દેશના સામાજિક-સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક પરિદૃશ્યમાં એક મહત્ત્વપૂર્ણ અવસરને ચિહ્નિત કરતાં, પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ઉત્તર પ્રદેશના અયોધ્યામાં પવિત્ર શ્રી રામ જન્મભૂમિ મંદિરના શિખર પર વિધિવત રીતે કેસરી ધ્વજ ફરકાવ્યો. ધ્વજારોહણ ઉત્સવ મંદિરના નિર્માણની પૂર્ણતા અને સાંસ્કૃતિક ઉત્સવ તેમજ રાષ્ટ્રીય એકતાના નવા અધ્યાયની શરૂઆતનું પ્રતીક છે. આ અવસર પર એક સભાને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે આજે અયોધ્યા શહેર ભારતની સાંસ્કૃતિક ચેતનાના વધુ એક શિખરનો સાક્ષી બની રહ્યું છે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી, "આજે સમગ્ર ભારત અને વિશ્વ ભગવાન શ્રી રામની ભાવનાથી ભરપૂર છે," અને પ્રકાશ પાડ્યો કે દરેક રામ ભક્તના હૃદયમાં એક અનોખો સંતોષ, અપાર કૃતજ્ઞતા અને અમર્યાદિત પારલૌકિક આનંદ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સદીઓ જૂના ઘાવ રૂઝાઈ રહ્યા છે, સદીઓનો પીડા સમાપ્ત થઈ રહી છે, અને સદીઓના સંકલ્પ આજે પૂર્ણતા પ્રાપ્ત કરી રહ્યા છે. તેમણે ઘોષણા કરી કે આ એક યજ્ઞની પૂર્ણાહુતિ છે જેની અગ્નિ 500 વર્ષ સુધી પ્રજ્વલિત રહી, એક યજ્ઞ જેણે ક્યારેય વિશ્વાસમાં ડગમગાહટ ન અનુભવી, ક્યારેય એક ક્ષણ માટે પણ શ્રદ્ધા ન તોડી. તેમણે રેખાંકિત કર્યું કે આજે ભગવાન શ્રી રામના ગર્ભગૃહની અનંત ઊર્જા અને શ્રી રામના પરિવારની દિવ્ય મહિમા આ ધર્મધ્વજાના રૂપમાં સૌથી દિવ્ય અને ભવ્ય મંદિરમાં સ્થાપિત કરવામાં આવી છે.

શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું, "આ ધર્મધ્વજા માત્ર એક ધ્વજ નથી, પરંતુ તે ભારતીય સભ્યતાના પુનરુત્થાનનો ધ્વજ છે," અને સમજાવ્યું કે તેનો કેસરી રંગ, તેના પર અંકિત સૂર્યવંશની મહાનતા, દર્શાવેલ પવિત્ર 'ઓમ' અને કોવિદાર વૃક્ષનું કોતરકામ રામ રાજ્યની મહાનતાનું પ્રતીક છે. તેમણે પુષ્ટિ આપી કે આ ધ્વજ સંકલ્પ છે, આ ધ્વજ સફળતા છે, આ ધ્વજ સંઘર્ષ દ્વારા સર્જનની ગાથા છે, આ ધ્વજ સદીઓથી વહન કરાયેલા સપનાનું મૂર્ત સ્વરૂપ છે, અને આ ધ્વજ સંતોની તપસ્યા અને સમાજની ભાગીદારીની સાર્થક પૂર્ણાહુતિ છે.

