#IFFIWood, 27 નવેમ્બર 2025

સિનેમા પ્રેમીઓને સમયમાં પાછા લઈ જવામાં આવ્યા કારણ કે સુપ્રસિદ્ધ ફિલ્મ નિર્માતા રમેશ સિપ્પી, આઇકોનિક હિન્દી ફિલ્મ શોલેના સર્જક, 56મા ઇન્ટરનેશનલ ફિલ્મ ફેસ્ટિવલ ઓફ ઇન્ડિયા (IFFI) દરમિયાન "શોલેના 50 વર્ષ: શોલે હજુ પણ કેમ પડઘો પાડે છે?" શીર્ષકવાળા 'વાતચીત' (In-Conversation) સત્રમાં ફિલ્મના ઇતિહાસ દ્વારા પ્રેક્ષકોને એક રોમાંચક યાત્રા પર લઈ ગયા. તેમની પત્ની અને બહુમુખી અભિનેત્રી-નિર્માતા કિરણ સિપ્પી દ્વારા હોસ્ટ કરવામાં આવેલું આ સત્ર સ્મૃતિઓ, ખુલાસાઓ અને હૃદયસ્પર્શી શ્રદ્ધાંજલિઓથી ભરેલું હતું, કારણ કે રમેશ સિપ્પીએ એક એવી ફિલ્મ બનાવવાનું પ્રતિબિંબ કર્યું જે સાંસ્કૃતિક સીમાચિહ્નથી ઓછી ન હતી.

50 વર્ષ પછી મૂળ અંત પાછો ફર્યો

રમેશ સિપ્પીએ સિનેપ્રેમીઓ માટે સૌથી વધુ રાહ જોવાતી ઘોષણાઓમાંની એક શેર કરી: શોલેની રી- રિલીઝ—આ વખતે તેના મૂળ અંત સાથે અકબંધ! જ્યારે આ ફિલ્મ સૌપ્રથમ 1975 માં કટોકટી (ઇમરજન્સી) દરમિયાન રિલીઝ થઈ, ત્યારે તત્કાલીન સેન્સર બોર્ડે ક્લાઇમેક્સ પર વાંધો ઉઠાવ્યો હતો જ્યાં ઠાકુર બલદેવ સિંહ તેના કાંટાવાળા જૂતાનો ઉપયોગ કરીને ગબ્બર સિંહને મારી નાખે છે, અને આગ્રહ કર્યો હતો કે પોલીસ અધિકારીને બદલો લેતા દર્શાવવામાં ન આવે. અનિચ્છાએ, ફિલ્મ નિર્માતા અને તેમની ટીમને અંત ફરીથી શૂટ કરવો પડ્યો હતો. "હવે તમે આ મૂવી એ જ રીતે જોશો જે રીતે તે બનાવવામાં આવી હતી," આનંદિત સિપ્પીએ પ્રેક્ષકોને કહ્યું, તેમની સર્જનાત્મક દ્રષ્ટિની લાંબા સમયથી બાકી રહેલી પુનઃસ્થાપનાની ઉજવણી કરી.

એક તાજો લેન્ડસ્કેપ અને એક ભયાનક વિલન

દિગ્દર્શકે વર્ણવ્યું કે તેમણે ફિલ્મ માટે સંપૂર્ણપણે નવી દ્રશ્ય પૅલેટ કેવી રીતે માંગી. એવા સમયે જ્યારે હિન્દી સિનેમાના ડાકુ નાટકો મોટે ભાગે રાજસ્થાન અને ચંબલ ખીણમાં શૂટ થતા હતા, ત્યારે રમેશ સિપ્પીએ મૈસુર અને બેંગલુરુ નજીકના ખડકાળ પ્રદેશની શોધ કરી અને શોધી કાઢ્યો. ખડકાળ પૃષ્ઠભૂમિએ શોલેને ભારતીય સિનેમામાં પહેલાં ક્યારેય ન જોયેલું વિશિષ્ટ દેખાવ આપ્યો. આ સેટિંગે અસામાન્ય વિરોધાભાસ પણ ઉમેર્યો ગબ્બર સિંહ, તેના કાચા યુપી ઉચ્ચાર સાથે, દક્ષિણ ભારતના લેન્ડસ્કેપને આતંકિત કરતો. અમજદ ખાનના અવિસ્મરણીય ચિત્રણ વિશે બોલતા, સિપ્પીએ ખુલાસો કર્યો કે ડેની ડેન્ઝોંગપા મૂળ પસંદગી હતા પરંતુ વિદેશમાં શૂટિંગની પ્રતિબદ્ધતાઓને કારણે ઉપલબ્ધ નહોતા. લેખકો સલીમ-જાવેદ દ્વારા ભલામણ કરાયેલા અમજદ ખાને તેમની નાટકીય કુશળતાથી સિપ્પીને પ્રભાવિત કર્યા, અને બાકીનો ઇતિહાસ સિનેમેટિક બની ગયો. આ આઇકોનિક ફિલ્મ નિર્માતાએ એ પણ નોંધ્યું કે સ્ક્રીનરાઇટિંગની જોડીએ શરૂઆતમાં મનમોહન દેસાઈને બે-લાઇનનો વિચાર આપ્યો હતો, જેમણે તે સ્વીકાર્યો નહોતો. પરંતુ સિપ્પીના પિતા-પુત્રની જોડી, એટલે કે મહાન જી.પી. સિપ્પી અને પુત્ર રમેશ સિપ્પીએ તરત જ તેની સંભાવનાને ઓળખી લીધી. એક મહિનાની અંદર, પટકથા પૂર્ણ થઈ ગઈ, અને જ્યારે સિપ્પીએ સલીમ-જાવેદને કહ્યું કે તેઓ એક એવું પાત્ર ઇચ્છે છે જે અનિશ્ચિત રીતે જોખમી હોય ત્યારે એક બદલાયેલો વિલન જન્મ્યો. આ રીતે હિન્દી સિનેમાને સર્વકાલીન શ્રેષ્ઠ વિલનમાંથી એક મળ્યો, એમ શોલેના નિર્માતાએ જણાવ્યું.

