మంత్రివర్గంలో నా సహచరులు  శ్రీ పీయూష్ గోయల్ గారు, అనుప్రియా పటేల్ గారు, సోమ్ ప్రకాశ్ గారు, గౌరవనీయులైన ప్రముఖులు, దేశవ్యాప్తంగా ఉన్న స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ కు చెందిన మా మిత్రులందరూ! స్టార్టప్ మహాకుంభ్ కోసం మీ అందరికీ నా హృదయపూర్వక శుభాకాంక్షలు.

చాలా మంది స్టార్టప్ లను ప్రారంభిస్తారు, రాజకీయాల్లో అది ఇంకా ఎక్కువ, వాటిని మళ్లీ మళ్లీ ప్రారంభించాల్సి ఉంటుంది. మీకు మరియు వారికి మధ్య వ్యత్యాసం ఏమిటంటే, మీరు సృజనాత్మకంగా ఉంటారు; ఒక ప్రయోగం పని చేయకపోతే, మీరు వేగంగా మరొక ప్రయోగానికి వెళతారు. ఇప్పుడు పట్టుకోవాల్సిన సమయం ఆసన్నమైంది.

మిత్రులారా,

దేశం 2047లో 'వికసిత్ భారత్' (అభివృద్ధి చెందిన భారతదేశం) కోసం రోడ్ మాప్ పై  పని చేస్తున్నప్పుడు, ఈ స్టార్టప్ మహాకుంభ్ కు చాలా ప్రాముఖ్యత ఉందని నేను భావిస్తున్నాను. గత దశాబ్దకాలంగా ఐటీ, సాఫ్ట్ వేర్ రంగాల్లో భారత్ తనదైన ముద్ర వేయడం మనం చూశాం. ఇప్పుడు భారత్ లో ఇన్నోవేషన్, స్టార్టప్ కల్చర్ ట్రెండ్ పెరుగుతోంది. అందువల్ల ఈ మహాకుంభమేళాలో స్టార్టప్ ల ప్రపంచంలో మీ అందరి భాగస్వామ్యానికి ఎంతో ప్రాముఖ్యత ఉంది. నేను ఆలోచిస్తున్నప్పుడు, స్టార్టప్ లు ఎందుకు విజయవంతమవుతాయి, వాటి విజయానికి దారితీసే మేధావి అంశం ఏమిటి అనే దాని గురించి నేను ఆలోచించాను. అప్పుడు నాకు ఒక ఆలోచన వచ్చింది: నేను చెప్పింది తప్పా, ఒప్పో మీరంతా నిర్ణయిస్తారు. మీ టీమ్ దీన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఎందుకంటే సాధారణంగా పారిశ్రామిక, వ్యాపార ప్రపంచంలో ఏ నిర్ణయమైనా ప్రభుత్వానికి సంబంధించినదే. ప్రభుత్వానికి సంబంధించినప్పుడు సాధారణంగా ఐదేళ్ల కాలపరిమితి ఉంటుంది. ఈ దిశగా నెమ్మదిగా పురోగతి సాధిస్తున్నారు. అందుకే వ్యాపారవేత్తలు 'ఈ ఏడాది ఎన్నికల సంవత్సరం, వేచిచూద్దాం' అనుకుంటారు. ఎన్నికలు ముగిశాక కొత్త ప్రభుత్వంలో ఏం జరుగుతుందో చూస్తామన్నారు. అది అలా కాదా? ఇప్పుడు ఎన్నికలు ప్రకటించారు. అయినా ఇంత పెద్ద ఈవెంట్ ను నిర్వహిస్తున్నారు. అంటే వచ్చే ఐదేళ్లలో ఏం జరుగుతుందో మీకు తెలుసు. మీలోని మేధావి అంశమే స్టార్టప్ ను విజయవంతం చేస్తుందని నేను నమ్ముతాను.

ఇక్కడ, మాకు పెట్టుబడిదారులు, ఇంక్యుబేటర్లు, విద్యావేత్తలు, పరిశోధకులు, పరిశ్రమ సభ్యులు ఉన్నారు-ప్రాథమికంగా, ఇది నిజమైన అర్థంలో మహాకుంభ్. ఇక్కడ యువ ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తలు, భావి ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తలు ఉన్నారు. నీలో మేధావి ప్రతిభ ఉన్నట్లే, నాలో కూడా ఉంది. నేను దానిని గుర్తించగలను; భవిష్యత్తు ఔత్సాహిక పారిశ్రామికవేత్తలను నేను ఇక్కడ చూడగలను. అటువంటి వాతావరణంలో, ఈ శక్తి, ఈ ప్రకంపనలు నిజంగా చెప్పుకోదగినవి. నేను పాడ్స్ మరియు ఎగ్జిబిషన్ స్టాల్స్ గుండా వెళుతున్నప్పుడు, నేను ఈ ప్రకంపనలను అనుభవించగలిగాను. దూరంగా కొందరు నినాదాలు చేశారు. ప్రతి ఒక్కరూ తమ ఆవిష్కరణలను ఎంతో గర్వంగా ప్రదర్శిస్తున్నారు. ఇక్కడికి వచ్చినప్పుడు ఏ భారతీయుడైనా నేటి స్టార్టప్ లను చూడటమే కాకుండా రేపటి యూనికార్న్లు, డీకాకార్న్లను కూడా చూస్తున్నామని భావిస్తారు.