શ્રી મોદીએ ઘોષણા કરી કે આવનારી સદીઓ અને સહસ્ત્રાબ્દીઓ સુધી, આ ધર્મ ધ્વજા ભગવાન રામના આદર્શો અને સિદ્ધાંતોનો ઘોષ કરશે, અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે તે ઘોષણા કરશે કે વિજય ફક્ત સત્યનો છે, અસત્યનો નહીં. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે તે સૂચિત કરશે કે સત્ય પોતે જ બ્રહ્મનું સ્વરૂપ છે અને સત્યમાં જ ધર્મની સ્થાપના થાય છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે આ ધર્મ ધ્વજા જે બોલાય છે તેને પૂર્ણ કરવાના સંકલ્પને પ્રેરણા આપશે. તેમણે રેખાંકિત કર્યું કે તે એવો સંદેશ આપશે જે વિશ્વમાં કર્મ અને કર્તવ્યને પ્રધાનતા આપવાની પુષ્ટિ કરશે. તેમણે જણાવ્યું કે તે ભેદભાવ અને દુઃખમાંથી મુક્તિ અને સમાજમાં શાંતિ અને સુખની હાજરીની ઈચ્છા વ્યક્ત કરશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ ધર્મ ધ્વજા આપણને એ સંકલ્પ માટે પ્રતિબદ્ધ કરશે કે આપણે એક એવા સમાજનું નિર્માણ કરવું જોઈએ જ્યાં કોઈ ગરીબી ન હોય, અને કોઈ દુઃખી કે નિરાધાર ન હોય.

આપણા શાસ્ત્રોને યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું કે જેઓ કોઈ પણ કારણસર મંદિરે આવી શકતા નથી પરંતુ તેના ધ્વજ સમક્ષ નમન કરે છે તેઓ પણ સમાન પુણ્ય પ્રાપ્ત કરે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ ધર્મ ધ્વજા મંદિરના ઉદ્દેશ્યનું પ્રતીક છે, અને દૂરથી તે રામ લલ્લાના જન્મસ્થળના દર્શન કરાવશે જ્યારે યુગો સુધી માનવતાને ભગવાન શ્રી રામના આદેશો અને પ્રેરણાઓ પહોંચાડશે. તેમણે આ અવિસ્મરણીય અને અનોખા પ્રસંગે વિશ્વભરના કરોડો રામ ભક્તોને હૃદયપૂર્વક શુભેચ્છાઓ પાઠવી. તેમણે તમામ ભક્તોને નમન કર્યું અને રામ મંદિરના નિર્માણમાં યોગદાન આપનાર દરેક દાતા પ્રત્યે કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરી. તેમણે મંદિરના નિર્માણ સાથે સંકળાયેલા દરેક કાર્યકર, દરેક કારીગર, દરેક આયોજક અને દરેક આર્કિટેક્ટને સલામ કરી.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું, "અયોધ્યા એવી ભૂમિ છે જ્યાં આદર્શો આચરણમાં પરિવર્તિત થાય છે," અને જણાવ્યું કે આ તે શહેર છે જ્યાંથી શ્રી રામે તેમના જીવનની યાત્રા શરૂ કરી હતી. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે અયોધ્યાએ દુનિયાને બતાવ્યું કે કેવી રીતે એક વ્યક્તિ, સમાજની શક્તિ અને તેના મૂલ્યો દ્વારા, પુરુષોત્તમ બને છે. તેમણે યાદ કર્યું કે જ્યારે શ્રી રામ વનવાસ માટે અયોધ્યાથી નીકળ્યા, ત્યારે તેઓ યુવરાજ રામ હતા, પરંતુ જ્યારે તેઓ પાછા ફર્યા, ત્યારે તેઓ 'મર્યાદા પુરુષોત્તમ' તરીકે પાછા આવ્યા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે શ્રી રામના મર્યાદા પુરુષોત્તમ બનવામાં મહર્ષિ વશિષ્ઠના જ્ઞાન, મહર્ષિ વિશ્વામિત્રની દીક્ષા, મહર્ષિ અગસ્ત્યના માર્ગદર્શન, નિષાદરાજની મિત્રતા, માતા શબરીનો સ્નેહ અને ભક્ત હનુમાનની ભક્તિએ મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી હતી.

