માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયે, IT નિયમો, 2021 હેઠળ કટોકટીની સત્તાઓનો ઉપયોગ કરીને, 16.08.2022ના રોજ આઠ (8) YouTube આધારિત ન્યૂઝ ચેનલો, એક (1) Facebook એકાઉન્ટ અને બે ફેસબુક પોસ્ટને અવરોધિત કરવા માટે આદેશો જારી કર્યા છે. અવરોધિત યુટ્યુબ ચેનલોની કુલ વ્યુઅરશિપ 114 કરોડથી વધુ હતી, 85 લાખથી વધુ વપરાશકર્તાઓ દ્વારા સબ્સ્ક્રાઇબ કરવામાં આવી હતી.

સામગ્રીનું વિશ્લેષણ

આમાંની કેટલીક YouTube ચેનલો દ્વારા પ્રકાશિત સામગ્રીનો હેતુ ભારતમાં ધાર્મિક સમુદાયો વચ્ચે નફરત ફેલાવવાનો હતો. અવરોધિત યુટ્યુબ ચેનલોના વિવિધ વીડિયોમાં ખોટા દાવા કરવામાં આવ્યા હતા. ઉદાહરણોમાં નકલી સમાચારોનો સમાવેશ થાય છે જેમ કે ભારત સરકારે ધાર્મિક માળખાને તોડી પાડવાનો આદેશ આપ્યો છે; ભારત સરકારે ધાર્મિક તહેવારોની ઉજવણી, ભારતમાં ધાર્મિક યુદ્ધની ઘોષણા વગેરે પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. આવી સામગ્રી દેશમાં સાંપ્રદાયિક વિસંગતતા અને જાહેર વ્યવસ્થાને ખલેલ પહોંચાડવાની સંભાવના ધરાવે છે.

યુટ્યુબ ચેનલોનો ઉપયોગ ભારતીય સશસ્ત્ર દળો, જમ્મુ અને કાશ્મીર વગેરે જેવા વિવિધ વિષયો પર નકલી સમાચારો પોસ્ટ કરવા માટે પણ કરવામાં આવ્યો હતો. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અને વિદેશી રાજ્યો સાથે ભારતના મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધોના પરિપ્રેક્ષ્યમાં સામગ્રી સંપૂર્ણપણે ખોટી અને સંવેદનશીલ હોવાનું જણાયું હતું.

મંત્રાલય દ્વારા અવરોધિત સામગ્રી ભારતની સાર્વભૌમત્વ અને અખંડિતતા, રાજ્યની સુરક્ષા, વિદેશી રાજ્યો સાથે ભારતના મૈત્રીપૂર્ણ સંબંધો અને દેશમાં જાહેર વ્યવસ્થા માટે હાનિકારક હોવાનું જણાયું હતું. તદનુસાર, સામગ્રીને ઇન્ફર્મેશન ટેક્નોલોજી એક્ટ, 2000ની કલમ 69Aના દાયરામાં આવરી લેવામાં આવી હતી.

મોડસ ઓપરેન્ડી

અવરોધિત ભારતીય યુટ્યુબ ચેનલો નકલી અને સનસનાટીભર્યા થંબનેલ્સ, ન્યૂઝ એન્કરની છબીઓ અને અમુક ટીવી ન્યૂઝ ચેનલોના લોગોનો ઉપયોગ કરીને દર્શકોને સમાચાર અધિકૃત હોવાનું માને છે.

મંત્રાલય દ્વારા અવરોધિત તમામ યુટ્યુબ ચેનલો તેમના વીડિયો પર કોમી સૌહાર્દ, જાહેર વ્યવસ્થા અને ભારતના વિદેશી સંબંધો માટે હાનિકારક ખોટી સામગ્રી ધરાવતી જાહેરાતો પ્રદર્શિત કરી રહી હતી.

આ કાર્યવાહી સાથે, ડિસેમ્બર 2021થી, મંત્રાલયે 102 યુટ્યુબ આધારિત ન્યૂઝ ચેનલો અને અન્ય કેટલાક સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સને અવરોધિત કરવાના નિર્દેશો જારી કર્યા છે. ભારત સરકાર અધિકૃત, વિશ્વાસપાત્ર અને સુરક્ષિત ઓનલાઈન ન્યૂઝ મીડિયા વાતાવરણ સુનિશ્ચિત કરવા અને ભારતની સાર્વભૌમત્વ અને અખંડિતતા, રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા, વિદેશી સંબંધો અને જાહેર વ્યવસ્થાને નુકસાન પહોંચાડવાના કોઈપણ પ્રયાસોને નિષ્ફળ બનાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

બ્લોક કરાયેલા સોશિયલ મીડિયા એકાઉન્ટ્સ અને URLની વિગતો

યુ ટ્યૂબ ચેનલ્સ

ફેસબુક પેજ

અવરોધિત સામગ્રીના ઉદાહરણો

યુ એન્ડ વી ટીવી

એએમ રઝવી

ગૌરવશાલી પવન મિથિલાંચલ

સી ટોપફિફ્થ

સરકારી અપડેટ

સબ કુછ દેખો

સમાચાર કી દુનિયા (પાકિસ્તાન સ્થિત)

નીચે મુજબનો સ્ક્રીનશોટ દાવો કરે છે કે 100 કરોડ હિંદુઓ 40 કરોડ મુસ્લિમોને મારી નાખશે, અને મુસ્લિમોએ પાકિસ્તાન અથવા બાંગ્લાદેશ જવું જોઈએ, નહીં તો તેમની હત્યા કરવામાં આવશે..

નીચેનો સ્ક્રીનશોટ દાવો કરે છે કે ભારતની કુતુબ મિનાર મસ્જિદ તોડી પાડવામાં આવી છે.

SD/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com