প্ৰধানমন্ত্ৰী শ্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোডীৰ অধ্যক্ষতাত আজি কেন্দ্ৰীয় কেবিনেটে ভাৰতত মুখ্য কাৰ্যালয় স্থাপন কৰি আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিগ কেট এলায়েন্স (আই বি চি এ) গঠনৰ ক্ষেত্ৰত যাৱতীয় অনুমোদন প্ৰদান কৰিছে। এই পদক্ষেপৰ জৰিয়তে ২০২৩-২৪ চনৰ পৰা ২০২৭-২৮ চনলৈকে পাঁচ বছৰৰ বাবে ১৫০ কোটি টকাৰ এককালীন বাজেট আবণ্টন দিয়া হৈছে।

বাঘ, লগতে অন্যান্য উল্লেখযোগ্য মেকুৰী প্ৰজাতিৰ প্ৰাণী আৰু অসংখ্য বিপন্ন প্ৰাণীৰ সুৰক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত ভাৰতৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকাক উল্লেখ কৰি ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে ২০১৯ চনত গ্লোবেল টাইগাৰ ডে’ (বিশ্ব ব্যাঘ্ৰ দিৱস)ত দিয়া ভাষণত উল্লেখ কৰাৰ লেখীয়াকৈ এছিয়াত চোৰাং চিকাৰৰ বিৰুদ্ধে যুঁজিবলৈ বিশ্বস্তৰীয় নেতাসকলৰ মিত্ৰজোঁটৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে। এই আহ্বান ২০২৩ চনৰ ৯ এপ্ৰিলত ভাৰতৰ প্ৰজেক্ট টাইগাৰৰ ৫০ বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰাৰ স্মৃতিচাৰণ অনুষ্ঠানতো পুনৰাবৃত্তি কৰি প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে আনুষ্ঠানিকভাৱে আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিগ কেট এলায়েন্স প্ৰতিষ্ঠা কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰিছিল। উল্লেখ্য যে এই মিত্ৰজোঁটৰ লক্ষ্য হৈছে ডাঙৰ মেকুৰী প্ৰজাতিৰ প্ৰাণী আৰু ইহঁতে বাস কৰা পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ ভৱিষ্যত নিশ্চিত কৰা। বাঘ আৰু অন্যান্য ডাঙৰ মেকুৰীৰ বাবে ভাৰতৰ অগ্ৰণী আৰু স্থায়ী সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাই এক আৰ্হি হিচাপে কাম কৰে, যিটো নিজ নিজ পৰিসৰৰ ভিতৰত আন বহু দেশেও গ্ৰহণ কৰিব পাৰে।

