ନମସ୍କାର,

ମୁଁ ମୋର ମନ୍ତ୍ରୀମଣ୍ଡଳର ସହକର୍ମୀ ଶ୍ରୀ ରମେଶ ପୋଖରିୟାଲ ନିଶଙ୍କ ଜୀ ଏବଂ ଶ୍ରୀ ସଞ୍ଜୟ ଧୋତ୍ରେ ଜୀ ଓ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣରେ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ଦେଶର ସୁନାମଧନ୍ୟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡଃ କସ୍ତୁରୀ ରଙ୍ଗନ ଓ ତାଙ୍କ ଦଳ, କୁଳପତି, ଶିକ୍ଷାବିତ୍ତ ଓ ଅଧିବେଶନରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିଥିବା ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜଣାଉଛି ।

ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ନୀତି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆଜିର ଏହି ଅଧିବେଶନ ଖୁବ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଦେଶ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ସବିଶେଷ ତଥ୍ୟ ପାଇପାରିବ । ଥରେ ଶିକ୍ଷା ନୀତିର ମୁଖ୍ୟ ଅଂଶଗୁଡିକ ଆଲୋଚନା ହୋଇଗଲେ ଏହାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାରେ ଯଥେଷ୍ଟ ସୁବିଧା ହେବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଗତ ତିନି ଚାରି ବର୍ଷ ଧରି ଦେଶର ଲକ୍ଷ ଲକ୍ଷ ଲୋକଙ୍କ ସହ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା ଓ ପ୍ରସ୍ତାବ ଗ୍ରହଣ ପରେ ଏହି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଅନୁମୋଦିତ ହୋଇଛି । ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ଦେଶବ୍ୟାପୀ ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା କରାଯାଉଛି । ଦେଶରେ ବିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳ ଓ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଆଦର୍ଶ ଥିବା ଲୋକମାନେ ଏହାର ସମୀକ୍ଷା କରି ସେମାନଙ୍କ ମତାମତ ଦେଉଛନ୍ତି । ଏହା ଏକ ସୁସ୍ଥ ବିତର୍କ କହିଲେ ଅତ୍ୟୁକ୍ତି ହେବ ନାହିଁ । ଏହି ଆଲୋଚନା ଯୋଗୁଁ ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ଉନ୍ନତି ଘଟିବ । ଖୁସିର ବିଷୟ ଯେ, ଦେଶର କୌଣସି ଅଞ୍ଚଳର ଲୋକେ ଏହାକୁ ପକ୍ଷପାତପୂର୍ଣ୍ଣ ନୀତି ବୋଲି କହିନାହାନ୍ତି । ଏଥିରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ ଅନୁମିତ ହେଉଛି ଯେ, ଜନସାଧାରଣ ପରିଶେଷରେ ଯୁଗ ଯୁଗ ଧରି ରହିଥିବା ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ କେତେକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ।

ଏକଥା ସ୍ଵାଭାବିକ ଯେ, କେତେକ ଲୋକ ଏଭଳି ଏକ ବିରାଟ ସଂସ୍କାରମୂଳକ ପଦକ୍ଷେପ କିପରି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବ ସେ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଛନ୍ତି । ଜନସାଧାରଣ ଏହା ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେବା ଦେଖିବାକୁ ଚାହାନ୍ତି । ଏଭଳି ଆହ୍ଵାନକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଆମକୁ ଦେଖିବାକୁ ପଡିବ ଯେ, ପଦ୍ଧତିରେ କେତେକ ଉନ୍ନତି ଆଣି କିପରି ଏହାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବା । ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ପ୍ରତ୍ୟକ୍ଷ ଭାବେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହେବା ପାଇଁ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ସେଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆପଣମାନଙ୍କର ଏଦିଗରେ ଏକ ଗୁରୁ ଦାୟିତ୍ଵ ରହିଛି । ରାଜନୈତିକ ସଦିଚ୍ଛାକୁ ବିଚାର କଲେ ମୁଁ ଏଥିପାଇଁ ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଙ୍ଗିକାରବଦ୍ଧ ଓ ଆପଣମାନଙ୍କ ସହିତ ପୂରାପୂରି ରହିଛି । 

