કેન્દ્રીય નાણાં અને કોર્પોરેટ બાબતોના મંત્રી શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણે આજે સંસદમાં કેન્દ્રીય બજેટ 2024-25 રજૂ કરતી વખતે જણાવ્યું હતું કે, "આ બજેટમાં, અમે ખાસ કરીને રોજગાર, કૌશલ્ય, એમએસએમઇ અને મધ્યમ વર્ગ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીએ છીએ."

નવી ચૂંટાયેલી સરકારના પ્રથમ પૂર્ણ વર્ષના બજેટની થીમને આગળ વધારતા નાણાં મંત્રીએ પ્રધાનમંત્રીના 5 યોજનાઓ અને પહેલોના પેકેજની જાહેરાત કરી હતી. આ પેકેજનો ઉદ્દેશ પાંચ વર્ષના ગાળામાં રૂ. 2 લાખ કરોડનાં કેન્દ્રીય ખર્ચ સાથે 4.1 કરોડ યુવાનો માટે રોજગારી, કૌશલ્ય સંવર્ધન અને અન્ય તકો સુલભ કરવાનો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, "આ વર્ષે મેં શિક્ષણ, રોજગારી અને કૌશલ્યવર્ધન માટે રૂ.1.48 લાખ કરોડની જોગવાઈ કરી છે."

શ્રીમતી સીતારમણે આ જાહેરાતની વધુ વિગતો આપતાં જણાવ્યું હતું કે, પ્રધાનમંત્રી પેકેજના ભાગરૂપે સરકાર 'રોજગાર સાથે સંબંધિત પ્રોત્સાહન' માટે નીચેની ત્રણ યોજનાઓનો અમલ કરશે. નાણાં મંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, આ ઇપીએફઓમાં નોંધણી પર આધારિત હશે અને પ્રથમ વખત કામ કરતા કર્મચારીઓની માન્યતા તથા કર્મચારીઓ તથા નોકરીદાતાઓને ટેકો આપવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરશે.

યોજના એ: પ્રથમ વખતના

આ યોજનાથી 2 વર્ષમાં 2.1 કરોડ યુવાનોને લાભ થશે એવી અપેક્ષા છે, જે તમામ ઔપચારિક ક્ષેત્રોમાં નવા કર્મચારીઓમાં સામેલ તમામ વ્યક્તિઓને એક મહિનાનું વેતન પ્રદાન કરશે. યોગ્યતાની મર્યાદા દર મહિને 1 લાખ રૂપિયા પગાર રહેશે. ઇપીએફઓમાં નોંધાયેલા પ્રથમ વખતના કર્મચારીઓને એક મહિનાના પગારનો ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર 3 હપ્તામાં 15,000 રૂપિયા સુધીનો રહેશે. આ સબસિડી કર્મચારીઓ અને નોકરીદાતાઓ માટે પ્રથમ ટાઇમર્સની ભરતીમાં મહત્વપૂર્ણ બની રહેશે, તેઓ સંપૂર્ણપણે ઉત્પાદક બને તે પહેલાં તેમના શીખવાના વળાંકને ટેકો આપીને. બદલામાં, કર્મચારીએ, બીજા હપ્તાનો દાવો કરતા પહેલા ફરજિયાત ઓનલાઇન નાણાકીય સાક્ષરતા અભ્યાસક્રમમાંથી પસાર થવું આવશ્યક છે. આ ઉપરાંત, ભરતીના 12 મહિનાની અંદર પ્રથમ ટાઇમરને રોજગાર સમાપ્ત થાય છે, તો એમ્પ્લોયર દ્વારા સબસિડી પરત કરવી પડશે.

યોજના બી: ઉત્પાદનમાં રોજગારીનું સર્જન

મેન્યુફેક્ચરિંગ ક્ષેત્રમાં પ્રથમ વખત કર્મચારીઓની નોંધપાત્ર ભરતી કરવાનું લક્ષ્ય ધરાવતી આ યોજના આ ક્ષેત્રમાં વધારાની રોજગારીને પ્રોત્સાહન આપશે, જેથી રોજગારીમાં પ્રવેશનારા 30 લાખ યુવાનો અને તેમના નોકરીદાતાઓને લાભ થશે એવી અપેક્ષા છે. રોજગારના પ્રથમ 4 વર્ષમાં ઇપીએફઓના યોગદાનના સંદર્ભમાં કર્મચારી અને એમ્પ્લોયર બંનેને સીધા જ ચોક્કસ સ્કેલ પર પ્રોત્સાહન આપવામાં આવશે. જો ભરતીના 12 મહિનાની અંદર પ્રથમ ટાઇમરને રોજગાર સમાપ્ત થાય છે, તો એમ્પ્લોયર દ્વારા સબસિડી પરત કરવી પડશે.

