Ka President ka Ri India, ka Droupadi Murmu, kan sam ïa ki khusnam Swachh Survekshan 2024-25 Awards ha ka jingïalang paidbah ba la pynlong da ka Tnad Housing and Urban Affairs (MoHUA) ha Vigyan Bhawan, New Delhi, ha ka 17 tarik Naitung, 2025, ha ka jingïadonlang u Myntri Sorkar Pdeng u Manohar Lal bad u Myntri Khynnah ka sorkar pdeng, MoHUA, u Tokhan Sahu.

Ka Swachh Survekshan 2024-25 ka dei ka bynta kaba 9 jong ka jingjurip kaba heh tam ha ka pyrthei halor ka jingkhuid jingsuba ki jaka sor. Kane ka jingïalang kaba kongsan kan pynpaw pyrthei ïa ki nongbah kiba khuid tam jong ka ri India, da kaba ithuh ïa ki jingpyrshang radbah jong ki nongbah kiba rah shakhmat ïa ka Swachh Bharat Mission-Urban (SBM-U). Mynta u snem, ïa ki khusnam yn sam ha ki 4 tylli ki thup – a) Ki Super Swachh League City b) Ki 3 tylli ki nongbah kiba khuid tam ha ki 5 tylli ki thup jong ka jingbun briew c) Ka Thup ba kyrpang: ki Nongbah Ganga, ki Cantonment Board, ki SafaiMitra Suraksha, Mahakumbh d) Ki Khusnam ha ka kyrdan jong ki Jylla – Ki nongbah ba don lad ban long kiba khuid bha ha ki Jylla/UT. Mynta u snem yn sa ai haduh 78 tylli ki khusnam.

Ka Swachh Survekshan (SS), ka sienjam ba kongsan hapoh ka SBM-U, ka la kylla long ka bor ha ka jingïaid lynti ki jaka sor jong ka India sha ka jingkhuid jingsuba—ka jingkhring ïa ki dohnud, ka jingpynwandur ïa ki jingmut jingpyrkhat, bad ka jingpynshlur ïa ki kam ha ki khyndai snem ba la dep. Da kaba sdang na ki 73 tylli ki ULB ha u snem 2016, ka bynta kaba thymmai mynta ka kynthup ïa 4,500 tam ki nongbah. Mynta u snem, ki khusnam kim dei tang ba ki rakhe ia ka Swachh Shehar kaba ha khlieh duh hynrei ki ithuh bad pynshlur ruh ia ki nongbah kiba rit kiba pyni ia ka jingkular kaba khlain bad ka jingkiew shaphrang.

Ki khusnam SS 2024-25 ki pynpaw ia ka phang pdeng jong ka Jingpynduna, Pyndonkam biang. Palat 3,000 ngut ki nongpeit bniah ki la pynlong ïa ka jingbishar bniah ha man la ki shnong ha kylleng ka ri haduh ka samoi kaba 45 sngi. Lyngba ka jingkut jingmut kaba khlem artatien ban kynthup lang bad ban long kaba shai, ka sienjam ka la kynthup ïa ka jingbishar bniah ïa palat 11 lak tylli ki longïing - kaba pynpaw ïa ka rukom treikam kaba bniah bad kaba don ka jingktah kaba khraw ïa ka jingim ha sor bad ka jingkhuid jingsuba ha ka kyrdan jong ka ri baroh kawei.

Ka Jingpeit bniah ba la pynlong ha u snem 2024 ka la pyni ia ka por kaba kongsan ha ka jingiatreilang bad ki paidbah, da kaba jop ban poi bad kynthup ia 14 klur ngut ki nongshong shnong kiba la iashim bynta lyngba ki jingiakren markhmat, ka Swachhata App, ka MyGov, bad ki rynsan social media.

Ka Swachh Survekshan 2024-25 ka la shim ia ka rukom treikam kaba katkum ka juk mynta, kaba la buh ryntih ban bishar ia ka jingkhuid ha ki jaka sor bad ka jingai jingshakri, da kaba pyndonkam ia ki 10 tylli ki kyndon ba la batai bha ryngkat bad 54 tylli ki dak—kaba ai ia ka jingpeit ba pura ia ka jingkhuid jingsuba bad ka jingpynkhuid ia ki jaboh ha ki jaka sor.

Ka SS 2024-25 ka pynlong ia ka lympung kaba kyrpang bha, ka Super Swachh League (SSL) - ka lympung kaba kyrpang jong ki nongbah kiba paw bha ha ka jinglehkhuid. Ka jingsdang ia ka SSL ka don ar tylli ki jingthmu: ka pynshlur ia ki nongbah kiba treikam bha ban poi sha ki kyrdan kiba kham heh shuh shuh jong ka jingkhuid jingsuba, katba ka pynshlur ruh ia kiwei pat ki nongbah ban pynbha ia ka jingtreikam jong ki bad ban iakhun na ka bynta ki kyrdan ba ha khlieh duh. Ka SSL ka pyni ia ki nongbah kiba la rung ha ka thup ki lai tyli ki kyrdan kiba halor tam la kumno kumno shisien ha kine ki lai snem ba la dep bad ki dang sah ha ka kyrdan ba hakhmat eh 20% jong ka kyrdan jong ka jingbun briew jong ki ha une u snem ba mynta.

Ha ka sien kaba nyngkong eh, la phiah ia ki nongbah ha ki san tylli ki bynta katkum ka jingbun briew: (1) Ki Nongbah kiba rit bha: < 20,000 ngut ki nongshong shnong, (2) Ki Nongbah kiba rit: 20,000 – 50,000 ngut ki nongshong shnong, (3) Ki Nongbah kiba pdeng: 50,000 – 3 Lak ki nongshong shnong, (4) Ki Nongbah kiba heh: 3-10 lak ngut ki nongshong shnong bad (5) Ki Nongbah Million-Plus: > 10 lak ngut ki nongshong shnong. Ia Man la ka thup la bishar bniah da kaba pyndonkam ia ki jingthew ba la shna kyrpang katkum ka jingheh bad ki jingdonkam ba kyrpang jong ka. La ithuh ia ki nongbah kiba khuid tam bad yn ai khusnam hapoh man la ka thup. Kane ka rukom ka pynthikna ba wat ki nongbah kiba kham rit ruh kin ioh ia ka lad ban paw bad ban iakhun ha ka juh ka kyrdan bad ki nongiakhun ba hakhmat eh.

****