ਭਾਰਤ-ਰੂਸ: ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਸੌਟੀ 'ਤੇ ਪਰਖੀ ਗਈ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਭਾਈਵਾਲੀ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ 23ਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਾਲਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ 04-05 ਦਸੰਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਫੇਰੀ 'ਤੇ ਆਏ।

ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਐਲਾਨ ਦੀ 25ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਕਤੂਬਰ, 2000 ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਰਕਾਰੀ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਇਸ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਸੌਟੀ 'ਤੇ ਪਰਖੇ ਗਏ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਖ਼ਾਸੀਅਤ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਆਪਸੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਮੂਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਿੱਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਾਂਝੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਜੋਂ, ਇਹ ਅਹਿਮ ਰਿਸ਼ਤਾ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਅਖੰਡ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਹਾਂ-ਪੱਖੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ, ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼, ਊਰਜਾ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਪਰਮਾਣੂ, ਪੁਲਾੜ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਿਯੋਗ ਸਮੇਤ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਤਲਾਸ਼ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੌਜੂਦਾ ਗੁੰਝਲਦਾਰ, ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਅਤੇ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਭੂ-ਰਾਜਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧ ਮਜ਼ਬੂਤ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ, ਸੰਤੁਲਿਤ, ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ, ਟਿਕਾਊ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਭਾਈਵਾਲੀ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਸਮੁੱਚੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਂਝੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਸਾਡੀ ਤਰਜੀਹ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦਾ ਲਾਭ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਯਤਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਯੇਕਾਤੇਰਿਨਬਰਗ ਅਤੇ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋ ਕੌਂਸਲੇਟ ਜਨਰਲਾਂ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰ-ਖੇਤਰੀ ਸਹਿਯੋਗ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੇਤੀ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੀ ਆਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਰੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਸੰਪਰਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਜ਼ਾਨ ਵਿੱਚ 16ਵੇਂ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਅਤੇ ਤਿਆਨਜਿਨ ਵਿੱਚ 25ਵੇਂ ਐੱਸਸੀਓ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ; ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਸਹਿ-ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ) 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ) ਦਾ 26ਵਾਂ ਸੈਸ਼ਨ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸਹਿ-ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵਿੱਚ ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ-ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮਐਂਡਐੱਮਟੀਸੀ) 'ਤੇ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ ਦਾ 22ਵਾਂ ਸੈਸ਼ਨ; ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਲੋਕ ਸਭਾ ਸਪੀਕਰ, ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ, ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ, ਰੇਲ, ਸੂਚਨਾ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰਣ ਮੰਤਰੀ, ਗ੍ਰਹਿ ਰਾਜ ਮੰਤਰੀ, ਰੱਖਿਆ, ਯੁਵਾ ਮਾਮਲੇ ਅਤੇ ਖੇਡ, ਕੱਪੜਾ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਆਯੋਗ ਦੇ ਉਪ ਚੇਅਰਮੈਨ ਦੀਆਂ ਫੇਰੀਆਂ, ਰੂਸ ਦੇ ਸਟੇਟ ਡਿਊਮਾ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ, ਪਹਿਲੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਊਰਜਾ ਮੰਤਰੀ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰੀ ਦੀਆਂ ਫੇਰੀਆਂ; ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਗੱਲਬਾਤ, ਵਿਦੇਸ਼ ਦਫ਼ਤਰ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ, ਅੱਤਵਾਦ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਭਾਈਵਾਲੀ

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਬਰਾਮਦ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ, ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਨਤ ਉੱਚ-ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਭਾਈਵਾਲੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਹ ਅਤੇ ਰੂਪ ਲੱਭਣ ਸਮੇਤ, ਇੱਕ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਾਂਝੀ ਇੱਛਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ 2030) ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਆਪਸੀ ਹਿੱਤ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਅਨ ਆਰਥਿਕ ਸੰਘ ਵਿਚਕਾਰ ਵਸਤੂਆਂ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਸਾਂਝੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਮੌਜੂਦਾ ਗਤੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ 'ਤੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਵੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ, ਵਿਗਿਆਨਕ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਕਮਿਸ਼ਨ (ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਟੀਈਸੀ) ਦੇ 25ਵੇਂ ਅਤੇ 26ਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਨਵੰਬਰ 2024) ਅਤੇ ਮਾਸਕੋ (ਅਗਸਤ 2025) ਵਿੱਚ ਹੋਏ  ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਪਾਰ ਮੰਚ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵ ਵਪਾਰ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹੀ, ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ, ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਭੇਦਭਾਵ ਰਹਿਤ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਟੈਰਿਫ ਵਪਾਰ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦਾ ਹੱਲ, ਮਾਲ-ਢੁਆਈ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨਾ, ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ, ਸੁਚਾਰੂ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਬੰਧ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣਾ, ਬੀਮਾ ਅਤੇ ਪੁਨਰ-ਬੀਮਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਲਈ ਆਪਸੀ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਹੱਲ ਲੱਭਣਾ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਨਿਯਮਤ ਸੰਪਰਕ, 2030 ਤੱਕ 100 ਬਿਲੀਅਨ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੱਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹਨ।

ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ ਦੁਵੱਲੇ ਨਿਪਟਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭੁਗਤਾਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਵਿੱਤੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਡਿਜੀਟਲ ਮੁਦਰਾ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਅੰਤਰ-ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਚੁੱਕੇ ਗਏ ਕਦਮਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਕੁਸ਼ਲ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮਝੌਤਿਆਂ 'ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ ਸੇਂਟ ਪੀਟਰਸਬਰਗ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਇਕਨੋਮਿਕ ਫੋਰਮ (ਜੂਨ 2025) ਅਤੇ ਈਸਟਰਨ ਇਕਨੋਮਿਕ ਫੋਰਮ (ਸਤੰਬਰ 2025) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਫ਼ਦਾਂ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਰਥਿਕ ਮੰਚਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਰਵਾਈ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਪਾਰ ਵਾਰਤਾ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਊਰਜਾ ਸਰੋਤਾਂ, ਕੀਮਤੀ ਪੱਥਰਾਂ ਅਤੇ ਧਾਤਾਂ ਸਮੇਤ ਖਣਿਜ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਭਕਾਰੀ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਦੁਵੱਲੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀਆਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਵੀ ਨੋਟ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸੰਪੰਨ ਰਾਜਾਂ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕੁਸ਼ਲ ਸਹਿਯੋਗ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਭਲਾਈ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ।

