પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે નવી દિલ્હીમાં કર્તવ્ય પથ પર મેરી માટી મેરા દેશ અભિયાનની અમૃત કળશ યાત્રાના સમાપન પ્રસંગે યોજાયેલા કાર્યક્રમમાં સહભાગી થયા હતા. આ કાર્યક્રમમાં આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવના સમાપન સમારોહની પણ નિશાની છે. કાર્યક્રમ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીએ અમૃત વાટિકા અને અમૃત મહોત્સવ સ્મારકનો શિલાન્યાસ કર્યો હતો તથા દેશના યુવાનો માટે 'મેરા યુવા ભારત' – માય ભારત પ્લેટફોર્મનો શુભારંભ કરાવ્યો હતો.

શ્રી મોદીએ પ્રદર્શન કરતા ટોચના 3 રાજ્યો અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો તેમજ મંત્રાલયો અથવા વિભાગોને આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ પુરસ્કારો પણ એનાયત કર્યા હતા. ટોચના 3 પ્રદર્શન કરનારા રાજ્યો અથવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં સંયુક્ત ત્રીજા સ્થાન માટે જમ્મુ-કાશ્મીર, ગુજરાત અને હરિયાણા અને રાજસ્થાન છે, જ્યારે ટોચના 3 પ્રદર્શન મંત્રાલયો સંયુક્ત ત્રીજા સ્થાન માટે વિદેશ મંત્રાલય, સંરક્ષણ મંત્રાલય અને રેલ્વે મંત્રાલય અને શિક્ષણ મંત્રાલય છે.

જનમેદનીને સંબોધતા પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, કર્તવ્ય પથ સરદાર સાહેબની જન્મજયંતીનાં પ્રસંગે મહાયજ્ઞનો સાક્ષી બની રહ્યો છે. આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવની શરૂઆત મહાત્મા ગાંધીની દાંડી યાત્રાથી પ્રેરિત થઈને 12મી માર્ચ, 2021ને યાદ કરીને પ્રધાનમંત્રીએ 31 ઓક્ટોબર, 2023ના રોજ સરદાર પટેલની જન્મજયંતીએ આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવનું સમાપન કર્યું હતું. દાંડી કૂચ યાત્રાની સરખામણી કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું, જેમાં દરેક ભારતીય સહભાગી થયા હતા. આ યાત્રાએ આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ તરફ ધ્યાન દોર્યું હતું અને જનભાગીદારીનો એક નવો વિક્રમ સર્જ્યો હતો. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "દાંડી કૂચએ આઝાદીની જ્યોત પ્રજ્વલિત કરી હતી, ત્યારે અમૃત કાલ ભારતની વિકાસ યાત્રાની 75 વર્ષ જૂની સફરનો સંકલ્પ બની રહી છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવની 2 વર્ષ સુધી ચાલનારી ઉજવણી 'મેરી માટી મેરા દેશ' અભિયાન સાથે સંપન્ન થઈ રહી છે. તેમણે સ્મારકના શિલાન્યાસની પણ નોંધ લીધી હતી, જે ભવિષ્યની પેઢીઓને આજની ઐતિહાસિક સંસ્થાની યાદ અપાવશે. તેમણે રાજ્યો, કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો અને મંત્રાલયોને પણ અભિનંદન આપ્યા હતા કે જેઓ શ્રેષ્ઠ પ્રદર્શન કરનારા પુરસ્કારો પ્રાપ્ત કરે છે.

તેમણે ધ્યાન દોર્યું હતું કે, જ્યારે અમે એક ભવ્ય ઉજવણીને અલવિદા કહી રહ્યાં છીએ, ત્યારે અમે માય ભારત સાથે નવા સંકલ્પની શરૂઆત કરી રહ્યાં છીએ. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, "મારું ભારત સંગઠન 21મી સદીમાં રાષ્ટ્રનિર્માણમાં મોટી ભૂમિકા નિભાવવા જઈ રહ્યું છે."