દિગ્ગજોને યાદ કરતાં

સમયના વહેણ પર વિચારતા, રમેશ સિપ્પી ફિલ્મના એ મહાન કલાકારોને યાદ કરીને ભાવુક થઈ ગયા જેઓ હવે આપણી વચ્ચે નથી. તેમણે સંજીવ કુમાર, અમજદ ખાન અને તાજેતરમાં અવસાન પામેલા ધર્મેન્દ્રને હૃદયપૂર્વક શ્રદ્ધાંજલિ આપી. એક હૃદયસ્પર્શી કિસ્સામાં, રમેશ સિપ્પીએ ઘોડેસવારીના એક્શન સીન દરમિયાન સ્વર્ગસ્થ ધર્મેન્દ્રના સમર્પણને યાદ કર્યું જ્યાં કાઠી સરકી ગઈ અને અભિનેતા પડી ગયા. રમેશ સિપ્પીએ કહ્યું, "એક ક્ષણ માટે મારું હૃદય થંભી ગયું," "પરંતુ ધરમ જી ઊભા થઈ ગયા, કપડાં ખંખેરી નાખ્યા, અને ફરીથી જવા માટે તૈયાર હતા. તેઓ હંમેશા પોતાને આગળ ધકેલવા અને નવી વસ્તુઓ અજમાવવા માંગતા હતા."

શોલેની અજોડ કારીગરી

સિપ્પીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું કે શોલે અસાધારણ ટીમવર્કનું પરિણામ હતું. ફિલ્મ દ્વારા રજૂ કરાયેલી ઘણી પ્રથમ બાબતોમાંથી, એક વાત જાણવી જોઈએ કે તે યુકેની એક વ્યાવસાયિક ફાઇટ-સિક્વન્સ ટીમ લાવનારી પ્રથમ ભારતીય ફિલ્મ હતી. કિરણ સિપ્પીએ માહિતી આપી કે તેણે હિન્દી સિનેમામાં એક્શન સીન માટે સલામતી પ્રોટોકોલની શરૂઆત કરી. પ્રેક્ષકો સાથેની વાતચીત દરમિયાન, ફિલ્મ નિર્માતાએ એ પણ જણાવ્યું કે સિનેમેટોગ્રાફર દ્વારકા દિવેચાએ તેમની વિઝ્યુઅલ સ્ટોરીટેલિંગથી નવા માપદંડો સ્થાપિત કર્યા. તેમણે પ્રોડક્શન મેનેજર અજીઝ ભાઈએ પડદા પાછળ મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી તે પણ યાદ કર્યું. જયા ભાદુરીના સાંજના દીવાની સિક્વન્સની ભાવનાત્મક લાઇટિંગને કેપ્ચર કરવા માટે, દરરોજ સંપૂર્ણ "મેજિક અવર" ની રાહ જોતાં દિવસો લાગ્યા, માસ્ટર ફિલ્મ નિર્માતાએ ખુલાસો કર્યો. તેમણે આનંદ બક્ષી દ્વારા લખાયેલ અને આર.ડી. બર્મન દ્વારા સંગીતબદ્ધ અમર ગીત "યે દોસ્તી હમ નહીં તોડેંગે" ને પણ યાદ કર્યું, જે પેઢીઓથી ગુંજતું રહે છે.

એક વારસો જે જીવંત રહે છે

જેમ જેમ સત્ર સમાપ્ત થયું, એક વાત સ્પષ્ટ હતી—શોલે માત્ર એક ફિલ્મ નથી. તે એક જીવંત વારસો છે જે ફિલ્મ નિર્માતાઓને પ્રેરણા આપવાનું, પ્રેક્ષકોને મંત્રમુગ્ધ કરવાનું અને ભારતીય સિનેમાની સીમાઓને ફરીથી વ્યાખ્યાયિત કરવાનું ચાલુ રાખે છે. તેની 50 વર્ષની ઉજવણી અને તેના મૂળ અંતની લાંબા સમયથી રાહ જોવાતી વાપસી સાથે, શોલે ફરી એકવાર ગર્જના કરવા તૈયાર છે. બરાબર એ જ રીતે જે રીતે આઇકોનિક નિર્માતા રમેશ સિપ્પીએ અડધી સદી પહેલા તેની કલ્પના કરી હતી. શોલેની 50મી વર્ષગાંઠને શ્રદ્ધાંજલિના ભાગરૂપે, IFFI એ ફિલ્મના આઇકોનિક મોટરબાઇકનું ફેસ્ટિવલ મેદાન પર પ્રદર્શન કર્યું છે, જ્યાં તે સિનેમા પ્રેમીઓ તરફથી નોંધપાત્ર રસ આકર્ષિત કરી રહ્યું છે.

વધુ માહિતી માટે, અહીં ક્લિક કરો:

IFFI વેબસાઇટ: https://www.iffigoa.org/

PIBની IFFI માઇક્રોસાઇટ: https://www.pib.gov.in/iffi/56/

PIB IFFIWood બ્રોડકાસ્ટ ચેનલ: https://whatsapp.com/channel/0029VaEiBaML2AU6gnzWOm3F

X હેન્ડલ્સ: @IFFIGoa, @PIB_India, @PIB_Panaji