ਜਨ–ਧਨ ਖਾਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ–ਨਾਲ ਹੋਰ ਖਾਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖਾਤਾ–ਧਾਰਕਾਂ ਦੇ ਮੋਬਾਈਲ ਨੰਬਰਾਂ ਤੇ ਆਧਾਰ (ਜਨ ਧਨ–ਆਧਾਰ–ਮੋਬਾਈਲ (ਜੈਮ – JAM) ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਵਿਛਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਪਾਈਪਲਾਈਨ ਡੀਬੀਟ ਫ਼ਲੋਜ਼, ਸਮਾਜਕ ਸੁਰੱਖਿਆ/ਪੈਨਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਆਦਿ ਅਪਨਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਜਨ ਧਨ ਯੋਜਨਾ (ਪੀਐੱਮਜੇਡੀਵਾਈ) ਅਗਸਤ 2014 ’ਚ ਤਦ ਤੱਕ ਬੈਂਕ–ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝੇ ਰਹੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। 20 ਮਾਰਚ, 2020 ਨੂੰ ਲਗਭਗ 126 ਕਰੋੜ ਅਪਰੇਟਿਵ ਸੀਏਐੱਸਏ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 38 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੀਐੱਮਜੇਡੀਵਾਈ ਤਹਿਤ  ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਹਨ।

•            ਇੰਟਰਅਪਰੇਬਲ, ਤੇਜ਼–ਰਫ਼ਤਾਰ ਤੇ ਸਹੀ ਲੈਣ–ਦੇਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ:

o            ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਬੈਂਕ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ, ਬਿਜ਼ਨਸ ਕੋਰਸਪੌਂਡੈਂਟ (ਬੀਸੀ) ਪੁਆਇੰਟਸ, ਮਰਚੈਂਟ ਸਥਾਨਾਂ ਤੇ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਉੱਤੇ ਨਕਦ ਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੈਣ–ਦੇਣ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹਨ। ਬਾਇਓਮੀਟ੍ਰਿਕ ਆਈਡੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ AePS/ ਭੀਮ ਆਧਾਰ ਪੇਅ ਜਿਹੇ ਸਸਤੇ ਭੁਗਤਾਨ ਸਾਲਿਊਸ਼ਨਸ; ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਤੇ ਰੀਟੇਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।

o            ਡਿਜੀਟਲ ਪੇਅਮੈਂਟ ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ :  

v.           AePS: ਸ਼ਾਖਾ/ਬੀਸੀ ਸਥਾਨਾਂ ’ਤੇ ਆਧਾਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਨਕਦੀ ਕਢਵਾਉਣ ’ਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

v.           ਭੀਮ ਆਧਾਰ ਪੇਅ: ਆਧਾਰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਵਪਾਰੀਆਂ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

v.           ਰੂਪੇ ਡੈਬਿਟ ਕਾਰਡਜ਼: 31 ਮਾਰਚ 2020 ਨੂੰ, 28 ਕਰੋੜ ਪੀਐੱਮਜੇਡੀਵਾਈ ਖਾਤਿਆਂ ਲਈ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਮੇਤ ਕੁੱਲ 60.4 ਕਰੋੜ ਰੂਪੇ ਕਾਰਡ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਕਾਰਡ ਨਕਦੀ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਏਟੀਐੱਮ ਅਤੇ ਪੁਆਇੰਟਸ ਆਵ੍ ਸੇਲ (ਪੀਓਐੱਸ) ਤੇ ਈ–ਕਮਰਸ ਉੱਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।

v.           ਯੂਪੀਆਈ: ਤੁਰੰਤ ਉਸੇ ਵੇਲੇ (ਰੀਅਲ–ਟਾਈਮ) ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਜੋ ‘ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਵਿਅਕਤੀ’ (ਪੀ–ਟੂ–ਪੀ – P2P) ਅਤੇ ‘ਵਿਅਕਤੀ ਤੋਂ ਵਪਾਰੀ’ (ਪੀ–ਟੂ–ਐੱਮ – P2M) ਦੋਵੇਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੈਣ–ਦੇਣਾਂ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।

v.           ਬੀਬੀਪੀਐੱਸ: ਨਕਦ ਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਦੋਵੇਂ ਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਦੁਆਰਾ ਅਤੇ ਬੀਸੀ ਸਥਾਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਯੂਟਿਲਿਟੀ ਬਿਲਾਂ ਦੇ ਭੁਗਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਉਪਰੋਕਤ ਵਰਣਿਤ ਡਿਜੀਟਲ ਭੁਗਤਾਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ, ਕੇਂਦਰੀ ਵਿੱਤ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਨਿਰਮਲਾ ਸੀਤਾਰਮਣ ਵੱਲੋਂ 30 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗ਼ਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੋਵਿਡ–19 ਕਾਰਨ ਲੌਕਡਾਊਨ ਦੇ ਅਸਰ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ 26 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗ਼ਰੀਬ ਕਲਿਆਣ ਪੈਕੇਜ ਤਹਿਤ  ਐਲਾਨੀ 28,256 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਹਾਸਲ ਕਰ ਲਈ ਸੀ।

10 ਅਪ੍ਰੈਲ, 2020 ਤੱਕ ‘ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਗ਼ਰੀਬ ਕਲਿਆਣ ਪੈਕੇਜ’ ਲਈ ਲਾਭਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਰਕਮਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

                                                                               ****

ਆਰਐੱਮ/ਕੇਐੱਮਐੱਨ