સ્કીમ સી: નોકરીદાતાઓને સહાય

એમ્પ્લોયર-કેન્દ્રિત આ યોજના તમામ ક્ષેત્રોમાં દર મહિને રૂ. 1 લાખના પગારની અંદર તમામ વધારાની રોજગારીને આવરી લેશે. આ ભાગ હેઠળ નવા કર્મચારીઓએ ઇપીએફઓમાં નવા પ્રવેશકરનાર બનવાની જરૂર નથી. સરકાર દરેક વધારાના કર્મચારી માટે ઇપીએફઓના યોગદાન માટે 2 વર્ષ માટે એમ્પ્લોયરોને દર મહિને 3,000 રૂપિયા સુધીનું વળતર આપશે. આ યોજનાથી 50 લાખ લોકોને વધારાની રોજગારીને પ્રોત્સાહન મળશે એવી અપેક્ષા છે.

 પ્રધાનમંત્રીના પેકેજ હેઠળ બજેટ ભાષણમાં ઉલ્લેખિત ચોથી યોજના રાજ્ય સરકારો અને ઉદ્યોગોના સહયોગમાં કૌશલ્ય પ્રાપ્ત કરવા માટે કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા પ્રાયોજિત એક નવી યોજના છે. કુલ રૂ. 60,000 કરોડનાં ખર્ચ સાથેની આ યોજનાનો ઉદ્દેશ 5 વર્ષનાં ગાળામાં 20 લાખ યુવાનોને કૌશલ્ય પ્રદાન કરવાનો છે. આ લક્ષ્યાંક હાંસલ કરવા માટે 1,000 ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (આઇટીઆઇ)ને હબમાં અપગ્રેડ કરવામાં આવશે અને પરિણામલક્ષી અભિગમ સાથે સ્પોક એરેન્જમેન્ટ કરવામાં આવશે. આ ઉપરાંત, અભ્યાસક્રમની સામગ્રી અને ડિઝાઇનને ઉદ્યોગની કૌશલ્ય જરૂરિયાતો સાથે સુસંગત કરવામાં આવશે અને ઉભરતી જરૂરિયાતો માટે નવા અભ્યાસક્રમો રજૂ કરવામાં આવશે.

પ્રધાનમંત્રી પેકેજ હેઠળ 5મી યોજના વિશે વાત કરતા  નાણામંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, "અમારી સરકાર 5 વર્ષમાં 1 કરોડ યુવાનોને 500 ટોચની કંપનીઓમાં ઇન્ટર્નશિપની તકો પ્રદાન કરવા માટે એક વ્યાપક યોજના શરૂ કરશે (કંપનીઓની ભાગીદારી સ્વૈચ્છિક છે).. તેઓ વાસ્તવિક જીવનના વ્યવસાયિક વાતાવરણ, વિવિધ વ્યવસાયો અને રોજગારની તકો માટે 12 મહિના માટે એક્સપોઝર મેળવશે." દર મહિને 5,000 રૂપિયાનું ઇન્ટર્નશિપ ભથ્થું, 6,000 રૂપિયાની એક વખતની સહાય આપવામાં આવશે. શ્રીમતી સીતારમણે ઉમેર્યું હતું કે, કંપનીઓ તેમના સીએસઆર ભંડોળમાંથી તાલીમ ખર્ચ અને ઇન્ટર્નશિપ ખર્ચનો 10 ટકા હિસ્સો સહન કરશે તેવી અપેક્ષા રાખવામાં આવશે. 21 થી 24 વર્ષની વયના યુવાનો, જેઓ નોકરી કરતા નથી અને પૂર્ણસમયના શિક્ષણમાં રોકાયેલા નથી, તેઓ અરજી કરવા માટે પાત્ર બનશે.

(બજેટ ભાષણના ભાગ-એના પરિશિષ્ટમાં અપાયેલી લાયકાતની વિગતવાર શરતો)

CB/GP/JD

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com