કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી ડૉ. મનસુખ માંડવિયાએ કેન્દ્રીય કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ મંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર તોમર અને નેપાળ સરકારના કૃષિ અને પશુધન વિકાસ મંત્રી ડૉ. બેડુ રામ ભુસલની ઉપસ્થિતિમાં આજે નવી દિલ્હીમાં પ્રથમ ગ્લોબલ ફૂડ રેગ્યુલેટર સમિટ 2023નું ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ પ્રસંગે પ્રોફેસર એસ. પી. સિંહ બઘેલ અને ડો.ભારતી પ્રવિણ પવાર, કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ રાજ્યમંત્રીઓ પણ ઉપસ્થિત રહ્યા હતા. આ શિખર સંમેલન આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય (એમઓએચએફડબ્લ્યુ)ના નેજા હેઠળ ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ ઓથોરિટી ઓફ ઇન્ડિયા (એફએસએસએઆઈ)નો પ્રયાસ છે, જેનો ઉદ્દેશ ખાદ્ય સુરક્ષા વ્યવસ્થાને મજબૂત કરવા અને ખાદ્ય મૂલ્ય શ્રુંખલામાં નિયમનકારી માળખાને મજબૂત કરવા પર દ્રષ્ટિકોણનું આદાન-પ્રદાન કરવા માટે ખાદ્ય નિયમનકારોનું વૈશ્વિક પ્લેટફોર્મ ઊભું કરવાનો છે.

ડો. માંડવિયાએ જણાવ્યું હતું કે "સલામત ખોરાક અને સારું સ્વાસ્થ્ય એક બીજાના પૂરક છે.  સંતુલિત, સુરક્ષિત અને પોષક આહાર નિવારણાત્મક સારસંભાળનું કામ કરે છે તથા આપણા સ્વાસ્થ્ય અને સુખાકારીને સુનિશ્ચિત કરે છે." ખાદ્ય સુરક્ષાના મહત્ત્વ પર ભાર મૂકીને તેમણે જણાવ્યું હતું કે, "વૈશ્વિક સ્થાયી વિકાસ માટે અનાજ, ખાદ્ય સુરક્ષા અને ખાદ્ય સુરક્ષાના મુદ્દાઓમાં ઊંડા ઊતરવું મહત્ત્વપૂર્ણ છે. ફૂડ રેગ્યુલેટર્સ પાસે વન હેલ્થ અભિગમ હેઠળ ઇકો સિસ્ટમ ઊભી કરવા માટે ખૂબ જ જવાબદાર કામ છે, જે આબોહવા, માનવ, પ્રાણી અને વનસ્પતિના સ્વાસ્થ્યને સામૂહિક રીતે જોવા માટે એક સંકલિત પ્લેટફોર્મ પ્રદાન કરે છે." તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, હાલમાં ચાલી રહેલા જી20 ઇન્ડિયા પ્રેસિડેન્સી હેઠળ સ્વાસ્થ્ય કાર્યકારી જૂથ માટે વન હેલ્થ મુખ્ય પ્રાથમિકતા છે.

વૈશ્વિક સમુદાયના વધુ સારા અને કલ્યાણ માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સહકાર અને એકતાના મહત્વ પર પ્રકાશ પાડતા ડૉ. માંડવિયાએ કહ્યું, “આ કોન્ફરન્સ આ વર્ષના ભારતના G20 પ્રેસિડેન્સીની થીમ સાથે સંપૂર્ણ રીતે સંરેખિત છે અને તેને પૂરક બનાવે છે: "વસુદૈવ કુટુમ્બકમ: એક પૃથ્વી, એક રાષ્ટ્ર". તેમણે જણાવ્યું હતું કે ભૌગોલિક ક્ષેત્રે કોઈ પણ ક્ષેત્રને અલગ-અલગ પ્રમાણભૂત ગણી શકાય તેમ નથી. ફૂડ સેફ્ટી પ્રોટોકોલ્સ. "આપણે અન્વેષણ કરવાની જરૂર છે કે કેવી રીતે પ્રાદેશિક વિવિધતાને વૈશ્વિક શ્રેષ્ઠ પ્રેક્ટિસમાં પરિબળ બનાવી શકાય", તેમ તેમણે નિર્દેશ કર્યો હતો.