વિકસિત ભારતનું નિર્માણ કરવા માટે સમાજની સામૂહિક શક્તિ અનિવાર્ય છે તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ આનંદ વ્યક્ત કર્યો કે રામ મંદિરનું દિવ્ય પ્રાંગણ ભારતની સામૂહિક શક્તિનું ચેતના સ્થળ બની રહ્યું છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે અહીં માતા શબરીના મંદિર સહિત સાત મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે, જે આદિવાસી સમુદાયના પ્રેમ અને આતિથ્યની પરંપરાઓનું પ્રતીક છે. પ્રધાનમંત્રીએ વધુમાં નિષાદરાજના મંદિરની નોંધ લીધી, જે એવી મિત્રતાના સાક્ષી તરીકે ઊભું છે જે સાધનોની નહીં પરંતુ ઉદ્દેશ્ય અને તેની ભાવનાની પૂજા કરે છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે એક જગ્યાએ માતા અહલ્યા, મહર્ષિ વાલ્મીકિ, મહર્ષિ વશિષ્ઠ, મહર્ષિ વિશ્વામિત્ર, મહર્ષિ અગસ્ત્ય અને સંત તુલસીદાસ છે, જેમની રામ લલ્લાની સાથેની હાજરી ભક્તોને તેમના દર્શન આપે છે. તેમણે જટાયુ જી અને ખિસકોલીની મૂર્તિઓનો ઉલ્લેખ કર્યો, જે મહાન સંકલ્પોને પ્રાપ્ત કરવામાં નાનામાં નાના પ્રયત્નોના મહત્ત્વને દર્શાવે છે. તેમણે દરેક નાગરિકને વિનંતી કરી કે જ્યારે પણ તેઓ રામ મંદિરમાં આવે, ત્યારે તેઓ સાત મંદિરોની મુલાકાત પણ લે. તેમણે રેખાંકિત કર્યું કે આ મંદિરો આપણી શ્રદ્ધાને મજબૂત કરવાની સાથે સાથે મિત્રતા, કર્તવ્ય અને સામાજિક સૌહાર્દના મૂલ્યોને પણ સશક્ત કરે છે.

શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું, "આપણા રામ ભેદભાવથી નહીં પણ ભાવનાઓથી જોડે છે," અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે શ્રી રામ માટે, વ્યક્તિની ભક્તિ વંશ કરતાં વધુ મહત્ત્વપૂર્ણ છે, મૂલ્યો પૂર્વજો કરતાં વધુ પ્રિય છે, અને સહકાર માત્ર શક્તિ કરતાં શ્રેષ્ઠ છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે આજે આપણે પણ તે જ ભાવના સાથે આગળ વધી રહ્યા છીએ. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે છેલ્લા 11 વર્ષોમાં, મહિલાઓ, દલિતો, પછાત વર્ગો, આદિવાસીઓ, વંચિતો, ખેડૂતો, કામદારો અને યુવાનો - સમાજના દરેક વર્ગને - વિકાસના કેન્દ્રમાં મૂકવામાં આવ્યા છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે જ્યારે રાષ્ટ્રનો દરેક વ્યક્તિ, દરેક વર્ગ અને દરેક પ્રદેશ સશક્ત થશે, ત્યારે દરેકનો પ્રયાસ સંકલ્પની પરિપૂર્ણતામાં યોગદાન આપશે, અને આ સામૂહિક પ્રયાસો દ્વારા જ 2047 સુધીમાં એક વિકસિત ભારતનું નિર્માણ થશે.