ભારતીય યુવાનોની સામૂહિક શક્તિ તરફ ધ્યાન દોરતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "મેરી માટી મેરા દેશ અભિયાન એ વાતનું જીવંત ઉદાહરણ છે કે, કેવી રીતે ભારતના યુવાનો દરેક લક્ષ્યને સંગઠિત કરી શકે છે અને હાંસલ કરી શકે છે." પીએમ મોદીએ દેશના ખૂણે-ખૂણેથી અસંખ્ય યુવાનોની ભાગીદારી પર પ્રકાશ પાડતા કહ્યું કે દેશભરમાંથી 8500 અમૃત કળશ કર્તવ્ય પથ પર પહોંચ્યા છે અને કરોડો ભારતીયોએ પંચ પ્રાણ સંકલ્પ લીધો છે અને અભિયાનની વેબસાઇટ પર સેલ્ફી અપલોડ કરી છે.

આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવની પરાકાષ્ઠા માટે શા માટે માટીનો એક તત્વ તરીકે ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો તે સમજાવતાં પ્રધાનમંત્રીએ એક કવિના શબ્દો ટાંક્યા હતા અને કહ્યું હતું કે, આ એ ભૂમિ છે, જ્યાં સંસ્કૃતિઓ વિકસી છે, માનવીએ પ્રગતિ કરી છે અને તે પૃથ્વી પર છાપ ધરાવે છે. "ભારતની ધરતી ચેતના ધરાવે છે. તે એક એવું જીવનસ્વરૂપ ધરાવે છે, જેણે સભ્યતાના પતનને અટકાવ્યું છે." શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે ભારત હજુ પણ મજબૂત છે, ત્યારે અનેક સંસ્કૃતિઓ કેવી રીતે પડી ભાંગી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, "ભારતની ધરતી આધ્યાત્મિકતા પ્રત્યે આત્મા માટે આકર્ષણનું સર્જન કરે છે." તેમણે ભારતની બહાદુરીની અસંખ્ય ગાથાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને શહીદ ભગતસિંહના યોગદાન પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો. દરેક નાગરિક કેવી રીતે માતૃભૂમિની ધરતી સાથે ગાઢ રીતે જડાયેલો છે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "જો તે ભારતની જમીનનું ઋણ અદા ન કરતો હોય તો જીવન શું છે?" તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દિલ્હીમાં આવી પહોંચેલી હજારો 'અમૃત કળશ'ની માટી દરેકને કર્તવ્યની ભાવનાની યાદ અપાવશે અને દરેકને વિકસીત ભારતનો સંકલ્પ સાકાર કરવા માટે પ્રેરિત કરશે. તેમણે દરેકને રાષ્ટ્રનિર્માણમાં પ્રદાન કરવા અપીલ કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, સમગ્ર દેશમાંથી રોપાઓ સાથે સ્થાપિત થનારી અમૃત વાટિકા આવનારી પેઢીને 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત' વિશે શીખવાડશે. પ્રધાનમંત્રીએ શ્રોતાઓને ન્યૂ પાર્લામેન્ટ બિલ્ડિંગની કલાકૃતિ જન, જનની, જન્મભૂમિ વિશે જણાવ્યું હતું, જે તમામ રાજ્યોની ભૂમિ પરથી 75 મહિલા કલાકારોએ બનાવી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ (એકેએએમ)ની સૌથી વધુ સકારાત્મક અસર આશરે 1000 દિવસો સુધી ચાલી હતી, જે ભારતની યુવા પેઢી પર પડી છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આજની પેઢીએ ગુલામીનો અનુભવ કર્યો નથી અને તેઓ સ્વતંત્ર ભારતમાં જન્મેલા પ્રથમ પ્રધાનમંત્રી પણ છે. તેમણે કહ્યું કે એકેએમએ લોકોને યાદ અપાવ્યું છે કે વિદેશી શાસન દરમિયાન એક પણ ક્ષણ એવી નહોતી કે જ્યારે સ્વતંત્રતા માટે કોઈ આંદોલન ન હતું અને કોઈ પણ વર્ગ અથવા પ્રદેશ આ આંદોલનોથી અસ્પૃશ્ય ન હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમૃત મહોત્સવે એક પ્રકારે ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે ઇતિહાસનાં ખૂટતાં પાનાં ઉમેર્યાં છે." તેમણે કહ્યું કે ભારતના લોકોએ અમૃત મોહોત્સવને જન આંદોલન બનાવી દીધું. તેમણે કહ્યું હતું કે, હર ઘર તિરંગાની સફળતા દરેક ભારતીયની સફળતા છે. લોકોને આઝાદીની લડતમાં તેમના પરિવારો અને ગામોના યોગદાન વિશે જાણવા મળ્યું. તેમણે કહ્યું હતું કે, સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓનો જિલ્લાવાર ડેટાબેઝ તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ એકેએએમમાં ભારતની સફળતાઓ પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો અને દુનિયામાં ભારતનાં ટોચનાં પાંચ અર્થતંત્રોમાં પ્રવેશ, ચંદ્રયાન-3નું સફળ ઉતરાણ, જી-20 શિખર સંમેલનનું આયોજન, એશિયાઇ રમતોત્સવ અને એશિયન પેરા ગેમ્સમાં 100થી વધારે ચંદ્રકો જીતવાનો ઐતિહાસિક વિક્રમ, નવી સંસદ ભવનનું ઉદઘાટન, નારી શક્તિ વંદન અધિનીયમનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.  નિકાસ, કૃષિ પેદાશો, વંદે ભારત ટ્રેન નેટવર્કનું વિસ્તરણ, અમૃત ભારત સ્ટેશન અભિયાનની શરૂઆત, દેશની પ્રથમ પ્રાદેશિક રેપિડ ટ્રેન નમો ભારત, 65,000થી વધારે અમૃત સરોવરોનું નિર્માણ, મેડ ઇન ઇન્ડિયા 5જીનો શુભારંભ અને વિસ્તરણ તથા કનેક્ટિવિટીમાં સુધારો કરવા માટે પીએમ ગતિશાકિત માસ્ટરપ્લાનનો શુભારંભ.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, "આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ દરમિયાન દેશે રાજપથથી કર્ણાટક માર્ગ સુધીની સફર પૂર્ણ કરી હતી. અમે ગુલામીનાં ઘણાં પ્રતીકો પણ દૂર કર્યા છે." તેમણે ઇન્ડિયા ગેટ પર નેતાજી સુભાષ બોઝની પ્રતિમા, નૌકાદળનું નવું ચિહ્ન, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ માટે પ્રેરણાદાયી નામો, જનજાતીય ગૌરવ દિવસની જાહેરાત, સાહિબજાદેની યાદમાં વીર બાલ દિવસ અને દર વર્ષે 14 ઓગસ્ટનાં રોજ વિભાજન વિભીશિકા દિવસની ઉજવણીનાં નિર્ણયનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ સંક્રિત શ્લોકને સમજાવતાં કહ્યું હતું કે, "કોઈ પણ વસ્તુનો અંત હંમેશા કંઈક નવું કરવાની શરૂઆતનો સંકેત આપે છે." તેમણે અમૃત મહોત્સવના સમાપન સાથે માય ભારતના શુભારંભની નોંધ લીધી હતી અને કહ્યું હતું કે, "મારું ભારત એ ભારતની યુવા શક્તિની ઘોષણા છે." તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, દેશનાં દરેક યુવાનને એક મંચ પર લાવવાનું અને રાષ્ટ્રનિર્માણમાં વધારે ભાગીદારી સુનિશ્ચિત કરવા માટે આ શ્રેષ્ઠ માધ્યમ બની રહેશે. તેમણે માય ભારત વેબસાઇટના લોંચિંગ વિશે માહિતી આપી હતી અને કહ્યું હતું કે યુવાનો માટે જે વિવિધ કાર્યક્રમો ચલાવવામાં આવી રહ્યા છે તેનો મંચ પર સમાવેશ કરવામાં આવશે. પ્રધાનમંત્રી મોદીએ યુવાનોને વધુમાં વધુ તેની સાથે જોડાવા, ભારતને નવી ઊર્જાથી ભરવા અને દેશને આગળ વધારવા અપીલ કરી હતી.