ડો. માંડવિયાએ ખાદ્ય આરોગ્યના નિર્ણાયક તરીકે જમીનની તંદુરસ્તીના પાસાને વિસ્તૃત રીતે સમજાવ્યું હતું અને તાજેતરમાં જાહેર થયેલી પીએમ-પ્રણામ યોજનાની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓની રૂપરેખા આપી હતી, જે ખાદ્ય ખેતીમાં રસાયણો અને ખાતરોના સંતુલિત ઉપયોગને પ્રોત્સાહિત કરે છે અને ખેડૂતોને જૈવિક, કુદરતી અને વૈકલ્પિક ખેતી કરવા માટે પ્રોત્સાહિત કરે છે. તેમણે તમામ દેશોને આની ભાવના સાથે સંયુક્તપણે કામ કરવા અપીલ કરી હતી. વસુધૈવ કુટુમ્બકમ (વિશ્વ એક કુટુંબ છે) કારણ કે ખોરાકની અછત એ વૈશ્વિક સમસ્યા છે, જેના માટે સહયોગી વૈશ્વિક ઉકેલોની જરૂર છે.

અધિવેશનમાં અતિથિ વિશેષ શ્રી નરેન્દ્રસિંહ તોમરે જણાવ્યું હતું કે, ભોજન એ મૂળભૂત અધિકાર છે અને તેની ઉપલબ્ધતા અને પરવડે તેવી ક્ષમતા સુનિશ્ચિત કરવી જોઈએ. તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું હતું કે, "ભારતમાં કૃષિ ક્ષેત્ર અને ખાદ્ય ઉદ્યોગના કદ અને જથ્થાને ધ્યાનમાં રાખીને, ખાદ્ય સુરક્ષા અને સુરક્ષાને સુનિશ્ચિત કરવા માટે ઉત્પાદનો છેવાડાના ગ્રાહક સુધી પહોંચે ત્યાં સુધી કૃષિ ઇનપુટ્સથી લઈને સમગ્ર વેલ્યુ ચેઇન નેટવર્કને એક જ એકમ તરીકે ધ્યાનમાં લેવું મહત્વપૂર્ણ છે."

કેન્દ્રીય મંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે, ખેડૂતોએ ખાદ્ય પુરવઠા અંગેની કોઈપણ નીતિઓના કેન્દ્રમાં હંમેશા રહેવું જોઈએ જેથી તેઓ કોઈપણ નકારાત્મક રીતે પ્રભાવિત ન થાય. તેમણે બાજરીના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પણ એક મજબૂત કેસ બનાવ્યો હતો, જેમાં બાજરીના હકારાત્મક લક્ષણો જેવા કે અન્ય પાકોની તુલનામાં પાણીનો ઓછો વપરાશ, પ્રતિકૂળ આબોહવાની સ્થિતિની સ્થિતિસ્થાપકતા અને ઉચ્ચ પોષક મૂલ્ય પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો.

એક રેકોર્ડેડ સંદેશ દ્વારા, ડબ્લ્યુએચઓના મહાનિદેશક ડો. ટેડ્રોસ અધાનોમ ઘેબ્રેયેસસે એક વીડિયો સંદેશ દ્વારા આ પ્રથમ વૈશ્વિક ફૂડ રેગ્યુલેટર સમિટનું આયોજન કરવા બદલ કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રાલય અને એફએસએસએઆઈને અભિનંદન આપ્યા હતા. તેમણે કહ્યું હતું કે, "આપણે સામૂહિક રીતે એ સુનિશ્ચિત કરવું પડશે કે દરેક જગ્યાએ દરેક વ્યક્તિને સલામત અને પોષક આહાર મળે."

