প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে কালি নতুন দিল্লীত মহাকাশচাৰী শুভাংশু শুক্লাৰ সৈতে মত বিনিময় কৰে। মহাকাশ ভ্ৰমণৰ পৰিবৰ্তনশীল অভিজ্ঞতাৰ ওপৰত আলোকপাত কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে মন্তব্য কৰে যে এনে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ যাত্ৰা কৰাৰ পিছত মানুহে নিশ্চয় এক পৰিবৰ্তন অনুভৱ কৰে আৰু তেওঁ মহাকাশচাৰীসকলে এই পৰিবৰ্তন কেনেদৰে অনুভৱ কৰে সেই বিষয়ে বুজিবলৈ চেষ্টা কৰে। প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ উত্তৰত শুভাংশু শুক্লাই কয় যে মাধ্যাকৰ্ষণৰ অনুপস্থিতি এটা অন্যতম কাৰক হোৱাৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত মহাকাশৰ পৰিবেশ যথেষ্ট পৃথক।

যাত্ৰাৰ সময়ত আসনৰ ব্যৱস্থা একেই থাকে নেকি সেই বিষয়ে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে জানিব বিচাৰে। শুক্লাই এই কথা নিশ্চিত কৰি কৈছিল, "হয় মহাশয়, একেই থাকে।" তদুপৰি শ্ৰী মোদীয়ে উল্লেখ কৰে যে মহাকাশচাৰীসকলে একেটা ব্যৱস্থাতে ২৩-২৪ ঘণ্টা কটাবলগীয়া হয়। শুক্লাই এই কথা নিশ্চিত কৰি লগতে কয় যে মহাকাশলৈ গৈ মহাকাশচাৰীসকলে তেওঁলোকৰ আসন আৰু সাজপাৰ খুলিব পাৰে আৰু কেপচুলৰ ভিতৰত মুক্তভাৱে ঘূৰিব পাৰে।

মহাকাশচাৰী শুভাংশু শুক্লাৰ সৈতে মত-বিনিময় অব্যাহত ৰাখি মহাকাশ যাত্ৰাৰ শাৰীৰিক আৰু মানসিক প্ৰভাৱৰ বিষয়ে আলোচনা কৰি কেপচুলৰ ভিতৰত পৰ্যাপ্ত ঠাই পোৱা যায় নে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে সেই বিষয়ে জানিব বিচাৰে। শুভাংশু শুক্লাই উত্তৰ দিয়ে যে বেছি বহল নহ’লেও কিছু ঠাই পোৱা যায়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে মন্তব্য কৰে যে কেপচুলটো যুদ্ধ বিমানৰ ককপিটতকৈও অধিক আৰামদায়ক যেন লাগে। শুক্লাই সেয়া নিশ্চিত কৰি কয়, "মহাশয়, ই তাতোকৈও ভাল।"

তদুপৰি শ্ৰী মোদীক মহাকাশলৈ গৈ শৰীৰত হোৱা শাৰীৰিক পৰিবৰ্তনসমূহৰ বিষয়ে জনোৱা হয়। শুক্লাই উল্লেখ কৰে যে হৃদস্পন্দন যথেষ্ট পৰিমাণে কমি যায় আৰু শৰীৰত কেইবাটাও পৰিবৰ্তন ঘটে। কিন্তু চাৰিৰ পৰা পাঁচ দিনৰ ভিতৰত শৰীৰটোৱে মহাকাশৰ পৰিবেশৰ সৈতে নিজকে খাপ খুৱাই লয় আৰু স্বাভাৱিক অৱস্থালৈ ঘূৰি আহে। শুক্লাই লগতে ব্যাখ্যা কৰে যে পৃথিৱীলৈ উভতি অহাৰ পিছত শৰীৰে একেধৰণৰ পৰিবৰ্তনবোৰ পুনৰ অনুভৱ কৰে। মানুহৰ শাৰীৰিক সক্ষমতাৰ স্তৰ যিয়েই নহওক, প্ৰথম অৱস্থাত খোজ কাঢ়িবলৈ অসুবিধা হয়। নিজৰ ব্যক্তিগত অভিজ্ঞতাৰ কথা উল্লেখ কৰি তেওঁ কয় যে যদিও তেওঁ স্বাভাৱিকেই অনুভৱ কৰিছিল, প্ৰথম খোজ দিওঁতে তেওঁ উজুটি খাইছিল আৰু আনৰ সহায়ৰ প্ৰয়োজন হৈছিল। মানুহে খোজ কাঢ়িব জনাৰ পিছতো, মগজুৱে নতুন পৰিবেশটো বুজিবলৈ আৰু পুনৰ নিজকে সজাগ কৰিবলৈ সময় লয়। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে মহাকাশ ভ্ৰমণৰ বাবে কেৱল শাৰীৰিক প্ৰশিক্ষণেই নহয়, মানসিক প্ৰশিক্ষণৰো প্ৰয়োজন। শুক্লাই এই কথাত সহমত প্ৰকাশ কৰে আৰু কয় যে শৰীৰ আৰু মাংসপেশীৰ শক্তি থকাৰ লগতে, নতুন পৰিবেশটো বুজিবলৈ আৰু স্বাভাৱিকভাৱে খোজ কাঢ়িবলৈ আৰু কাম কৰিবলৈ প্ৰয়োজনীয় প্ৰচেষ্টা পুনৰ নিৰ্ধাৰণ কৰিবলৈ মগজুৰ পুনৰ সংযোগৰ প্ৰয়োজন।

