1. క్యాబినెట్ సెక్రటరీ గ్లోబల్ ఇండెక్స్ ఫర్ రిఫార్మ్స్ అండ్ గ్రోత్ (జిఐఆర్జి) చొరవ కింద, మానవ అభివృద్ధి సూచిక (హెచ్డిఐ), గ్లోబల్ హంగర్ ఇండెక్స్ (జిహెచ్ఐ), గ్లోబల్ కాంపిటీటివ్‌నెస్ ఇండెక్స్ (జిసిఐ), హ్యూమన్ క్యాపిటల్ ఇండెక్స్‌ (హెచ్సిఐ), గ్లోబల్ ఇన్నోవేషన్ ఇండెక్స్ (జిఐఐ) తో సహా 29 ప్రపంచ సూచికలలో దేశం పనితీరును పర్యవేక్షిస్తున్నారు. ఈ కసరత్తు ముఖ్యమైన సామాజిక, ఆర్థిక మరియు ఇతర అంతర్జాతీయంగా గుర్తింపు పొందిన సూచికల పర్యవేక్షణ యంత్రాంగాన్ని ప్రభావితం చేయడం లక్ష్యం. అలాగే ఫలితాలను మెరుగుపరచడానికి మరియు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఈ సూచికలలో భారతదేశ పనితీరులో వాటిని ప్రతిబింబించేలా సంస్కరణలను తీసుకురావడానికి సాధనాలుగా ఈ సూచికలను ఉపయోగించడాన్ని సూచిస్తాయి. 

ఈ చొరవ కింద, నీతి ఆయోగ్ బహుమితీయ పేదరిక సూచిక (ఎంపిఐ)కి నోడల్ మంత్రిత్వ శాఖ. గ్లోబల్  ఎంపిఐ 2021 ప్రకారం, 109 దేశాలలో భారతదేశం 66వ స్థానంలో ఉంది. జాతీయ  ఎంపిఐ ప్రాజెక్ట్ గ్లోబల్  ఎంపిఐ  ని పునర్నిర్మించడం మరియు గ్లోబల్  ఎంపిఐ ర్యాంకింగ్స్‌లో భారతదేశ స్థానాన్ని మెరుగుపరచడం అనేడి  పెద్ద లక్ష్యం. దీనికి సమగ్ర సంస్కరణ కార్యాచరణ ప్రణాళికలను రూపొందించడం కోసం ప్రపంచవ్యాప్తంగా సమలేఖనం చేయబడిన, అనుకూలీకరించిన భారతదేశ  ఎంపిఐ ని సృష్టించడం లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది. ఎంపిఐ కోసం నోడల్ మంత్రిత్వ శాఖగా నీతి ఆయోగ్ సూచిక ప్రచురణ ఏజెన్సీలతో పాలుపంచుకోవడానికి కూడా బాధ్యత వహిస్తుంది; రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలను వాటి పనితీరు ఆధారంగా ర్యాంకింగ్ చేస్తుంది మరియు ప్రతి జాతీయ ఎంపిఐ సూచికకు మ్యాప్ చేయబడిన పన్నెండు లైన్ మినిస్ట్రీలను సంప్రదించడానికి ఒక అంతర్-మంత్రిత్వ ఎంపిఐ కోఆర్డినేషన్ కమిటీ (ఎంపిఐసీసీ)ని కూడా ఏర్పాటు చేసింది.

2. జాతీయ బహుమితీయ పేదరిక సూచిక: ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-4 (2015-16) ఆధారంగా బేస్‌లైన్ నివేదికను నీతి ఆయోగ్ 12 లైన్ మంత్రిత్వ శాఖలతో సంప్రదించి మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు మరియు ఇండెక్స్ పబ్లిషింగ్ ఏజెన్సీలు – ఆక్స్‌ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయానికి సంబంధించిన ఆక్స్‌ఫర్డ్ పేదరికం మరియు మానవ అభివృద్ధి ఇనిషియేటివ్ (ఓపిహెచ్ఐ), ఐక్యరాజ్యసమితి అభివృద్ధి కార్యక్రమం (యుఎన్డిపి) భాగస్వామ్యంతో అభివృద్ధి చేసింది

3. జాతీయ బహుమితీయ పేదరిక సూచిక:  బేస్‌లైన్ నివేదిక 2015-16లో నిర్వహించిన జాతీయ కుటుంబ ఆరోగ్య సర్వే 4 ఆధారంగా రూపొందించారు.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్ ని భారత ప్రభుత్వంలోని ఆరోగ్య, కుటుంబ సంక్షేమ మంత్రిత్వ శాఖ ఆధ్వర్యంలోని ఇంటర్నేషనల్ ఇన్‌స్టిట్యూట్ ఫర్ పాపులేషన్ సైన్సెస్ (ఐఐపిఎస్) నిర్వహిస్తుంది.

