નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ રિપોર્ટિંગ પોર્ટલ (NCRP) પર પોલીસ ઓથોરિટી, સેન્ટ્રલ બ્યુરો ઑફ ઈન્વેસ્ટિગેશન (CBI), નાર્કોટિક્સ ડિપાર્ટમેન્ટ, રિઝર્વ બેંક ઈન્ડિયા (RBI), એન્ફોર્સમેન્ટ ડિરેક્ટોરેટ અને અન્ય કાયદા અમલીકરણ એજન્સીઓ દ્વારા ધાકધમકી, બ્લેકમેલ, ખંડણી અને 'ડિજિટલ ધરપકડ' અંગે મોટી સંખ્યામાં ફરિયાદો નોંધવામાં આવી રહી છે.

આ છેતરપિંડી કરનારાઓ સામાન્ય રીતે સંભવિત પીડિતને કૉલ કરે છે અને જાણ કરે છે કે પીડિતએ પાર્સલ મોકલ્યું છે અથવા તે પ્રાપ્તકર્તા છે, જેમાં ગેરકાયદે સામાન, દવાઓ, નકલી પાસપોર્ટ અથવા અન્ય કોઈપણ પ્રતિબંધિત વસ્તુ છે. કેટલીકવાર, તેઓ એવી પણ માહિતી આપે છે કે પીડિતમાંથી કોઈ નજીકનો અથવા પ્રિય વ્યક્તિ ગુના અથવા અકસ્માતમાં સામેલ હોવાનું જણાયું છે અને તે તેમની કસ્ટડીમાં છે. "કેસ" સાથે સમાધાન કરવા માટે પૈસાની માંગ કરવામાં આવે છે. અમુક કિસ્સાઓમાં શંકાસ્પદ પીડિતોને 'ડિજિટલ ધરપકડ'માંથી પસાર થવું પડે છે અને જ્યાં સુધી તેમની માંગણીઓ પૂરી ન થાય ત્યાં સુધી તેઓ સ્કાયપે અથવા અન્ય વીડિયો કોન્ફરન્સિંગ પ્લેટફોર્મ પર ઉપલબ્ધ રહે છે. છેતરપિંડી કરનારાઓ પોલીસ સ્ટેશનો અને સરકારી કચેરીઓના નમૂનારૂપ સ્ટુડિયોનો ઉપયોગ કરવા અને અસલી દેખાવા માટે ગણવેશનો પણ ઉપયોગ કરે છે.

દેશભરમાં અનેક પીડિતોએ આવા ગુનેગારોને કારણે મોટી રકમ ગુમાવી છે. આ એક સંગઠિત ઓનલાઈન આર્થિક અપરાધ છે અને તેને ક્રોસ બોર્ડર ક્રાઈમ સિન્ડિકેટ દ્વારા ચલાવવામાં આવે છે.

ગૃહ મંત્રાલય અંતર્ગત ભારતીય સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (I4C), દેશમાં સાયબર ક્રાઈમનો સામનો કરવા સંબંધિત પ્રવૃત્તિઓનું સંકલન કરે છે. ગૃહ મંત્રાલય આ છેતરપિંડીઓનો સામનો કરવા માટે અન્ય મંત્રાલયો અને તેમની એજન્સીઓ, RBI અને અન્ય સંસ્થાઓ સાથે મળીને કામ કરી રહ્યું છે. I4C કેસોની ઓળખ અને તપાસ માટે રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોના પોલીસ અધિકારીઓને ઇનપુટ્સ અને તકનીકી સહાય પણ પ્રદાન કરે છે.

I4C એ માઇક્રોસોફ્ટ સાથે મળીને આવી પ્રવૃત્તિઓમાં સામેલ 1,000થી વધુ સ્કાઇપ આઈડીને પણ બ્લોક કર્યા છે. તે આવા છેતરપિંડી કરનારાઓ દ્વારા ઉપયોગમાં લેવાતા સિમ કાર્ડ્સ, મોબાઇલ ઉપકરણો અને મ્યૂલ એકાઉન્ટ્સને બ્લોક કરવાની પણ સુવિધા આપે છે. I4C એ તેના સોશિયલ મીડિયા પ્લેટફોર્મ દા.ત. એક્સ, ફેસબુક, ઇન્સ્ટાગ્રામ અને અન્ય પર 'સાયબરડોસ્ટ' પર ઇન્ફોગ્રાફિક્સ અને વીડિયો દ્વારા વિવિધ ચેતવણીઓ પણ જારી કરી છે.

નાગરિકોને આ પ્રકારની છેતરપિંડી વિશે સતર્ક રહેવા અને જાગૃતિ ફેલાવવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આવા કોલ મળવા પર, નાગરિકોએ તાત્કાલિક સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન નંબર 1930 અથવા www.cybercrime.gov.in પર મદદ માટે ઘટનાની જાણ કરવી જોઈએ.

AP/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com