మిత్రులారా,

భారత్ ఈ రోజు ప్రపంచ స్టార్టప్ రంగంలో ఒక కొత్త ఆశగా, కొత్త శక్తిగా ఆవిర్భవించిందంటే, దానికి బాగా ఆలోచించిన దార్శనికత తోడ్పడుతుంది. సరైన సమయంలో సరైన నిర్ణయాలు తీసుకున్న భరత్ సరైన సమయంలో స్టార్టప్ లపై కసరత్తు ప్రారంభించారు. ఇప్పుడు ఈ సదస్సును పెద్ద ఎత్తున నిర్వహించారు. కానీ స్టార్టప్ అనే పదం కూడా ప్రారంభం కానప్పుడు, నేను ఒక శిఖరాగ్ర సమావేశాన్ని నిర్వహించాను. విజ్ఞాన్ భవన్ లోని ఆడిటోరియం సగం నిండిపోయింది. ప్రభుత్వాలు చేసినట్లే మేం కూడా ఆ స్థలాన్ని భర్తీ చేశాం. అది అంతర్గత విషయం. దాని గురించి బయట చర్చించవద్దు. స్టార్టప్ ఇండియా, స్టాండప్ ఇండియా వంటి కార్యక్రమాలను దేశం నలుమూలల నుంచి వచ్చిన యువత సమక్షంలో ప్రారంభించేందుకు కృషి చేశాను. యువతకు ఒక ఆకర్షణ, సందేశం ఇవ్వాలనుకున్నాను కాబట్టి చొరవ తీసుకున్న కొంతమంది వ్యక్తుల కోసం దేశవ్యాప్తంగా వెతికారు. దేశంలో ఏ ప్రాంతంలోనైనా ఎవరైనా ఏదైనా చేస్తున్నారా అనేది ఓ లుక్కేయండి. నేను 5-7 మందిని పిలిచి, "అక్కడ ప్రసంగించండి; నా మాట ఎవరూ వినరు." ఇప్పుడు వారు నా మాట వింటారు, కానీ నేను ఆ సమయం గురించి మాట్లాడుతున్నాను. కాబట్టి, ఆ ఫంక్షన్ లో ఒక కుమార్తె తన అనుభవాన్ని పంచుకోవడం నాకు బాగా గుర్తుంది. బహుశా ఆమె ఇక్కడ కూర్చొని ఉండవచ్చు; నాకు ఖచ్చితంగా తెలియదు. బెంగాల్ కు చెందిన ఈమెను తల్లిదండ్రులు బాగా చదివించారు. తన అనుభవాన్ని వివరించింది. 'నా తల్లిదండ్రులు కూడా చదువుకున్నవారే. నేను ఇంటికి వెళ్లాక మా అమ్మ ఏం చేస్తున్నావని అడిగింది. చదువు ముగించుకుని ఇంటికి వచ్చేసింది. అందుకే స్టార్టప్ స్టార్ట్ చేయబోతున్నాను అని బదులిచ్చింది. అప్పుడు ఆమె తల్లి, బెంగాలీ అయినందున, "ఇది వినాశకరమైన, ఘోరమైన విపత్తు!" అని చెప్పింది. అంటే స్టార్టప్ అంటే పూర్తిగా విపత్తు అని అర్థం. అక్కడి నుండి, ఈ ప్రయాణం ప్రారంభమైంది, మరియు మేము దాని నమూనాను ఇక్కడ చూస్తున్నాము. స్టార్టప్ ఇండియా క్యాంపెయిన్ కింద వినూత్న ఆలోచనలకు ఆ దేశం ఒక వేదికను అందించింది మరియు వాటిని నిధుల వనరులతో అనుసంధానించింది. విద్యా సంస్థల్లో ఇంక్యుబేటర్ల ఏర్పాటుకు శ్రీకారం చుట్టారు. కిండర్ గార్టెన్ లా అటల్ టింకరింగ్ ల్యాబ్ ను ప్రారంభించాం. చదువులో కేజీ స్టార్ట్ చేసినట్లే స్టార్ట్ చేశాం. అక్కడి నుంచి పురోగతి సాధించాం, ఇంక్యుబేటర్ సెంటర్లు పుట్టుకొచ్చాయి. ద్వితీయ, తృతీయ శ్రేణి నగరాల్లోని యువతకు ఆలోచనలు అందించే సదుపాయం కూడా ప్రారంభమైంది. నేడు మన స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ కేవలం ప్రధాన మెట్రో నగరాలకే పరిమితం కాదని యావత్ దేశం సగర్వంగా చెప్పుకోవచ్చు. ఇప్పుడిప్పుడే ఓ షార్ట్ ఫిల్మ్ లో కూడా దీన్ని చూపించారు. దేశంలోని 600 జిల్లాలకు విస్తరించింది. అంటే ఒక సామాజిక సంస్కృతి ఏర్పడిందని అర్థం. ఒకసారి ఒక సామాజిక సంస్కృతి ఏర్పడితే అది ఆగిపోవడానికి కారణం లేకపోలేదు. కొత్త శిఖరాలకు చేరుకుంటూనే ఉంది. నేడు భారత్ స్టార్టప్ విప్లవానికి దేశంలోని చిన్న పట్టణాల యువత నాయకత్వం వహిస్తోంది. మన స్టార్టప్ లు కేవలం టెక్ స్పేస్ కే పరిమితమని కొందరు అనుకుంటారు. కానీ నేడు వ్యవసాయం, టెక్స్ టైల్స్, మెడిసిన్, రవాణా, అంతరిక్షం, యోగా రంగాల్లో స్టార్టప్ లు ప్రారంభం కావడం సంతోషంగా ఉంది. ఆయుర్వేదంలోనూ స్టార్టప్ లు ప్రారంభమయ్యాయి. ఒకరిద్దరు కాదు; నేను కొంచెం ఆసక్తిగా ఉన్నాను, నేను వాటిని 300 - 400 వంటి సంఖ్యలలో చూస్తాను. ప్రతి ఒక్కరిలో ఏదో ఒక కొత్తదనం ఉంటుంది. కొన్నిసార్లు నేను చేసే యోగా మంచిదా లేదా స్టార్టప్ ప్రపంచానికి చెందిన ఎవరైనా సూచించిన యోగా మంచిదా అని కూడా నేను ఆశ్చర్యపోతాను.

