પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ મારફતે ભારતના ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિ શ્રી એમ. વેંકૈયા નાયડુના 75મા જન્મદિવસની પૂર્વસંધ્યાએ તેમના જીવન અને પ્રવાસ પર ત્રણ પુસ્તકોનું વિમોચન કર્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પ્રકાશિત કરવામાં આવેલા પુસ્તકોમાં (1) હૈદરાબાદની ધ હિન્દુ આવૃત્તિના ભૂતપૂર્વ નિવાસી સંપાદક શ્રી એસ નાગેશ કુમાર દ્વારા લિખિત "વેંકૈયા નાયડુ – લાઇફ ઇન સર્વિસ" શીર્ષક હેઠળ પૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિની જીવનચરિત્રનો સમાવેશ થાય છે. (ii) "ભારતના 13મા ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકે શ્રી એમ. વેંકૈયા નાયડુના મિશન અને સંદેશની ઉજવણી", ભારતના ઉપરાષ્ટ્રપતિના ભૂતપૂર્વ સચિવ ડૉ. આઈ. વી. સુબ્બા રાવે સંકલિત ફોટો ક્રોનિકલ; અને (૩) શ્રી સંજય કિશોર દ્વારા લિખિત "મહાનેતા – લાઈફ એન્ડ જર્ની ઓફ શ્રી એમ. વેંકૈયા નાયડુ" શીર્ષક ધરાવતું તેલુગુમાં ચિત્રાત્મક જીવનચરિત્ર.

આ પ્રસંગને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, શ્રી એમ. વેંકૈયા નાયડુ આવતીકાલે 1 જુલાઈનાં રોજ 75 વર્ષ પૂર્ણ કરશે અને તેમણે કહ્યું હતું કે, "આ 75 વર્ષ અસાધારણ રહ્યાં છે અને તેમાં ભવ્ય વિરામનો સમાવેશ થાય છે." પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી એમ. વેંકૈયા નાયડુનાં જીવનચરિત્ર અને તેમનાં જીવન પર આધારિત અન્ય બે પુસ્તકોનાં વિમોચન પ્રસંગે આનંદની લાગણી વ્યક્ત કરી હતી. તેમણે વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, આ પુસ્તકો લોકો માટે પ્રેરણાસ્રોત બનશે, સાથે-સાથે રાષ્ટ્રની સેવાનો સાચો માર્ગ પણ પ્રકાશિત કરશે.

ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિ સાથેના તેમના લાંબા સહયોગને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, તેમને શ્રી વેંકૈયાજી સાથે લાંબા ગાળા માટે કામ કરવાની તક મળી છે. આ સહયોગની શરૂઆત વેંકૈયાજીના ભારતીય જનતા પાર્ટી (ભાજપ)ના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ તરીકેના કાર્યકાળ દરમિયાન થઈ હતી, ત્યારબાદ મંત્રીમંડળમાં તેમની વરિષ્ઠ ભૂમિકા, દેશના ઉપરાષ્ટ્રપતિ તરીકેના તેમના કાર્યકાળ અને પછી રાજ્યસભાના અધ્યક્ષ તરીકેનો કાર્યકાળ શરૂ થયો હતો. "કોઈ પણ વ્યક્તિ કલ્પના કરી શકે છે કે આવા મહત્વપૂર્ણ હોદ્દા પર રહીને એક નાના ગામની વ્યક્તિ અનુભવનો ખજાનો એકઠો કરી શકે છે. મેં પણ વેંકૈયાજી પાસેથી ઘણું બધું શીખ્યું છે."

શ્રી મોદીએ વ્યક્ત કર્યું હતું કે, વેંકૈયા નાયડુજીનું જીવન વિચારો, વિઝન અને વ્યક્તિત્વનાં સમન્વયની સંપૂર્ણ ઝાંખી છે. પ્રધાનમંત્રીએ આંધ્રપ્રદેશ અને તેલંગાણામાં ભાજપ અને જનસંઘની વર્તમાન સ્થિતિ પર ખુશી વ્યક્ત કરી હતી, જ્યારે આ સ્થિતિ દાયકાઓ અગાઉ કોઈ મજબૂત પાયા વિનાની હતી. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આ પ્રકારની ખામીઓ હોવા છતાં શ્રી નાયડુએ "રાષ્ટ્ર પ્રથમ"ની વિચારધારા સાથે એબીવીપીનાં કાર્યકર્તા તરીકેની તેમની ભૂમિકા ભજવવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો અને દેશ માટે કંઈક પ્રાપ્ત કરવા માટે પોતાનું મન બનાવી લીધું હતું." પ્રધાનમંત્રીએ આશરે 17 મહિનાની જેલની સજા છતાં 50 વર્ષ અગાઉ દેશમાં લાદવામાં આવેલી કટોકટી સામે લડવા બદલ શ્રી નાયડુની પ્રશંસા કરી હતી. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, શ્રી નાયડુ આ પ્રકારનાં બહાદૂર હતાં, જેમની સામે કટોકટીના પ્રકોપ દરમિયાન તેમની કસોટી થઈ હતી અને આ જ કારણ છે કે તેઓ નાયડુજીને એક સાચા મિત્ર માને છે.