সাতটা ডাঙৰ মেকুৰীজাতীয় প্ৰাণী ক্ৰমে বাঘ, সিংহ, নাহৰফুটুকী, তুষাৰ লিঅ’পাৰ্ড, ঘোং, জাগুৱাৰ আৰু চিতাৰ ভিতৰত পাচটা ক্ৰমে বাঘ, সিংহ, নাহৰফুটুকী, তুষাৰ নাহৰফুটুকী আৰু চিতা ভাৰততে উপলব্ধ।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিগ কেট এলায়েন্সক ডাঙৰ মেকুৰী বাস কৰা ৯৬খন দেশৰ লগতে ডাঙৰ মেকুৰী সংৰক্ষণৰ প্ৰতি আগ্ৰহী অ-ৰেঞ্জ ৰাষ্ট্ৰ, সংৰক্ষণৰ অংশীদাৰ, আৰু ডাঙৰ মেকুৰীৰ গৱেষণাৰ বাবে উৎসৰ্গিত বৈজ্ঞানিক সংস্থাসমূহকো সামৰি লোৱা এক সহযোগিতামূলক প্ৰচেষ্টা হিচাপে কল্পনা কৰা হৈছে। অৰিহণা যোগাবলৈ ইচ্ছুক ব্যৱসায়িক গোট আৰু নিগমসমূহৰ সৈতে মিলি ইয়াৰ লক্ষ্য হৈছে সফল সংৰক্ষণ পদ্ধতি আৰু কৰ্মীসকলক কেন্দ্ৰীভূত কৰিবলৈ নেটৱৰ্ক আৰু সহযোগিতা স্থাপন কৰা। আৰ্থিক সহায়ৰ জৰিয়তে মিত্ৰজোঁটে সংৰক্ষণৰ প্ৰচেষ্টাক শক্তিশালী কৰিবলৈ সম্পদৰ সহায় লোৱাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে, যাৰ লক্ষ্য হৈছে ডাঙৰ মেকুৰীৰ সংখ্যা হ্ৰাস পোৱাটো বন্ধ কৰা আৰু বৰ্তমানৰ ধাৰাসমূহ ওলোটা কৰা। এই পদক্ষেপে বিশ্বজুৰি ডাঙৰ মেকুৰী সংৰক্ষণৰ সন্মুখীন হোৱা জৰুৰী সমস্যাসমূহৰ সমাধানৰ বাবে অংশীদাৰসকলক এক উমৈহতীয়া মঞ্চত একত্ৰিত কৰাৰ দিশত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ পদক্ষেপ হিচাপে কাম কৰে। এইটো হ’ব ডাঙৰ মেকুৰীজাতীয় প্ৰাণী সংৰক্ষণৰ কাৰ্যসূচীত নেতৃস্থানীয় এক প্ৰদৰ্শনমূলক পদক্ষেপ, তাৰ লগতে উক্ত পৰিসৰৰ ভিতৰৰ দেশ আৰু অন্যান্য দেশবোৰক এক উমৈহতীয়া মঞ্চলৈ অনাৰ বাবে এক অভিলাষী পদক্ষেপ।

সংৰক্ষণৰ এজেণ্ডাক আগুৱাই নিয়াৰ ক্ষেত্ৰত পাৰস্পৰিক লাভৰ বাবে দেশসমূহৰ মাজত পাৰস্পৰিক সহযোগিতাৰ লক্ষ্য ৰাখিছে IBCA ই। IBCA ৰ বহল ভিত্তি আৰু কেইবাটাও ক্ষেত্ৰত বহুমুখী সংযোগ স্থাপনৰ ক্ষেত্ৰত বহুমুখী পদ্ধতি থাকিব আৰু জ্ঞান বিনিময়, সামৰ্থ্য বিকাশ, নেটৱৰ্কিং, পোষকতা, বিত্ত আৰু সম্পদ সমৰ্থন, গৱেষণা আৰু কাৰিকৰী সহায়, শিক্ষা আৰু সজাগতাত সহায় কৰিব। বহনক্ষম উন্নয়ন আৰু জীৱিকা সুৰক্ষাৰ বাবে ডাঙৰ মেকুৰীক মাস্কট হিচাপে লৈ ভাৰত আৰু ডাঙৰ মেকুৰীজাতীয় প্ৰাণী থকা দেশসমূহে পৰিৱেশৰ স্থিতিস্থাপকতা আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন প্ৰশমনৰ ওপৰত বৃহৎ প্ৰচেষ্টাৰ সূচনা কৰিব পাৰে, একে সময়তে এনে এক ভৱিষ্যত প্ৰশস্ত কৰিব পাৰে য’ত প্ৰাকৃতিক পৰিৱেশ তন্ত্ৰই লাভৱান হৈ থাকিব, আৰু অৰ্থনৈতিক আৰু উন্নয়নত কেন্দ্ৰীয়তা লাভ কৰিব পাৰে নীতিসমূহ।