মহাকাশ অভিযানৰ সময়ত অন্বেষণৰ বিষয়ে আলোচনা কৰি শ্ৰী মোদীয়ে মহাকাশত মহাকাশচাৰীসকলে কটোৱা দীৰ্ঘতম সময়ৰ বিষয়ে জানিবলৈ বিচাৰে। শুভাংশু শুক্লাই জনায় যে বৰ্তমান ব্যক্তি বিশেষে একে সময়তে আঠ মাহপৰ্যন্ত থাকিবলৈ সক্ষম হৈছে, যিটো বৰ্তমানৰ অভিযান আৰম্ভ কৰাৰ পৰা এক অভিলেখ। শুক্লাই তেওঁৰ অভিযানৰ সময়ত লগ পোৱা মহাকাশচাৰীসকলৰ বিষয়ে প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে জানিবলৈ বিচাৰে। শুক্লাই নিশ্চিত কৰে যে তেওঁলোকৰ একাংশই ডিচেম্বৰ মাহত উভতি অহাৰ কথা।

শ্ৰী মোদীয়ে মহাকাশ কেন্দ্ৰত মুগ আৰু মেথিৰ বৃদ্ধিৰ ওপৰত শুক্লাৰ পৰীক্ষাৰ তাৎপৰ্যৰ বিষয়ে জানিবলৈ বিচাৰে। শুক্লাই আশ্চৰ্য প্ৰকাশ কৰি কয় যে বহু লোকেই নিৰ্দিষ্ট কেতবোৰ বিষয় সন্দৰ্ভত অজ্ঞ। তেওঁ উল্লেখ কৰে যে সীমিত স্থান আৰু কঢ়িয়াই নিয়াত ব্যয়বহুলতাৰ বাবে মহাকাশ কেন্দ্ৰত খাদ্য এক গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰত্যাহ্বান। কম স্থানত সৰ্বাধিক কেলৰী আৰু পুষ্টি পোৱাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। তেওঁ কয় যে বিভিন্ন পৰীক্ষা চলি আছে আৰু কিছুমান খাদ্য উৎপাদন অতি সহজ। কম সম্পদ ব্যৱহাৰ কৰি, যেনে কম খাদ্য আৰু অলপ পানী ব্যৱহাৰ কৰি আঠ দিনৰ ভিতৰত গঁজালি ওলায়-এক পৰীক্ষা শুক্লাই ব্যক্তিগতভাৱে কেন্দ্ৰত প্ৰত্যক্ষ কৰিছিল। শুক্লাই এই কথাত জোৰ দিয়ে যে ভাৰতৰ অনন্য কৃষি উদ্ভাৱনে এতিয়া মাইক্ৰ' মাধ্যাকৰ্ষণ গৱেষণা মঞ্চত উপনীত হৈছে। তেওঁ খাদ্য সুৰক্ষা প্ৰত্যাহ্বানৰ মোকাবিলা কৰিবলৈ কেৱল জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানৰ বাবেই নহয়, পৃথিৱীৰ দুৰ্বল লোকসকলৰ বাবেও এই পৰীক্ষাসমূহৰ সম্ভাৱনাৰ কথা উল্লেখ কৰে।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীসকলে ভাৰতীয় জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানীসকলৰ মুখামুখি হ’লে কেনেদৰে প্ৰতিক্ৰিয়া ব্যক্ত কৰে, প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে সেই বিষয়ে জানিবলৈ বিচাৰে। শুক্লাই কয় যে বিগত বছৰত তেওঁ য'লৈকে গৈছিল, মানুহে তেওঁক লগ পাবলৈ প্ৰকৃততে উৎসুক আৰু আগ্ৰহী আছিল। তেওঁলোকে সততে ভাৰতৰ মহাকাশ সম্পৰ্কীয় কাম-কাজৰ বিষয়ে জানিব বিচাৰিছিল আৰু তেওঁলোকক দেশৰ প্ৰগতিৰ বিষয়ে ভালদৰে অৱগত কৰোৱা হৈছিল। বহুতেই গগনযান মিছনৰ বিষয়ে বিশেষভাৱে উৎসাহী আছিল, ইয়াৰ সময়সীমাৰ বিষয়ে জানিবলৈ বিচাৰিছিল। মহাকাশযানত শুক্লাৰ সহযাত্ৰীসকলেও ভাৰতীয় মহাকাশযানত যাত্ৰাৰ বাবে আমন্ত্ৰিত হোৱাৰ অনুৰোধ জনাই টোকাত স্বাক্ষৰ কৰিছিল।

