ભારતનાં સાંસ્કૃતિક અને આધ્યાત્મિક વારસાને આગળ વધારવાની પોતાની પ્રતિબદ્ધતાને અનુરૂપ પ્રધાનમંત્રીએ આજે મધ્યપ્રદેશમાં અશોકનગર જિલ્લામાં ઇસાગઢ તાલુકાના આનંદપુર ધામની મુલાકાત લીધી હતી. તેમણે ગુરુજી મહારાજ મંદિરમાં દર્શન અને પૂજા પણ કરી હતી અને આનંદપુર ધામ ખાતેના મંદિર સંકુલની મુલાકાત લીધી હતી. આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત જનમેદનીને સંબોધતા તેમણે મોટી સંખ્યામાં શ્રદ્ધાળુઓનું સ્વાગત કર્યું હતું, જેમણે દિલ્હી, હરિયાણા, પંજાબ અને દેશભરમાંથી પ્રવાસ કર્યો હતો. તેમણે શ્રી આનંદપુર ધામની મુલાકાત લઈને પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી હતી અને ગુરુજી મહારાજના મંદિરમાં પૂજા અર્ચનાનો પોતાનો અનુભવ વહેંચ્યો હતો, જેણે તેમના હૃદયને આનંદથી ભરી દીધું હતું.

સંતોની તપસ્યાથી પોષાયેલી ભૂમિની પવિત્રતા, જ્યાં પરોપકાર એક પરંપરા બની ગઈ છે અને સેવા માટેનો સંકલ્પ માનવતાના કલ્યાણનો માર્ગ મોકળો કરે છે, ત્યાં શ્રી મોદીએ આ ભૂમિની વિશિષ્ટતા પર પ્રકાશ પાડતા સંતોને ટાંકીને જણાવ્યું હતું કે અશોક નગરમાં દુ:ખનો ભય છે. તેમણે પ્રથમ પાદશાહી શ્રી શ્રી શ્રી 108 શ્રી સ્વામી અદ્વૈત આનંદજી મહારાજ અને અન્ય પાદશાહી સંતોને આદર આપીને, બૈસાખી અને શ્રી ગુરુ મહારાજની જન્મજયંતીની ઉજવણીમાં ભાગ લેવાનો આનંદ વ્યક્ત કર્યો. તેમણે વર્ષ 1936માં શ્રી દ્વિતીયા પાદશાહીજીની મહાસમધિ અને વર્ષ 1964માં શ્રી તૃતીયા પાદશાહીજીનાં સાચા સ્વરૂપ સાથે તેમનું મિલન થયું હતું, એનાં ઐતિહાસિક મહત્ત્વની નોંધ લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ આ પૂજ્ય ગુરુઓને શ્રદ્ધાંજલિ અર્પણ કરી હતી અને મા જગેશ્વરી દેવી, મા બિજાસન અને મા જાનકી કરીલા માતા ધામને નમન અર્પણ કર્યા હતા. તેમણે બૈશાખી અને શ્રી ગુરુ મહારાજજીની જન્મજયંતીની ઉજવણી પ્રસંગે સૌને શુભેચ્છા પાઠવી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "ભારત ઋષિઓ, વિદ્વાનો અને સંતોની ભૂમિ છે, જેમણે પડકારજનક સમયમાં હંમેશા સમાજને માર્ગદર્શન આપ્યું છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, પૂજ્ય સ્વામી અદ્વૈત આનંદજી મહારાજનું જીવન આ પરંપરાને પ્રતિબિંબિત કરે છે. તેમણે તે યુગને યાદ કર્યો જ્યારે આદિ શંકરાચાર્ય જેવા આચાર્યોએ અદ્વૈત દર્શનના ગહન જ્ઞાનનું વિવરણ કર્યું હતું. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, સંસ્થાનવાદી સમયગાળા દરમિયાન સમાજે આ ડહાપણ સાથેનો સંપર્ક ગુમાવવાનું શરૂ કર્યું હતું. જો કે, આ સમય દરમિયાન જ ઋષિમુનિઓ અદ્વૈતના સિદ્ધાંતો દ્વારા રાષ્ટ્રના આત્માને જાગૃત કરવા માટે ઉભરી આવ્યા હતા, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, પૂજ્ય અદ્વૈત આનંદજી મહારાજે અદ્વૈતના જ્ઞાનને સામાન્ય લોકો માટે સુલભ અને સરળ બનાવીને, જનતા સુધી તેની પહોંચ સુનિશ્ચિત કરીને આ વારસાને આગળ ધપાવ્યો હતો.