રામ લલ્લાના પ્રાણ પ્રતિષ્ઠાના ઐતિહાસિક અવસર પર વિચાર કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ રાષ્ટ્રના સંકલ્પને ભગવાન રામ સાથે જોડવાની વાત કરી હતી અને યાદ કરાવ્યું હતું કે આવનારા હજાર વર્ષો માટે ભારતનો પાયો મજબૂત થવો જોઈએ. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે જેઓ ફક્ત વર્તમાન વિશે વિચારે છે તેઓ ભવિષ્યની પેઢીઓ સાથે અન્યાય કરે છે, અને આપણે ફક્ત આજે જ નહીં પણ આવનારી પેઢીઓ વિશે પણ વિચારવું જોઈએ, કારણ કે રાષ્ટ્ર આપણા પહેલાં પણ અસ્તિત્વમાં હતું અને આપણા પછી પણ રહેશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે એક જીવંત સમાજ તરીકે આપણે આવનારા દાયકાઓ અને સદીઓને ધ્યાનમાં રાખીને દૂરંદેશી સાથે કામ કરવું જોઈએ, અને આ માટે આપણે ભગવાન રામ પાસેથી શીખવું જોઈએ - તેમના વ્યક્તિત્વને સમજવું જોઈએ, તેમના આચરણને આત્મસાત કરવું જોઈએ, અને યાદ રાખવું જોઈએ કે રામ આદર્શો, અનુશાસન અને જીવનના સર્વોચ્ચ ચારિત્ર્યનું પ્રતીક છે. રામ સત્ય અને શૌર્યનો સંગમ છે, ધર્મના માર્ગ પર ચાલવાનો મૂર્ત સ્વરૂપ છે, જે લોકોના સુખને સર્વોપરી રાખે છે, ધૈર્ય અને ક્ષમાનો સાગર છે, જ્ઞાન અને શાણપણનું શિખર છે, સૌમ્યતામાં દૃઢતા છે, કૃતજ્ઞતાનું સર્વોચ્ચ ઉદાહરણ છે, મહાન શક્તિમાં નમ્રતા છે, સત્યનો અવિચલ સંકલ્પ છે, અને એક સચેત, અનુશાસિત અને નિષ્ઠાવાન મન છે. તેમણે ઉમેર્યું કે રામના આ ગુણોએ મજબૂત, દૂરંદેશી અને દીર્ઘકાલીન ભારતનું નિર્માણ કરવામાં આપણને માર્ગદર્શન આપવું જોઈએ.

શ્રી મોદીએ પુષ્ટિ આપી, "રામ માત્ર એક વ્યક્તિ નથી પણ એક મૂલ્ય, એક અનુશાસન અને એક દિશા છે," અને ઘોષણા કરી કે જો ભારતને 2047 સુધીમાં વિકસિત થવું હોય અને સમાજને સશક્ત બનાવવો હોય, તો આપણા દરેકમાં રામને જાગૃત કરવા પડશે, આપણા પોતાના હૃદયમાં તેમને પ્રતિષ્ઠિત કરવા પડશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આવો સંકલ્પ લેવા માટે આજ કરતાં સારો દિવસ બીજો કોઈ હોઈ શકે નહીં. તેમણે નોંધ્યું કે 25 નવેમ્બર આપણા વારસામાં ગૌરવની વધુ એક અસાધારણ ક્ષણ લાવી છે, જે ધર્મ ધ્વજા પર અંકિત કોવિદાર વૃક્ષ દ્વારા પ્રતીકાત્મક છે. તેમણે સમજાવ્યું કે કોવિદાર વૃક્ષ એક સ્મૃતિપત્ર તરીકે ઊભું છે કે જ્યારે આપણે આપણા મૂળથી અલગ થઈ જઈએ છીએ, ત્યારે આપણું ગૌરવ ઇતિહાસના પાનામાં દફનાવી દેવામાં આવે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ એ પ્રસંગને યાદ કર્યો જ્યારે ભરત પોતાની સેના સાથે ચિત્રકૂટ પહોંચ્યા અને લક્ષ્મણે દૂરથી અયોધ્યાના દળોને ઓળખી કાઢ્યા. શ્રી મોદીએ વાલ્મીકિના વર્ણનનો ઉલ્લેખ કર્યો કે લક્ષ્મણે રામને કહ્યું હતું કે તેજસ્વી, ઊંચો ધ્વજ જે એક મહાન વૃક્ષ જેવો દેખાય છે તે અયોધ્યાનો છે, જેના પર કોવિદારના શુભ પ્રતીકનું નિશાન છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આજે, રામ મંદિરના પ્રાંગણમાં કોવિદારને ફરીથી પ્રતિષ્ઠિત કરવામાં આવી રહ્યો છે, તે માત્ર એક વૃક્ષની વાપસી નથી પરંતુ સ્મૃતિની વાપસી, ઓળખનું પુનરુત્થાન અને એક ગૌરવશાળી સભ્યતાની નવી ઘોષણા છે. કોવિદાર આપણને યાદ કરાવે છે કે જ્યારે આપણે આપણી ઓળખ ભૂલી જઈએ છીએ, ત્યારે આપણે પોતાને ગુમાવી દઈએ છીએ, પરંતુ જ્યારે ઓળખ પાછી આવે છે, ત્યારે રાષ્ટ્રનો આત્મવિશ્વાસ પણ પાછો આવે છે. તેમણે નિષ્કર્ષ આપ્યો કે દેશને આગળ વધવા માટે, તેણે તેના વારસા પર ગર્વ કરવું પડશે.

