ભારત સરકારના પર્યટન મંત્રાલયે  27 સપ્ટેમ્બરના રોજ વિશ્વ પર્યટન દિવસ પર 'પર્યટન મિત્ર અને પર્યટન દીદી'ના નામથી રાષ્ટ્રીય જવાબદાર પર્યટન પહેલ શરૂ કરી  હતી.

સામાજિક સર્વસમાવેશકતા, રોજગારી અને આર્થિક પ્રગતિ માટે પ્રવાસનને એક વાહન તરીકે સક્ષમ બનાવવાનાં પ્રધાનમંત્રીનાં વિઝનને આધારે પ્રવાસન મંત્રાલયે ભારતનાં 6 પ્રવાસન સ્થળો – ઓરછા (મધ્યપ્રદેશ), ગાંડીકોટા (આંધ્રપ્રદેશ), બોધગયા (બિહાર), આઇઝોલ (મિઝોરમ), જોધપુર (રાજસ્થાન) અને શ્રી વિજયા પુરમ (આંદામાન અને નિકોબાર ટાપુઓ)માં પર્યાવરણ મિત્રા અને પર્યટન દીદીનું પાયલોટિંગ કર્યું હતું.

આ પહેલના માધ્યમથી પર્યટન મંત્રાલયનો ઉદ્દેશ પ્રવાસીઓ માટે તેમના ગંતવ્ય સ્થાન માટે ગૌરવવંતા એમ્બેસેડર અને સ્ટોરીટેલર્સ હોય તેવા 'પ્રવાસીઓને અનુકૂળ' લોકોને મળવાનો છે. આ તે તમામ વ્યક્તિઓને પર્યટન સંબંધિત તાલીમ અને જાગૃતિ પ્રદાન કરીને કરવામાં આવી રહ્યું છે જેઓ કોઈ ગંતવ્યમાં પ્રવાસીઓ સાથે વાતચીત કરે છે અને તેમની સાથે જોડાય છે.

'અતિથિ દેવો ભવ' દ્વારા સંચાલિત, કેબ ડ્રાઇવરો, ઓટો ડ્રાઇવરો, રેલ્વે સ્ટેશનો, એરપોર્ટ, બસ સ્ટેશનો પરના કર્મચારીઓ, હોટલ સ્ટાફ, રેસ્ટોરન્ટ કામદારો, હોમસ્ટે માલિકો, ટૂર ગાઇડ્સ, પોલીસ કર્મચારીઓ, શેરી વિક્રેતાઓ, દુકાનદારો, વિદ્યાર્થીઓ અને અન્ય ઘણા લોકોને પર્યટનના મહત્વ, સામાન્ય સ્વચ્છતા, સલામતી, ટકાઉપણું અને પર્યટનના મહત્વ, સામાન્ય સ્વચ્છતા, સલામતી, ટકાઉપણું અને આતિથ્ય-સત્કારના ઉચ્ચતમ ધોરણો પૂરા પાડવાના મહત્વ પર તાલીમ અને જાગૃતિ પૂરી પાડવામાં આવી હતી.

આ વ્યક્તિઓને તેના ઓછા જાણીતા પર્યટન અજાયબીઓની સાથે ગંતવ્યસ્થાનની સ્થાનિક વાર્તાઓથી પણ વાકેફ કરવામાં આવ્યા હતા, જેથી આ સ્થળોમાં દરેક વ્યક્તિ સાથે પર્યટક વાતચીત કરે છે, તે સ્થાનિક રાજદૂતો અને વાર્તાકારો બની શકે છે, જે દરેક રીતે સકારાત્મક પર્યટન અનુભવ બનાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે.

પર્યટન મિત્ર અને પર્યટન દીદીના માધ્યમથી મહિલાઓ અને યુવાનોને તાલીમ આપવા પર વિશેષ ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે, જેથી તેઓ નવા પર્યટન ઉત્પાદનો અને અનુભવો જેવા કે હેરિટેજ વોક, ફૂડ ટૂર્સ, ક્રાફ્ટ ટૂર્સ, નેચર ટ્રેક્સ, હોમસ્ટે અનુભવો અને અન્ય નવીન પર્યટન ઉત્પાદનો વિકસાવવા સક્ષમ બની શકે. એવી પણ કલ્પના કરવામાં આવી છે કે સ્થાનિક લોકો હોમસ્ટેના માલિકો, ખોરાક અને રાંધણકળાના અનુભવ પ્રદાતાઓ, સાંસ્કૃતિક માર્ગદર્શિકાઓ, કુદરતી માર્ગદર્શિકાઓ, સાહસિક માર્ગદર્શિકાઓ અને પર્યટનમાં અન્ય ભૂમિકાઓ તરીકે આગળ જતા લાભદાયક રોજગાર મેળવવા માટે આ કૌશલ્યોનો લાભ લે છે.

પ્રવાસન-વિશિષ્ટ તાલીમ પછી ડિજિટલ સાક્ષરતા અને ડિજિટલ સાધનોની સામાન્ય તાલીમ આપવામાં આવે છે, જેથી એ સુનિશ્ચિત કરી શકાય કે તેઓ જે અનુભવો સર્જે છે તે રાષ્ટ્રીય અને વૈશ્વિક સ્તરે પ્રવાસીઓ માટે શોધી શકાય તેવા અને દૃશ્યમાન હોય. આ વર્ષે 15 મી ઓગસ્ટના રોજ આ કાર્યક્રમના પાયલોટ પછી, લગભગ 3,000 લોકોને 6 પાયલોટ સ્થળોમાં પ્રવાસીઓ માટે સકારાત્મક અનુભવ બનાવવાના મહત્વ પર તાલીમ આપવામાં આવી છે, જેથી તેઓ પર્યટન મિત્ર બની શકે છે.

અસર

પર્યટન મિત્ર અને પર્યટન દીદીના પ્રયાસોને કારણે પ્રવાસન તાલીમ કાર્યક્રમોનો હિસ્સો બનવા અને પર્યટન ઇકોસિસ્ટમનો હિસ્સો બનવા માટે સ્થાનિકોમાં ઉત્સાહ જોવા મળી રહ્યો છે.

આગળ જતા, મંત્રાલય સમર્પિત બેજ અને ઓળખ સાથે પર્યટન મિત્ર અને દીદીના સ્થળોને માન્યતા આપશે, જે પ્રવાસીઓને એક પર્યટન મિત્ર સાથે અતુલ્ય અનુભવની ખાતરી આપવાનો માર્ગ પ્રદાન કરશે.

વિશ્વ પર્યટન દિવસ 2024 પર પર્યટન મંત્રાલયે દેશમાં નીચેનાં 50 પર્યટન સ્થળો પર પર્યટન મિત્ર અને પર્યટન દીદીનો શુભારંભ કર્યો છે.

પર્યટન મિત્ર અને પર્યટન દીદીનો દ્રષ્ટિકોણ અતુલ્ય ભારતીયોના માધ્યમથી અતુલ્ય ભારતનો અનુભવ કરવા માટે સૌને આવકારવાનો છે, જેથી ભારતમાં હોય ત્યારે પ્રવાસીઓ માટે વધુ આવકારદાયક, આતિથ્યશીલ અને યાદગાર અનુભવ પેદા થાય.

AP/GP/JD