યુદ્ધ, સંઘર્ષ અને ભૌતિક પ્રગતિ વચ્ચે માનવીય મૂલ્યોના ધોવાણની તાકીદની વૈશ્વિક ચિંતાઓનું સમાધાન કરતાં શ્રી મોદીએ આ પડકારોનું મૂળ કારણ વિભાજનની માનસિકતા તરીકે ઓળખ્યું હતું, જે "સ્વ અને અન્ય"ની માનસિકતા છે, જે માનવીને એકબીજાથી દૂર રાખે છે. "આ મુદ્દાઓનો ઉકેલ અદ્વૈતની ફિલસૂફીમાં રહેલો છે, જે કોઈ દ્વૈતની કલ્પના કરતું નથી", તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે અદ્વૈત એ દરેક જીવમાં દૈવી તત્ત્વને જોવાની માન્યતા છે અને આગળ, સમગ્ર સૃષ્ટિને દૈવી તત્ત્વના અભિવ્યક્તિ તરીકે જુએ છે. તેમણે પરમહંસ દયાળ મહારાજને ટાંક્યા હતા, જેમણે આ સિદ્ધાંતને સુંદર રીતે સરળ બનાવ્યો હતો, 'તમે શું છો, હું છું'. તેમણે આ વિચારની ગહનતા પર ટિપ્પણી કરી, જે "મારું અને તમારું" વિભાજન દૂર કરે છે, અને નોંધ્યું હતું કે જો સાર્વત્રિક રીતે અપનાવવામાં આવે, તો તે તમામ સંઘર્ષોનું નિરાકરણ લાવી શકે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ છઠ્ઠા પદશાહી સ્વામી શ્રી વિચારપૂર્ણ આનંદજી મહારાજ સાથેની તેમની અગાઉની ચર્ચા વહેંચી હતી, જેમણે પ્રથમ પદશાહી પરમહંસ દયાલ મહારાજજીનાં ઉપદેશો અને આનંદપુર ધામની સેવાકીય પહેલો વિશે વાત કરી હતી. તેમણે આનંદપુર ધામમાં સ્થાપિત ધ્યાનના પાંચ સિદ્ધાંતો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને નિઃસ્વાર્થ સેવા પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે નારાયણને માનવતાની સેવાના કાર્યમાં જોયા, જે ભારતીય સંસ્કૃતિનો પાયો રચે છે, નિ:સ્વાર્થ વલણ સાથે વંચિતોની સેવા કરવાની ભાવના પર ટિપ્પણી કરી. આનંદપુર ટ્રસ્ટ આ સેવાકીય સંસ્કૃતિને સમર્પણ સાથે આગળ વધારી રહ્યું છે તેનો આનંદપુર ટ્રસ્ટે હર્ષ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, ટ્રસ્ટ હજારો દર્દીઓની સારવાર કરતી હોસ્પિટલોનું સંચાલન કરે છે, નિઃશુલ્ક તબીબી શિબિરોનું આયોજન કરે છે, ગૌ કલ્યાણ માટે આધુનિક ગૌશાળા ચલાવે છે અને નવી પેઢીનાં વિકાસ માટે શાળાઓનું સંચાલન કરે છે. તેમણે પર્યાવરણના સંરક્ષણ દ્વારા આનંદપુર ધામના માનવતામાં નોંધપાત્ર પ્રદાનની પણ પ્રશંસા કરી હતી અને આશ્રમ દ્વારા વાવવામાં આવેલા હજારો એકર ઉજ્જડ જમીનને હરિયાળીમાં પરિવર્તિત કરવાના આશ્રમના અનુયાયીઓના પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, જેમાં આશ્રમ દ્વારા વાવવામાં આવેલા હજારો વૃક્ષો હવે પરોપકારી હેતુઓ માટે સેવા આપી રહ્યા છે.

શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, "સરકાર દ્વારા હાથ ધરવામાં આવેલી દરેક પહેલના હાર્દમાં સેવાનો જુસ્સો રહેલો છે." શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી ગરીબ કલ્યાણ અન્ન યોજના હેઠળ દરેક જરૂરિયાતમંદ વ્યક્તિ ભોજનની ચિંતામાંથી મુક્ત છે. એ જ રીતે, આયુષ્માન ભારત યોજનાએ ગરીબો અને વૃદ્ધોને આરોગ્ય સંભાળની ચિંતાઓમાંથી મુક્ત કર્યા છે, જ્યારે પીએમ આવાસ યોજના વંચિતો માટે સુરક્ષિત આવાસ સુનિશ્ચિત કરી રહી છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, જલ જીવન મિશન ગામડાઓમાં પાણીની સમસ્યાઓનું સમાધાન કરી રહ્યું છે અને નવી એઈમ્સ, આઈઆઈટી અને આઈઆઈએમની વિક્રમી સંખ્યાની સ્થાપનાથી ગરીબમાં ગરીબ બાળકોને પણ તેમનાં સ્વપ્નો સાકાર કરવામાં મદદ મળી છે. તેમણે 'એક પેડ મા કે નામ' અભિયાન દ્વારા પર્યાવરણ સંરક્ષણ માટે સરકારની પ્રતિબદ્ધતાનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો, જે અંતર્ગત દેશભરમાં કરોડો વૃક્ષો વાવવામાં આવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આ સિદ્ધિઓનું પ્રમાણ સેવાની ભાવનાથી પ્રેરિત છે. તેમણે ગરીબો અને વંચિતોનાં ઉત્થાન માટે સરકારનાં સંકલ્પનો પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો, જે 'સબ કા સાથ, સબ કા વિકાસ'નાં મંત્ર સાથે સંચાલિત છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "સેવાની આ ભાવના સરકારની નીતિ અને પ્રતિબદ્ધતા બંને છે."

સેવાના સંકલ્પને અપનાવવાથી અન્ય લોકોને લાભ થવાની સાથે-સાથે વ્યક્તિના વ્યક્તિત્વમાં પણ વધારો થાય છે અને દ્રષ્ટિકોણ વિસ્તૃત થાય છે એ હકીકત પર ભાર મૂકીને પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, સેવાની ભાવના વ્યક્તિને સમાજ, દેશ અને માનવતાના વ્યાપક ઉદ્દેશો સાથે જોડે છે. તેમણે સેવામાં સંકળાયેલા લોકોનાં સમર્પણનો સ્વીકાર કર્યો હતો અને નિઃસ્વાર્થ સેવાનાં કાર્યો મારફતે કેવી રીતે મુશ્કેલીઓમાંથી બહાર નીકળવું એ બીજી પ્રકૃતિ બની જાય છે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. તેમણે સેવાને આધ્યાત્મિક સાધના ગણાવી હતી અને તેને પવિત્ર ગંગા સાથે સરખાવી હતી, જેમાં દરેક વ્યક્તિએ ડૂબકી લગાવવી જોઈએ. તેમણે અશોક નગર અને આનંદપુર ધામ જેવા વિકાસશીલ ક્ષેત્રોની જવાબદારી પર ટિપ્પણી કરી હતી, જેણે દેશને ઘણું પ્રદાન કર્યું છે. તેમણે આ ક્ષેત્રોમાં કળા, સંસ્કૃતિ અને કુદરતી સૌંદર્યના સમૃદ્ધ વારસા તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું અને વિકાસ અને વારસા માટે તેમની પ્રચૂર સંભવિતતાની નોંધ લીધી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ મધ્યપ્રદેશ અને અશોક નગરમાં પ્રગતિને વેગ આપવાનાં પ્રયાસો વિશે વાત કરી હતી, જેમાં ચંદેરી સાડીઓ માટે ભૌગોલિક સંકેત (જીઆઇ) ટેગ મારફતે ચંદેરી હેન્ડલૂમને અપગ્રેડ કરવા અને આ વિસ્તારમાં આર્થિક વૃદ્ધિને વેગ આપવા માટે પ્રાણપુરમાં ક્રાફ્ટ હેન્ડલૂમ ટૂરિઝમ વિલેજની સ્થાપના સામેલ છે. તેમણે એમ પણ નોંધ્યું હતું કે મધ્યપ્રદેશ સરકારે ઉજ્જૈન સિંહસ્થની તૈયારીઓ શરૂ કરી દીધી છે.

