કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે આજે નવી દિલ્હીમાં સહકારી ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા માટે મંત્રાલયની પહેલો પર સહકાર મંત્રાલયની સલાહકાર સમિતિની બીજી બેઠકની અધ્યક્ષતા કરી. આ બેઠકમાં સહકાર રાજ્ય મંત્રી શ્રી કૃષ્ણ પાલ અને શ્રી મુરલીધર મોહોલ, સમિતિના સભ્યો, સહકાર મંત્રાલયના સચિવ અને મંત્રાલયના વરિષ્ઠ અધિકારીઓ હાજર રહ્યા હતા.

બેઠકને સંબોધતા કેન્દ્રીય ગૃહ અને સહકારિતા મંત્રી શ્રી અમિત શાહે જણાવ્યું હતું કે પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીના નેતૃત્વમાં, સહકાર મંત્રાલય સહકારી સંસ્થાઓને જીવંત અને સફળ વ્યવસાયિક એકમોમાં પરિવર્તિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. તેમણે કહ્યું હતું કે 5 વર્ષમાં દેશમાં 2 લાખ બહુહેતુક સહકારી મંડળીઓ સ્થાપવાના મહત્વાકાંક્ષી લક્ષ્ય હેઠળ, અત્યાર સુધીમાં 35,395 નવી સહકારી મંડળીઓની રચના કરવામાં આવી છે, જેમાં 6,182 બહુહેતુક પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (MPACS), 27,562 ડેરી અને 1,651 મત્સ્યઉદ્યોગ સહકારી મંડળીઓનો સમાવેશ થાય છે.

શ્રી અમિત શાહે કહ્યું હતું કે સહકારી ક્ષેત્ર દ્વારા જ ભૂમિહીન અને મૂડીહીન વ્યક્તિ માટે સમૃદ્ધિનો માર્ગ ખુલી રહ્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે સહકારી ક્ષેત્ર, કૃષિ અને ખેડૂતોની સમૃદ્ધિ માટે ત્રણ રાષ્ટ્રીય સ્તરની સહકારી મંડળીઓની રચના કરવામાં આવી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે નેશનલ કોઓપરેટિવ ઓર્ગેનિક લિમિટેડ (NCOL) ખેડૂતોના ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનોની પ્રામાણિકતા, બ્રાન્ડિંગ, પેકેજિંગ અને માર્કેટિંગ સુનિશ્ચિત કરે છે જેથી ખેડૂતોને તેમના ઉત્પાદનોનો સારો ભાવ મળી શકે. તેમણે કહ્યું હતું કે નેશનલ કોઓપરેટિવ એક્સપોર્ટ લિમિટેડ (NCEL) ખેડૂતોના ઉત્પાદનોને આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં નિકાસ કરવા સંબંધિત તમામ સુવિધાઓ પૂરી પાડે છે, જેનો સંપૂર્ણ નફો ખેડૂતોને જાય છે. શ્રી શાહે કહ્યું હતું કે ભારતીય બીજ સહકારી મંડળી લિમિટેડ (BBSSL) ભારતના પરંપરાગત બીજના સંરક્ષણ, સંગ્રહ અને ઉત્પાદન તરફ કામ કરે છે. કેન્દ્રીય સહકારી મંત્રીએ કહ્યું હતું કે મોદી સરકાર પરંપરાગત બીજ માટે નાના ખેડૂતો સાથે કરાર પણ કરશે જેથી તેઓ પણ તેનો લાભ મેળવી શકે.

કેન્દ્રીય સહકારી મંત્રીએ સમિતિના તમામ સભ્યોને સહકારી સંસ્થાઓને મજબૂત બનાવવા માટે પોતપોતાના રાજ્યોમાં ડેરી ક્ષેત્રને મજબૂત બનાવવા જણાવ્યું. તેમણે કહ્યું હતું કે સહકારી મંત્રાલયે છેલ્લા ચાર વર્ષમાં પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ મંડળીઓ (PACS), ડેરી, મત્સ્યઉદ્યોગ, સહકારી બેંકો, ખાંડ સહકારી મંડળીઓ અને શાસન પ્રણાલીઓને મજબૂત બનાવવા માટે 100થી વધુ પહેલ કરી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય સહકારી નીતિ-2025 દેશમાં ટકાઉ સહકારી વિકાસ માટે એક વ્યાપક રોડમેપ પ્રદાન કરે છે. આ રોડમેપમાં ભારત સરકારની યોજનાઓ, જેમ કે પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (PMMSY), રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ કાર્યક્રમ (NPDD) અને અન્ય યોજનાઓ સાથે સંકલનનો પણ સમાવેશ થાય છે જેથી પાયાના સ્તરે સહકારી ઇકોસિસ્ટમને મજબૂત બનાવી શકાય. તેમણે કહ્યું હતું કે સહકારી મંડળીઓના નેતૃત્વ હેઠળ શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 હેઠળ આગામી પાંચ વર્ષમાં દૂધ ખરીદીમાં 50% વધારો કરવાના પ્રયાસો કરવામાં આવી રહ્યા છે.

