પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય કેબિનેટે આજે બે વર્ષમાં રૂ. 2,000 કરોડના ખર્ચ સાથે ‘મિશન મૌસમ’ને મંજૂરી આપી છે.

મિશન મૌસમ, મુખ્યત્વે પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય દ્વારા અમલમાં મુકવામાં આવશે, તે ભારતના હવામાન અને આબોહવા સંબંધિત વિજ્ઞાન, સંશોધન અને સેવાઓને જબરદસ્ત રીતે પ્રોત્સાહન આપવા માટે બહુપક્ષીય અને પરિવર્તનશીલ પહેલ તરીકે પરિકલ્પના છે. તે આત્યંતિક હવામાનની ઘટનાઓ અને આબોહવા પરિવર્તનની અસરોનો સામનો કરવા માટે નાગરિકો અને છેલ્લા માઇલ વપરાશકર્તાઓ સહિત હિતધારકોને વધુ સારી રીતે સજ્જ કરવામાં મદદ કરશે. મહત્વાકાંક્ષી કાર્યક્રમ લાંબા ગાળે સમુદાયો, ક્ષેત્રો અને ઇકોસિસ્ટમમાં ક્ષમતા અને સ્થિતિસ્થાપકતાને વિસ્તૃત કરવામાં મદદ કરશે.

મિશન મૌસમના ભાગ રૂપે, ભારત સંશોધન અને વિકાસ અને વાતાવરણીય વિજ્ઞાનમાં ક્ષમતા, ખાસ કરીને હવામાન સર્વેલન્સ, મોડેલિંગ, આગાહી અને વ્યવસ્થાપનમાં ઝડપથી વધારો કરશે. અદ્યતન અવલોકન પ્રણાલીઓ, ઉચ્ચ-પ્રદર્શન કમ્પ્યુટિંગ અને કૃત્રિમ બુદ્ધિમત્તા અને મશીન લર્નિંગ જેવી અત્યાધુનિક તકનીકોને એકીકૃત કરીને, મિશન મૌસમ ઉચ્ચ ચોકસાઇ સાથે હવામાનની આગાહી કરવા માટે એક નવો માપદંડ સ્થાપિત કરશે.

મિશનના ફોકસમાં ચોમાસાની આગાહી, હવાની ગુણવત્તા માટે ચેતવણીઓ, ભારે હવામાનની ઘટનાઓ અને ચક્રવાતો, ધુમ્મસ, કરા અને વરસાદના સંચાલન માટે હવામાન દરમિયાનગીરીઓ સહિત અસ્થાયી અને અવકાશી માપદંડોમાં અત્યંત સચોટ અને સમયસર હવામાન અને આબોહવાની માહિતી પ્રદાન કરવા માટે અવલોકનો અને સમજને સુધારવાનો સમાવેશ થશે. , વગેરે, ક્ષમતા નિર્માણ અને જાગૃતિ પેદા કરવી. મિશન મૌસમના નિર્ણાયક તત્વોમાં અદ્યતન સેન્સર્સ અને ઉચ્ચ-પ્રદર્શન સુપર કોમ્પ્યુટર્સ સાથે આગામી પેઢીના રડાર અને સેટેલાઇટ સિસ્ટમની જમાવટ, સુધારેલ અર્થ સિસ્ટમ મોડલનો વિકાસ અને રીઅલ-ટાઇમ ડેટાના પ્રસાર માટે GIS-આધારિત સ્વચાલિત નિર્ણય સપોર્ટ સિસ્ટમનો સમાવેશ થશે.

મિશન મૌસમ કૃષિ, આપત્તિ વ્યવસ્થાપન, સંરક્ષણ, પર્યાવરણ, ઉડ્ડયન, જળ સંસાધનો, પાવર, પર્યટન, શિપિંગ, પરિવહન, ઉર્જા અને આરોગ્ય જેવા અસંખ્ય ક્ષેત્રોને સીધો લાભ કરશે. તે શહેરી આયોજન, માર્ગ અને રેલ પરિવહન, ઓફશોર કામગીરી અને પર્યાવરણીય દેખરેખ જેવા ક્ષેત્રોમાં ડેટા આધારિત નિર્ણય લેવામાં પણ વધારો કરશે.

પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલયની ત્રણ સંસ્થાઓ: ભારતીય હવામાન વિભાગ, ભારતીય ઉષ્ણકટિબંધીય હવામાન વિજ્ઞાન સંસ્થાન અને મધ્ય-શ્રેણી હવામાન આગાહી માટે રાષ્ટ્રીય કેન્દ્ર મુખ્યત્વે મિશન મૌસમનો અમલ કરશે. આ સંસ્થાઓને અન્ય MoES સંસ્થાઓ (ઇન્ડિયન નેશનલ સેન્ટર ફોર ઓશન ઇન્ફર્મેશન સર્વિસીસ, નેશનલ સેન્ટર ફોર ધ્રુવીય અને મહાસાગર સંશોધન અને નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઓફ ઓશન ટેક્નોલોજી), રાષ્ટ્રીય અને આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ, એકેડેમિયા અને ઇન્ડસ્ટ્રીઝના સહયોગ સાથે ટેકો આપવામાં આવશે, જેમાં હવામાન અને આબોહવા વિજ્ઞાન અને સેવાઓમાં ભારતનું નેતૃત્વ આગળ વધશે. .

AP/GP/JD