మిత్రులారా,

ఇటీవలే తెరుచుకున్న అంతరిక్షం వంటి రంగాల్లో... మొదట్లో, ప్రభుత్వంలో అడ్డంకులు విధించే ధోరణి ఉంది, మరియు నా మొత్తం ప్రయత్నం ఆ అడ్డంకులను విచ్ఛిన్నం చేయడానికి వెళుతుంది. అంతరిక్ష రంగంలో 50కి పైగా రంగాల్లో భారత స్టార్టప్ లు బాగా రాణిస్తున్నాయి. ఇప్పటికే మన స్టార్టప్ లు అతి తక్కువ సమయంలో ఉపగ్రహాలను ప్రయోగించడం ప్రారంభించాయి.

మిత్రులారా,

భారతదేశం యొక్క యువ శక్తి యొక్క సామర్థ్యాన్ని ప్రపంచం నేడు చూస్తోంది. ఈ సామర్థ్యంపై నమ్మకంతో స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ ను నిర్మించే దిశగా దేశం అనేక చర్యలు చేపట్టింది. మొదట్లో, నేను ఇంతకు ముందు చెప్పినట్లుగా, ఈ ప్రయత్నాన్ని నమ్మేవారు చాలా తక్కువ మంది ఉన్నారు. ఇక్కడ, విద్య యొక్క అర్థం ఉద్యోగాలకు మాత్రమే పరిమితం చేయబడింది మరియు ఉద్యోగాల అర్థం పూర్తిగా ప్రభుత్వ ఉపాధి. ఇది కేవలం దీనికే పరిమితమైంది. నేను ఇంతకు ముందు బరోడా (వడోదర) లో నివసించేవాడిని మరియు మహారాష్ట్ర కుటుంబాలతో ఎక్కువ సంబంధాలు కలిగి ఉన్నాను. వాటిలో గైక్వాడ్ ఎస్టేట్ ఒకటి. మా స్నేహితులు కొందరు సరదాగా "కూతురు పెరిగి పెద్దదైతే ఇంట్లో ఆమె పెళ్ళి గురించి మాత్రమే చర్చ జరుగుతుంది. కొడుకు చాలా మంచివాడు, అతనికి ప్రభుత్వ ఉద్యోగం కూడా ఉంది. అందుకే కూతురిని పెళ్లికి అర్హురాలిగా భావించారు. ఈ రోజు మైండ్ సెట్ మొత్తం మారిపోయింది. ఇంతకు ముందు ఎవరైనా వ్యాపారం ప్రారంభించడం గురించి మాట్లాడినప్పుడు, ఆందోళన ఆలోచన గురించి కాదు, డబ్బు ఎక్కడ నుండి పొందాలి అనే దాని గురించి. మొదట్లో డబ్బుల్లేవనే ఆందోళన ఉండేది. డబ్బున్నవారే వ్యాపారం ప్రారంభించగలరనేది ఇక్కడ నమ్మకం. ఇప్పుడు ఈ అభిప్రాయం మారింది. స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ ఆ మనస్తత్వాన్ని ఛిన్నాభిన్నం చేసింది. ఇలాంటి వాటి నుంచే దేశంలో విప్లవాలు వస్తాయి.