4. జాతీయ బహుమితీయ పేదరిక సూచిక:  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-4 (2015-16) ఆధారంగా బేస్‌లైన్ నివేదిక అనేది సుస్థిర అభివృద్ధి లక్ష్యాలు (ఎస్డిజిలు) లక్ష్యం 1.2 దిశగా పురోగతిని కొలవడానికి ఒక సహకారం. దీని లక్ష్యం పురుషులు, మహిళలు, పిల్లలు అన్ని కోణాలలో పేదరికంలో జీవిస్తున్న కనీసం సగం నిష్పత్తిలో పేదరికాన్ని తగ్గించడం. ఆరోగ్యం, విద్య మరియు జీవన ప్రమాణాల మూడు కోణాలలో, ఇది పోషకాహారం, పిల్లలు మరియు కౌమారదశల మరణాలు, మాతృ సంరక్షణ, పాఠశాలకు సంబంధించిన సంవత్సరాలు, పాఠశాల హాజరు, వంట ఇంధనం, పారిశుధ్యం, తాగునీరు, విద్యుత్, గృహం, బ్యాంకు ఖాతాలు మరియు ఆస్తులపై సూచికలను కలిగి ఉంటుంది.

5.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్ 4 (డేటా కాలపరిమితి: 2015-16), హౌసింగ్, తాగునీరు, పారిశుధ్యం, విద్యుత్, వంట ఇంధనం, ఆర్థిక చేరిక మరియు పాఠశాల హాజరు, పోషణ, తల్లి మరియు పిల్లల ఆరోగ్యాన్ని మెరుగుపరిచే ఇతర ప్రధాన ప్రయత్నాలపై ముఖ్యమైన పథకాలు పూర్తి చేయడానికి ముందు ప్రక్రియ ఇది. అందువల్ల ఇది బేస్‌లైన్‌లో అంటే జాతీయంగా ముఖ్యమైన పథకాలను పెద్ద ఎత్తున విడుదల చేయడానికి ముందు పరిస్థితిని కొలవడానికి ఉపయోగకరమైన మూలంగా పనిచేస్తుంది. ప్రధాన్ మంత్రి ఆవాస్ యోజన (పీఎంఏవై), జల్ జీవన్ మిషన్ (జెజెఎం), స్వచ్ఛ భారత్ మిషన్ (ఎస్బిఎం), ప్రధాన మంత్రి సహజ్ బిజిలీ హర్ ఘర్ యోజన (సౌభాగ్య), ప్రధాన మంత్రి ఉజ్వల యోజన (పీఎంయువై), ప్రధాన మంత్రి జన్ ధన్ యోజన (పీఎంజెడివై), పోషణ్ అభియాన్,  సమగ్ర శిక్ష ఆ పథకాలు మరియు కార్యక్రమాలలో కొన్ని.

6.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్ కోసం యూనిట్ స్థాయిలో సేకరించిన గృహ మైక్రోడేటా జాతీయ ఎంపిఐ గణనకు ఆధారం. 2015-16లో సేకరించిన ఈ యూనిట్ స్థాయి మైక్రో డేటా ప్రస్తుత ఎంపిఐ  నివేదికలో బేస్‌లైన్ బహుమితీయ పేదరికం గురించి ఆలోచనను పొందడానికి ఉపయోగించబడింది, అంటే పైన పేర్కొన్న పథకాల నుండి పూర్తి స్థాయి విడుదలకు ముందు దేశం ఎంపిఐకి సంబంధించి ఎక్కడ ఉంది. ఈ బేస్‌లైన్‌కు సంబంధించి దేశం పురోగతి 2019-20లో సేకరించిన  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 డేటాను ఉపయోగించి గణన చేయడం జరుగుతుంది. అన్ని రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాలకు సంబంధించిన  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 2019-20 సారాంశం ఫ్యాక్ట్ షీట్‌లను 24 నవంబర్ 2021న ఐఐపిఎస్, ఎంఓహెచ్ఎఫ్డబ్ల్యూ విడుదల చేసింది. 2019-20 డేటా పీరియడ్‌లోని  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 ఆధారంగా నేషనల్ ఎంపిఐ యూనిట్ స్థాయి మైక్రో డేటా ఉన్నప్పుడు గణించబడుతుంది. అదే వచ్చే ఏడాది  ఐఐపిఎస్, ఎంఓహెచ్ఎఫ్డబ్ల్యూ ద్వారా విడుదల అవుతుంది.

7.  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 (2019-20) సారాంశ డేటా ఫ్యాక్ట్‌షీట్‌ల నుండి ప్రాథమిక పరిశీలనలు ప్రోత్సాహకరంగా ఉన్నాయి. వారు శుభ్రమైన వంట ఇంధనం, పారిశుద్ధ్యం మరియు విద్యుత్తును పొందడంలో మెరుగుదలని సూచిస్తోంది, ఇది లేమిని తగ్గించడాన్ని సూచిస్తుంది. అదనంగా, 22 రాష్ట్రాలు, యుటిల కోసం విడుదల చేసిన రాష్ట్ర నివేదికలు పాఠశాల హాజరు, తాగునీరు, బ్యాంకు ఖాతాలు, గృహాల కొరతను తగ్గించాలని సూచిస్తున్నాయి. ఈ మెరుగుదలలు  ఎన్ఎఫ్హెచ్ఎస్-5 (2019-20) గృహ మైక్రో డేటా ఆధారంగా రాబోయే సూచికలో బహుమితీయ పేదరికం సంభావ్య తగ్గింపు మొత్తం దిశను సూచిస్తున్నాయి. 

*****