સોમવારે સંસદમાં આર્થિક સર્વે 2021-22 રજૂ કરતા, કેન્દ્રીય નાણા અને કોર્પોરેટ બાબતોના મંત્રી, શ્રીમતી નિર્મલા સીતારમણે જણાવ્યું હતું કે ઓગસ્ટ, 2019માં જલ જીવન મિશન (JJM) ની શરૂઆત થઈ ત્યારથી, 5.5 કરોડથી વધુ પરિવારોને નળની સુવિધા મળી છે. પાણી પુરવઠો હાથ ધરવામાં આવ્યો છે. નાણામંત્રીએ કહ્યું કે જલ જીવન મિશન (JJM) 2024 સુધીમાં ગ્રામીણ ભારતમાં પરિવારોને વ્યક્તિગત ઘરેલું નળ કનેક્શન દ્વારા પર્યાપ્ત સલામત પીવાનું પાણી પૂરું પાડવાની પરિકલ્પના કરે છે અને આના પરિણામે 19 કરોડથી વધુ ગ્રામીણ પરિવારો અથવા 90 કરોડથી વધુ ગ્રામીણ વસ્તીને ફાયદો થશે.

વિગતવાર વિહંગાવલોકન આપતા, સર્વે જણાવે છે કે 2019માં, ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં લગભગ 18.93 કરોડ પરિવારોમાંથી, લગભગ 3.23 કરોડ (17 ટકા) ગ્રામીણ પરિવારો પાસે તેમના ઘરોમાં નળના પાણીના જોડાણો હતા. 02 જાન્યુઆરી 2022 સુધીમાં, મિશનની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં 5,51,93,885 ઘરોને નળનું પાણી પૂરું પાડવામાં આવ્યું છે. ગોવા, તેલંગાણા, આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ, પુડુચેરી, દાદરા નગર હવેલી અને દમણ દીવ અને હરિયાણા નામના છ રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોએ નળના પાણીના પુરવઠા સાથે 100% ઘરોનો પ્રતિષ્ઠિત દરજ્જો પ્રાપ્ત કર્યો છે. તેવી જ રીતે, 83 જિલ્લાઓ, 1016 બ્લોક્સ, 62,749 પંચાયતો અને 1,28,893 ગામોએ 100% ઘરગથ્થુ નળ પાણી પુરવઠાની સ્થિતિ પ્રાપ્ત કરી છે. 19.01.2022 સુધી જલ જીવન મિશન હેઠળ 8,39,443 શાળાઓને પાણી પુરવઠો પૂરો પાડવામાં આવ્યો છે.

JJM હેઠળ શાળાઓ, આંગણવાડી કેન્દ્રો, GP બિલ્ડીંગો, આરોગ્ય કેન્દ્રો, કલ્યાણ કેન્દ્રો અને સામુદાયિક બિલ્ડીંગોને કાર્યાત્મક નળ કનેક્શન આપવા માટે, ગુણવત્તાયુક્ત અસરગ્રસ્ત વિસ્તારો, દુષ્કાળગ્રસ્ત અને રણ વિસ્તારો, સંસદ આદર્શ ગ્રામ યોજના (SAG)ના ગામોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવે છે. ગામડાઓના મિશન માટે કુલ રૂ. 3.60 લાખ કરોડનો ખર્ચ છે.

JJM પારદર્શિતા અને જવાબદારી માટે તકનીકી સાધનોનો ઉપયોગ કરશે જેમાં (i) કુદરતી અને નાણાકીય પ્રગતિને સક્ષમ કરવા માટે IMIS; (ii) “ડેશબોર્ડ”; (iii) “મોબાઇલ એપ”; (iv) જથ્થા, ગુણવત્તા અને નિયમિતતા માટે ગામડાઓમાં પાણી પુરવઠાના વાસ્તવિક સમય આધારિત માપન અને દેખરેખ માટે સેન્સર આધારિત IoT ઉકેલો; (v) બનાવેલ દરેક સંપત્તિનું જીઓ-ટેગિંગ; (vi) નલ કનેક્શનને 'આધાર નંબર' સાથે લિંક કરવું; (vii) પબ્લિક ફાઇનાન્શિયલ મેનેજમેન્ટ સિસ્ટમ (PFMS) દ્વારા વ્યવહારોનો સમાવેશ થાય છે.

સ્વચ્છ ભારત મિશન (ગ્રામીણ) (SBM-G)

2જી ઑક્ટોબર 2014ના રોજ SBM-Gની શરૂઆત થઈ ત્યારથી ગ્રામીણ સ્વચ્છતાએ જબરદસ્ત પ્રગતિ કરી છે. તેની શરૂઆતથી, 28.12.2021 સુધી, ગ્રામીણ ભારતમાં 10.86 કરોડથી વધુ શૌચાલય બનાવવામાં આવ્યા છે.

SBM(G) ના બીજા તબક્કા હેઠળ, ખુલ્લામાં શૌચ મુક્ત (ODF)-વત્તા વર્ષ 2020-21 થી 2024-25 સુધીમાં તમામ ગામોને ખુલ્લામાં શૌચ મુક્ત (ODF) બનાવવાનો લક્ષ્યાંક અમલમાં મૂકવામાં આવ્યો છે. વર્ષ 2021-22 (25.10.2021 સુધી) દરમિયાન નવા પરિવારો માટે કુલ 7.16 લાખ વ્યક્તિગત ઘરગથ્થુ શૌચાલય અને 19,061 સામુદાયિક સ્વચ્છતા સંકુલનું નિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું. તેમજ 2,194 ગામોને ODF પ્લસ જાહેર કરવામાં આવ્યા છે.

નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે 2019-21 (NFHS-5) ના પાંચમા રાઉન્ડના તાજેતરમાં બહાર પાડવામાં આવેલા તારણો અનુસાર, સુધારેલ સ્વચ્છતા સુવિધાઓનો ઉપયોગ કરીને ઘરોમાં રહેતી વસ્તી 2015-16માં 48.5% થી વધીને વર્ષ 2019-માં 48.5% થઈ ગઈ છે. 21. વધીને 70.2 ટકા થયો છે.

SD/GP/MR

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com