దేశంలోని యువత ఉద్యోగార్థులుగా కాకుండా ఉద్యోగ సృష్టికర్తలుగా మారే మార్గాన్ని ఎంచుకున్నారు. దేశం స్టార్టప్ ఇండియా ప్రచారాన్ని ప్రారంభించినప్పుడు, యువత తమ సామర్థ్యం ఏమిటో ప్రదర్శించింది. నేడు, భారతదేశం ప్రపంచంలో మూడవ అతిపెద్ద స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ను కలిగి ఉంది. 2014లో కేవలం 100 స్టార్టప్ లు మాత్రమే ఉండగా, నేడు భారత్ లో 1.25 లక్షల రిజిస్టర్డ్ స్టార్టప్ లు ఉన్నాయి. మా వద్ద 110కి పైగా యూనికార్న్లు ఉన్నాయి, మా స్టార్టప్లు దాదాపు 12,000 పేటెంట్లను దాఖలు చేశాయి. పేటెంట్ల ప్రాముఖ్యతను ఇంకా గుర్తించని స్టార్టప్ లు చాలా ఉన్నాయి. ఇప్పుడే, నేను ఒకరిని కలిశాను, మరియు నా మొదటి ప్రశ్న, "మీరు పేటెంట్ పొందారా?" "ఇంకా లేదు, అది ప్రాసెస్ లో ఉంది" అన్నాడు. ఆ పనితో పాటు మొదలు పెట్టాలని నా మనస్ఫూర్తిగా కోరుతున్నాను. ఎందుకంటే ఈ రోజు ప్రపంచం చాలా వేగంగా మారుతోంది, ఎవరు నాయకత్వం వహిస్తారో మీకు తెలియదు. దేశం వాటిని ఎలా పట్టుకుంటుందో చెప్పడానికి మరో ఉదాహరణ జిఈఎం పోర్టల్. మీరు ఇక్కడ కూడా చూడవచ్చు. నేడు ఈ స్టార్టప్ లు జీఈఎం పోర్టల్ ద్వారానే రూ.20,000 కోట్లకు పైగా వ్యాపారం చేశాయి. అంటే 20-22 ఏళ్ల యువకులు అతి తక్కువ సమయంలోనే రూ.20,000 కోట్ల వ్యాపారం చేసేలా ప్రభుత్వం ఒక వేదికను సృష్టించింది. ఇది చెప్పుకోదగ్గ విజయం. నేటి యువత డాక్టర్లు, ఇంజనీర్లు కావాలనుకునే వారితో పాటు ఆవిష్కర్తలుగా మారాలని, సొంతంగా స్టార్టప్ లు ప్రారంభించాలని కలలు కంటున్నారనడానికి మీరంతా సాక్షులు. వారి వద్ద ఉన్న ప్రతిభ, శిక్షణతో స్టార్టప్ ల ద్వారా కొత్త రంగాల్లోకి ప్రవేశిస్తున్నారని నేను అర్థం చేసుకున్నాను. ఈ రోజు, యువత తమ స్టార్టప్ ల సహాయంతో వివిధ రంగాలలో ఎలా ప్రకాశిస్తున్నారో నేను చూస్తున్నాను మరియు 2029 ఎన్నికల సమయంలో కనీసం 1000 స్టార్టప్ లు ఉంటాయని నేను గట్టిగా నమ్ముతున్నాను, వారి సేవలను రాజకీయ పార్టీలు కోరుతాయి. వారు అటువంటి ఆవిష్కరణలను తీసుకువస్తారు, అవును, చేరుకోవడానికి ఇది మంచి మార్గం, ఇది సులభమైన మార్గం అని కూడా వారికి అనిపిస్తుంది. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, నేను చెప్పదలుచుకున్నది ఏమిటంటే, సేవా రంగం, కమ్యూనికేషన్ రంగం లేదా మరే ఇతర రంగంలోనైనా, ప్రతి రంగంలో, యువకులు కొత్త ఆలోచనలను తీసుకువస్తున్నారు. కనీస అవసరాలతో, వారు ప్రదర్శనను ప్రారంభిస్తారు. ఇది దాని శక్తిని బాగా బలపరిచిందని నేను నమ్ముతున్నాను. ఆహారం మరియు పానీయాలలో సాంప్రదాయ విషయాలు ఎలా అభివృద్ధి చెందుతున్నాయో, మీ స్వంత ఆరోగ్యాన్ని సులభంగా తనిఖీ చేసే విధంగా వైద్య పరికరాలు ఎలా తయారు చేయబడుతున్నాయో నేను ఈ రోజు చూశాను. సోషల్ మీడియా ప్రపంచ దిగ్గజాలతో పోటీ పడేందుకు కొందరు సిద్ధమవుతున్నారు. ఇవే కలలు, ఇదీ ఆత్మ, ఇదీ శక్తి, అందుకే 'నేను చేస్తాను' అని అంటుంటారు. ఒకరకంగా చెప్పాలంటే కొన్నేళ్ల క్రితం పాలసీ ప్లాట్ఫామ్పై దేశం ప్రారంభించిన స్టార్టప్ విజయాల కొత్త శిఖరాలను తాకుతోందని చెప్పగలను.

మిత్రులారా,

స్టార్టప్ లకు దేశ డిజిటల్ ఇండియా క్యాంపెయిన్ నుంచి గణనీయమైన సహాయం లభించిందని, దీనిపై విశ్వవిద్యాలయాలు కేస్ స్టడీ చేయాలని నేను నమ్ముతున్నాను. అదొక గొప్ప స్ఫూర్తి. యుపిఐ నుండి మన ఫిన్ టెక్ స్టార్టప్ లు చాలా ప్రయోజనం పొందాయి. భారతదేశంలో వినూత్న ఉత్పత్తులు మరియు సేవలను అభివృద్ధి చేశారు, డిజిటల్ సౌకర్యాలను దేశంలోని ప్రతి మూలకు విస్తరించారు. నా మిత్రులారా, మేము ఎక్కడ ఉన్నామో మీకు తెలియదు, ఎందుకంటే మేము మా దైనందిన జీవితాన్ని గడుపుతున్నాము మరియు తరచుగా తెలియకుండానే ఉంటాము. కానీ, జీ-20 శిఖరాగ్ర సదస్సులో ఆ విషయం చూశాను. ఇప్పుడు మీ ఎగ్జిబిషన్ జరిగే బూత్ ను ఏర్పాటు చేశాం. అక్కడ, మేము యుపిఐ ఎలా పనిచేస్తుందో ప్రదర్శించాము. దాని విచారణ కోసం వెయ్యి రూపాయలు ఇచ్చేవాళ్లం. ప్రతి రాయబార కార్యాలయం తమ అగ్రనేతలను ఒక్కసారే మా బూత్ ను సందర్శించాలని కోరింది. యుపిఐ అంటే ఏమిటో, అది ఎలా పనిచేస్తుందో తెలుసుకోవాలనుకునే అగ్రనేతల సుదీర్ఘ వరుసలు ఉండేవి, అది వారికి ఒక అద్భుతం. మా గ్రామంలోని కూరగాయల వ్యాపారి కూడా ఇప్పుడు యుపిఐ ద్వారా చెల్లింపులను సులభంగా స్వీకరించవచ్చు.