સંબોધનના સમાપનમાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, ભારતની સ્વતંત્રતા એ દરેક નાગરિકનાં સહિયારાં ઠરાવો પૂર્ણ કરવા સમાન છે. તેમણે એકતા સાથે તેનું રક્ષણ કરવા અપીલ કરી હતી. વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારતને વિકસિત દેશ બનાવવાના સંકલ્પની નોંધ લઈને તેમણે કહ્યું હતું કે, આ વિશેષ દિવસને આઝાદીના 100 વર્ષ પૂર્ણ થવા પર દેશ યાદ રાખશે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "અમે જે સંકલ્પ લીધો છે, આવનારી પેઢીને અમે જે વચનો આપ્યાં છે, તેને પૂર્ણ કરવા પડશે." પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, "વિકસિત દેશ બનવાનાં લક્ષ્યાંકને હાંસલ કરવા માટે દરેક ભારતીયનું પ્રદાન મહત્ત્વપૂર્ણ છે. આવો, આપણે અમૃત મહોત્સવના માધ્યમથી વિકસિત ભારતના અમૃત કાલની એક નવી યાત્રા શરૂ કરીએ."

આ પ્રસંગે કેન્દ્રીય ગૃહ મંત્રી શ્રી અમિત શાહ, કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી શ્રી અનુરાગ સિંહ ઠાકુર અને કેન્દ્રીય સાંસ્કૃતિક મંત્રી શ્રી જી કિશન રેડ્ડી ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પાર્શ્વ ભાગ

મેરી માટી મેરા દેશ

મેરી માટી મેરા દેશ અભિયાન એ વીર અને વીરાંગનાઓને શ્રદ્ધાંજલિ છે જેમણે દેશ માટે સર્વોચ્ચ બલિદાન આપ્યું છે. જન ભાગીદારીની ભાવના સાથે આ અભિયાનમાં દેશભરમાં પંચાયત/ગામ, બ્લોક, શહેરી સ્થાનિક એકમ, રાજ્ય અને રાષ્ટ્રીય સ્તરે અનેક પ્રવૃત્તિઓ અને સમારંભો હાથ ધરવામાં આવ્યાં છે. આ પ્રવૃત્તિઓમાં સર્વોચ્ચ બલિદાન આપનારા તમામ બહાદુરો પ્રત્યે હૃદયપૂર્વક કૃતજ્ઞતા વ્યક્ત કરવા માટે શિલાફલાકમ (સ્મારક)નું નિર્માણ સામેલ હતું. 'પંચ પ્રાણ'ની પ્રતિજ્ઞા લોકોએ લીધી શિલાફલાકમ; સ્વદેશી પ્રજાતિઓના રોપાઓનું વાવેતર કરવું અને 'અમૃત વાટિકા' (વસુધા વનધન) અને સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ અને મૃત્યુ પામેલા સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ (વીરોં કા વંદન)ના પરિવારોનું સન્માન કરવા માટે સન્માન સમારંભો વિકસાવવા.

આ અભિયાનને મોટી સફળતા મળી હતી, જેમાં 36 રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં 2.3 લાખથી વધારે શિલ્પકામોનું નિર્માણ થયું હતું. લગભગ 4 કરોડ પંચ પ્રાણે સેલ્ફી અપલોડ કરી; દેશભરમાં 2 લાખથી વધુ 'વીરોં કા વંદન' કાર્યક્રમો; 2.36 કરોડથી વધુ સ્વદેશી રોપાઓનું વાવેતર કરવામાં આવ્યું છે. અને દેશભરમાં વસુધા વંદન થીમ હેઠળ ૨.૬૩ લાખ અમૃત વાટિકાઓ બનાવવામાં આવ્યા છે.