শুক্লাক আনসকলে ‘জিনিয়াছ’ বুলি কিয় কয়, সেই বিষয়েও প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে জানিবলৈ বিচাৰে। শুক্লাই নম্ৰভাৱে উত্তৰ দিয়ে যে এয়া মানুহৰ সৌজন্যবোধ। তেওঁ প্ৰথমে ভাৰতীয় বায়ুসেনাৰ আৰু পিছত মহাকাশ পাইলট হিচাপে তেওঁৰ কঠোৰ প্ৰশিক্ষণক প্ৰশংসা কৰে। প্ৰথমতে বিশ্বাস কৰিছিল যে শৈক্ষিক অধ্যয়ন কম হ'ব, কিন্তু পিচত শুক্লাই আৱিষ্কাৰ কৰে যে এই পথত ব্যাপক শিক্ষণৰ প্ৰয়োজন। তেওঁ ব্যাখ্যা কৰে যে মহাকাশচাৰী হোৱাৰ বাবে অভিযান্ত্ৰিক অনুশাসন আয়ত্ত কৰাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ। তেওঁ ভাৰতীয় বিজ্ঞানীসকলৰ অধীনত কেইবাবছৰ ধৰি প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰিছিল আৰু অভিযানৰ বাবে সু-সজ্জিত বুলি অনুভৱ কৰিছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে মহাকাশচাৰী শুভাংশু শুক্লাক তেওঁ দিয়া ‘হোম ৱৰ্ক’ৰ অগ্ৰগতিৰ পৰ্যালোচনা কৰে। শুক্লাই জনায় যে এই প্ৰগতি অতি উৎকৃষ্ট। তেওঁৰ যাত্ৰাটোৱেই সজাগতা সৃষ্টিৰ বাবে আছিল বুলি জোৰ দি শুক্লাই দৃঢ়তাৰে কয় যে এই কাম প্ৰকৃততে প্ৰদান কৰা হৈছিল আৰু অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ আছিল। তেওঁ জোৰ দিয়ে যে অভিযানটো সফল হৈছিল আৰু দলটোৱে সুৰক্ষিতভাৱে উভতি আহিছে, এয়া শেষ নহয়-কেৱল আৰম্ভণি। প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে পুনৰ দোহাৰে যে এয়া প্ৰথম পদক্ষেপ। শুক্লাই এই ভাৱনাক প্ৰতিধ্বনিত কৰি কয়, “হয় মহাশয়, এয়া প্ৰথম পদক্ষেপ। তেওঁ গুৰুত্ব আৰোপ কৰে যে এই পদক্ষেপৰ মূল উদ্দেশ্য আছিল যিমান সম্ভৱ শিকা আৰু অন্তৰ্দৃষ্টি ঘূৰাই অনা।

প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ভাৰতত এক বৃহৎসংখ্যক মহাকাশচাৰী সৃষ্টি কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাত আলোকপাত কৰি কয় যে ৪০-৫০ গৰাকী লোক এনে অভিযানৰ বাবে সাজু থাকিব লাগে। তেওঁ উল্লেখ কৰে যে এতিয়ালৈকে অতি কমসংখ্যক শিশুৱেহে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী হ’বলৈ বিচাৰে, কিন্তু শুক্লাৰ এই যাত্ৰাই বহুসংখ্যকৰ মনত বিশ্বাস আৰু আগ্ৰহক অনুপ্ৰাণিত কৰিব।