మిత్రులారా,

ఇది ఆర్థిక సమ్మిళితాన్ని బలోపేతం చేసింది మరియు దేశంలో గ్రామీణ-పట్టణ విభజనను తగ్గించింది. మొదట్లో ప్రపంచవ్యాప్తంగా దీనిపై ఆందోళనలు వ్యక్తమయ్యాయి! డిజిటల్ పురోగతి ప్రారంభమైనప్పుడు, "ఉన్నవారు మరియు లేనివారు" అనే సిద్ధాంతం దానితో ముడిపడి ఉంది. సామాజిక విభజన గురించే చర్చ జరిగింది. భారతదేశం సాంకేతిక పరిజ్ఞానాన్ని ప్రజాస్వామ్యీకరించింది, కాబట్టి "ఉన్నవారు మరియు లేనివారు" అనే సిద్ధాంతం ఇక్కడ అభివృద్ధి చెందదు. ఇక్కడ అందరికీ అన్నీ అందుబాటులో ఉంటాయి. నేడు వ్యవసాయం, విద్య, ఆరోగ్యం ఇలా ఏ రంగంలోనైనా స్టార్టప్ లకు కొత్త అవకాశాలు పుట్టుకొస్తున్నాయి. మా స్టార్టప్ లలో 45 శాతానికి పైగా మహిళలే నాయకత్వం వహిస్తున్నారని గమనించడానికి నేను సంతోషిస్తున్నాను - 'నారీ శక్తి' (మహిళా శక్తి). స్టార్టప్ ల ప్రభావాన్ని అంచనా వేయలేం. ఇది దేశానికి అదనపు ప్రయోజనం. అత్యాధునిక ఆవిష్కరణల ద్వారా మన ఆడబిడ్డలు దేశాన్ని సుభిక్షం వైపు నడిపిస్తున్నారు.

మిత్రులారా,

'వికసిత్ భారత్' అభివృద్ధికి మాత్రమే కాదు, యావత్ ప్రపంచానికి మంచి భవిష్యత్తుకు ఆవిష్కరణల సంస్కృతి చాలా అవసరం. నేను చాలా బాధ్యతతో చెబుతున్నాను, నేను ప్రపంచం యొక్క మంచి భవిష్యత్తు గురించి మాట్లాడుతున్నాను, మరియు నాకు మాత్రమే కాదు, మీ సామర్థ్యాలపై నాకు నమ్మకం ఉంది. జి-20 సమావేశాల్లో భారత్ తన దార్శనికతను స్పష్టంగా తెలియజేసింది. జీ-20 సదస్సు ఇక్కడే జరిగింది. కొవిడ్ను దాటి ప్రపంచాన్ని ఎక్కడికి తీసుకెళ్లాలనే దానిపై చర్చించేందుకు ప్రపంచ నేతలంతా సమావేశమయ్యారు. ఈ వేదికపై కూర్చొని 2047 దిశగా మార్గాన్ని నిర్ణయిస్తున్న నా దేశ యువ మనస్సు. స్టార్టప్ -20 చొరవ కింద, ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న స్టార్టప్ ఎకోసిస్టమ్ లను ఏకతాటిపైకి తీసుకురావడానికి భారత్ ప్రయత్నాలు చేసింది. ఇదే భారత్ మండపంలో స్టార్టప్ లను జీ20 ఢిల్లీ డిక్లరేషన్ లో చేర్చడమే కాకుండా 'నేచురల్ ఇంజిన్స్ ఆఫ్ గ్రోత్ 'గా కూడా గుర్తింపు పొందారు. జి 20 యొక్క ఈ పత్రాన్ని చూడమని నేను మిమ్మల్ని ఖచ్చితంగా కోరుతున్నాను. మనం ఏ స్థాయికి చేరుకున్నామో చూపిస్తుంది. ఇప్పుడు మనం ఏఐ టెక్నాలజీతో అనుసంధానమైన కొత్త శకంలో ఉన్నాం. ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ అంటే భారత్దే పైచేయి అని నేడు ప్రపంచం అంగీకరిస్తోంది. దీన్ని ప్రపంచం గుర్తిస్తోంది. ఇప్పుడు వచ్చిన అవకాశాన్ని వదులుకోకుండా ఉండటమే మా పని. ఈ రోజుల్లో నాకు ఏఐ నుంచి చాలా సహాయం లభిస్తోంది. ఎందుకంటే ఎన్నికల ప్రచారంలో నేను భాషా అడ్డంకులను ఎదుర్కొంటున్నానని నాకు తెలుసు, కాబట్టి నేను తమిళం, తెలుగు మరియు ఒడియాలో నా సందేశాన్ని తెలియజేయడానికి ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ను ఉపయోగిస్తున్నాను. కాబట్టి మీలాంటి యువకులు ఈ పని చేసినప్పుడు, నా పని కూడా పూర్తవుతుంది. ఇంతకుముందు ఎవరో ఒకరు నా ఆటోగ్రాఫ్ లు అడిగేవారని, ఆ తర్వాత క్రమంగా ఫొటోలు అడగడం ప్రారంభించారని, ఇప్పుడు సెల్ఫీలు అడుగుతున్నారని చెప్పారు. ఇప్పుడు సెల్ఫీ, ఆటోగ్రాఫ్, ఫోటో ఈ మూడింటినీ డిమాండ్ చేస్తున్నారు. ఇప్పుడు ఏం చేయాలి? దీంతో ఏఐ సాయం తీసుకున్నాను. నా నమో యాప్ లో ఒక సిస్టం ఏర్పాటు చేశాను. నేను ఇక్కడకు వెళ్తుంటే, మీ ముఖం ఎక్కడైనా కనిపిస్తే, మీరు మోడీకి అండగా నిలబడ్డారని ఏఐ సహాయంతో ఆ ఫోటో తీసుకోవచ్చు. నమో యాప్ లోకి వెళితే అక్కడ ఫోటో బూత్ ఉంటే అక్కడ నుంచి మీ ఫొటో వస్తుంది. నేను ఇక్కడకు వెళ్ళేటప్పుడు మీ ఫోటో వచ్చి ఉంటుంది.

