ଆଜି ସଂସଦରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିବା ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ୨୦୨୩-୨୪ରେ ମୂଲ୍ୟ ଓ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ଉପରେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି କାରଣ 'ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ନିମ୍ନ ଓ ସ୍ଥିର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ। ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଆର୍ଥିକ ସ୍ଥିରତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ସହିତ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ମଧ୍ୟମ ସ୍ତରରେ ରଖିବା ପାଇଁ ସରକାର ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆହ୍ୱାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି। ଏହି ସୂକ୍ଷ୍ମ ସନ୍ତୁଳନ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସୂଚକାଙ୍କଗୁଡ଼ିକର ସତର୍କ ତଦାରଖ କରିବା ଏବଂ ଉପଯୁକ୍ତ ତଥା ଠିକ୍ ସମୟରେ ସଂଶୋଧନମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିରତା ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନୀତିଗତ ପଦକ୍ଷେପ ର ଲକ୍ଷ୍ୟ ପ୍ରତି ଭାରତୀୟ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ (ଆରବିଆଇ)ର ପ୍ରତିବଦ୍ଧତା ସହିତ, ଭାରତ ସଫଳତାର ସହ ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ୫.୪ ପ୍ରତିଶତରେ ରଖିବାରେ ସଫଳ ହୋଇଛି, ଯାହା କୋଭିଡ୍ -୧୯ ମହାମାରୀ ଅବଧି ପରଠାରୁ ୪ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତର ।

ଆଇଏମଏଫ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଭାରତର ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ୨୦୨୨ ଓ ୨୦୨୩ ରେ ଉଦୀୟମାନ ବଜାର ଏବଂ ବିକାଶଶୀଳ ଅର୍ଥନୀତି (ଇଏମଡିଇଏସ୍) ଏବଂ ବିଶ୍ୱ ହାରାହାରି ତୁଳନାରେ କମ୍ ବୋଲି ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ମୁଦ୍ରା ନୀତି, ଅର୍ଥନୈତିକ ସ୍ଥିରତା, ଯୋଗାଣ ଏବଂ ଚାହିଦା ସ୍ଥିତିକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରୁଥିବା ସୁବିକଶିତ ଏବଂ ଦକ୍ଷ ବଜାର ତଥା ସ୍ଥିର ମୁଦ୍ରା ଭଳି କାରକ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ପରିଚାଳନାରେ ଯୋଗଦାନ କରିଥାଏ । ଐତିହାସିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଉନ୍ନତ ଅର୍ଥନୀତିରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ସାଧାରଣତଃ ଇଏମଡିଇ ତୁଳନାରେ କମ୍ ରହିଛି।

ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ପରିଚାଳନା

ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିରତା ବଜାୟ ରଖିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ, ଅନେକ ଦେଶ ସେମାନଙ୍କର ଅର୍ଥନୈତିକ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟକୁ ସର୍ବୋତ୍ତମ ଭାବରେ ପୂରଣ କରୁଥିବା ବିଭିନ୍ନ କାରଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ନିଜର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସ୍ଥାପିତ କରିଛନ୍ତି । ଭାରତର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ପରିଚାଳନାକୁ ପ୍ରଶଂସା କରି ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ଅନୁସାରେ ଭାରତ ବିଭିନ୍ନ ବିକଶିତ ଏବଂ ଉଦୀୟମାନ ଅର୍ଥନୀତି ତୁଳନାରେ ଭଲ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରୁଛି। ୨୦୨୩ରେ ଭାରତର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୨ରୁ ୬ ପ୍ରତିଶତ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥିଲା। ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା, ଜର୍ମାନୀ ଏବଂ ଫ୍ରାନ୍ସ ଭଳି ଉନ୍ନତ ଅର୍ଥନୀତି ତୁଳନାରେ ୨୦୨୧-୨୦୨୩ ମଧ୍ୟରେ ତ୍ରିବାର୍ଷିକ ହାରାହାରି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଲକ୍ଷ୍ୟଠାରୁ ଭାରତର ସର୍ବନିମ୍ନ ବିଚ୍ୟୁତି ରହିଛି। ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ଉତ୍ତେଜନା ଯୋଗୁଁ ବିଶ୍ୱ ଚାହିଦା ଓ ଯୋଗାଣ ଅସନ୍ତୁଳନ ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଆହ୍ୱାନ ସତ୍ତ୍ୱେ ଭାରତର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୨୦୨୩ରେ ବିଶ୍ୱର ହାରାହାରି ତୁଳନାରେ ୧.୪ ପ୍ରତିଶତ କମ୍ ଥିଲା।