ବନ୍ଧୁଗଣ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଦେଶ ସେମାନଙ୍କ ଜାତୀୟ ମୂଲ୍ୟବୋଧ ଓ ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ଆଖିଆଗରେ ରଖି ନିଜର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ସଂସ୍କାର ଆଣିଥାନ୍ତି । ଦେଶର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି କେବଳ ବର୍ତ୍ତମାନ ପିଢି ପାଇଁ ନୁହେଁ ପରନ୍ତୁ ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢି ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ । ଏହା ହିଁ ଭାରତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିର ମୂଳ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ନବ ଭାରତର ମୂଳଦୁଆ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ସ୍ଥାପନ କରିବ । ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଯୁବ ପିଢି ଆବଶ୍ୟକ କରୁଥିବା କୌଶଳ ଓ ଶିକ୍ଷା ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ ହେବ ।

ଦେଶକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବା ସହ ଏହାର ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ସଶକ୍ତ କରିବା ଓ ସେମାନଙ୍କୁ ସବୁ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସୁଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ଏ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରାଯାଇଛି । ପରିବର୍ତ୍ତିତ ବାତାବରଣରେ କିପରି ଭାରତୀୟ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ନିଜକୁ ଖାପ ଖୁଆଇ ଦେଶ ଗଠନରେ ବ୍ରତୀ ହେବେ ତାହାର ଉପାୟ ଏହି ଶିକ୍ଷା ନୀତିରୁ ମିଳିପାରିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଗତ କେତେ ବର୍ଷ ଧରି ଆମର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ କୌଣସି ସଂସ୍କାର ହୋଇନାହିଁ । ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅଗ୍ରଗତି ଓ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମିଳୁଛି । ଜଣେ ଡାକ୍ତର ବା ଇଞ୍ଜିନିୟର ବା ଆଇନଜୀବୀ ହେବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ପ୍ରତିଯୋଗିତା ଚାଲୁଥିଲା । ଇଚ୍ଛା, ସାମର୍ଥ୍ୟ ଓ ଆବଶ୍ୟକତାକୁ ବିଚାରକୁ ନ ନେଇ ଏଭଳି ପ୍ରତିଯୋଗିତା ମନବୃତ୍ତିରୁ  ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିକୁ ଦୂରରେ ରଖିବାକୁ ପଡିବ । ଶିକ୍ଷା ଦର୍ଶନ ଏବଂ ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପ୍ରତି କୌଣସି ଅନୁରାଗ ନ ଥାଇ ଆମର ଯୁବ ସମାଜ କିପରି ଉଦ୍ଭାବନାତ୍ମକ ଚିନ୍ତାଧାରା ଆଣିବେ ?

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆଜି ଗୁରୁ ରବୀନ୍ଦ୍ର ନାଥ ଟାଗୋରଙ୍କ ଶ୍ରାଦ୍ଧ ଦିବସ । ସେ କହୁଥିଲେ, “ଶିକ୍ଷାର ସବୁଠାରୁ ବଡ କଥା ହେଲା ଏହା ଆମକୁ କେବଳ ସୂଚନା ଦିଏନାହିଁ ବରଂ ଆମ ଜୀବନକୁ ମଧୁମୟ କରି ଗଢି ତୋଳେ” । ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ଏହି ସୁଦୂର ଲକ୍ଷ୍ୟ ଉପରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ପର୍ଯ୍ୟବେଶିତ । ଆମ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ସଫଳ ହେବାକୁ ହେଲେ ଏକ ଆଧ୍ୟାତ୍ମିକ ଦୃଷ୍ଟି ଭଙ୍ଗୀର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି ।     