మిత్రులారా,

అందువల్ల, కృత్రిమ మేధ భారతదేశంలో యువ పెట్టుబడిదారులకు మరియు ప్రపంచ పెట్టుబడిదారులకు లెక్కలేనన్ని కొత్త అవకాశాలను తీసుకువచ్చింది. నేషనల్ క్వాంటమ్ మిషన్, ఇండియా ఏఐ మిషన్, సెమీకండక్టర్ మిషన్; ఈ ప్రచారాలన్నీ భారత యువతకు కొత్త అవకాశాల ద్వారాలను తెరుస్తాయి. కొన్ని నెలల క్రితం, యుఎస్ కాంగ్రెస్లో ప్రసంగించడానికి నన్ను ఆహ్వానించారు, అక్కడ నేను ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ గురించి మాట్లాడాను. కృత్రిమ మేధ ప్రపంచ భవిష్యత్తును నిర్ణయించేంత శక్తివంతంగా మారుతోందని నేను చెప్పాను. కాబట్టి, వారు అర్థం చేసుకున్నంత వరకు, తదనుగుణంగా, చప్పట్లు వచ్చాయి. అప్పుడు నేను చెప్పాను, ఆర్టిఫిషియల్ ఇంటెలిజెన్స్ అంటే అమెరికా-ఇండియా అని నా నిర్వచనం, ప్రేక్షకులందరూ లేచి నిలబడ్డారు.

మిత్రులారా,
కానీ నేను అక్కడి రాజకీయ సందర్భంలో చెప్పాను, కానీ ఈ రోజు కృత్రిమ మేధ సామర్థ్యం, దాని నాయకత్వం భారతదేశం చేతిలోనే ఉంటుందని నేను గట్టిగా నమ్ముతున్నాను. ఇండియన్ సొల్యూషన్స్ ఫర్ గ్లోబల్ అప్లికేషన్స్ కాన్సెప్ట్ ఎంతగానో ఉపయోగపడుతుందని నాకు పూర్తి నమ్మకం ఉంది. సమస్యలకు పరిష్కారాలు కనుగొనే భారత్ యువ ఆవిష్కర్తలు ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక దేశాలకు సహాయం చేస్తారు. ఈ రోజుల్లో ప్రయోగాలు చేస్తూనే ఉన్నాను. ప్రపంచవ్యాప్తంగా అనేక దేశాలతో కలిసి మన దేశానికి చెందిన పిల్లల కోసం హ్యాకథాన్లు నిర్వహిస్తున్నాను. ముప్పై నుంచి నలభై గంటల పాటు ఈ పిల్లలు ఆన్ లైన్ లో పాల్గొని, మిక్స్ డ్ టీమ్స్ గా ఏర్పడి సింగపూర్-ఇండియా టీమ్ ఉంటే సింగపూర్, ఇండియాకు చెందిన పిల్లలు కలిసి సమస్యలను పరిష్కరిస్తారు. భారతీయ పిల్లలతో హ్యాకథాన్లలో పాల్గొనడానికి ప్రపంచవ్యాప్తంగా గొప్ప ఆకర్షణ ఉందని నేను చూశాను. అప్పుడు నేను వారికి చెబుతాను, "మీరు వారితో కలిసి ఉండరు". "మనం వారితో కలవకపోయినా ఏదో ఒకటి నేర్చుకుంటాం" అంటారు. వాస్తవానికి, భారతదేశంలో ఏ ఆవిష్కరణను ప్రయత్నించినా మరియు పరీక్షించినా ప్రపంచంలోని ప్రతి భౌగోళిక మరియు జనాభాలో విజయవంతమవుతుంది ఎందుకంటే ఇక్కడ అన్ని రకాల పరిస్థితులు ఉన్నాయి. మీరు ఇక్కడ ఎడారులు, వరదల ప్రభావిత ప్రాంతాలు, మధ్యస్థ వర్షపాతం ఉన్న ప్రాంతాలను కనుగొంటారు, అంటే అన్ని రకాల వస్తువులు మీకు ఒకే చోట లభిస్తాయి. అందుకే ఇక్కడ విజయం సాధించినది ప్రపంచంలో ఎక్కడైనా విజయం సాధించవచ్చు.