୨୦୨୦ ପରଠାରୁ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବାରେ ଦେଶଗୁଡ଼ିକ ଆହ୍ବାନର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେଉଛନ୍ତି। ଭାରତ ଏହାର ବିଚକ୍ଷଣ ପ୍ରଶାସନିକ ପଦକ୍ଷେପ ଏବଂ ମୁଦ୍ରାନୀତି ମାଧ୍ୟମରେ ହେଡଲାଇନ୍ ଏବଂ ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିରେ ହ୍ରାସ ଧାରା ଆଣିବାରେ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି । ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣ ଅନୁଯାୟୀ, ୨୦୨୨ ମେ' ମାସରୁ ମୁଦ୍ରାନୀତିରେ ପଲିସି ରେପୋ ରେଟ୍ ୨୦୨୨ ମେ'ର ୪ ପ୍ରତିଶତରୁ ୨୫୦ ବେସିସ୍ ପଏଣ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରି ୨୦୨୩ ଫେବ୍ରୁଆରିରେ ୬.୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଅତିରିକ୍ତ ତରଳତା ଗ୍ରହଣ ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହାପରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହ ଯୋଡ଼ିବା ସହ ଅଭିବୃଦ୍ଧିକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ଲକ୍ଷ୍ୟରେ ଧୀରେ ଧୀରେ ଆବାସ ପ୍ରତ୍ୟାହାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ନୀତି ହାର ଅପରିବର୍ତ୍ତିତ ରଖାଯାଇଥିଲା। ଫଳରେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୩ରେ ଦେଖାଦେଇଥିବା ନିରନ୍ତର ଓ ଅସ୍ଥିର ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ରେ ୩.୧ ପ୍ରତିଶତକୁ ଖସି ଆସିଛି।

ଏଲପିଜି, ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ ଡିଜେଲର ମୂଲ୍ୟ ହ୍ରାସ ଭଳି ପ୍ରଶାସନିକ ପଦକ୍ଷେପ ଯୋଗୁଁ ଏଲପିଜି ଏବଂ ପେଟ୍ରୋଲିୟମ ଉତ୍ପାଦ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହ୍ରାସ ପାଇଛି ବୋଲି ସର୍ଭେରେ କୁହାଯାଇଛି । ଏଲପିଜି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୩ରୁ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଜୋନରେ ଥିବା ବେଳେ ପେଟ୍ରୋଲ ଏବଂ ଡିଜେଲର ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ମାର୍ଚ୍ଚ ୨୦୨୪ରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଜୋନକୁ ଚାଲିଯାଇଛି । ଏହାବ୍ୟତୀତ ୨୦୨୩ରେ ଆମଦାନୀ ହୋଇଥିବା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଚ୍ୟାନେଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଶକ୍ତି, ଧାତୁ, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ଏବଂ କୃଷି ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ଚାପ ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ରେ ଖାଦ୍ୟ ମୂଲ୍ୟରେ ଅସ୍ଥିରତା ସତ୍ତ୍ୱେ ନିମ୍ନ ଇନ୍ଧନ ଏବଂ ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହ୍ରାସ ପଥକୁ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିଥିଲା। ଏମଓଏସପିଆଇ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରକାଶିତ ସଦ୍ୟତମ ତଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ, ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ରେ ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୫.୧ ପ୍ରତିଶତ ଥିଲା।