આ શક્તિને નબળી પાડવાથી જીવનની સુખસગવડો પ્રતિબિંબિત થતી નથી, પણ સેવા દ્વારા ઠરાવો પૂર્ણ કરવાનું માધ્યમ છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, શ્રી નાયડુએ વાજપેયી સરકારનાં સહભાગી બનવાની તક મળી ત્યારે તેમણે પોતાની જાતને સાબિત કરી હતી, જ્યાં તેમણે ગ્રામીણ વિકાસ માટે કેન્દ્રીય મંત્રી બનવાનું પસંદ કર્યું હતું. શ્રી મોદીએ ઉમેર્યું હતું કે, "નાયડુજી ગામડાઓ, ગરીબો અને ખેડૂતોની સેવા કરવા ઇચ્છતા હતા." તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, શ્રી નાયડુએ મોદી સરકારમાં કેન્દ્રીય શહેરી વિકાસ મંત્રી તરીકે કામ કર્યું હતું તથા આધુનિક ભારતીય શહેરો માટે તેમની કટિબદ્ધતા અને વિઝનની પ્રશંસા કરી હતી. તેમણે સ્વચ્છ ભારત અભિયાન, સ્માર્ટ સિટી મિશન અને શ્રી વેંકૈયા નાયડુ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવેલી અમૃત યોજનાનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિની નરમ સૌમ્ય રીતભાત, વાકછટા અને સમજશક્તિની પ્રશંસા કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ યાદ કર્યું હતું કે, વેંકૈયા નાયડુની સમજશક્તિ, સહજતા, ઝડપી કાઉન્ટર્સ અને વન-લાઇનર્સનાં સ્તર સાથે કોઈ બરોબરી ન કરી શકે. શ્રી મોદીએ અટલ બિહારી વાજપેયીની ગઠબંધન સરકારની રચના દરમિયાન નાયડુના સૂત્રને પણ યાદ કર્યું હતું, "એક હાથ મેં ભાજપ કા ઝંડા, ઔર દુસરે હાથ મેં એનડીએ કા એજન્ડા", જેનો અર્થ થાય છે એક તરફ પાર્ટીનો ઝંડો અને બીજી તરફ નેશનલ ડેમોક્રેટિક એલાયન્સનો એજન્ડા. વર્ષ 2014માં તેમણે M.O.D.I. માટે 'મેકિંગ ઓફ ડેવલપ્ડ ઇન્ડિયા' નામ રજૂ કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, વેંકૈયાજીનાં વિચારોથી તેમને આશ્ચર્ય થયું હતું, તેમણે તેમને એક વખત રાજ્યસભામાં તેમની શૈલીની પ્રશંસા કરવાની ફરજ પાડી હતી, જેમાં તેમણે કહ્યું હતું કે, ભૂતપૂર્વ ઉપરાષ્ટ્રપતિનાં શબ્દોમાં ઊંડાણ, ગંભીરતા, વિઝન, બીટ, બાઉન્સ અને શાણપણ છે.

પ્રધાનમંત્રીએ રાજ્યસભાનાં અધ્યક્ષ તરીકેનાં પોતાનાં કાર્યકાળ દરમિયાન શ્રી નાયડુનાં સકારાત્મક વાતાવરણને બિરદાવ્યું હતું તથા ગૃહ દ્વારા લેવાયેલા વિવિધ મહત્ત્વપૂર્ણ નિર્ણયો પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. લોકસભામાં રજૂ કરતા પહેલા રાજ્યસભામાં કલમ 370 નાબૂદ કરવા માટે ખરડો રજૂ કરવાની બાબતને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ આ પ્રકારનું સંવેદનશીલ બિલ પસાર કરવામાં શ્રી નાયડુના અનુભવી નેતૃત્વની પ્રશંસા કરી હતી અને સાથે સાથે ગૃહની સજાવટ જાળવી રાખી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ શ્રી નાયડુ માટે લાંબા, સક્રિય અને તંદુરસ્ત જીવનની કામના કરી હતી.

• મોદીએ વેંકૈયાજીના સ્વભાવની ભાવનાત્મક પાસા પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને જણાવ્યું હતું કે, તેમણે ક્યારેય પણ પ્રતિકૂળતાઓને તેમનાં નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયા પર અસર થવા દીધી નથી. તેમણે તેમની જીવન જીવવાની સરળ રીત અને લોકો સાથે સંપર્કમાં રહેવાની તેમની વિશેષ રીતો પર પણ પ્રકાશ પાડ્યો. પીએમ મોદીએ તહેવારો દરમિયાન વેંકૈયાજીના નિવાસસ્થાને સમય વિતાવવાનું પણ યાદ કર્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ નાયડુ જેવી હસ્તીઓએ ભારતીય રાજકારણમાં આપેલા પ્રદાનનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો. આજે પ્રસિદ્ધ થયેલા ત્રણ પુસ્તકોનો ઉલ્લેખ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આ પુસ્તકો વેંકૈયાજીનાં જીવનની સફરને પ્રસ્તુત કરે છે, જે યુવા પેઢી માટે પ્રેરણાનો સ્ત્રોત છે.

પ્રધાનમંત્રીએ એક વખત રાજ્યસભામાં શ્રી નાયડુને અર્પણ કરેલી કવિતાની કેટલીક પંક્તિઓ યાદ કરીને અને તેનું પઠન કરીને પોતાનું સંબોધન પૂરું કર્યું હતું. શ્રી મોદીએ ફરી એક વાર શ્રી વેંકૈયા નાયડુજીને તેમની જીવનયાત્રાના 75 વર્ષ પૂર્ણ કરવા બદલ અભિનંદન પાઠવ્યા હતા અને શુભેચ્છા પાઠવી હતી. શ્રી મોદીએ વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે, વિકસિત ભારત (વિકસિત ભારત) વર્ષ 2047માં તેની આઝાદીની સદીની ઉજવણી કરશે, ત્યારે નાયડુજી તેમની શતાબ્દીનાં સીમાચિહ્નની ઉજવણી કરશે.

AP/GP/JD