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏବେ ଯେତେବେଳେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଏକ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ରୂପ ନେଇଛି, ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରଥମରୁ କଣ ସବୁ ଆହ୍ଵାନ ଥିଲା ସେ ସମ୍ପର୍କରେ ଆଲୋଚନା କରିବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେତେବେଳେ ଦୁଇଟି ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନ ଥିଲା । ଆମର ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଯୁବ ସମାଜକୁ ସୃଜନଶୀଳ, ଅନୁସନ୍ଧିତ୍ସୁ ଓ ସଂକଳ୍ପବଦ୍ଧ କରାଉଛି କି? ଆପଣମାନେ ଦୀର୍ଘ ଦିନ ହେଲାଣି ଏହି କ୍ଷେତ୍ରରେ ଅଛନ୍ତି । ଏଣୁ ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ଆପଣମାନଙ୍କୁ ବେଶ ଜଣାଥିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଦ୍ଵିତୀୟ ପ୍ରଶ୍ନ ହେଲା ଆମ ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତି ଆମ ଯୁବ ସମାଜକୁ ସଶକ୍ତ କରିଛି କି? ଆପଣମାନେ ଭଲଭାବେ ଏହି ଦୁଇଟି ପ୍ରଶ୍ନ ଓ ଉତ୍ତର ଜାଣନ୍ତି । ମୁଁ ଖୁବ ସନ୍ତୁଷ୍ଟ ଯେ, ଭାରତର ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରଣ ବେଳେ ଏହାକୁ ଗୁରୁତ୍ଵର ସହିତ ବିଚାର କରାଯାଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ପରିବର୍ତ୍ତିତ ପରିସ୍ଥିତିରେ ବିଶ୍ଵରେ ଏକ ନୂତନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ ଚିତ୍ର ଦେଖାଦେଇଛି । ଏକ ବୈଶ୍ଵିକ ମାନ ମଧ୍ୟ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହେଉଛି । ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଭାରତ ନିଜର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବା ଆବଶ୍ୟକ । ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ 10+2ରୁ 5+3+3+4କୁ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରାଯାଇଛି । ଆମ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିଶ୍ଵର ନାଗରିକ ଭାବେ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପଡିବ । ତେବେ ତା’ସହିତ ସେମାନେ ନିଜର ଉତ୍ସକୁ ମଧ୍ୟ ଭୁଲିବା ଅନୁଚିତ । ମୂଳରୁ ବିଶ୍ଵ, ମଣିଷରୁ ମାନବତ୍ଵ, ଅତୀତରୁ ଆଧୁନିକ ଏ ସମସ୍ତ ବିଷୟକୁ ବିଚାରକୁ ନେଇ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏଥିରେ କୌଣସି ଦ୍ଵିମତ ନାହିଁ ଯେ, ପିଲାମାନେ ଘରେ ଯେଉଁ ଭାଷା କହନ୍ତି, ସେମାନେ ସେହି ଭାଷାରେ ପାଠ ପଢିଲେ ଶୀଘ୍ର ତାହା ସେମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଗ୍ରହଣୀୟ ହୋଇପାରିବ । ସେଥିପାଇଁ ଯଥାସମ୍ଭବ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପଞ୍ଚମ ଶ୍ରେଣୀ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମାତୃଭାଷାରେ ଶିକ୍ଷା ଦାନ ପାଇଁ ସହମତି ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି । ଏହା ପିଲାମାନଙ୍କ ମୂଳଦୁଆ ମଜବୁତ କରିବା ସହିତ ସେମାନଙ୍କ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଉପଯୁକ୍ତ ବାତାବରଣ ତିଆରି କରିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆମ ଶିକ୍ଷା ନୀତି କଣ କରିବାକୁ ହେବ ମଧ୍ୟରେ ସୀମାବଦ୍ଧ ଥିବା ବେଳେ ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ କିପରି କରିବାକୁ ହେବ ତା’ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରାଯାଇଛି । ମୁଁ କାହିଁକି ଏ ବିଷୟରେ କହୁଛି, କାରଣ ଆଜିର ଯୁଗରେ ତଥ୍ୟର କୌଣସି ଅଭାବ ନାହିଁ । ସୂଚନାର ଗୋଟିଏ ଧାରା ବା ସମସ୍ତ ସୂଚନା ମୋବାଇଲ ଫୋନରେ ଉପଲବ୍ଧ । କେଉଁ ତଥ୍ୟ ଦରକାର ଏବଂ ଜାଣିବାକୁ ପଡିବ ତାହା ସବୁଠାରୁ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ନୂତନ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ଅନାବଶ୍ୟକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ଓ ବହି ଭାର ଲାଘବ କରିବାକୁ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଅନୁସନ୍ଧାନ, ଆବିଷ୍କାର ଓ ବିଶ୍ଲେଷଣାତ୍ମକ ବିଷୟବସ୍ତୁ ଉପରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ଶିକ୍ଷା ଦେବାର ବେଳ ଆସିଛି । ଏଥିରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଠପଢାରେ ମନ ଲାଗିବା ସହ ସେମାନେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ନିଜକୁ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ କରିପାରିବେ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ପ୍ରତ୍ୟେକ ଛାତ୍ର ତାର ନିଜ ଇଚ୍ଛା ମୁତାବକ ସୁଯୋଗ ପାଇବା ଆବଶ୍ୟକ । ସେ କେଉଁ ବିଷୟରେ ପାଠ ପଢିବ ବା କଣ ତାକୁ ସୁହାଇବ ବା ଆବଶ୍ୟକ ହେଲେ କେଉଁଠି ତାହା ଛାଡିବ ତା’ନେଇ ତାର ସ୍ଵାଧୀନତା ରହିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଅନେକ ସମୟରେ ଦେଖାଯାଇଥାଏ ଜଣେ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ ପାଠ ପଢି ଯେତେବେଳେ ଚାକିରି କରିବାକୁ ଯାଇଥାଏ, ସେ ଅନୁଭବ କରେ ତାହାର ଚାକିରି ସହିତ ପାଠପଢାର କୌଣସି ସମ୍ପର୍କ ନାହିଁ । ଅନେକ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀ ଅଧାରୁ ପାଠପଢା ଛାଡି ବିଭିନ୍ନ କାରଣରୁ ନିଜକୁ ଅନ୍ୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ନିୟୋଜିତ କରିଥାନ୍ତି । ଏହାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏକାଧିକ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ସୁଯୋଗ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ଜଣେ ଛାତ୍ର ଏକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗଦେଇ ତାର ଚାକିରିର ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ପାଠପଢି ପାରିବ । ଏହା ଶିକ୍ଷା ନୀତିର ଅନ୍ୟ ଏକ ଅଂଶ ।

ବର୍ତ୍ତମାନ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀମାନେ ପାଠପଢା ମଝିରେ ଏହାକୁ ଛାଡି ଯଦି ଚାହିଁବେ ଅନ୍ୟ ଏକ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ମଧ୍ୟ ଯୋଗ ଦେଇପାରିବେ । ସେଥିପାଇଁ ସେମାନେ ପ୍ରଥମ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରୁ କିଛି ସମୟ ଅବ୍ୟାହତ ନେଇ ଦ୍ଵିତୀୟ ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେଇପାରିବେ । ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷା ପାଇଁ ଏପ୍ରକାରର ବହୁବିଧ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଓ କ୍ରେଡିଟ ବ୍ୟାଙ୍କର ପରିକଳ୍ପନା କରାଯାଇଛି । ଆମେ ଏପରି ଏକ ଭବିଷ୍ୟତ ଅଭିମୁଖେ ଚାଲିଛୁ ଯେଉଁଠି ଜଣେ ଲୋକ ଗୋଟିଏ ପେଶାରେ ସାରା ଜୀବନ ନରହିବାର ମଧ୍ୟ ସମ୍ଭାବନା ରହିଛି । ସେଥିପାଇଁ ତାକୁ ନୀରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଭାବେ ନୂତନ କୌଶଳ ଶିଖିବାକୁ ପଡିବ । ଏହାମଧ୍ୟ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ବିଚାରକୁ ନିଆଯାଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଦେଶ ଗଠନରେ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଭାବ ଏକ ପ୍ରମୁଖ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ । ଏକ ସମାଜରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଯେକୌଣସି ପେଶାକୁ ଆପଣାଇପାରିବ ଏବଂ ତାହାକୁ କୌଣସି ପେଶାକୁ ନ୍ୟୁନ ଭାବିବା ଅନାବଶ୍ୟକ । ଆମକୁ ନିଶ୍ଚିତଭାବେ ଚିନ୍ତା କରିବାକୁ ହେବ ସଂସ୍କୃତି ସମୃଦ୍ଧ ଏପରି ଏକ ଦେଶରେ ପେଶାକୁ ନେଇ ଏଭଳି ହୀନମାନ୍ୟତା କାହିଁକି ରହିଛି । ଉଚ୍ଚ ନିଚ୍ଚ କାର୍ଯ୍ୟ ବା କୌଣସି ଛୋଟକାଟିଆ କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଥିବା ଲୋକକୁ ଥଟ୍ଟା ମଜ୍ଜା କରିବା କଥା କିପରି ମନ ମଧ୍ୟକୁ ଆସେ । ଏହାର ମୁଖ୍ୟ କାରଣ ହେଲା ଶିକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ସମାଜଠାରୁ ବିଚ୍ଛିନ୍ନ ରହିବା ଯୋଗୁଁ ଏଭଳି ମାନସିକତା ସୃଷ୍ଟି ହେଉଛି । ଯଦି ତୁମେ କୌଣସି ଗ୍ରାମକୁ ଯାଇ ଜଣେ ଚାଷୀ ବା ମୁଲିଆ କାମ କରୁଥିବା ଦେଖ ତେବେ ସେମାନଙ୍କ ସମାଜକୁ କଣ ଅବଦାନ ରହିଛି ତାହା ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରିପାରିବ । ଆମ ପିଢି ସେମାନଙ୍କ ଶ୍ରମ ପ୍ରତି ସମ୍ମାନ ପ୍ରଦର୍ଶନ କରିବା ଦରକାର । ଏହାକୁ ହାସଲ କରିବା ପାଇଁ ଆମେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଶ୍ରମର ମର୍ଯ୍ୟାଦାକୁ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ପ୍ରତିଫଳିତ କରିଛୁ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ସମଗ୍ର ବିଶ୍ଵ ଏକବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭାରତଠାରୁ ଅନେକ ଆଶା ରଖିଛି । ବିଶ୍ଵକୁ ବୌଦ୍ଧିକତା ଓ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ପ୍ରଦାନ କରିବା ସାମର୍ଥ୍ୟ ଭାରତର ରହିଛି । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ବିଶ୍ଵ ପ୍ରତି ଏହି ଦାୟିତ୍ଵବୋଧ ପ୍ରତିଫଳିତ ହୋଇଛି । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ସମାଧାନରେ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ମାନସିକ ପ୍ରସ୍ତୁତି ନିମନ୍ତେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । କମ ଖର୍ଚ୍ଚରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ନିକଟରେ ପହଞ୍ଚିବା ପାଇଁ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ଆମର ଏକ ମାଧ୍ୟମ ହୋଇପାରିଛି । ଆମେ ଆମ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟାର ସଦୂପଯୋଗ କରିବା ନିତ୍ୟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ ।

ଏହି ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଯୋଗୁଁ ଆମେ ବୈଷୟିକ ଜ୍ଞାନ ଉପରେ ପର୍ଯ୍ୟବେଶିତ ଉତ୍ତମ ପାଠ୍ୟକ୍ରମ ପାଇପାରିବା । ଏହା ମୌଳିକ ହିସାବକିତାବ ହେଉ ବା ଗବେଷଣାଯୁକ୍ତ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଏହା ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ କେବଳ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବ ନାହିଁ ବରଂ ସମଗ୍ର ସମାଜର ଦୃଷ୍ଟିଭଙ୍ଗୀକୁ ବଦଳାଇବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିବ । ଭର୍ଚୁଆଲ ଲ୍ୟାବ କନସେପ୍ଟ ମୋର ଯୁବ ସମାଜର ସ୍ଵପ୍ନକୁ ସାକାର କରିବ । ଦେଶରେ ଗବେଷଣା ଓ ଶିକ୍ଷା ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ବିରାଟ ବ୍ୟବଧାନକୁ ଏହି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ପୂରଣ କରିବାରେ ସହାୟକ ହେବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ଓ ସେଗୁଡିକର ଭିତ୍ତିଭୂମିରେ ଯଦି ଏହି ସଂସ୍କାର ପ୍ରତିଫଳିତ ହୁଏ ତେବେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଅଧିକ କ୍ରିୟାଶୀଳ ହେବା ସହ ଶୀଘ୍ର ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ ହୋଇପାରିବ । ଆମ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକରୁ ହିଁ ସମୟର ଆବଶ୍ୟକତା, ଯେପରିକି ଉଦ୍ଭାବନ ଓ ସମାଜରେ ଗ୍ରହଣୀୟ ଭାବ ଇତ୍ୟାଦି ମିଳିପାରିବ । ଯେତେବେଳେ ଆମେ ବିଶେଷକରି ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷାକୁ ସାମାଜିକ ସଶକ୍ତିକରଣ ପାଇଁ ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ଦେବା ସେତେବେଳେ ଆମକୁ ଉଚ୍ଚଶିକ୍ଷା ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକୁ ସଶକ୍ତ କରିବାକୁ ପଡିବ । ମୁଁ ଜାଣିଛି ଯେ, ଯେତେବେଳେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନ ସଶକ୍ତିକରଣର ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠେ ଏଥିରେ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ପ୍ରସଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଉଠିଥାଏ । ଆମେ ଜାଣୁ ଯେ, ସ୍ଵୟଂଶାସିତର ଅନେକ ଅର୍ଥ ଅଛି । କେତେକ ସବୁ ସରକାରୀ ନିୟନ୍ତ୍ରଣରେ ରହିବା ନେଇ ଭାବୁଥିବା ବେଳେ ଅନ୍ୟ କେତେକ ଅନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ ହେବା ଭାବିଥାନ୍ତି । ପ୍ରଥମତଃ ଏଥିନେଇ ଅଣସରକାରୀ ସଂଗଠନ ଉପରେ ବିଶ୍ଵସନୀୟତା ହ୍ରାସ ପାଇଥାଏ ଓ ଅନ୍ୟ ପକ୍ଷରେ ସ୍ଵୟଂଶାସନ କ୍ଷମତାକୁ କେତେକ ନିଜର ହକ ବୋଲି ଭାବିଥାନ୍ତି । ଉତ୍ତମ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷା ଏହି ଦୁଇ ମତ ମଧ୍ୟରେ ରହିଥାଏ । ଯେଉଁ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକ ଗୁଣାତ୍ମକ ଶିକ୍ଷାଦାନରେ ବ୍ରତୀ ରହନ୍ତି, ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ଵାଧୀନତା ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ । ଏହା ସେମାନଙ୍କୁ ଗୁଣାତ୍ମକ ବିକାଶ ପାଇଁ ଅଧିକ ପ୍ରେରିତ କରିଥାଏ । ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ଆମ ସରକାର ବିଗତ ବର୍ଷରେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକୁ ସ୍ଵୟଂଶାସିତ କ୍ଷମତା ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ମୋର ଆଶା ଯେ, ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ବିକଶିତ ହେଲେ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକର ସ୍ଵୟଂଶାସିତ କ୍ଷମତା ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ବୃଦ୍ଧି ପାଇବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଦେଶର ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ତଥା ବିଶିଷ୍ଟ ବୈଜ୍ଞାନିକ ଡଃ ଏ.ପି.ଜେ. ଅବଦୁଲ କାଲାମ କହୁଥିଲେ ଯେ, ଶିକ୍ଷାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ହେଉଛି କୌଶଳ ଓ ଦକ୍ଷତା ସହ ଭଲ ମଣିଷ ତିଆରି କରିବା । ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଭଲ ମଣିଷ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବେ । ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଶିକ୍ଷକ ଓ ପ୍ରଫେସର ଶିକ୍ଷା ପଦ୍ଧତିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆଣିବାରେ ଖୁବ ଭଲ  ମାଧ୍ୟମ । ଏହାଫଳରେ ଦେଶରେ ଭଲ ବିଦ୍ୟାର୍ଥୀ, ଉତ୍ତମ ବୃତ୍ତିଧାରି ଏବଂ ସୁନାଗରିକ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇପାରିବେ । ସେଥିପାଇଁ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିରେ ଶିକ୍ଷକମାନଙ୍କ ମର୍ଯ୍ୟାଦା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ଵାରୋପ କରାଯାଇଛି । ଭାରତର ବୌଦ୍ଧିକତା ଯେପରି ଭାରତରେ ରହି ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢିକୁ ଗଠନ କରିବ, ସେଥିପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଚେଷ୍ଟା କରାଯାଇଛି । ଶିକ୍ଷକମାନେ ଯେପରି ଉପଯୁକ୍ତ ତାଲିମ ନେଇ ସବୁବେଳେ ସେମାନଙ୍କ ଦକ୍ଷତାର ବିକାଶ କରନ୍ତି, ସେଥିପାଇଁ ନୂତନ ଶିକ୍ଷାନୀତିରେ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଛି । ମୁଁ ଭାବେ ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଶିଖେ ସେତେବେଳେ ଦେଶ ନେତୃତ୍ଵ ନିଏ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବାକୁ ହେଲେ ଆମକୁ ସଙ୍କଳ୍ପବଦ୍ଧ ହୋଇ କାମ କରିବାକୁ ପଡିବ । ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟ, ମହାବିଦ୍ୟାଳୟ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଶିକ୍ଷା ବୋର୍ଡ, ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟ ଓ ଏଦିଗରେ ସଂଶ୍ଳିଷ୍ଟ ଉଦ୍ୟୋଗୀମାନଙ୍କୁ ଏବେଠାରୁ ନିଜ ମଧ୍ୟରେ ସମନ୍ଵୟ ରକ୍ଷା କରି କାର୍ଯ୍ୟ କରିବାକୁ ପଡିବ । ଯେହେତୁ ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ଉଚ୍ଚ ଶିକ୍ଷାର ବୃହତ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡିକରେ ଅଛନ୍ତି, ଆପଣମାନେ ଆଲୋଚନା ଓ ୱେବିନାର ମାଧ୍ୟମରେ ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ନେଇ ଆଲୋଚନା କରିପାରିବେ । ଏହାକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ଆପଣମାନେ ମାନବ ସମ୍ବଳର ଉପଯୋଗ କରିବେ ।

ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ଏକ ମାମୁଲି ସର୍କୁଲାର ନୁହେଁ, କେବଳ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରି ଓ ସର୍କୁଲାର ଜାରି ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତିକୁ ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିହେବ ନାହିଁ । ଆମକୁ ମାନସିକ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ଅସୀମ ତ୍ୟାଗ ସ୍ଵୀକାର କରିବାକୁ ପଡିବ । ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ ଭାରତ ଗଠନ ପାଇଁ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟ ଖୁବ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ । ଏହି ଅଧିବେଶନରେ ଯୋଗଦେଇଥିବା ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ଅବଦାନ ଏଥିପାଇଁ ନିତ୍ୟାନ୍ତ ଆବଶ୍ୟକ । ମୋର ବିଶ୍ଵାସ, ଜାତୀୟ ଶିକ୍ଷା ନୀତି ତ୍ୱରାନ୍ୱିତ କରିବା ପାଇଁ ଏହି ଅଧିବେଶନରୁ ଅନେକ ପ୍ରସ୍ତାବ ଓ ପନ୍ଥା ବାହାରିବ । ଏହି ଅଧିବେଶନ ଡଃ କସ୍ତୁରୀ ରଙ୍ଗନ ଓ ତାଙ୍କ ଟିମକୁ ଧନ୍ୟବାଦ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ମୋତେ ଏକ ଅପୂର୍ବ ସୁଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଛି ।

ପୁଣି ଥରେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ମୁଁ ମୋର ଶୁଭେଚ୍ଛା ଜଣାଉଛି । ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଧନ୍ୟବାଦ ।

**********