మిత్రులారా,
ఈ విషయంలో భరత్ పక్కా ప్రణాళికతో ముందుకు సాగుతున్నాడు. కోట్లాది రూపాయల విలువ చేసే నేషనల్ రీసెర్చ్ ఫౌండేషన్ ను ఏర్పాటు చేయాలని ఆ దేశం నిర్ణయించింది. ఎప్పుడో తీసుకున్న నిర్ణయం మీరు చూసి ఉంటారు. మేము కేటాయించిన మధ్యంతర బడ్జెట్, ఎందుకంటే మన దేశంలో కొన్ని విషయాలను చర్చించడానికి ప్రజలకు సమయం లేదు, ఎందుకంటే అనవసరమైన విషయాలలో వారి సమయం వృధా అవుతుంది. ఈ మధ్యంతర బడ్జెట్ లో నేను మళ్లీ వచ్చినప్పుడు పూర్తి బడ్జెట్ వస్తుంది కాబట్టి కీలక నిర్ణయం తీసుకున్నారు. పరిశోధన, ఆవిష్కరణల కోసం లక్ష కోట్ల రూపాయల నిధిని ప్రకటించిన విషయాన్ని దేశంలోని ప్రతి యువకుడు తెలుసుకోవాలని నేను కోరుకుంటున్నాను. 'సన్ రైజ్ టెక్నాలజీ ఏరియాల్లో' దీర్ఘకాలిక పరిశోధన ప్రాజెక్టులకు ఇది తోడ్పడుతుంది. డిజిటల్ డేటా రక్షణ కోసం భారత్ అద్భుతమైన చట్టాలను కూడా రూపొందించింది. స్టార్టప్ లను ప్రోత్సహించేందుకు అవసరమైన అన్ని చర్యలు తీసుకుంటున్నామన్నారు. ఇప్పుడు దేశం కూడా నిధుల కోసం మెరుగైన యంత్రాంగాన్ని సృష్టించడానికి ప్రయత్నాలు చేస్తోంది.

మిత్రులారా,

నేడు సక్సెస్ అవుతున్న స్టార్టప్ లకు కూడా పెద్ద బాధ్యత ఉంది. మీరు ఈ స్థాయికి చేరుకోవడానికి మీ ఆలోచనను ఎవరైనా విశ్వసించారని మీరు గుర్తుంచుకోవాలి. అందువల్ల, మీరు కూడా ఒక కొత్త ఆలోచనకు మద్దతు ఇవ్వాలి. అక్కడ ఎవరో మీ చెయ్యి పట్టుకున్నారు. మీరు మరొకరి చేతిని కూడా పట్టుకోవాలి. విద్యా సంస్థల్లో యువతకు స్ఫూర్తి నింపేందుకు మెంటార్ గా వెళ్లలేరా? మీరు పది టింకరింగ్ ల్యాబ్ లకు బాధ్యతలు తీసుకుంటారనుకుందాం. మీరు ఆ పిల్లలతో నిమగ్నమవుతారు, మీ ఆలోచనలు మరియు వారి గురించి చర్చిస్తారు. ఇంక్యుబేషన్ సెంటర్లను సందర్శిస్తారు. ఒక గంట సమయం కేటాయించండి, అరగంట గడపండి; నేను డబ్బు ఇవ్వడం గురించి మాట్లాడటం లేదు. దేశంలోని కొత్త తరాన్ని కలుసుకోవడం, స్నేహితులారా, సరదాగా ఉంటుంది. మీరు కళాశాలలు, విశ్వవిద్యాలయాలలో విద్యార్థులకు మార్గనిర్దేశం చేయవచ్చు ఎందుకంటే మీరు పంచుకోవడానికి విజయగాథ ఉంది. వినడానికి యువత సిద్ధంగా ఉంది. మీరు మిమ్మల్ని మీరు నిరూపించుకున్నారు; ఇప్పుడు మీరు ఇతర యువకులకు దిశా నిర్దేశం చేయాలి.