આ કાર્યક્રમ દરમિયાન ડો. માંડવિયાએ ફૂડ-ઓ-કોપોઇયા, ફૂડ કેટેગરી-વાઇઝ મોનોગ્રાફનો સંગ્રહ અને ગુણવત્તા અને ખાદ્ય સુરક્ષાના ધોરણો, લેબલિંગ અને દાવાની જરૂરિયાતો, પેકેજિંગ આવશ્યકતાઓ, પરીક્ષણ પદ્ધતિઓ અને ફૂડ સેફ્ટી એન્ડ સ્ટાન્ડર્ડ્સ રેગ્યુલેશન્સ (એફએસઆર) અનુસાર અન્ય કોઈપણ નિયમનકારી જોગવાઈઓની વિગતો આપતી ચોક્કસ પ્રોડક્ટ કેટેગરી માટે તમામ લાગુ ધોરણો માટે સિંગલ પોઇન્ટ રેફરન્સ જાહેર કર્યો હતો, જેનું પાલન કરવાની જરૂર છે.

કેન્દ્રીય આરોગ્ય મંત્રીએ કોમન રેગ્યુલેટર્સ પ્લેટફોર્મ 'SaNGRAH' – રાષ્ટ્રો માટે સેફ ફૂડઃ ગ્લોબલ ફૂડ રેગ્યુલેટરી ઓથોરિટીઝ હેન્ડબુકનો પણ શુભારંભ કરાવ્યો હતો. તે સમગ્ર વિશ્વના 76 દેશોના ફૂડ રેગ્યુલેટરી ઓથોરિટીઝ, તેમના આદેશ, ફૂડ સેફ્ટી ઇકોસિસ્ટમ, ફૂડ ટેસ્ટિંગ સુવિધાઓ, ફૂડ ઓથોરિટીઝ માટે સંપર્કની વિગતો, એસપીએસ/ટીબીટી/કોડેક્સ/ડબલ્યુએએચઓ વગેરેનો ડેટાબેઝ છે. હિન્દી અને અંગ્રેજી ઉપરાંત, SaNGRAH છ પ્રાદેશિક ભાષાઓ - ગુજરાતી, મરાઠી, તમિલ, તેલુગુ, કન્નડ અને મલયાલમમાં પણ ઉપલબ્ધ છે.

કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રી દ્વારા સમિટ દરમિયાન એક સામાન્ય ડિજિટલ ડેશબોર્ડ પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. ડેશબોર્ડ એ એક સામાન્ય યુનિફાઇડ આઇટી-પોર્ટલ છે, જે ભારતમાં ફૂડ રેગ્યુલેટર્સ દ્વારા ધોરણો, નિયમો, સૂચનાઓ, સલાહકારો, માર્ગદર્શિકાઓ, પ્રદૂષણ મર્યાદાઓ અને નવીનતમ વિકાસ પર વિસ્તૃત માહિતી પ્રદાન કરે છે.

ડૉ. માંડવિયાએ ગ્લોબલ ફૂડ રેગ્યુલેટર સમિટ 2023 દરમિયાન બે-દિવસીય પ્રદર્શનનું પણ ઉદ્ઘાટન કર્યું હતું. આ પ્રદર્શન ખાદ્ય સુરક્ષા, ખાદ્ય ધોરણો, ખાદ્ય પરીક્ષણ ક્ષમતાઓ, ઉત્પાદન સુધારણા અને ખાદ્ય તકનીકોમાં પ્રગતિ વિશે વિચારો અને માહિતીના આદાન-પ્રદાનનો માર્ગ પૂરો પાડશે. ફૂડ બિઝનેસ ઓપરેટર્સ (FBOs), રેપિડ એનાલિટીકલ ફૂડ ટેસ્ટિંગ (RAFT) ઉત્પાદકો અને કૃષિ અને પ્રોસેસ્ડ ફૂડ પ્રોડક્ટ્સ એક્સપોર્ટ ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી (APEDA), મરીન પ્રોડક્ટ્સ એક્સપોર્ટ ડેવલપમેન્ટ ઓથોરિટી (MPEDA), એક્સપોર્ટ ઇન્સ્પેક્શન કાઉન્સિલ જેવી પ્રતિષ્ઠિત સંસ્થાઓ સહિત કુલ 35 પ્રદર્શકો. (EIC), મસાલા બોર્ડ, ટી બોર્ડ અને કોફી બોર્ડ બે દિવસ દરમિયાન આ ક્ષેત્રમાં તેમની કુશળતા અને યોગદાન પ્રદર્શિત કરશે. આ પ્રદર્શનમાં શ્રી અન્ના (બાજરી) પરના સ્ટોલ પણ પ્રદર્શિત કરવામાં આવ્યા છે.

શ્રી અમિતાભ કાંતે, જી20 શેરપાએ ઉપસ્થિત જનમેદનીને આ પ્લેટફોર્મનો ઉપયોગ શીખવા, ખાદ્ય સુરક્ષાને સુધારવા નેટવર્કને મજબૂત કરવા અને ટકાઉ રીતે ખાદ્ય સુરક્ષામાં રોકાણ કરવા માટે એક વ્યવસ્થા ઊભી કરવા માટે કરવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે ખાદ્ય પુરવઠાને સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂરિયાતને સમજીને ખાદ્ય ચીજવસ્તુઓનો બગાડ ઘટાડવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો, ખાદ્ય પુરવઠો વધારવા ડિજિટલ સાધનોનો ઉપયોગ કરવાની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો અને બાજરી જેવા સ્થિતિસ્થાપક ખાદ્ય પાકોનાં ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપ્યું હતું.

ઉદઘાટન સત્રના વિશેષ વક્તા તરીકે ભારત સરકારના મુખ્ય વૈજ્ઞાનિક સલાહકાર પ્રો. અજયકુમાર સૂદે બે દિવસીય કોન્ક્લેવમાં ભાગ લેનારાઓને ખાદ્ય પુરવઠામાં પ્લાસ્ટિક, ન્યુટ્રાસ્યુટિકલ્સ અને ધાતુઓના આરોગ્યના સંભવિત જોખમો અંગે ચર્ચા કરવા વિનંતી કરી હતી અને તેમને સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકના વિકલ્પો શોધવા, ફૂડ ગ્રેડ પ્લાસ્ટિકના ઉત્પાદનમાં પરિપત્રતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને સુપરમાર્કેટ્સમાં ટકાઉ સામગ્રીના ઉપયોગ અને સેવાઓ છીનવી લેવા પ્રોત્સાહિત કર્યા હતા.

એફએસએસએઆઈના સીઈઓ શ્રી જી કમલા વર્ધન રાવે જણાવ્યું હતું કે સલામત અને પોષક આહાર સારા સ્વાસ્થ્ય માટે ચાવીરૂપ છે, જ્યારે અસુરક્ષિત ખોરાક દર વર્ષે 600 મિલિયન ચેપ અને 4.2 લાખ મૃત્યુનું કારણ બને છે. તેમણે આશા વ્યક્ત કરી કે આ મેળાવડાથી ખાદ્ય સુરક્ષાના નિર્ણાયક પાસાઓ પર મનોમંથન કરવામાં આવશે અને સલામત ખાદ્ય પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા માટે નવીન ઉપાયો બહાર આવશે.

ગ્લોબલ ફૂડ રેગ્યુલેટર્સ સમિટ 2023 ખાદ્ય સુરક્ષા વ્યવસ્થા સાથે સંબંધિત મહત્ત્વપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર દ્રષ્ટિકોણ અને જાણકારીનું આદાન-પ્રદાન કરવા માટે દુનિયાભરના ખાદ્ય નિયમનકારોને એકમંચ પર લાવે છે. વૈશ્વિક શિખર સંમેલનમાં વૈશ્વિક ખાદ્ય નિયમનકારોની ભૂમિકા અને જવાબદારીઓ, વૈશ્વિક ખાદ્ય સુરક્ષા માટેના પડકારો અને ઉકેલો, મજબૂત સ્ટાન્ડર્ડ સેટિંગ, ખાદ્ય કટોકટીની પ્રતિક્રિયામાં નવીનતા અને અન્ય જેવા વિષયો પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરતા વિવિધ ટેકનિકલ સત્રો યોજાશે.

શ્રી સુધાંશ પંત, ઓએસડી, આરોગ્ય મંત્રાલય; વિવિધ દેશો, ઔદ્યોગિક સંગઠનો, ખાદ્ય ઉદ્યોગનાં પ્રતિનિધિઓ, સંશોધન સંસ્થાઓ અને એમઓએચએફડબલ્યુનાં વરિષ્ઠ અધિકારીઓ, અન્ય લાઇનનાં મંત્રાલયો અને એફએસએસએઆઈનાં વિશિષ્ટ મહાનુભાવો આ પ્રસંગે ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

YP/GP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com