ଭାରତୀୟ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର ଏକ ସଫଳତାର କାହାଣୀ । କେନ୍ଦ୍ର ଅର୍ଥ ଓ କର୍ପୋରେଟ୍ ମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀମତୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ଆଜି ସଂସଦରେ ଉପସ୍ଥାପିତ କରିଥିବା ୨୦୨୩-୨୪ ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଆଲୋକପାତ କରି କହିଛନ୍ତି ଯେ, ୧୯୬୦ ଦଶକରେ ଦେଶ ଏକ ଖାଦ୍ୟ ନିଅଣ୍ଟ ଏବଂ ଆମଦାନୀକାରୀ ଦେଶ ହେବାଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କୃଷି ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ନେଟ୍ ରପ୍ତାନିକାରୀ ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁ ଆଗକୁ ଯାଇଛି।

ମୌଳିକ ଖାଦ୍ୟ ନିରାପତ୍ତାରୁ ପୋଷଣ ନିରାପତ୍ତା ଆଡକୁ ଯିବା ସମୟର ଆବଶ୍ୟକତା ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଆହୁରି କୁହାଯାଇଛି ଯେ, ଆମକୁ ଅଧିକ ଡାଲି, ବାଜରା, ଫଳ ଏବଂ ପନିପରିବା, କ୍ଷୀର, ମାଂସ ଆବଶ୍ୟକ ଏବଂ ସେମାନଙ୍କର ଚାହିଦା ମୌଳିକ ଖାଦ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ତେଣୁ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରର ନୀତିଗୁଡ଼ିକ 'ଚାହିଦା ଭିତ୍ତିକ ଖାଦ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା' ସହିତ ଅଧିକ ସମନ୍ୱିତ ହେବା ଉଚିତ, ଯାହା ଅଧିକ ପୁଷ୍ଟିକର ଏବଂ ପ୍ରକୃତିର ସମ୍ବଳ ସଂରକ୍ଷଣ ସହିତ ସଂଯୁକ୍ତ ହେବା ଉଚିତ ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ପରାମର୍ଶ ଦିଆଯାଇଛି।

ଅର୍ଥନୈତିକ ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ପାଞ୍ଚଟି ନୀତିଗତ ସୁପାରିଶ ଦିଆଯାଇଛି, ଯାହା ସରକାରମାନେ କୃଷକଙ୍କ ହିତରେ ବଜାରକୁ ସଂଚାଳନ କରିବା ପାଇଁ ଆପଣାଇ ପାରିବେ। ପ୍ରଥମ ପଦକ୍ଷେପରେ ଦର ବୃଦ୍ଧିର ପ୍ରଥମ ସଙ୍କେତ ମିଳିଲେ ଭବିଷ୍ୟତ କିମ୍ବା ବିକଳ୍ପ ଉପରେ ପ୍ରତିବନ୍ଧ ନ ଲଗାଇବାକୁ କୁହାଯାଇଛି। ଏଭଳି ବଜାରର ବୁଦ୍ଧିମାନ ନିୟାମକ ଡିଜାଇନ କୃଷିଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟର ଭବିଷ୍ୟତ ବଜାର ଉପରେ ପ୍ରଶାସନିକ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଆବଶ୍ୟକତାକୁ କମାଇପାରିବ ବୋଲି ଏହି ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ କୁହାଯାଇଛି ।

ସର୍ବେକ୍ଷଣର ଦ୍ବିତୀୟ ସୁପାରିସରେ କେବଳ ବ୍ୟତିକ୍ରମିକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ରପ୍ତାନି ନିଷେଧାଦେଶ ଲାଗୁ କରିବା ଏବଂ ଘରୋଇ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କୁ ବିକଳ୍ପ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବା ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି, ବିଶେଷକରି ଯଦି ସମ୍ପୃକ୍ତ କୃଷି ଜାତ ଦ୍ରବ୍ୟ ଖାଦ୍ୟଶସ୍ୟ ପରି ଅତ୍ୟାବଶ୍ୟକ ଉପଭୋକ୍ତା ସାମଗ୍ରୀ ନୁହେଁ । ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ବଜାରରେ ଅଧିକ ଦର ରୁ କୃଷକମାନେ ଲାଭବାନ ହୋଇପାରିବେ ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି।

ତୃତୀୟ ପଦକ୍ଷେପ ଭାବେ ଏହି ସର୍ଭେରେ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଟାର୍ଗେଟିଂ ଫ୍ରେମୱାର୍କକୁ ପୁନଃ ଯାଞ୍ଚ କରିବାକୁ କୁହାଯାଇଛି। ଏଥିରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଭାରତର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଟାର୍ଗେଟିଂ ଫ୍ରେମୱାର୍କ ଖାଦ୍ୟକୁ ବାଦ୍ ଦେଇ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତିକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବା ଉପରେ ବିଚାର କରିବା ଉଚିତ। ଅଧିକ ଖାଦ୍ୟ ଦର ଅଧିକାଂଶ ସମୟରେ ଚାହିଦା ଜନିତ ନୁହେଁ ବରଂ ଯୋଗାଣ ଜନିତ ହୋଇଥାଏ। ଭାରତର ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ଟାର୍ଗେଟ ଫ୍ରେମୱାର୍କ ଖାଦ୍ୟବ୍ୟତୀତ ମୁଦ୍ରାସ୍ଫୀତି ହାରକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରିବା ଉଚିତ କି ନାହିଁ ତାହା ଅନୁସନ୍ଧାନ କରିବା ଉଚିତ" ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ସର୍ଭେରେ ଆହୁରି ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି ଯେ ଗରିବ ଏବଂ ନିମ୍ନ ଆୟକାରୀ ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଖାଦ୍ୟ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହେଉଥିବା ଅସୁବିଧାକୁ ଉପଯୁକ୍ତ ଅବଧି ପାଇଁ ବୈଧ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କ୍ରୟ ପାଇଁ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଲାଭ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କିମ୍ବା କୁପନ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପରିଚାଳନା କରାଯାଇପାରିବ।

ଚତୁର୍ଥ ସୁପାରିସରେ ମୋଟ ନେଟ୍ ଜଳସେଚିତ ଅଞ୍ଚଳକୁ ବୃଦ୍ଧି କରିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ବିଷୟରେ କୁହାଯାଇଛି । ଅନେକ ରାଜ୍ୟ ଜାତୀୟ ହାରାହାରି ଠାରୁ ବହୁତ କମ୍ ଏବଂ ଭୂପୃଷ୍ଠ ଜଳ ପାଇଁ ଭାରତର ଜଳସେଚନ ଦକ୍ଷତା ମାତ୍ର ୩୦-୪୦ ପ୍ରତିଶତ ଏବଂ ଭୂତଳ ଜଳ ପାଇଁ ୫୦-୬୦ ପ୍ରତିଶତ ବୋଲି ସର୍ଭେରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ଏହି ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଉନ୍ନତ ଜଳ ବ୍ୟବହାର କୃଷି ପଦ୍ଧତି ଏବଂ ଡ୍ରିପ୍ ଏବଂ ଫର୍ଟିଗେସନ୍ ଭଳି ଜ୍ଞାନକୌଶଳର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଛି।

ଏହି ସର୍ବେକ୍ଷଣର ପଞ୍ଚମ ଏବଂ ଅନ୍ତିମ ପରାମର୍ଶ ହେଉଛି ଚାଷକୁ ଜଳବାୟୁ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ସହିତ ସୁସଙ୍ଗତ କରିବା । ଧାନ ଓ ଆଖୁ ଭଳି ଶସ୍ୟ ଜଳ ପ୍ରବାହିତ ଫସଲ ଏବଂ ଧାନ ଚାଷ କଲେ ମିଥେନ୍ ନିର୍ଗମନ ହୋଇଥାଏ। ଫସଲ ନିରପେକ୍ଷ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଢାଞ୍ଚାକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହିତ କରିବାର ସମୟ ଆସିଛି ବୋଲି ସର୍ଭେରେ କୁହାଯାଇଛି।

ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ତିନୋଟି ବଡ଼ ଆହ୍ୱାନର ସଙ୍ଗମରେ କୃଷି ରହିଛି- ଖାଦ୍ୟ ଓ ପୋଷଣ ନିରାପତ୍ତା ବଜାୟ ରଖିବା, ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଅନୁକୂଳତା ଏବଂ ପ୍ରଶମନ ତଥା ଜଳ, ଶକ୍ତି ଏବଂ ଜମି ଭଳି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବଳର ସ୍ଥାୟୀ ବ୍ୟବହାର। ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି ଯେ ଯଦିଓ କୃଷି ଏବଂ ଆନୁଷଙ୍ଗିକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଲାଭଦାୟକ ନିଯୁକ୍ତିର ଯଥେଷ୍ଟ  ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି, ତଥାପି ଭାରତ ଅର୍ଥନୈତିକ ଅଭିବୃଦ୍ଧି ଏବଂ ନିଯୁକ୍ତି ସୃଷ୍ଟିରେ ଯୋଗଦାନ କରିବା ପାଇଁ କୃଷିର ସମ୍ଭାବନାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପଯୋଗ କରିପାରିନାହିଁ ।

ଜଳ ଅଭାବ ଏବଂ ଜଳବାୟୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଯୋଗୁଁ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିବା ଆହ୍ୱାନ ଯୋଗୁଁ କୃଷି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକ ଗମ୍ଭୀର ଢାଞ୍ଚାଗତ ପରିବର୍ତ୍ତନର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ବୋଲି ସର୍ଭେରେ କୁହାଯାଇଛି। ବିପରୀତ ସ୍ଥାନାନ୍ତର କାରଣରୁ କୋଭିଡ୍ ବର୍ଷଗୁଡ଼ିକରେ କୃଷି ନିଯୁକ୍ତିରେ ବୃଦ୍ଧି, ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ୨୪ରେ କୃଷିକ୍ଷେତ୍ରରେ ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହାର ହ୍ରାସ ଏବଂ ୨୦୨୪ ଗ୍ରୀଷ୍ମଋତୁରେ ଦେଶର ଉତ୍ତର-ପଶ୍ଚିମ ଏବଂ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଅତ୍ୟଧିକ ଗରମ ଗ୍ରୀଷ୍ମ ପ୍ରବାହ ଯୋଗୁଁ ଜଳ ଚାପ ଏବଂ ଶକ୍ତି ବ୍ୟବହାର ବୃଦ୍ଧି ଭାରତର କୃଷି କ୍ଷେତ୍ର ନୀତିଗୁଡ଼ିକର ଗମ୍ଭୀର ଏବଂ ଉତ୍ତମ ସମୀକ୍ଷା ଜରୁରୀ ହୋଇପଡ଼ିଛି ବୋଲି ସର୍ବେକ୍ଷଣରେ ଦର୍ଶା ଯାଇଛି।

BS