ସିପିଆଇ ମୁଖ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିରୁ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଶକ୍ତି ସାମଗ୍ରୀକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ମାପ କରାଯାଇଥିବା ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ରେ ୪ ବର୍ଷର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଛି। ମହାମାରୀ ଜନିତ ସର୍ବୋଚ୍ଚ ସ୍ତରରୁ ଖାଦ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୨ରେ ଭାରତରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଚାପ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା। ୨୦୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଚାପ ପୁଣି ଥରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା କାରଣ ରୁଷିଆ-ୟୁକ୍ରେନ ଯୁଦ୍ଧ ଯୋଗୁଁ ଯୋଗାଣ ଶୃଙ୍ଖଳା ବାଧାପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା ଯାହା ଫଳରେ ଖାଦ୍ୟ ଏବଂ ଇନ୍ଧନ ଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା । ୨୦୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିତିରେ ସୁଧାର ଆସିଥିଲା। ସିପିଆଇ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହ୍ରାସ ପାଇଛି, ଯାହା ଉଭୟ ସାମଗ୍ରୀ ଏବଂ ସେବାରେ ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ହୋଇଛି। ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ରେ କୋର ସର୍ଭିସ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ୯ ବର୍ଷର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରକୁ ଖସିଆସିଛି। ସେହିପରି ମୁଖ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ମଧ୍ୟ ୪ ବର୍ଷର ସର୍ବନିମ୍ନ ସ୍ତରକୁ ଖସି ଆସିଛି।

ମୁଦ୍ରାନୀତିର ରୂପରେଖ ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ କରିବାରେ ମୂଳ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର ଧାରା ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ମୂଲ୍ୟ ଚାପର ଉଦୀୟମାନ ଢାଞ୍ଚାକୁ ଆକଳନ କରି ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଚାପ କୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ମେ ୨୦୨୨ ଠାରୁ ରେପୋ ରେଟ୍ ଧୀରେ ଧୀରେ ୨୫୦ ବେସିସ୍ ପଏଣ୍ଟ ବୃଦ୍ଧି କରିଛି, ଯାହା ଫଳରେ ଏପ୍ରିଲ ୨୦୨୨ରୁ ଜୁନ୍ ୨୦୨୪ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିରେ ପ୍ରାୟ ୪ ପ୍ରତିଶତ ପଏଣ୍ଟ ହ୍ରାସ ଘଟିଛି। ୨୦୨୩ରେ ନୂତନ ଘର ଗୁଡ଼ିକର ଷ୍ଟକ୍ ରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ବୃଦ୍ଧି ସହିତ ଗୃହ ଭଡ଼ା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିରେ ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ଏହା ସହାୟକ ହୋଇଥିଲା।

ମୁଖ୍ୟତଃ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୧ରେ ସୁନା ଦର ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୨ ଓ ୨୩ରେ ପୋଷାକ ଦର ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଉପଭୋକ୍ତା ସାମଗ୍ରୀ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ୨୦୨୦ରୁ ୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ୫ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ମୁଖ୍ୟ କଞ୍ଚାମାଲ ଯୋଗାଣରେ ଉନ୍ନତି ସହିତ, ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ରେ ଉପଭୋକ୍ତା ସାମଗ୍ରୀ ପାଇଁ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ହ୍ରାସ ପାଇଛି। ତେବେ ଫେଡ୍ ସୁଧ ହାର ହ୍ରାସ ଏବଂ ଭୂ-ରାଜନୈତିକ ଅନିଶ୍ଚିତତା ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ରେକର୍ଡ ପରିମାଣର ସୁନା ଦର ସାମଗ୍ରିକ ସ୍ଥାୟୀ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଉପରେ ଚାପ ପକାଇଛି। ଉପଭୋକ୍ତା ଅଣ-ସ୍ଥାୟୀ ସାମଗ୍ରୀ (ସିଏନଡି) ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୦ରେ ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା, ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୧ରେ ଏହା ବୃଦ୍ଧି ପାଇବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା, ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୨୨ରେ ସର୍ବକାଳୀନ ସ୍ତରରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲା ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୩ ଏବଂ ୨୪ରେ ତୀବ୍ର ହ୍ରାସ ପାଇଥିଲା।