તાજેતરમાં રામનવમીના ભવ્ય ઉત્સવની ઉજવણીને બિરદાવતાં શ્રી મોદીએ "રામ વન ગમન પથ"ના ચાલી રહેલા વિકાસ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, આ માર્ગનો નોંધપાત્ર ભાગ મધ્યપ્રદેશમાંથી પસાર થશે. તેમણે મધ્યપ્રદેશની નોંધપાત્ર અને વિશિષ્ટ ઓળખ પર ટિપ્પણી કરી હતી અને કહ્યું હતું કે, આ પહેલો તેની વિશિષ્ટતાને વધારે મજબૂત કરશે.

પ્રધાનમંત્રીએ વર્ષ 2047 સુધીમાં વિકસિત ભારત બનવાનાં દેશનાં મહત્ત્વાકાંક્ષી લક્ષ્યાંકની પુષ્ટિ કરી હતી અને તેને હાંસલ કરવાનો વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે આ સફર દરમિયાન ભારતની પ્રાચીન સંસ્કૃતિને જાળવવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, જ્યારે ઘણાં દેશોએ વિકાસની શોધમાં તેમની પરંપરાઓ સાથેનો સંપર્ક ગુમાવ્યો છે, ત્યારે ભારતે તેનો વારસો જાળવવો પડશે. પ્રધાનમંત્રીએ આનંદપુર ધામ ટ્રસ્ટની આ સંબંધમાં નોંધપાત્ર પ્રદાન કરવા બદલ પ્રશંસા કરી હતી અને વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, "ભારતની સંસ્કૃતિ માત્ર તેની ઓળખ સાથે જોડાયેલી નથી, પણ તેની ક્ષમતાઓને મજબૂત કરે છે." પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, ટ્રસ્ટની સેવાની પહેલો વિકસિત ભારતનાં વિઝનમાં નવી ઊર્જાનો સંચાર કરશે. તેમણે બૈસાખી નિમિત્તે તથા શ્રી ગુરુ મહારાજજીની જન્મજયંતીની ઉજવણી પ્રસંગે શુભેચ્છા પાઠવીને સમાપન કર્યું હતું.

આ કાર્યક્રમમાં મધ્યપ્રદેશના રાજ્યપાલ શ્રી મંગુભાઈ પટેલ, મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી શ્રી મોહન યાદવ, કેન્દ્રીય મંત્રી શ્રી જ્યોતિરાદિત્ય સિંધિયા સહિત અન્યો ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાર્શ્વ ભાગ

આધ્યાત્મિક અને પરોપકારી હેતુઓ માટે આનંદપુર ધામની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. 315 હેક્ટરમાં ફેલાયેલી આ સંસ્થા 500થી વધુ ગાયો ધરાવતી આધુનિક ગૌશાળા ધરાવે છે અને શ્રી આનંદપુર ટ્રસ્ટ કેમ્પસ હેઠળ કૃષિ પ્રવૃત્તિઓ ચલાવે છે. આ ટ્રસ્ટ દ્વારા સુખપુર ગામમાં ચેરિટેબલ હોસ્પિટલ, સુખપુર અને આનંદપુરની શાળાઓ તથા દેશભરમાં વિવિધ સત્સંગ કેન્દ્રો કાર્યરત છે.

AP/IJ/GP/JD