ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀಮತಿ ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು ಅವರು ಜುಲೈ 17, 2025 ರಂದು ನವದೆಹಲಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಭವನದಲ್ಲಿ ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವಾಲಯ ಆಯೋಜಿಸಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ, ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ 2024-25 ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ಪ್ರದಾನ ಮಾಡಲಿದ್ದಾರೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಶ್ರೀ ಮನೋಹರ್ ಲಾಲ್ ಮತ್ತು ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವ ಶ್ರೀ ತೋಖನ್ ಸಾಹು ಅವರು ಉಪಸ್ಥಿತರಿರುತ್ತಾರೆ.

ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ 2024-25 ವಿಶ್ವದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ನಗರ ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ 9 ನೇ ಆವೃತ್ತಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಮಹತ್ವದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವು ನಗರ ಭಾರತದ ಸ್ವಚ್ಛ ನಗರಗಳನ್ನು ಅನಾವರಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಮಿಷನ್-ನಗರ (ಎಸ್ ಬಿ ಎಮ್-ಯು) ದಲ್ಲಿ ನಗರಗಳ ಅವಿರತ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷ, ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು 4 ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ – ಎ) ಸೂಪರ್ ಸ್ವಚ್ಛ ಲೀಗ್ ನಗರಗಳು ಬಿ) 5 ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅಗ್ರ 3 ಸ್ವಚ್ಛ ನಗರಗಳು ಸಿ) ವಿಶೇಷ ವರ್ಗ: ಗಂಗಾ ಪಟ್ಟಣಗಳು, ಕಂಟೋನ್ಮೆಂಟ್ ಮಂಡಳಿಗಳು, ಸಫಾಯಿ ಮಿತ್ರ ಸುರಕ್ಷಾ, ಮಹಾಕುಂಭ ಡಿ) ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು - ರಾಜ್ಯ/ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದ ಭರವಸೆಯ ಸ್ವಚ್ಛ ನಗರ. ಈ ವರ್ಷ ಒಟ್ಟು 78 ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು.

ಎಸ್ ಬಿ ಎಮ್-ಯು ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಮಹತ್ವದ ಉಪಕ್ರಮವಾದ ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ (ಎಸ್ ಎಸ್), ಕಳೆದ ಒಂಬತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ನಗರ ಭಾರತದ ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಪ್ರಯಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿದೆ - ಇದು ಹೃದಯಗಳನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದೆ, ಮನಸ್ಸುಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತಿದೆ. 2016 ರಲ್ಲಿ 73 ನಗರ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಉಪಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚಿನ ಆವೃತ್ತಿಯು 4,500 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನಗರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ವರ್ಷ, ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸ್ವಚ್ಛ ನಗರಗಳನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದಲ್ಲದೆ, ಬಲವಾದ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಗತಿಯನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುತ್ತವೆ.

ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ 2024-25 ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು "ಕಡಿಮೆಗೊಳಿಸಿ, ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡಿ, ಮತ್ತೆಬಳಕೆ ಮಾಡಿ" ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. 45 ದಿನಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಪ್ರತಿ ವಾರ್ಡ್ ನಲ್ಲಿ 3,000 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಸಂಪೂರ್ಣ ತಪಾಸಣೆ ನಡೆಸಿದರು. ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಪಾರದರ್ಶಕತೆಗೆ ಅಚಲ ಬದ್ಧತೆಯೊಂದಿಗೆ, ಈ ಉಪಕ್ರಮವು 11 ಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಮನೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ನಗರ ಜೀವನ ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯವನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಮಗ್ರ ಮತ್ತು ದೂರಗಾಮಿ ವಿಧಾನವನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.

2024ರಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೆಗ್ಗುರುತು ಕ್ಷಣವಾಗಿದ್ದು, ಮುಖಾಮುಖಿ ಸಂವಾದ, ಸ್ವಚ್ಛತಾ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್, MyGov ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮ ವೇದಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕ ಭಾಗವಹಿಸಿದ 14 ಕೋಟಿ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ತಲುಪುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.

ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ 2024-25 ನಗರ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಸೇವಾ ವಿತರಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಲು ಒಂದು ಸ್ಮಾರ್ಟ್, ರಚನಾತ್ಮಕ ವಿಧಾನವನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, 54 ಸೂಚಕಗಳೊಂದಿಗೆ 10 ಉತ್ತಮವಾಗಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾದ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ - ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಜ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಸ್ವಚ್ಛ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ 2024-25 ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಲೀಗ್, ಸೂಪರ್ ಸ್ವಚ್ಛ ಲೀಗ್ (ಎಸ್ ಎಸ್ ಎಲ್) - ಸ್ವಚ್ಛತೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಸಾಧನೆ ಮಾಡಿರುವ ನಗರಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಲೀಗ್ ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುತ್ತಿದೆ. ಎಸ್ ಎಸ್ ಎಲ್ ಅನ್ನು ಎರಡು ಉದ್ದೇಶಗಳೊಂದಿಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಗಿದೆ: ಇದು ಉನ್ನತ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ನಗರಗಳು ಸ್ವಚ್ಛತೆಯ ಉನ್ನತ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ತಲುಪಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಇತರ ನಗರಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮತ್ತು ಉನ್ನತ ಶ್ರೇಯಾಂಕಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ. ಎಸ್ ಎಸ್ ಎಲ್ ಕಳೆದ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಒಮ್ಮೆಯಾದರೂ ಮೊದಲ ಮೂರು ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆಯಾ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅಗ್ರ ಶೇ.20 ರಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿರುವ ನಗರಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ.

ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ, ನಗರಗಳನ್ನು ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಐದು ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ: (1) ಅತಿ ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳು: 20,000 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, (2) ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳು: 20,000 - 50,000 ಜನಸಂಖ್ಯೆ, (3) ಮಧ್ಯಮ ನಗರಗಳು: 50,000 - 3 ಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆ, (4) ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳು: 3 - 1 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಮತ್ತು (5) ಮಿಲಿಯನ್+ ನಗರಗಳು: 10 ಲಕ್ಷ ಜನಸಂಖ್ಯೆಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವರ್ಗವನ್ನು ಅದರ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ನಿಯತಾಂಕಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನಿರ್ಣಯಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ಸ್ವಚ್ಛ ನಗರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಸಣ್ಣ ನಗರಗಳು ಸಹ ಪ್ರಮುಖ ನಗರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಮಾನವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

*****