પ્રારંભમાં, પ્રધાનમંત્રીએ વિશ્વ પર્યાવરણ દિવસ નિમિત્તે ઉપસ્થિત લોકોને શુભેચ્છા પાઠવી હતી. 'માટી બચાવો આંદોલન'ની પ્રશંસા કરતા પ્રધાનમંત્રી કહ્યું કે એવા સમયે જ્યારે રાષ્ટ્ર આઝાદી કા અમૃત મહોત્સવ દરમિયાન નવા સંકલ્પો લઈ રહ્યું છે, આવા આંદોલનો એક નવું મહત્વ પ્રાપ્ત કરે છે. તેમણે સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો કે છેલ્લાં 8 વર્ષના મુખ્ય કાર્યક્રમોમાં પર્યાવરણ સંરક્ષણનો દ્રષ્ટિકોણ રહ્યો છે. તેમણે પર્યાવરણની જાળવણી માટે ભારત દ્વારા બહુ-પરિમાણીય પ્રયાસોના ઉદાહરણો તરીકે સ્વચ્છ ભારત મિશન અથવા સંપત્તિ સંબંધિત કાર્યક્રમ, સિંગલ યુઝ પ્લાસ્ટિકમાં ઘટાડો, એક સૂર્ય એક પૃથ્વી અથવા ઇથેનોલ સંમિશ્રણ કાર્યક્રમનો ઉલ્લેખ કર્યો.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે પર્યાવરણના રક્ષણ માટે ભારતના પ્રયાસો બહુપક્ષીય છે. જળવાયુ પરિવર્તનમાં ભારતની ભૂમિકા નહિવત છે ત્યારે ભારત આ પ્રયાસ કરી રહ્યું છે. વિશ્વના મોટા આધુનિક દેશો માત્ર પૃથ્વીના વધુને વધુ સંસાધનોનું શોષણ કરી રહ્યાં નથી, પરંતુ મહત્તમ કાર્બન ઉત્સર્જન તેમના ખાતામાં જાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે વિશ્વમાં સરેરાશ કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટ પ્રતિ વ્યક્તિ વાર્ષિક આશરે 4 ટન છે, જેની સરખામણીમાં ભારતમાં પ્રતિ વ્યક્તિ માત્ર 0.5 ટન છે. તેમણે કહ્યું કે ભારત પર્યાવરણની રક્ષા માટે આંતરરાષ્ટ્રીય સમુદાય સાથે મળીને લાંબા ગાળાના વિઝન પર કામ કરી રહ્યું છે અને ગઠબંધન ફોર ડિઝાસ્ટર રેઝિલિએન્ટ ઈન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર, ઈન્ટરનેશનલ સોલર એલાયન્સ જેવી સંસ્થાઓ સ્થાપિત કરી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ 2070 સુધીમાં નેટ-ઝીરોના ભારતના લક્ષ્યને પુનરાવર્તિત કર્યું.

પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે માટીને બચાવવા માટે અમે પાંચ મુખ્ય બાબતો પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કર્યું છે. પ્રથમ- જમીનને કેમિકલ મુક્ત કેવી રીતે બનાવવી. બીજું- જમીનમાં રહેતા જીવોને કેવી રીતે બચાવી શકાય, જેને ટેકનિકલ ભાષામાં સોઈલ ઓર્ગેનિક મેટર કહે છે. ત્રીજું- જમીનમાં ભેજ કેવી રીતે જાળવી શકાય, ત્યાં સુધી પાણીની ઉપલબ્ધતા કેવી રીતે વધારવી. ચોથું- ઓછા ભૂગર્ભજળને કારણે જમીનને જે નુકસાન થઈ રહ્યું છે તેને કેવી રીતે દૂર કરવું. અને પાંચમું, જંગલોના ઘટાડાને કારણે જમીનનું સતત ધોવાણ કેવી રીતે અટકાવવું.