ਊਰਜਾ ਭਾਈਵਾਲੀ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਥੰਮ੍ਹ ਵਜੋਂ ਊਰਜਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਵਿਆਪਕ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦ, ਤੇਲ ਸੋਧ ਅਤੇ ਪੈਟਰੋਕੈਮੀਕਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਤੇਲ ਖੇਤਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਪਸਟ੍ਰੀਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਬੰਧਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਐੱਲਐੱਨਜੀ ਅਤੇ ਐੱਲਪੀਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ, ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ, ਭੂਮੀਗਤ ਕੋਲਾ ਗੈਸੀਕਰਨ (ਯੂਸੀਜੀ) ਤਕਨਾਲੋਜੀ, ਪਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮੌਜੂਦਾ ਅਤੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿਵੇਸ਼ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਛੇਤੀ ਹੱਲ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਵੀ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਨੌਰਥ-ਸਾਊਥ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਕਾਰੀਡੋਰ (ਆਈਐੱਨਐੱਸਟੀਸੀ), ਚੇੱਨਈ-ਵਲਾਦੀਵੋਸਤੋਕ (ਪੂਰਬੀ ਸਮੁੰਦਰੀ) ਗਲਿਆਰੇ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਰਗ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਾਲ-ਢੁਆਈ ਲਿੰਕਾਂ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਆਵਾਜਾਈ ਗਲਿਆਰਿਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਰੁਵੀ ਪਾਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ 'ਤੇ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ 'ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਈਵਾਲੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਰੂਸੀ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਆਰਕਟਿਕ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਆਰਕਟਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। 2024-2029 ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਰੂਸੀ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਹਿਯੋਗ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਦੂਰ ਪੂਰਬ ਖੇਤਰ ਵਿਚਕਾਰ ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਊਰਜਾ, ਖਣਨ, ਜਨਸ਼ਕਤੀ, ਹੀਰੇ, ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਆਦਿ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਆਰਕਟਿਕ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਦੁਵੱਲੇ ਸਲਾਹ-ਮਸ਼ਵਰੇ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਦੁਵੱਲੇ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ ਮਾਰਚ, 2025 ਵਿੱਚ ਮੁਰਮੰਸਕ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਗਏ 6ਵੇਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਕਟਿਕ ਫੋਰਮ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਫ਼ਦ ਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੇ ਆਰਕਟਿਕ ਕੌਂਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਗਰਾਨ ਵਜੋਂ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਗ਼ੈਰ-ਫ਼ੌਜੀ ਪਰਮਾਣੂ ਸਹਿਯੋਗ, ਪੁਲਾੜ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਬਾਲਣ ਚੱਕਰ, ਕੁਡਨਕੁਲਮ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ (ਕੇਕੇਐੱਨਪੀਪੀ) ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਊਰਜਾ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਸੰਚਾਲਨ ਲਈ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਸਮਰਥਨ ਸਮੇਤ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ 2047 ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ 100 ਗੀਗਾਵਾਟ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਬਾਕੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੇਤ ਕੇਕੇਐੱਨਪੀਪੀ ਦੇ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਪਕਰਨਾਂ ਤੇ ਬਾਲਣ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਲਈ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ ਲਈ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਆਗਾਮੀ ਚਰਚਾ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਪਹਿਲਾਂ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਦੀ ਰਸਮੀ ਵੰਡ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰੇਗਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਐੱਨਪੀਪੀ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਵਿਕਾਸ, ਰੂਸੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਵਾਲੇ ਵੱਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲੇ ਐੱਨਪੀਪੀ ਲਈ ਪਰਮਾਣੂ ਉਪਕਰਨਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਅਸੈਂਬਲੀਆਂ ਦੇ ਸਥਾਨੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਵੀਵੀਈਆਰ 'ਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਚਰਚਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਆਪਸੀ ਸਹਿਮਤੀ ਵਾਲੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ।

ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਪੁਲਾੜ ਉਡਾਣ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ, ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਸਮੇਤ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਖੋਜ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਰਾਜ ਪੁਲਾੜ ਨਿਗਮ "ਰੋਸਕੋਸਮੋਸ" ਵਿਚਕਾਰ ਵਧੀ ਹੋਈ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਕੇਟ ਇੰਜਣ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ।

ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ

ਫ਼ੌਜੀ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ-ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਿਯੋਗ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਥੰਮ੍ਹ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮਐਂਡਐੱਮਟੀਸੀ ਵੱਲੋਂ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਰਾਹੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ 4 ਦਸੰਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਆਈਆਰਆਈਜੀਸੀ-ਐੱਮਐਂਡਐੱਮਟੀਸੀ ਦੇ 22ਵੇਂ ਸੈਸ਼ਨ ਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੀ ਚਾਹਤ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਇਹ ਭਾਈਵਾਲੀ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਉੱਨਤ ਰੱਖਿਆ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਸਹਿ-ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਸਹਿ-ਉਤਪਾਦਨ ਵੱਲ ਕੇਂਦਰਿਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਜੂਨ, 2025 ਵਿੱਚ ਕਿੰਗਦਾਓ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਮੈਂਬਰ-ਰਾਸ਼ਟਰਾਂ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸਮੇਤ ਨਿਯਮਤ ਫ਼ੌਜੀ ਸੰਪਰਕਾਂ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਫ਼ੌਜੀ ਅਭਿਆਸ ਇੰਦਰ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸਾਂਝੇ ਫ਼ੌਜੀ ਸਹਿਯੋਗ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਵਫ਼ਦਾਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮੇਕ-ਇਨ-ਇੰਡੀਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤਹਿਤ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਉਪਕਰਨਾਂ ਦੇ ਰੱਖ-ਰਖਾਅ ਲਈ ਪੁਰਜ਼ੇ, ਸੰਦਾਂ, ਪੂਰਕ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਤਬਾਦਲਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋਸਤਾਨਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ-ਤੋਂ-ਸਰਕਾਰ, ਸਿੱਖਿਆ ਜਗਤ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਅਤੇ ਉੱਨਤ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਣਿਜਾਂ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਣਿਜਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਖੋਜ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਰੀਸਾਈਕਲਿੰਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ।

ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਖੋਜ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ "ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰੋਡਮੈਪ" ਦੇ ਅਧੀਨ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਸਾਂਝੀ ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਸਮੇਤ ਨਵੀਨਤਮ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪ ਉਦਯੋਗਾਂ ਅਤੇ ਲਘੂ ਅਤੇ ਮੱਧ ਉਦਯੋਗਾਂ ਲਈ ਮੌਕਿਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਲੈਣ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਆਸਾਨ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਡਿਜੀਟਲ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਗਿਆਨ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ, ਸਮਰੱਥਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉੱਦਮੀਆਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਟਾਰਟ-ਅੱਪ ਉਦਯੋਗਾਂ ਲਈ ਸੌਫਟ ਸਪੋਰਟ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਭਰਪੂਰ ਤਜਰਬੇ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦਿਆਂ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸੰਗਠਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਭਾਈਵਾਲੀ ਸਬੰਧ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਿਅਕ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ, ਵਿਦਿਅਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ, ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਦਾ ਅਮਲ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ, ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰ ਕਰਵਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੀ ਖੋਜ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ-ਰੂਸੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਰੋਡਮੈਪ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸਹਿਯੋਗ, ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ

ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ ਕਿ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਫੋਰਮਾਂ, ਪੁਸਤਕ ਮੇਲਿਆਂ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਪੂਰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਆਯੋਜਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਏ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਉਤਸਵਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਸੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਵਾਧੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਈ-ਵੀਜ਼ੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸਮੇਤ ਵੀਜ਼ੇ ਸਬੰਧੀ ਰਸਮਾਂ ਦੇ ਸਰਲੀਕਰਨ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵੀਜ਼ਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਸਰਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਮਾਹਿਰਾਂ, ਚਿੰਤਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੇ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਅਤੇ ਸੰਪਰਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਸੰਵਾਦ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਰਣਨੀਤਕ ਅਤੇ ਨੀਤੀ-ਘਾੜੇ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਆਪਸੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਵਧਾਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।

ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦਾ ਹਿੱਤ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਦਿਅਕ ਸਬੰਧ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਮੰਚਾਂ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਵਾਦ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵੱਲੋਂ ਨਿਭਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕੇਂਦਰੀ ਤਾਲਮੇਲ ਭੂਮਿਕਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਬਹੁ-ਪੱਖਵਾਦ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਭਾਰਿਆ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਮਕਾਲੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਾਲੀ, ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਸੁਧਾਰ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਰੂਸ ਨੇ ਸੁਧਰੀ ਅਤੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਾਈ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸਮਰਥਨ ਦੁਹਰਾਇਆ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜੀ-20 ਫਾਰਮੈਟ ਅਧੀਨ ਆਪਣੇ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ 2023 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਜੀ-20 ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਿਹਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਚ ਦੇ ਏਜੰਡੇ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦਾ ਏਕੀਕਰਨ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਫਰੀਕੀ ਸੰਘ ਦਾ ਇਸ ਮੰਚ ਦੇ ਪੂਰਨ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ "ਵੁਆਇਸ ਆਫ ਗਲੋਬਲ ਸਾਊਥ" ਵਰਚੁਅਲ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੀ-20 ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਮੰਚ ਹੈ ਜੋ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ, ਦੋਵਾਂ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਨ ਅਤੇ ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਸੰਵਾਦ ਲਈ ਇੱਕ ਮੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਮ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫ਼ਤਵੇ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਜੀ-20 ਦੇ ਨਿਰੰਤਰ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕ ਕੰਮਕਾਜ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬ੍ਰਿਕਸ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ, ਆਰਥਿਕ ਤੇ ਵਿੱਤੀ, ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਤਿੰਨ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਹੇਠ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਬ੍ਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਚਨਬੱਧ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਸੀ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਸਮਝ, ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਸਮਾਨਤਾ, ਇੱਕਜੁੱਟਤਾ, ਲੋਕਤੰਤਰ, ਖੁੱਲ੍ਹੇਪਣ, ਸਮਾਵੇਸ਼ਤਾ, ਸਹਿਯੋਗ ਅਤੇ ਆਮ ਸਹਿਮਤੀ ਦੀ ਬ੍ਰਿਕਸ ਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ ਨੇ 2026 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਗਾਮੀ ਬ੍ਰਿਕਸ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਲਈ ਆਪਣਾ ਪੂਰਨ ਸਮਰਥਨ ਦੇਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਐੱਸਸੀਓ) ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਪਣੇ ਸਾਂਝੇ ਕੰਮ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸੀ ਸੰਘ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਹੇਠ 17-18 ਨਵੰਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਸਫਲ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਲਈ ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ। ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ ਸਭਿਅਤਾ ਸੰਵਾਦ ਮੰਚ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨੀ ਸੈਸ਼ਨ 2026 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਸਰਬ-ਵਿਆਪੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਸਭਿਅਤਾਗਤ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਾਲੇ, ਲੋਕਤੰਤਰੀ, ਨਿਰਪੱਖ ਬਹੁ-ਧਰੁਵੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਦੀ ਵਧਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰਾਜਨੀਤੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ, ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਐੱਸਸੀਓ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅੱਤਵਾਦ, ਕੱਟੜਵਾਦ, ਵੱਖਵਾਦ, ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ, ਸੀਮਾ ਪਾਰ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ ਅਤੇ ਸੂਚਨਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਖਤਰਿਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ। ਉਹ ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਬੰਧੀ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰਿਆਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਬ-ਵਿਆਪੀ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਦੁਸ਼ਾਂਬੇ ਵਿੱਚ ਨਸ਼ਾ-ਰੋਕਥਾਮ ਕੇਂਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦੇਣਗੇ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜੀ-20, ਬ੍ਰਿਕਸ ਅਤੇ ਐੱਸਸੀਓ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸੁਧਰੇ ਹੋਏ ਬਹੁ-ਪੱਖਵਾਦ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਯਤਨ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ, ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਟੀਚਿਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ, ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ, ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖਣਿਜਾਂ ਸਮੇਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਪਲਾਈ ਲੜੀਆਂ ਦੀ ਲਚਕਤਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ, ਮੁਕਤ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਵਪਾਰ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਕਮੇਟੀ (ਯੂਐੱਨ ਸੀਓਪੀਯੂਓਐੱਸ) ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਸਮੂਹਿਕ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਅਪ੍ਰਸਾਰ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ ਨੇ ਪਰਮਾਣੂ ਸਪਲਾਈਕਰਤਾ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਆਪਣਾ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਸੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਬਰਾਮਦ ਨਿਯੰਤਰਣਾਂ ਦੀ ਅਪ੍ਰਸਾਰ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਇਰਾਦੇ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਨਾਲ ਹੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਵੀ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ, ਆਸੀਆਨ ਖੇਤਰੀ ਮੰਚ, ਆਸੀਆਨ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀਆਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਸਮੇਤ ਖੇਤਰੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰੀ ਮੰਚਾਂ 'ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜੀਵਾਣੂ (ਜੈਵਿਕ) ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਭੰਡਾਰਨ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ (ਬੀਟੀਡਬਲਿਊਸੀ) 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਪਾਲਣਾ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਗਤਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤਸਦੀਕ ਤੰਤਰ ਨਾਲ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਹ ਅਜਿਹੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੰਤਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਬੀਟੀਡਬਲਿਊਸੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦਾ ਹੋਵੇ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਤੋਂ ਜਾਂ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿਰੁੱਧ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਧਮਕੀ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਦੌੜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦ ਮਾਧਿਅਮ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦੀ ਤੁਰੰਤ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਧਿਆਨ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਦਾ ਅਧਾਰ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਅਤੇ ਬਾਹਰੀ ਪੁਲਾੜ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਂ ਧਮਕੀ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ 'ਤੇ ਸੰਧੀ ਦਾ ਖਰੜਾ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ 2024 ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਈ ਗਈ ਸਬੰਧਤ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਜੋ ਜੈਵਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਅਤੇ ਲੁਪਤ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਰੂਸੀ ਪੱਖ ਵੱਲੋਂ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬਿਗ ਕੈਟ ਅਲਾਇੰਸ (ਆਈਬੀਸੀਏ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਪੱਖ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੂਰਜੀ ਗਠਜੋੜ ਅਤੇ ਆਫਤ-ਰੋਕੂ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਗਠਜੋੜ (ਸੀਡੀਆਰਆਈ) ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਛੇਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦੀ ਆਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵੇਂ ਧਿਰਾਂ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਆਰਥਿਕ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਦਾ ਹੱਲ ਕਰਨ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਅਰਥ-ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਲਈ ਜਲਵਾਯੂ ਵਿੱਤ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀਆਂ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਉਚਿਤ ਸੁਧਾਰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਂਝੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋਈਆਂ।

ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ, ਕੱਟੜਵਾਦ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਗਠਿਤ ਅਪਰਾਧ, ਮਨੀ ਲਾਂਡਰਿੰਗ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਤੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦੁਵੱਲੇ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਪੱਖੀ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਪਾਰ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਨੈੱਟਵਰਕ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 22 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 22 ਮਾਰਚ, 2024 ਨੂੰ ਰੂਸ ਵਿੱਚ ਮਾਸਕੋ ਦੇ ਕ੍ਰੋਕਸ ਸਿਟੀ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਵਾਜਬ ਸਾਰੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਾਰਮਿਕ ਜਾਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਬਹਾਨੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋਣ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਜਦੋਂ ਵੀ, ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੱਲੋਂ ਵੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹੋਣ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਲਕਾਇਦਾ, ਆਈਐੱਸਆਈਐੱਸ/ਦਾਏਸ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸੂਚੀਬੱਧ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਠੋਸ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨਾ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ, ਅੱਤਵਾਦੀ ਵਿੱਤ ਪੋਸ਼ਣ ਚੈਨਲਾਂ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਪਰਾਧ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਠਜੋੜ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਲੜਾਕਿਆਂ ਸਮੇਤ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਸੀਮਾ ਪਾਰ ਆਵਾਜਾਈ ਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਹੈ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਠੋਸ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਲੁਕਵੇਂ ਏਜੰਡੇ ਅਤੇ ਦੋਹਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ, ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਕੱਟੜਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤਾ ਰਹਿਤ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਅਮਲ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਅੱਤਵਾਦ-ਰੋਕੂ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਸੰਤੁਲਿਤ ਅਮਲ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦ 'ਤੇ ਜ਼ੀਰੋ-ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਨੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੱਤਵਾਦ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੇਤੀ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਅਤੇ ਅਪਣਾਉਣ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅੱਤਵਾਦ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਿੰਸਕ ਕੱਟੜਵਾਦ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ, 2022 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਈ  ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦ ਦੀ ਅੱਤਵਾਦ ਰੋਕਥਾਮ ਕਮੇਟੀ (ਸੀਟੀਸੀ) ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਨਵੀਂਆਂ ਅਤੇ ਉੱਭਰਦੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਦਿੱਲੀ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਐਲਾਨਨਾਮੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਵੱਲੋਂ ਵਰਤੋਂ, ਜਿਵੇਂ ਭੁਗਤਾਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ, ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਅਤੇ ਧਨ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਹਵਾਈ ਵਾਹਨਾਂ (ਯੂਏਵੀ ਜਾਂ ਡਰੋਨ) ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਮੁੱਖ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਆਨਲਾਈਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥ ਅਤੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਸਹਿਯੋਗ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਵੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਐੱਸਸੀਓ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਫਾਰਮੈਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਤੰਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਗਤੀ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਖੇਤਰੀ ਅਤੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਮੁੱਦੇ

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਾਲੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪਰਿਸ਼ਦਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਸੰਵਾਦ ਤੰਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਸਕੋ ਫਾਰਮੈਟ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਆਗੂਆਂ ਨੇ ਆਈਐੱਸਆਈਐੱਸ, ਆਈਐੱਸਕੇਪੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਉਪਾਵਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜਾਈ ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਨਿਰਵਿਘਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਾਇਤਾ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ/ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੁਹਰਾਉਂਦਿਆਂ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ, ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਜਤਾਈ ਜੋ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਗਾੜ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਈਰਾਨ ਪਰਮਾਣੂ ਮੁੱਦੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਾਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੀ ਸਮਾਪਤੀ, ਮਨੁੱਖੀ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਸ਼ਾਂਤੀ ਲਈ ਸਾਰੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਅਤੇ ਸਮਝ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਵਚਨਬੱਧ ਰਹਿਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਫਰੇਮਵਰਕ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ (ਯੂਐੱਨਐੱਫਸੀਸੀਸੀ) ਅਤੇ ਪੈਰਿਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮਹੱਤਵ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਲਿਆਉਣ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸਮਝੌਤਾ ਪੱਤਰ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਅੰਦਰ 10 ਸਤੰਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰੂਸ-ਭਾਰਤ ਕਾਰਜ ਸਮੂਹ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 6 ਦੇ ਅਮਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ, ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਲਿਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿੱਤੀ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਦੁਵੱਲੇ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਗਤੀ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਲਿਆਉਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਜੀ-20, ਬ੍ਰਿਕਸ ਅਤੇ ਸ਼ੰਘਾਈ ਸਹਿਯੋਗ ਸੰਗਠਨ (ਐੱਸਸੀਓ) ਦੇ ਅੰਦਰ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ 'ਤੇ ਬ੍ਰਿਕਸ ਸੰਪਰਕ ਸਮੂਹ ਦੇ ਤਾਲਮੇਲ ਵਾਲੇ ਕੰਮ ਰਾਹੀਂ ਹਾਸਲ ਹੋਏ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ; ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਕਸ ਜਲਵਾਯੂ ਖੋਜ ਮੰਚ ਅਤੇ ਵਪਾਰ, ਜਲਵਾਯੂ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬ੍ਰਿਕਸ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ 2026 ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਦੌਰਾਨ ਬ੍ਰਿਕਸ ਵਿੱਚ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ।

ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰਣਨੀਤਕ ਭਾਈਵਾਲੀ ਦੇ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਸਬੰਧੀ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੇ ਤਾਲਮੇਲ ਅਤੇ ਪੂਰਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ 'ਤੇ ਤਸੱਲੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਬਹੁ-ਧਰੁਵੀ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਹੁ-ਧਰੁਵੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਯਤਨ ਕਰਦੇ ਰਹਿਣਗੇ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨੇ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਫ਼ਦ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਮਹਿਮਾਨ-ਨਿਵਾਜ਼ੀ ਲਈ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 2026 ਵਿੱਚ 24ਵੇਂ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਾਲਾਨਾ ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨ ਲਈ ਰੂਸ ਆਉਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।

***************

ਐੱਮਜੇਪੀਐੱਸ/ਵੀਜੇ