దేశం అడుగడుగునా మీకు అండగా ఉంటుంది. ఇంకొన్ని విషయాలు ఇక్కడ పంచుకోవాలనుకుంటున్నాను. ఇది నేను ప్రభుత్వంలో అంతర్గతంగా చర్చించే విషయం, మీడియాలో బయటకు రావాల్సిన విషయం కాదు. నేను మొదటిసారి ఢిల్లీకి వచ్చినప్పుడు ఇక్కడి సంస్కృతి గురించి నాకు బాగా తెలియదు. నేను బయటి వ్యక్తిని. నేను బ్యూరోక్రాట్లకు చెప్పాను, "చూడండి, ఇక్కడ చాలా కాలంగా సమస్యలతో కొట్టుమిట్టాడుతున్న విభాగాలు ఉన్నాయి, ఒక చిక్కుల్లో చిక్కుకున్నాయి. మీరు ప్రయత్నిస్తున్నారు, కానీ పరిష్కారం కనిపించడం లేదు. అలాంటి ప్రాంతాలను గుర్తించండి. నేను దేశ యువతకు ఒక సమస్యను ఇస్తాను, దానిపై హ్యాకథాన్ చేయమని వారిని అడుగుతాను మరియు నాకు పరిష్కారం చూపిస్తాను. సరే, మన బ్యూరోక్రాట్లు ఉన్నత విద్యావంతులు, "అవసరం లేదు, మాకు ఇరవై సంవత్సరాల అనుభవం ఉంది" అని వారు అంటున్నారు. "రండి, నష్టమేమిటి?" అన్నాను. మొదట్లో, నేను చాలా ప్రతిఘటనను ఎదుర్కొన్నాను, ఎందుకంటే మాకు కొన్ని అడ్డంకులు, కొన్ని స్తబ్దత ప్రాంతాలు ఉన్నాయని అంగీకరించడానికి ఎవరూ సిద్ధంగా లేరు; దాన్ని అంగీకరించడానికి ఎవరూ సిద్ధంగా లేరు; అంతా బాగా జరుగుతోందని అందరూ అంటున్నారు. "అంతా సవ్యంగా సాగుతోంది, అందుకే విలువ జోడింపు ఉంటుంది. కాకపోతే, వారు ఏది మంచిదో చూస్తారు, దానిని బయటకు వదిలేయండి." సరే, చాలా కష్టపడి, అన్ని విభాగాలు చివరకు నా అభ్యర్థనను అంగీకరించాయి. నేను మొండిగా మారినప్పుడు ... ఎంతో శ్రమించి చివరకు ఇదొక సమస్య అని ఒప్పుకున్నారు. కాబట్టి నేను మొత్తం లెక్కించినప్పుడు, ఇది మొత్తం 400 సమస్యలకు వచ్చింది. బహుశా వారు 0.1 శాతం గురించి కూడా ప్రస్తావించలేదని నేను అనుకుంటున్నాను. దేశ యువత కోసం హ్యాకథాన్ నిర్వహించి వారికి ఈ సమస్యలు తెలిపాను. "దీనికి పరిష్కారం కనుగొనండి" అన్నాను. వారు ఇంత గొప్ప పరిష్కారాలతో ముందుకు వచ్చారని, మార్గాలు చూపారని, పిల్లలు ఇచ్చిన 70-80 శాతం ఆలోచనలను ప్రభుత్వం స్వీకరించిందని తెలిస్తే మీరు ఆశ్చర్యపోతారు. ఆ తర్వాత పరిస్థితి ఎలా మారిపోయిందంటే.. 'సార్ ఈ ఏడాది హ్యాకథాన్ ఎప్పుడు నిర్వహిస్తారు?' అని డిపార్ట్ మెంట్లు అడగడం మొదలుపెట్టాయి. ఇప్పుడు ఇక్కడే పరిష్కారం దొరుకుతుందని భావించారు. నేను చెప్పదలచుకున్నది ఏమిటంటే, ఈ పిల్లలు చాలా విషయాలను తీసుకువస్తారు. వీరంతా 18, 20, 22 ఏళ్ల యువకులు. మా వ్యాపారంలో ఉన్నవారు, సీఐఐ, ఫిక్కీ, అసోచామ్ లు ఆయా పరిశ్రమల సమస్యలను గుర్తించాలని కోరుతున్నాను. సమస్యలను గుర్తించిన తర్వాత స్టార్టప్ లకు హ్యాకథాన్ నిర్వహించాలి. వారికి సమస్యలు ఇవ్వండి. వారు మీకు చాలా మంచి పరిష్కారాలను తెస్తారని నేను గట్టిగా నమ్ముతున్నాను. అదేవిధంగా ఎంఎస్ఎంఈల ప్రజలు తమ సమస్యలను గుర్తించాలని, సాంకేతిక అవరోధాలు ఉంటాయని, చాలా సమయం పడుతుందని, తయారీలో సజావుగా ఉండదని, లోపభూయిష్ట ఉత్పత్తి ఉంటుందని, అనేక విషయాలు ఉంటాయని నేను కోరుతున్నాను. మీరు దేశంలోని విద్యార్థుల వద్దకు వెళ్లి వారి హ్యాకథాన్ నిర్వహించండి. ఎంఎస్ఎంఈ ప్రజలు తమను, ప్రభుత్వాన్ని ఎక్కడా ఉంచకూడదు. ఈ రెండు రంగాల్లో కష్టపడి పనిచేయడం మొదలుపెడితే దేశంలోని యువ ప్రతిభావంతులు అనేక సమస్యలకు పరిష్కారాలను అందిస్తారు మరియు మన యువ ప్రతిభావంతులకు వారు పని చేయగల రంగం గురించి ఆలోచన వస్తుంది. మనం దీనిలోకి వెళ్లాలి మరియు స్టార్టప్ మహాకుంభ్ నుండి కొన్ని కార్యాచరణ అంశాలు బయటకు రావాలని నేను నమ్ముతున్నాను. ఆ కార్యాచరణ అంశాలను ముందుకు తీసుకెళ్దాం. ప్రస్తుతానికి, వచ్చే నెలన్నర పాటు నేను కొంచెం బిజీగా ఉంటానని నేను మీకు వాగ్దానం చేస్తున్నాను, కానీ ఆ తర్వాత, నేను మీకు అందుబాటులో ఉన్నాను. మీరు ముందుకు సాగాలని, కొత్త స్టార్టప్ లను సృష్టించాలని, మీకు మీరు సహాయం చేయాలని, ఇతరులకు సహాయం చేయాలని నేను కోరుకుంటున్నాను. సృజనాత్మకతను కొనసాగించండి, ఆవిష్కర్తలకు మద్దతు ఇస్తూ ఉండండి. మీ ఆకాంక్షలు భారత్ ఆకాంక్షలు.

భారతదేశం 11 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థ నుండి 5 వ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థకు రూపాంతరం చెందింది మరియు నా దేశ యువత ఇందులో గణనీయమైన పాత్ర పోషించింది. ఇప్పుడు, నేను భారతదేశానికి హామీ ఇచ్చాను మరియు నా మూడవ పదవీకాలంలో, భారతదేశాన్ని ప్రపంచంలో మూడవ అతిపెద్ద ఆర్థిక వ్యవస్థగా మారుస్తానని నేను ప్రపంచానికి హామీ ఇచ్చాను. మరియు ఈ జంప్ లో, స్టార్టప్ లు గణనీయమైన పాత్ర పోషిస్తాయి, నేను చూడగలను.

మిత్రులారా,

మీ అందరితో సంభాషించడం నాకు చాలా ఇష్టం. మీ ఉత్సాహం, శక్తి నాలో కొత్త ఉత్సాహాన్ని నింపుతాయి.
మీ అందరికీ శుభాకాంక్షలు.

చాలా ధన్యవాదాలు.