આપણા વારસા પર ગર્વની સાથે, ગુલામીની માનસિકતામાંથી સંપૂર્ણ મુક્તિ પણ એટલી જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે તેના પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું કે 190 વર્ષ પહેલાં, 1835 માં, મેકોલે નામના એક અંગ્રેજ સંસદસભ્યએ ભારતને તેના મૂળમાંથી ઉખેડી નાખવાના બીજ વાવ્યા હતા અને માનસિક ગુલામીનો પાયો નાખ્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું કે 2035 માં તે ઘટનાને બસો વર્ષ વીતી જશે, અને વિનંતી કરી કે આવનારા દસ વર્ષ આ માનસિકતામાંથી ભારતને મુક્ત કરવા માટે સમર્પિત હોવા જોઈએ. તેમણે શોક વ્યક્ત કર્યો કે સૌથી મોટું દુર્ભાગ્ય એ છે કે મેકોલેના વિચારોની વ્યાપક અસર થઈ - ભારતે આઝાદી તો મેળવી, પરંતુ લઘુતાગ્રંથિમાંથી મુક્તિ ન મળી. તેમણે અવલોકન કર્યું કે એક વિકૃતિ ઘર કરી ગઈ, જ્યાં દરેક વિદેશી વસ્તુને શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવતી હતી, જ્યારે આપણી પોતાની પરંપરાઓ અને પ્રણાલીઓને ફક્ત ખામીઓ સાથે જ જોવામાં આવતી હતી.

શ્રી મોદીએ વધુમાં ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે ગુલામીની માનસિકતા એ ધારણાને મજબૂત કરતી રહી કે ભારતે વિદેશમાંથી લોકશાહી ઉધાર લીધી છે અને બંધારણ પણ વિદેશી પ્રેરિત હતું, જ્યારે સત્ય એ છે કે ભારત લોકશાહીની જનેતા છે અને લોકશાહી આપણા DNA માં છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે ઉત્તર તમિલનાડુમાં ઉત્તિરમેરૂરનું એક ગામ, જ્યાં એક હજાર વર્ષ જૂનો શિલાલેખ વર્ણવે છે કે તે યુગમાં પણ શાસન લોકશાહી રીતે કેવી રીતે ચલાવવામાં આવતું હતું અને લોકો કેવી રીતે પોતાના શાસકોની ચૂંટણી કરતા હતા. તેમણે નોંધ્યું કે જ્યારે મેગ્ના કાર્ટાની વ્યાપક પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી, ત્યારે ભગવાન બસવન્નાના અનુભવ મંડપનું જ્ઞાન મર્યાદિત રાખવામાં આવ્યું હતું. તેમણે સમજાવ્યું કે અનુભવ મંડપ એક એવું મંચ હતું જ્યાં સામાજિક, ધાર્મિક અને આર્થિક મુદ્દાઓ પર જાહેરમાં ચર્ચા થતી હતી અને સામૂહિક સર્વસંમતિ દ્વારા નિર્ણયો લેવામાં આવતા હતા. તેમણે શોક વ્યક્ત કર્યો કે ગુલામીની માનસિકતાને કારણે, ભારતમાં પેઢીઓ તેમની પોતાની લોકશાહી પરંપરાઓ વિશેના આ જ્ઞાનથી વંચિત રહી.

