଡା 16 ଭାଗ ମଣିଷ ଓ ପଶୁସମ୍ପଦରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହାଛଡା ଶତକଡା 4 ଭାଗ ମଧୁର ଜଳ ଆମର ରହିଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଭାରତୀୟ ସାଂସ୍କୃତିକ ଐତିହ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତି ଥିବା ପ୍ରେମ ଯୋଗୁଁ ଏହି ବୃହତ ଜୈବ ବିବିଧତା ରକ୍ଷା କରାଯାଇପାରିଛି ।   

ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତି ଉପରେ ଆଲୋଚନା କରି ଶ୍ରୀ ଜାଭଡେକର କରିଛନ୍ତି ଯେ, ବିଶ୍ଵରେ ଭାରତ ବୋଧେ ଏହିଭଳି ଏକ ଦେଶ ଯେଉଁଠି ଗଛ, ପଶୁପକ୍ଷୀ ଏବଂ ସରୀସୃପମାନଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଏ ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସମାଜରେ ସେହିଭଳି ସମ୍ମାନ ପରିବେଶକୁ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ଆମର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଗ୍ରାମ୍ୟ ଜଙ୍ଗଲ ପରମ୍ପରା ରହିଆସିଛି ଏବଂ ଏହାକୁ ଏହି ନୂତନ ଯୋଜନା ବଳରେ ସହରରେ ମଧ୍ୟ ଉଜ୍ଜୀବିତ କରାଯିବ । ସହରୀ ଜଙ୍ଗଲ ସୃଷ୍ଟି କରାଯିବା ଦ୍ଵାରା ଅତିରିକ୍ତ ଅଙ୍ଗାରକାମ୍ଳର ପ୍ରଭାବକୁ ଦୂର କରାଯାଇପାରିବ ।

ଏହି ଅବସରରେ ଯୋଗ ଦେଇ କେନ୍ଦ୍ର ପରିବେଶ ରାଷ୍ଟ୍ରମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ବାବୁଲ ସୁପ୍ରିଓ ବୃକ୍ଷ ରୋପଣ ଓ ଜୈବ ବିବିଧତାର ସଂରକ୍ଷଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରିଥିଲେ ।

ଏଥିରେ ୟୁଏନସିସିଡିର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଇବ୍ରାହିମ ଥିଓ ଏବଂ ୟୁଏନଇପିର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଇଙ୍ଗର ଆଣ୍ଡରସନ ମଧ୍ୟ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ । ମିଷ୍ଟର ଥିଓ ବର୍ତ୍ତମାନ ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରକୃତି ସହ ମାନବତାର ସଂଜ୍ଞା ପୁନଃ ନିରୂପଣ କରିବାର ସମୟ ଆସିଛି ବୋଲି କହିଥିଲେ ।

ଚଳିତ ବର୍ଷ ପରିବେଶ ଦିବସର ବାର୍ତ୍ତା ଜୈବ ବିବିଧତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରି ମିଷ୍ଟର ଆଣ୍ଡରସନ ପ୍ରକୃତିର ସୁରକ୍ଷା ଭବିଷ୍ୟତରେ ମହାମାରୀ ମୁକ୍ତ ସମାଜ ଗଠନ ସହ ସ୍ଥାୟୀ ବିକାଶର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହାସଲ କରିପାରିବ ଓ ବିଶ୍ଵକୁ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର କୁପ୍ରଭାବରୁ ରକ୍ଷା କରି ସୁସ୍ଥ ଜୀବନ ଗଠନରେ ସହାୟକ ହେବ ବୋଲି କହିଥିଲେ । ଏଥିରେ ମହାରାଷ୍ଟ୍ର ସରକାରଙ୍କ ଜଙ୍ଗଲ ମନ୍ତ୍ରୀ ସଞ୍ଜୟ ରାଠୋର, ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଳବାୟୁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସଚିବ ଆର.ପି.ଗୁପ୍ତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଧିକାରୀମାନେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ । 

ଭାରତର ସମୃଦ୍ଧ ଜୈବ ବିବିଧତାରେ ଜୀବଜନ୍ତୁ, ବୃକ୍ଷଲତା ଥିବା ବେଳେ ଅନେକ ବିଲୁପ୍ତ ପ୍ରାୟ ପ୍ରଜାତିର ଜୀବଜନ୍ତୁ ରହିଛନ୍ତି । ତେବେ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ଜନସଂଖ୍ୟା, ଜଙ୍ଗଲ ସଫା, ସହରିକରଣ ଏବଂ ଶିଳ୍ପାୟନ ଯୋଗୁଁ ଆମର ଜୈବ ବିବିଧତା ପ୍ରତି ଘୋର ବିପଦ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି । ପରିବେଶ ସନ୍ତୁଳନ ରକ୍ଷା ସହ ବିଶ୍ଵର ରକ୍ଷା ପାଇଁ ଜୈବ ବିବିଧତାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଦାନ ରହିଛି । ଜୈବ ବିବିଧତା ସଂରକ୍ଷଣ ପାରମ୍ପରିକ ଭାବେ ଦୂରଦୂରାନ୍ତ ଜଙ୍ଗଲ ସହ ଯୋଡି ହୋଇଥିବା ବେଳେ କ୍ରମବର୍ଦ୍ଧିଷ୍ଣୁ ସହରିକରଣ ଯୋଗୁଁ ସହରାଞ୍ଚଳରେ ମଧ୍ୟ ଏହାର ରକ୍ଷଣାବେକ୍ଷଣାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପୁଜିଛି । ପରିବେଶ, ଜଙ୍ଗଲ ଓ ଜଳବାୟୁ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ବିଚାର କରି ନଗର ବନ ସୃଷ୍ଟିକୁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେଇ ଚଳିତ ବର୍ଷ ପରିବେଶ ଦିବସର ବାର୍ତ୍ତାକୁ ସାକାର କରିବା ସହ ଜୈବ ବିବିଧତାର ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ନଗର ଦୃଶ୍ୟପଟ ପରିବର୍ତ୍ତନରେ ମଧ୍ୟ ସକ୍ଷମ ହେବ ।

To view the brochure on Urban Forest through People Participation Click here.      

**********