તેમણે કહ્યું કે જમીનની સમસ્યાને દૂર કરવા માટે કૃષિ ક્ષેત્રમાં મુખ્ય પ્રયાસો હાથ ધરવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રી કહ્યું કે અગાઉ આપણા દેશના ખેડૂતોને જમીનનો પ્રકાર, જમીનમાં ઉણપ, કેટલું પાણી છે તે અંગેની માહિતીનો અભાવ હતો. આ સમસ્યાને દૂર કરવા માટે દેશમાં ખેડૂતોને સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ આપવા માટે એક વિશાળ અભિયાન ચલાવવામાં આવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે સરકાર વરસાદને પકડવા જેવા અભિયાનો દ્વારા દેશના લોકોને જળ સંરક્ષણ સાથે જોડી રહી છે. આ વર્ષે માર્ચમાં જ દેશમાં 13 મોટી નદીઓના સંરક્ષણનું અભિયાન પણ શરૂ થયું છે. જેમાં પાણીમાં પ્રદૂષણ ઘટાડવાની સાથે નદીઓના કિનારે જંગલો વાવવાનું પણ કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. અનુમાન છે કે આનાથી 7400 ચોરસ કિમીનું વન આવરણ ઉમેરાશે જે ભારતમાં છેલ્લા 8 વર્ષમાં ઉમેરાયેલા 20 હજાર ચોરસ કિલોમીટરના જંગલ કવરમાં વધારો કરશે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે જૈવવિવિધતા અને વન્યજીવન સંબંધિત નીતિઓ જે આજે ભારત અનુસરી રહ્યું છે તેના કારણે પણ વન્યજીવોની સંખ્યામાં રેકોર્ડ વધારો થયો છે. આજે વાઘ હોય, સિંહ હોય, ચિત્તો હોય કે હાથી હોય, બધાની સંખ્યા દેશમાં વધી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે, પ્રથમ વખત સ્વચ્છતા, ઇંધણમાં આત્મનિર્ભરતા સંબંધિત પહેલ. ખેડૂતોની આવકમાં વધારો અને જમીનના આરોગ્ય સંબંધિત કાર્યક્રમો એકબીજા સાથે જોડાયેલા હતા. તેમણે ગોબરધન યોજનાનું ઉદાહરણ આપ્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રી કહ્યું કે કુદરતી ખેતીમાં આપણી કેટલીક મોટી સમસ્યાઓનો મોટો ઉકેલ છે. તેમણે કહ્યું કે, આ વર્ષના બજેટમાં સરકારે ગંગાના કિનારે આવેલા ગામડાઓમાં પ્રાકૃતિક ખેતીને પ્રોત્સાહિત કરવાનો નિર્ણય લીધો છે જે કુદરતી ખેતીનો વિશાળ કોરિડોર બનાવશે. આનાથી આપણા ખેતરો રસાયણ મુક્ત તો બનશે જ પરંતુ નમામિ ગંગે અભિયાનને પણ નવી તાકાત મળશે. પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે ભારત 2030 સુધીમાં 26 મિલિયન હેક્ટર જમીનને પુનઃસ્થાપિત કરવાના લક્ષ્ય પર કામ કરી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે BS VI ધોરણો અપનાવવા, LED બલ્બ અભિયાન.

પ્રધાનમંત્રી કહ્યું કે પીએમ રાષ્ટ્રીય ગતિશક્તિ માસ્ટર પ્લાનના કારણે લોજિસ્ટિક્સ સિસ્ટમ અને ટ્રાન્સપોર્ટ સિસ્ટમ મજબૂત થશે અને તેના કારણે પ્રદૂષણમાં ઘટાડો થશે. 100થી વધુ જળમાર્ગો પર મલ્ટિ-મોડલ કનેક્ટિવિટી વર્ક પ્રદૂષણ ઘટાડવામાં પણ મદદ કરશે. પ્રધાનમંત્રીએ ગ્રીન જોબ્સના પાસા પર પ્રેક્ષકોનું ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું. પર્યાવરણ સંરક્ષણ પર ભારતની ગતિ મોટી સંખ્યામાં હરિયાળી નોકરીઓ માટે તકો ઊભી કરી રહી છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું. તેમણે પર્યાવરણ અને ભૂમિ સંરક્ષણ અંગે જાગૃતિ વધારવા કહ્યું અને દરેક જિલ્લામાં 75 અમૃત સરોવર બનાવવા માટે લોક ચળવળનું આહ્વાન કરીને નિષ્કર્ષ કાઢ્યો.

'સેવ સોઈલ મૂવમેન્ટ' એ જમીનના બગડતા સ્વાસ્થ્ય વિશે જાગૃતિ વધારવા અને તેને સુધારવા માટે સભાન પ્રતિભાવ લાવવા માટેની વૈશ્વિક ચળવળ છે. આ ચળવળ માર્ચ 2022 માં સદગુરુ દ્વારા શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેમણે 27 દેશોમાંથી પસાર થતી 100 દિવસની મોટરસાઇકલ યાત્રા શરૂ કરી હતી. 5મી જૂને 100 દિવસની યાત્રાનો 75મો દિવસ છે. આ કાર્યક્રમમાં પ્રધાનમંત્રીની સહભાગિતા ભારતમાં જમીનના સ્વાસ્થ્યને સુધારવા માટેની સહિયારી ચિંતાઓ અને પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરશે.

SD/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com