પ્રધાનમંત્રીએ અવલોકન કર્યું કે ગુલામીની માનસિકતા આપણી પ્રણાલીના દરેક ખૂણે ઘર કરી ગઈ હતી. તેમણે યાદ કરાવ્યું કે સદીઓથી ભારતીય નૌકાદળના ધ્વજમાં એવા પ્રતીકો હતા જેનો ભારતની સભ્યતા, શક્તિ કે વારસા સાથે કોઈ સંબંધ નહોતો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે હવે નૌકાદળના ધ્વજમાંથી ગુલામીના દરેક પ્રતીકને દૂર કરવામાં આવ્યા છે અને છત્રપતિ શિવાજી મહારાજની વિરાસતની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. તેમણે રેખાંકિત કર્યું કે આ માત્ર ડિઝાઇનમાં ફેરફાર નહોતો પણ માનસિકતામાં પરિવર્તનની ક્ષણ હતી, એક ઘોષણા કે ભારત હવેથી પોતાની શક્તિને અન્યની વિરાસત દ્વારા નહીં, પરંતુ પોતાના પ્રતીકો દ્વારા વ્યાખ્યાયિત કરશે.

શ્રી મોદીએ ઉમેર્યું કે તે જ પરિવર્તન આજે અયોધ્યામાં દેખાય છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ ગુલામીની માનસિકતા જ હતી જેણે આટલા વર્ષો સુધી રામત્વના સારને નકાર્યો. શ્રી મોદીએ રેખાંકિત કર્યું કે ભગવાન રામ, પોતે એક સંપૂર્ણ મૂલ્ય પ્રણાલી છે - ઓરછાના રાજા રામથી લઈને રામેશ્વરમના ભક્ત રામ સુધી, શબરીના પ્રભુ રામથી લઈને મિથિલાના પાહુના રામજી સુધી. રામ દરેક ઘરમાં, દરેક ભારતીય હૃદયમાં અને ભારતના દરેક કણમાં વસે છે. છતાં, તેમણે શોક વ્યક્ત કર્યો કે ગુલામીની માનસિકતા એટલી હાવી થઈ ગઈ કે ભગવાન રામને પણ કાલ્પનિક ઘોષિત કરવામાં આવ્યા.

જો આપણે આગામી દસ વર્ષમાં ગુલામીની માનસિકતામાંથી પોતાને સંપૂર્ણપણે મુક્ત કરવાનો સંકલ્પ કરીએ, તો શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે પછી આત્મવિશ્વાસની એવી જ્યોત પ્રગટાવવામાં આવશે કે કોઈ પણ શક્તિ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારતના સ્વપ્નને સાકાર થતું રોકી શકશે નહીં. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આવનારા હજાર વર્ષો માટે ભારતનો પાયો ત્યારે જ મજબૂત થશે જ્યારે આગામી દાયકામાં મેકોલેનો માનસિક ગુલામીનો પ્રોજેક્ટ સંપૂર્ણપણે નાબૂદ કરવામાં આવશે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે અયોધ્યામાં રામ લલ્લા મંદિર પરિસર વધુ ને વધુ ભવ્ય બની રહ્યું છે, અને અયોધ્યાને સુંદર બનાવવાનું કામ ઝડપથી ચાલુ છે. તેમણે ઘોષણા કરી કે અયોધ્યા ફરીથી તે શહેર બની રહ્યું છે જે વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ તરીકે સેવા આપશે. તેમણે વિચાર્યું કે ત્રેતા યુગમાં, અયોધ્યાએ માનવતાને તેની આચારસંહિતા આપી હતી, અને 21મી સદીમાં, અયોધ્યા માનવતાને વિકાસનું એક નવું મોડેલ પ્રદાન કરી રહ્યું છે. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું કે ત્યારે અયોધ્યા અનુશાસનનું કેન્દ્ર હતું, અને હવે અયોધ્યા એક વિકસિત ભારતની કરોડરજ્જુ તરીકે ઉભરી રહ્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કલ્પના કરી કે ભવિષ્યમાં અયોધ્યા પરંપરા અને આધુનિકતાના સંગમનું પ્રતીક બનશે, જ્યાં સરયૂનો પવિત્ર પ્રવાહ અને વિકાસની ધારા એક સાથે ચાલશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે અયોધ્યા આધ્યાત્મિકતા અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા (આર્ટિફિશિયલ ઇન્ટેલિજન્સ) વચ્ચેનો સુમેળ દર્શાવશે. તેમણે નોંધ્યું કે રામ પથ, ભક્તિ પથ અને જન્મભૂમિ પથ એક સાથે એક નવા અયોધ્યાનું વિઝન રજૂ કરે છે. તેમણે ભવ્ય એરપોર્ટ અને શાનદાર રેલ્વે સ્ટેશન પર પ્રકાશ પાડ્યો, જેમાં વંદે ભારત અને અમૃત ભારત એક્સપ્રેસ ટ્રેનો અયોધ્યાને દેશના બાકીના ભાગો સાથે જોડે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે અયોધ્યાના લોકોને સુવિધાઓ પૂરી પાડવા અને તેમના જીવનમાં સમૃદ્ધિ લાવવા માટે સતત કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. તેમણે ધ્યાન દોર્યું કે પ્રાણ પ્રતિષ્ઠા પછી, લગભગ 45 કરોડ ભક્તો દર્શન માટે આવ્યા છે, જેનાથી અયોધ્યા અને આસપાસના વિસ્તારોમાં લોકોની આવકમાં વધારો થયો છે. તેમણે જણાવ્યું કે એક સમયે અયોધ્યા વિકાસના પરિમાણો પર પાછળ હતું, પરંતુ આજે તે ઉત્તર પ્રદેશના અગ્રણી શહેરોમાંથી એક તરીકે ઉભરી રહ્યું છે.