બેઠક દરમિયાન, સહકાર મંત્રાલયે છેલ્લા ચાર વર્ષમાં લેવામાં આવેલી વિવિધ પહેલો અંગે સમિતિ સમક્ષ પ્રેઝન્ટેશન આપ્યું હતું. મંત્રાલયે માહિતી આપી હતી કે અસરકારક અમલીકરણ અને દેખરેખ માટે આંતર-મંત્રી સમિતિ (IMC), રાષ્ટ્રીય સ્તરીય સંકલન સમિતિ (NLCC), રાજ્ય સહકારી વિકાસ સમિતિઓ (SCDC) અને જિલ્લા સહકારી વિકાસ સમિતિઓ (DCDC) જેવી સંસ્થાકીય પદ્ધતિઓની રચના કરવામાં આવી છે. છેલ્લા ચાર વર્ષમાં સહકાર મંત્રાલય દ્વારા PACS, ડેરી, મત્સ્યઉદ્યોગ, સહકારી બેંકો, ખાંડ સહકારી સંસ્થાઓ અને શાસન પ્રણાલીઓને મજબૂત બનાવવા માટે લેવામાં આવેલી 100 થી વધુ પહેલોમાં ડિજિટલ સુધારા, નીતિગત ફેરફારો, નાણાકીય સહાય અને સંસ્થાકીય ક્ષમતા નિર્માણનો સમાવેશ થાય છે.

મંત્રાલયે માહિતી આપી હતી કે સંસદીય અધિનિયમ દ્વારા સ્થાપિત ત્રિભુવન સહકારી યુનિવર્સિટીને રાષ્ટ્રીય મહત્વની સંસ્થા જાહેર કરવામાં આવી છે. આ યુનિવર્સિટી ભારતમાં સહકારી શિક્ષણ અને તાલીમને એકીકૃત અને પ્રમાણિત કરશે અને સહકારી ક્ષેત્ર માટે કુશળ માનવ સંસાધન પ્રદાન કરશે. સરકાર સહકારી મંડળીઓ દ્વારા સંચાલિત શ્વેત ક્રાંતિ 2.0 દ્વારા આગામી 5 વર્ષમાં સહકારી મંડળીઓ દ્વારા 50% દૂધ સંગ્રહના લક્ષ્ય તરફ પણ ઝડપથી આગળ વધી રહી છે. આ અંતર્ગત, અત્યાર સુધીમાં 15,691 નવી ડેરી સહકારી મંડળીઓ નોંધાઈ છે અને 11,871 હાલની ડેરી સહકારી મંડળીઓને મજબૂત બનાવવામાં આવી છે. રાષ્ટ્રીય ડેરી વિકાસ બોર્ડ (NDDB) અને 15 રાજ્યોમાં 25 દૂધ સંઘોએ ડેરી સહકારી મંડળીઓમાં બાયોગેસ પ્લાન્ટ સ્થાપવા માટે MoU પર હસ્તાક્ષર કર્યા છે. તેમણે માહિતી આપી હતી કે સહકારી મૂલ્ય શૃંખલામાં સ્કેલ, ગુણવત્તા અને બ્રાન્ડિંગ વધારવાના ઉદ્દેશ્યથી ઓર્ગેનિક ઉત્પાદનો, નિકાસ અને બીજ ક્ષેત્રોમાં ત્રણ નવી બહુ-રાજ્ય સહકારી મંડળીઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે.

સલાહકાર સમિતિએ સહકારી ક્ષેત્રને વધુ મજબૂત બનાવવા માટે તેના સૂચનો શેર કર્યા. મંત્રાલયે ગ્રામીણ ભારતમાં વિકાસ, સમાનતા અને આત્મનિર્ભરતાના એન્જિન તરીકે સહકારી મંડળીઓને સશક્ત બનાવવાની તેની પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો.

AP/NP/GP/JD