ଗତ ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଖାଦ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଏକ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଘଟଣା ହୋଇଛି । ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡିଛି ଯେ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ଉତ୍ପାଦନରେ ସମସ୍ୟା ଦେଖା ଦେଉଛି । ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୩ ଓ ୨୪ରେ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର ଅତ୍ୟଧିକ ପାଣିପାଗ ଜନିତ ସମସ୍ୟା, ଜଳଭଣ୍ଡାରସ୍ତର ହ୍ରାସ ଏବଂ ଫସଲ ନଷ୍ଟ ହେବା ଫଳରେ କୃଷି ଉତ୍ପାଦନ ଓ ଖାଦ୍ୟ ଦର ଉପରେ ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥିଲା। ତେଣୁ ଉପଭୋକ୍ତା ଖାଦ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ (ସିଏଫପିଆଇ) ଆଧାରିତ ଖାଦ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୨ ରେ ୩.୮ ପ୍ରତିଶତଥିବା ବେଳେ ୨୦୨୩ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ଏହା ୬.୬ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ୨୪ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷରେ ୭.୫ ପ୍ରତିଶତକୁ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି। ତେବେ ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଯୋଗାଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ଖୋଲା ବଜାର ବିକ୍ରି, ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଆଉଟଲେଟରେ ଖୁଚୁରା ବିକ୍ରି ଏବଂ ଠିକ୍ ସମୟରେ ଆମଦାନୀ ସମେତ ତୁରନ୍ତ ପଦକ୍ଷେପ ନେଇଥିଲେ। ଏହାବ୍ୟତୀତ ଗରିବଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ୮୧ କୋଟିରୁ ଅଧିକ ହିତାଧିକାରୀଙ୍କୁ ମାଗଣା ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରୁଥିବା ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଗରିବ କଲ୍ୟାଣ ଅନ୍ନ ଯୋଜନାକୁ ୨୦୨୪ ଜାନୁଆରୀରୁ ୫ ବର୍ଷ ପାଇଁ ବୃଦ୍ଧି କରାଯାଇଥିଲା।

ବିଶ୍ୱ ଖାଦ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ଏବଂ ଘରୋଇ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି

ଘରୋଇ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଉପରେ ମଧ୍ୟ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ଖାଦ୍ୟ ଦରର ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିଥାଏ। ଭାରତରେ ଖାଇବା ତେଲ ବଜାର ଆମଦାନୀ ଉପରେ ଅଧିକ ନିର୍ଭର ଶୀଳ, ମୋଟ ଖାଇବା ତେଲ ଆବଶ୍ୟକତାର ୫୦ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ଆମଦାନୀ ହୋଇଥାଏ, ଯାହା ଏହାକୁ ବିଶ୍ୱ ଦର ପ୍ରତି ସମ୍ବେଦନଶୀଳ କରିଥାଏ । ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପାଇଁ ସୁଲଭ ମୂଲ୍ୟରେ ଖାଇବା ତେଲର ଉପଲବ୍ଧତା ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ବିଶ୍ୱ ବଜାରର ଧାରା ଉପରେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ନଜର ରଖିଛନ୍ତି। ବୈଶ୍ୱିକ ମୂଲ୍ୟ ଅସ୍ଥିରତା ସହିତ ଜଡିତ ବିପଦକୁ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ ସହିତ ଆମଦାନୀକୁ ସନ୍ତୁଳିତ କରିବାକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ, ଆମଦାନୀ ବୋଝ ହ୍ରାସ କରିବା ପାଇଁ ଘରୋଇ ଅଶୋଧିତ ପାମ ତେଲ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରିବାକୁ ଜାତୀୟ ଖାଇବା ତେଲ ମିଶନ ଅଏଲ ପାମ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖିଛି । ଚିନି କ୍ଷେତ୍ରରେ, ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ସ୍ଥାନୀୟ ଯୋଗାଣ ସୁନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଏବଂ ଏହା ଦ୍ୱାରା ଚିନି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଜୁନ୍ ୨୦୨୨ରେ ରପ୍ତାନି ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଘୋଷଣା କରିଥିଲେ। ଏହି ରପ୍ତାନି କଟକଣା ବାସ୍ତବରେ ଘରୋଇ ଚିନି ଦରକୁ ସ୍ଥିର କରିବାରେ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଛି। ଫଳରେ ୨୦୨୩ ଫେବ୍ରୁଆରି ମାସରୁ ବିଶ୍ବସ୍ତରୀୟ ଚିନି ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ରେ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଖାଯାଉଥିଲେ ମଧ୍ୟ ଘରୋଇ ଚିନି ଦର ରେ ଅସ୍ଥିରତା ଦେଖାଦେଇଛି।

ଖୁଚୁରା ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିରେ ଆନ୍ତଃରାଜ୍ୟ ଭିନ୍ନତା ସମ୍ପର୍କରେ ବିସ୍ତୃତ ବିବରଣୀ ଦେଇ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ୩୬ ଟି ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ରଶାସିତ ଅଞ୍ଚଳ ମଧ୍ୟରୁ ୨୯ ଟିରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୬ ପ୍ରତିଶତରୁ କମ୍ ରହିଛି। ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର ଏହି ଆନ୍ତଃରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ଭିନ୍ନତା ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ କାରଣ ସହରାଞ୍ଚଳ (୨୯.୬%) ତୁଳନାରେ ଗ୍ରାମୀଣ ଉପଭୋକ୍ତା ବାସ୍କେଟରେ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀର ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ (୪୭.୩%) ରହିଛି । ତେଣୁ ଗତ ଦୁଇ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟରେ ଖାଦ୍ୟ ଦର ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିବା ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ଗ୍ରାମୀଣ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଛି।

ଭବିଷ୍ୟତ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆକଳନ

ଆରବିଆଇ ଏବଂ ଆଇଏମଏଫ ଆକଳନ କରିଛନ୍ତି ଯେ ଭାରତର ଉପଭୋକ୍ତା ମୂଲ୍ୟ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୦୨୬ରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଲକ୍ଷ୍ୟ ସହିତ କ୍ରମାଗତ ଭାବରେ ସମନ୍ୱିତ ହେବ । ସ୍ୱାଭାବିକ ମୌସୁମୀ ଏବଂ ଆଉ କୌଣସି ବାହ୍ୟ କିମ୍ବା ନୀତିଗତ ଝଟକା ନ ଥିବାରୁ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆକଳନ କରିଛି ଯେ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୫ରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ୪.୫ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୬ରେ ୪.୧ ପ୍ରତିଶତ ରହିବ। ଆଇଏମଏଫ ୨୦୨୪ରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାର ୪.୬ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ୨୦୨୫ରେ ୪.୨ ପ୍ରତିଶତ ରହିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରିଛି। ବିଶ୍ୱ ବ୍ୟାଙ୍କ ଆଶା କରୁଛି ଯେ ବିଶ୍ୱବ୍ୟାପୀ ସାମଗ୍ରୀର ଯୋଗାଣ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ଏବଂ ଉନ୍ନତ ଶିଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ବାଣିଜ୍ୟ ଅଭିବୃଦ୍ଧି କାରଣରୁ ଏହାର ଚାହିଦା ମଧ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଶକ୍ତି, ଖାଦ୍ୟ ଓ ସାର ଦର କମିବା କାରଣରୁ ୨୦୨୪ରେ ଦ୍ରବ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କରେ ୩ ପ୍ରତିଶତ ଓ ୨୦୨୫ରେ ୪ ପ୍ରତିଶତ ହ୍ରାସ ଘଟିବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି। ଚଳିତ ବର୍ଷ କୋଇଲା ଓ ପ୍ରାକୃତିକ ଗ୍ୟାସ ଦରରେ ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ହ୍ରାସ ଯୋଗୁଁ ଶକ୍ତି ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ହ୍ରାସ ପାଇବ ବୋଲି ଆଶା କରାଯାଉଛି। ଦୃଢ଼ ଚାହିଦା ଏବଂ ରପ୍ତାନି ପ୍ରତିବନ୍ଧକ ଯୋଗୁଁ ସାର ଦର ଦୁର୍ବଳ ହେବାର ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି କିନ୍ତୁ ୨୦୧୫-୧୯ ସ୍ତରରୁ ଅଧିକ ରହିବ। ବେସ୍ ମେଟାଲ୍ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ବୋଲି ଆକଳନ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ବିଶ୍ୱ ଶିଳ୍ପ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ ଏବଂ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଶକ୍ତି ଉତ୍ପାଦନକୁ ପ୍ରତିଫଳିତ କରୁଛି। ସାଧାରଣତଃ ଭାରତ ଦ୍ୱାରା ଆମଦାନୀ କରାଯାଉଥିବା ଦ୍ରବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟରେ ବର୍ତ୍ତମାନର ହ୍ରାସ ଘରୋଇ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ପାଇଁ ଏକ ସକାରାତ୍ମକ।