આવનારો 21મી સદીનો યુગ ખૂબ જ મહત્ત્વપૂર્ણ છે તેના પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો કે સ્વતંત્રતા પછીના 70 વર્ષોમાં ભારત વિશ્વની 11મી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની ગયું, પરંતુ માત્ર છેલ્લા 11 વર્ષોમાં જ ભારત 5મી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બની ગયું છે. તેમણે જણાવ્યું કે ભારત પણ વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી અર્થવ્યવસ્થા બનશે તે દિવસ દૂર નથી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આવનારો સમય નવી તકો અને નવી સંભાવનાઓનો છે, અને આ મહત્ત્વપૂર્ણ સમયગાળામાં ભગવાન રામના વિચારો રાષ્ટ્રને પ્રેરણા આપતા રહેશે. પ્રધાનમંત્રીએ સમજાવ્યું કે જ્યારે ભગવાન શ્રી રામ રાવણ પર વિજય મેળવવાના મહાન પડકારનો સામનો કરી રહ્યા હતા, ત્યારે રથને તેના પૈડાં તરીકે શૌર્ય અને ધૈર્યની જરૂર હતી, તેનો ધ્વજ સત્ય અને સારો આચરણ હતો, તેના અશ્વ બળ, શાણપણ, સંયમ અને પરોપકાર હતા, અને તેની લગામ ક્ષમા, કરુણા અને સમાનતા હતી, જેણે રથને યોગ્ય દિશામાં આગળ વધાર્યો.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે વિકસિત ભારતની યાત્રાને વેગ આપવા માટે, એક એવા રથની જરૂર છે જેના પૈડાં શૌર્ય અને ધૈર્ય હોય, એટલે કે પડકારોનો સામનો કરવાની હિંમત અને પરિણામ પ્રાપ્ત ન થાય ત્યાં સુધી અડગ રહેવાની દ્રઢતા. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે આ રથનો ધ્વજ સત્ય અને સર્વોચ્ચ આચરણ હોવો જોઈએ, જેનો અર્થ છે કે નીતિ, ઇરાદો અને નૈતિકતા સાથે ક્યારેય સમાધાન થવું જોઈએ નહીં. તેમણે જણાવ્યું કે આ રથના અશ્વ બળ, શાણપણ, અનુશાસન અને પરોપકાર હોવા જોઈએ, એટલે કે શક્તિ, બુદ્ધિ, સંયમ અને અન્યની સેવા કરવાનો ભાવ હોવો જોઈએ. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે આ રથની લગામ ક્ષમા, કરુણા અને સમાનતા હોવી જોઈએ, એટલે કે સફળતામાં કોઈ ઘમંડ ન હોવો જોઈએ અને નિષ્ફળતામાં પણ અન્ય માટે આદર હોવો જોઈએ. શ્રી મોદીએ આદરપૂર્વક કહ્યું કે આ ક્ષણ ખભે ખભા મિલાવીને ઊભા રહેવાની, ગતિ વધારવાની અને રામ રાજ્યથી પ્રેરિત ભારતનું નિર્માણ કરવાની છે. તેમણે નિષ્કર્ષ આપ્યો કે આ ત્યારે જ શક્ય છે જ્યારે રાષ્ટ્રીય હિત સ્વ-હિત કરતાં સર્વોપરી રહે, અને ફરી એકવાર સૌને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન અને શુભેચ્છાઓ પાઠવી.