'મેરી માટી મેરા દેશ' અભિયાનમાં અમૃત કળશ યાત્રાનો પણ સમાવેશ થાય છે, જેમાં ગ્રામીણ વિસ્તારોના 6 લાખથી વધુ ગામોમાંથી અને શહેરી વિસ્તારોના વોર્ડમાંથી મિટ્ટી (માટી) અને ચોખાના અનાજનો સંગ્રહ થાય છે, જેને બ્લોક લેવલ (જ્યાં બ્લોકના તમામ ગામોની માટી મિશ્રિત છે) અને ત્યારબાદ રાજ્યની રાજધાનીમાં મોકલવામાં આવે છે. રાજ્ય કક્ષાએથી માટી રાષ્ટ્રીય પાટનગરમાં મોકલવામાં આવે છે, તેની સાથે હજારો અમૃત કળશ યાત્રીઓ પણ આવે છે.

ગઈકાલે અમૃત કળશ યાત્રામાં તમામ રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોનું પ્રતિનિધિત્વ તેમના સંબંધિત બ્લોક્સ અને શહેરી સ્થાનિક એકમો દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું, જેમાં 'એક ભારત, શ્રેષ્ઠ ભારત'ની ભાવના સાથે એક વિશાળ અમૃત કળશમાં તેમના કળશમાંથી મિટ્ટી મૂકવામાં આવી હતી. અમૃત વાટિકા અને અમૃત મહોત્સવ સ્મારક, જેનો શિલાન્યાસ પ્રધાનમંત્રીએ કર્યો હતો, તે દેશના દરેક ભાગોમાંથી એકત્રિત માટીમાંથી બનાવવામાં આવશે.

મેરી માટી મેરા દેશ અભિયાનની કલ્પના 'આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ' ના અંતિમ પ્રસંગ તરીકે કરવામાં આવી હતી. આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવની શરૂઆત 12 માર્ચ 2021 ના રોજ ભારતની આઝાદીના 75 વર્ષની ઉજવણી માટે થઈ હતી. ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીમાં દેશભરમાં બે લાખથી વધુ કાર્યક્રમો યોજાયા છે, જેમાં ઉત્સાહી જનભાગીદારી છે.

MY Bharat

'મેરા યુવા ભારત' – માય ભારતની સ્થાપના એક સ્વાયત્ત સંસ્થા તરીકે થઈ રહી છે, જે દેશના યુવાનો માટે એક સ્ટોપ સંપૂર્ણ સરકારી મંચ તરીકે સેવા આપે છે. દેશના દરેક યુવાનને સમાન તકો પૂરી પાડવાના પ્રધાનમંત્રીના વિઝનને અનુરૂપ માય ભારત સરકારનાં તમામ ક્ષેત્રોમાં સક્ષમ વ્યવસ્થા પ્રદાન કરવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરશે, જેથી તેઓ તેમની આકાંક્ષાઓ પૂર્ણ કરી શકે અને 'વિકસિત ભારત'નાં નિર્માણમાં પ્રદાન કરી શકે. માય ભારતનો ઉદ્દેશ યુવાનોને સામુદાયિક પરિવર્તનનાં એજન્ટ અને રાષ્ટ્રનાં ઘડવૈયા બનવા માટે પ્રેરિત કરવાનો તથા તેમને સરકાર અને નાગરિકો વચ્ચે 'યુવા સેતુ' તરીકે કામ કરવા સક્ષમ બનાવવાનો છે. આ અર્થમાં 'માય ભારત' દેશમાં 'યુવા સંચાલિત વિકાસ'ને મોટું પ્રોત્સાહન પ્રદાન કરશે.

CB/GP/JD