ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24 ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು 'ಸ್ಥಳೀಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ'ದಿಂದ ನೋಡಲು ಎಲ್ಲಾ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ ಕರೆಯನ್ನು ನೀಡಿದೆ. ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸುವ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ವಿಧಾನದ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನದ ಬಗ್ಗೆ ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

'ಒನ್-ಸೈಜ್-ಫಿಟ್ಸ್-ಆಲ್‌' ಎಂಬ ವಿಧಾನವು ಕಾರ್ಯಸಾಧುವಲ್ಲ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಹವಾಮಾನ ಕ್ರಿಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಮತೋಲನಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮದೇ ಆದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲು ಮುಕ್ತವಾಗಿರಬೇಕು.

ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಸಚಿವ ಶ್ರೀಮತಿ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್‌ ಅವರು ಇಂದು ಸಂಸತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24 ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು.  ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾಗತಿಕ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳು ದೋಷಪೂರಿತವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಆರ್ಥಿಕತೆ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾನದಂಡಗಳು ಈಗಾಗಲೇ ಪರಿಸರದೊಂದಿಗೆ ಹೆಣೆದುಕೊಂಡಿರುವ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಹಾನಿಕಾರಕವೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಹವಾಮಾನ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ದಾಪುಗಾಲುಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ, ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪರಿಹಾರಗಳೊಂದಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಟೀಕೆಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸುತ್ತಿದೆ. ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಲ್ಪನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಈಗಾಗಲೇ ಶ್ರೀಮಂತವಾಗಿರುವ ಭಾರತದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕತೆ ಬಗ್ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಿಂದ ಈ ಟೀಕೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶದಿಂದ ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ನಿಭಾಯಿಸಲು ಸೂಚಿಸಲಾದ ಸೂಚನೆಗಳು ಜಾಗತಿಕವಾಗಿ ನೆಲೆಗೊಳ್ಳದ ಅಂತರ್ಗತ ಅಸಂಗತತೆಗಳನ್ನು ಇದು ಮತ್ತಷ್ಟು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

• ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ವಿಧಾನವು ಸಮಸ್ಯೆಯ ಮೂಲವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಅಂದರೆ ಮಿತಿಮೀರಿದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಾಧಿಸುವ ಬದಲಿ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು  ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ ಮತ್ತು  ಭೂಮಿಯ ಅಪರೂಪದ ಖನಿಜಗಳನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಾರಿಕೆಯಂತಹ ಅಪಾರ ಇಂಧನ ಬೇಡಿಕೆಯ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಜಾಗತಿಕ ಅನ್ವೇಷಣೆಯು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಳೆಯುಳಿಕೆ ಇಂಧನ ಬಳಕೆಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದೆ. ಇದು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆ ತಗ್ಗಿಸುವಿಕೆಯ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ.
• ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಜೀವನಶೈಲಿಯು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ, ಇತರ ಜನರೊಂದಿಗೆ, ಭೌತಿಕತೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ತಮ್ಮೊಂದಿಗೆ ಮಾನವನ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ನಿರ್ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆ 2023-24ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ನೀತಿಯು ಪ್ರಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಾಮರಸ್ಯದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೇಳಲಾಗಿದೆ, ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿರುವ ಅತಿಯಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗೆ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಮಾಜಗಳನ್ನು ಕಾಡುತ್ತಿರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸಮರ್ಥನೀಯ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. 

• ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಮಾಂಸ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ನಂಬಲರ್ಹವಾದ ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆಯ ಅಪಾಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಉಳಿವಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾದ ಭೂಮಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಕೆಡಿಸುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇದೆ. ಜಾನುವಾರುಗಳಿಗೆ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಮಾನವ-ಖಾದ್ಯ ಬೆಳೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಅವಲಂಬನೆಯು 'ಆಹಾರ-ಆಹಾರ ಸ್ಪರ್ಧೆ'ಗೆ ಚಾಲನೆ ನೀಡಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಇಂದು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅರ್ಧಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಧಾನ್ಯಗಳು ನೇರ ಮಾನವ ಬಳಕೆಗೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಅನೇಕ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಆರ್ಥಿಕ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಈ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಇನ್ನೂ ಕಡಿಮೆ.

ಹಲವಾರು ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಜಾನುವಾರು ಸಾಕಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುವ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಕೃಷಿ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಒಂದು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಕೃಷಿ ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಕೃಷಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಉಪ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಪಶು ಆಹಾರವಾಗಿ ಮರುಬಳಕೆ ಮಾಡುವುದು ಮಾಂಸ ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ಸಮತೋಲನವನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ಜಾನುವಾರುಗಳನ್ನು ಮಾನವ-ತಿನ್ನಲಾಗದ ಆಹಾರಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ಜಾಗತಿಕ ಹಸಿವನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಜಾಗತಿಕ ಕೃಷಿಯೋಗ್ಯ ಭೂಮಿಯ ಗಮನಾರ್ಹ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಬಹುದು. 

• ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಮಾದರಿಯ ವಾಸಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಟೆಡ್ ಕುಟುಂಬಗಳ ಅಳವಡಿಕೆಯು ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ನಗರ ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯೇಟೆಡ್ ವಸಾಹತುಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು 'ನಗರ ವಿಸ್ತರಣೆ' ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಈ ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಅಸಮರ್ಥವಾಗಿವೆ, ಕಾಂಕ್ರೀಟ್, ಮುಚ್ಚಿದ ಸ್ಥಳಗಳು, ಕಡಿಮೆ ವಾತಾಯನ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಕ್ತಿಯ ವೆಚ್ಚಗಳಿಂದ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿವೆ.

'ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬಹು-ಪೀಳಿಗೆಯ ಕುಟುಂಬಗಳ' ಕಡೆಗೆ ಒಂದು ಬದಲಾವಣೆಯು ಸುಸ್ಥಿರ ವಸತಿಗಳ ಕಡೆಗೆ ಮಾರ್ಗವನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮನೆಗಳ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಶ್ರಮವನ್ನು ಪಡೆಯುವುದು, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಗಾಳಿ ಇರುವ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಂಗಣಗಳು ಮತ್ತು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬೆಳಕು ಮತ್ತು ತಂಪಾಗಿಸುವ ಮಾರ್ಗಗಳು ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪರಿಸರದ ಮೇಲೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರುತ್ತವೆ. ಅಂತಹ ಮನೆಯು ವಯಸ್ಸಾದವರಿಗೆ ಅಪಾರ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಲಾಗಿದೆ.

ಈ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಆರ್ಥಿಕ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿ ಶ್ರೀ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರ ಮಿಷನ್ ಲೈಫ್‌ನ ದೃಷ್ಟಿಕೋನಕ್ಕೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದು 'ಪರಿಸರಕ್ಕಾಗಿ ಜೀವನಶೈಲಿ'ಯನ್ನು ಸಾಕಾರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ, ಪ್ರಕೃತಿಯನ್ನು ನೋಯಿಸಲು ಬಿಡದೆ ಜನರ 'ಬಯಕೆ'ಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ವಿಧಾನವು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ವಿರುದ್ಧದ ಹೋರಾಟದ ಮುಂಚೂಣಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಪೋಷಣೆಯು ಭಾರತೀಯ ನೀತಿಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ.

ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಸಮರ್ಥನೀಯವಾಗಿ ಬದುಕಲು ದತ್ತು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು 75 ಲೈಫ್(LiFE) ಕ್ರಿಯೆಗಳ ಸಮಗ್ರ ಆದರೆ ಸಮಗ್ರವಲ್ಲದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಮಿಷನ್ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಮಿತಿಮೀರಿದ ಸೇವನೆಯ ಬದಲಿಗೆ ಜಾಗರೂಕತೆಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ, ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಆರ್ಥಿಕತೆ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಜ್ಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮರುಬಳಕೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ, ಕಡಿಮೆ ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನದ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯ-ಆಧಾರಿತ ಪಾಕಪದ್ಧತಿಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ, ನೀರು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. 

ಡಾಕ್ಯುಮೆಂಟ್ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ ಎನರ್ಜಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ವಿಶ್ವಾದ್ಯಂತ (LiFE) ಲೈಫ್ ಉಪಕ್ರಮದಿಂದ ಗುರಿಪಡಿಸಿದ ರೀತಿಯ ಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರಮಗಳ ಅಳವಡಿಕೆಯು ವಾರ್ಷಿಕ ಜಾಗತಿಕ ಇಂಗಾಲದ ಡೈ-ಆಕ್ಸೈಡ್ ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆಯನ್ನು 2030 ರಲ್ಲಿ 2 ಶತಕೋಟಿ ಟನ್‌ಗಳಿಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ (2030ರ ವೇಳೆಗೆ 20% ನಷ್ಟು ಹೊರಸೂಸುವಿಕೆ ಕಡಿತದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ) ಮತ್ತು ಸುಮಾರು 440 ಶತಕೋಟಿ‌ ಅಮೆರಿಕನ್‌ ಡಾಲರ್ ಉಳಿತಾಯದ ಗುರಿ ಇದೆ.

ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ದಾಖಲೆಯು ಮಿಷನ್ 'ಲೈಫ್'(LiFE) ತತ್ವಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ಬದಲಾವಣೆಯ ಮೇಲಿನ ಜಾಗತಿಕ ಚಳವಳಿಯು ಸಾರ್ವಭೌಮ ಆಯ್ಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರಬೇಕು, ಆದರೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ ನಡವಳಿಕೆಯ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿರಬೇಕು. ‘ಸಮಾಜಗಳನ್ನು ಸಮಚಿತ್ತದಿಂದ ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡುವ ಸಮಯ ಬಂದಿದೆ’ ಎಂದು ಸಮೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.

*****