ઉત્તર પ્રદેશના રાજ્યપાલ શ્રીમતી આનંદીબેન પટેલ, ઉત્તર પ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શ્રી યોગી આદિત્યનાથ, રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘના સરસંઘચાલક ડૉ. મોહન ભાગવત અન્ય મહાનુભાવો સાથે આ કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

આ કાર્યક્રમ માગશર મહિનાના શુક્લ પક્ષની શુભ પંચમીના દિવસે થઈ રહ્યો છે, જે શ્રી રામ અને મા સીતાના વિવાહ પંચમીના અભિજિત મુહૂર્ત સાથે એકરુપ છે, જે દિવ્ય મિલનનું પ્રતીક છે. આ તારીખ શીખ ગુરુ તેગ બહાદુર જીના શહીદી દિવસને પણ ચિહ્નિત કરે છે, જેમણે 17મી સદીમાં 48 અવિરત કલાકો સુધી અયોધ્યામાં ધ્યાન ધર્યું હતું, જે દિવસના આધ્યાત્મિક મહત્ત્વને વધુ વધારે છે.

સમકોણ ત્રિકોણાકાર ધ્વજ, જેની ઊંચાઈ દસ ફૂટ અને લંબાઈ વીસ ફૂટ છે, તેના પર ભગવાન શ્રી રામની તેજસ્વિતા અને શૌર્યનું પ્રતીક સૂર્યની ચમકતી છબી છે, જેમાં 'ઓમ' અંકિત છે અને તેની સાથે કોવિદાર વૃક્ષની છબી છે. પવિત્ર કેસરી ધ્વજ ગૌરવ, એકતા અને સાંસ્કૃતિક સાતત્યનો સંદેશો પહોંચાડશે, જે રામ રાજ્યના આદર્શોને મૂર્તિમંત કરશે.

આ ધ્વજ ઉત્તર ભારતીય નાગર સ્થાપત્ય શૈલીમાં નિર્મિત એક શિખરની ટોચ પર લહેરાશે, જ્યારે મંદિરની આસપાસ બાંધવામાં આવેલ 800-મીટરનો પરકોટા, દક્ષિણ ભારતીય સ્થાપત્ય પરંપરામાં રચાયેલ એક પરિક્રમા એન્ક્લોઝર, મંદિરની સ્થાપત્ય વિવિધતા દર્શાવે છે.

મંદિર પરિસરમાં મુખ્ય મંદિરની બાહ્ય દિવાલો પર વાલ્મીકિ રામાયણ પર આધારિત ભગવાન શ્રી રામના જીવનના 87 જટિલ કોતરણીવાળા પથ્થરના પ્રસંગો અને એન્ક્લોઝર દિવાલો સાથે મૂકવામાં આવેલા ભારતીય સંસ્કૃતિના 79 કાંસ્ય-કાસ્ટ પ્રસંગો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. આ તત્વો એકસાથે, તમામ મુલાકાતીઓને એક સાર્થક અને શૈક્ષણિક અનુભવ પ્રદાન કરે છે, જે ભગવાન શ્રી રામના જીવન અને ભારતના સાંસ્કૃતિક વારસામાં ઊંડી સમજ આપે છે.

SM/DK/GP/JD