ଭାରତ ପାଇଁ ସ୍ୱଳ୍ପକାଳୀନ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ଉତ୍ତମ। ତେବେ ଦୀର୍ଘମିଆଦୀ ମୂଲ୍ୟ ସ୍ଥିରତା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣରୁ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ନିମ୍ନଲିଖିତ ବିକଳ୍ପଗୁଡ଼ିକୁ ଆଗକୁ ବଢିବାର ବାଟ ଖୋଜିବାକୁ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି:

୧. ପ୍ରମୁଖ ତୈଳବୀଜର ଘରୋଇ ଉତ୍ପାଦନ ବୃଦ୍ଧି କରି ଖାଇବା ତେଲ ପାଇଁ ଆମଦାନୀ ନିର୍ଭରଶୀଳତା ହ୍ରାସ କରିବା, ରାଇସ୍ ବ୍ରାନ୍ ତେଲ ଏବଂ କର୍ଣ ତେଲ ଭଳି ଅଣପାରମ୍ପରିକ ତେଲର ସମ୍ଭାବନା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ଏବଂ ଖାଇବା ତେଲ ଉପରେ ଜାତୀୟ ଅଭିଯାନର ପରିସର କୁ ବିସ୍ତାର କରିବା

୨. ଡାଲି, ବିଶେଷ କରି ଡାଲି, ଓ ହରଡ଼ ଚାଷ ଜମିକୁ ଅଧିକ ଜିଲ୍ଲା ଓ ଚାଉଳ ଫସଲ ଅଞ୍ଚଳରେ ବିସ୍ତାର କରନ୍ତୁ। ନିଶ୍ଚିତ ଜଳସେଚନ ସୁବିଧା ଥିବା ଅଞ୍ଚଳରେ ହରଡ଼ ଓ ମୁଗ ଚାଷକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବା ।

୩. ପନିପରିବା, ବିଶେଷକରି ଟମାଟୋ ଓ ପିଆଜ ପାଇଁ ଆଧୁନିକ ସଂରକ୍ଷଣ ଓ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ସୁବିଧାରେ ଉନ୍ନତି ଓ ବିକାଶ।

୪. ଫାର୍ମ ଗେଟ୍ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଚୂଡ଼ାନ୍ତ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଚ୍ଚ ଫ୍ରିକ୍ୱେନ୍ସି ମୂଲ୍ୟ ମନିଟରିଂ ଡାଟାକୁ ଏକ ମାତ୍ରାତ୍ମକ ଉପାୟରେ ସଂଗ୍ରହ କରି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦ୍ରବ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧିର ମୁକାବିଲା ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଶାସନିକ ପଦକ୍ଷେପର ତ୍ବରାନ୍ବିତତା ଏବଂ ଫଳପ୍ରଦତା ରେ ଉନ୍ନତି ଆଣିବା। ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିର ଏପିସୋଡ୍ ଗୁଡ଼ିକୁ ଭଲ ଭାବରେ ବୁଝିବା ପାଇଁ ଦ୍ରବ୍ୟ ଏବଂ ସେବା ପାଇଁ ଉତ୍ପାଦକ ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ଏବଂ

୫. ଘରୋଇ ଉପଭୋକ୍ତା ବ୍ୟୟ ସର୍ବେକ୍ଷଣ, ୨୦୨୨-୨୩ ବ୍ୟବହାର କରି ନୂତନ ଓଜନ ଏବଂ ଆଇଟମ୍ ବାସ୍କେଟ ସହିତ ଉପଭୋକ୍ତା ମୂଲ୍ୟ ସୂଚକାଙ୍କ ସଂଶୋଧନ।

BS