শুক্লাই নিজৰ শৈশৱৰ কথা স্মৰণ কৰি কয় যে ৰাকেশ শৰ্মাই ১৯৮৪ চনত মহাকাশলৈ যোৱাৰ সময়ত ৰাষ্ট্ৰীয় কাৰ্যসূচীৰ অনুপস্থিতিৰ বাবে জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী হোৱাৰ বাবে তেওঁৰ মনত কোনো ধাৰণাই সৃষ্টি হোৱা নাছিল। কিন্তু তেওঁৰ শেহতীয়া অভিযানৰ সময়ত তেওঁ তিনিটা উপলক্ষত শিশুসকলৰ সৈতে বাৰ্তালাপ কৰে-এবাৰ পোনপটীয়া সম্প্ৰচাৰৰ জৰিয়তে আৰু দুবাৰ ৰেডিঅ'ৰ মাধ্যমেৰে। এই প্ৰতিটো অনুষ্ঠানতে কমেও এজন শিশুৱে তেওঁক সুধিছিল, “মহাশয়, মই কেনেকৈ জ্যোতিৰ্বিজ্ঞানী হ’ব পাৰিম?’’ মহাকাশচাৰী শুক্লাই কয় যে এই সফলতা হৈছে দেশৰ বাবে এক বৃহৎ সফলতা। তেওঁ জোৰ দি কয় যে আজিৰ ভাৰতে কেৱল সপোন দেখাৰ প্ৰয়োজন নাই। ই জানে যে মহাকাশযান সম্ভৱ, এই বিকল্প আছে আৰু মহাকাশচাৰী হোৱাৰ লক্ষ্যত উপনীত হ’ব পৰাটো সম্ভৱ। মহাকাশত ভাৰতক প্ৰতিনিধিত্ব কৰাটো এক মহান সুযোগ আছিল, আৰু এতিয়া অধিক লোকক এই মাইলৰ খুঁটিত উপনীত হোৱাত সহায় কৰাটো তেওঁৰ দায়িত্ব, শুক্লাই কয়।

প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদীয়ে কয় যে ভাৰতৰ সন্মুখত এতিয়া মহাকাশ কেন্দ্ৰ আৰু গগনযান দুটা প্ৰধান অভিযান আছে আৰু এই পদক্ষেপসমূহত শুক্লাৰ অভিজ্ঞতা যথেষ্ট সহায়ক হ'ব।

শুক্লাই দৃঢ়ভাৱে উত্তৰ দি কয় যে এয়া দেশৰ বাবে এক গুৰুত্বপূৰ্ণ সুযোগ, বিশেষকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীৰ নেতৃত্বত চৰকাৰৰ নিৰন্তৰ অংগীকাৰৰ পৰিপ্ৰেক্ষিতত। তেওঁ উল্লেখ কৰে যে চন্দ্ৰযান-২ৰ দৰে জটিলতা সত্বেও চৰকাৰে নিৰন্তৰ বাজেটৰ সৈতে মহাকাশ কাৰ্যসূচীৰ প্ৰতি সমৰ্থন অব্যাহত ৰাখিছিল, যাৰ ফলত চন্দ্ৰযান-৩ৰ সফলতাৰ দিশে অগ্ৰসৰ হৈছিল। তেওঁ জোৰ দিয়ে যে বিফল হোৱাৰ পাছতো বিশ্বত এনে সহযোগিতা দেখা গৈছে আৰু মহাকাশ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ সামৰ্থ্য আৰু অৱস্থান প্ৰতিফলিত কৰিছে। শুক্লাই কয় যে ভাৰতে নেতৃত্বৰ ভূমিকা গ্ৰহণ কৰিব পাৰে আৰু ভাৰতৰ নেতৃত্বত মহাকাশ কেন্দ্ৰ আন দেশৰ অংশগ্ৰহণেৰে এক শক্তিশালী সঁজুলি হ'ব।

শুক্লাই মহাকাশ উৎপাদনত আত্মনিৰ্ভৰতাৰ ওপৰত স্বাধীনতা দিৱসত প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ মন্তব্যৰ কথা উল্লেখ কৰে আৰু কয় যে এই সকলোবোৰৰ মাজত সংযোগ আছে-গগনযান, মহাকাশ কেন্দ্ৰ আৰু চন্দ্ৰ অৱতৰণ-এক বিশাল আৰু উচ্চাকাংক্ষী সপোন সৃষ্টি কৰা। প্ৰধানমন্ত্ৰী মোদীয়ে দৃঢ়তাৰে কয় যে যদি ভাৰতে আত্মনিৰ্ভৰশীলতাৰ সৈতে আগবাঢ়ি যায়, তেন্তে ই সফল হ'ব।

A wonderful conversation with Shubhanshu Shukla. Do watch! @gagan_shux https://t.co/C3l2TNnMpo

— Narendra Modi (@narendramodi) August 19, 2025

MJPS/SR/HS