আই বি চি এৰ লক্ষ্য হৈছে স্বৰ্ণিল মানদণ্ডৰ ডাঙৰ মেকুৰীজাতীয় প্ৰাণীৰ সংৰক্ষণ পদ্ধতিৰ বৰ্ধিত প্ৰচাৰৰ বাবে এক সহযোগিতামূলক মঞ্চ স্থাপন কৰি সহযোগিতা গঢ়ি তোলা। ই কাৰিকৰী বিশেষজ্ঞতা আৰু পুঁজিৰ কেন্দ্ৰীভূত ভঁৰালৰ প্ৰৱেশ প্ৰদান কৰে, বৰ্তমানৰ প্ৰজাতি-নিৰ্দিষ্ট আন্তঃচৰকাৰী মঞ্চ, নেটৱৰ্ক, আৰু সংৰক্ষণ আৰু সুৰক্ষাৰ বাবে উৎসৰ্গিত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পদক্ষেপসমূহ শক্তিশালী কৰে। শেষত এই মিত্ৰতাই আমাৰ পৰিৱেশগত ভৱিষ্যত সুৰক্ষিত কৰিব বিচাৰে আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ বিৰূপ প্ৰভাৱ কম কৰিব বিচাৰে।

আইবিচিএৰ কাৰ্যব্যৱস্থাই বহুমুখী পদ্ধতি গ্ৰহণ কৰে, যিয়ে জ্ঞান বিনিময়, সামৰ্থ্য বিকাশ, নেটৱৰ্কিং, পোষকতা, আৰ্থিক আৰু সম্পদ সমৰ্থন, গৱেষণা আৰু কাৰিকৰী সহায়, বিপদ প্ৰশমন, শিক্ষা, আৰু সজাগতা আদি বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত বহল ভিত্তিৰ সংযোগৰ সুবিধা প্ৰদান কৰে। বিশেষকৈ যুৱক-যুৱতী আৰু স্থানীয় সম্প্ৰদায়ৰ মাজত যিসকল অবিচ্ছেদ্য অংশীদাৰ, এই ধাৰণাটোক প্ৰসাৰিত কৰা আৰু বিগ কেট সংৰক্ষণ অভিযানক আগুৱাই নিয়াত ৰেঞ্জ দেশৰ ব্ৰেণ্ড এম্বেছাদৰসকলে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব। সহযোগিতামূলক কাৰ্য্য আৰু পদক্ষেপৰ জৰিয়তে এই মিত্ৰজোঁটৰ লক্ষ্য হৈছে জলবায়ু কাৰ্য্যৰ ক্ষেত্ৰত দেশখনক আগশাৰীৰ হিচাপে স্থান দিয়া, বৰ্ধিত সেউজ অৰ্থনীতি প্ৰকল্পক লাভান্বিত কৰা। শেষত আই বি চি এৰ সদস্যসকলৰ সামূহিক প্ৰচেষ্টাই সংৰক্ষণ পদ্ধতিসমূহক ৰূপান্তৰিত কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে আৰু সক্ষমকাৰী অংশীদাৰসকলৰ মাজত সমৃদ্ধি প্ৰসাৰিত কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে।

আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিগ কেট মৈত্ৰীয়ে জৈৱ বৈচিত্ৰ্য নীতিসমূহক বহনক্ষম উন্নয়নৰ লক্ষ্য (এছডিজি)ৰ সৈতে একাকাৰ কৰাৰ প্ৰয়োজনীয়তাৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে, যাতে ব্যাপক আৰু সৰ্বাংগীন সংৰক্ষণৰ ফলাফল নিশ্চিত কৰিব পৰা যায়। ই আই বি চি এৰ সদস্য দেশসমূহৰ ভিতৰত নীতিগত পদক্ষেপৰ পোষকতা কৰে যিয়ে জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণ প্ৰচেষ্টাক স্থানীয় প্ৰয়োজনীয়তাৰ সৈতে একত্ৰিত কৰে, যাৰ ফলত ৰাষ্ট্ৰসংঘৰ এছ ডি জিসমূহ লাভ কৰাত অৰিহণা যোগায়। ইয়াৰ লগত জড়িত আছে বিভিন্ন খণ্ডৰ মাজত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যক মূলসুঁতিলৈ অনা, খণ্ডগত নীতি আৰু উন্নয়ন পৰিকল্পনা প্ৰক্ৰিয়া যেনে কৃষি, বন, পৰ্যটন, আৰু আন্তঃগাঁথনি উন্নয়নত জৈৱ বৈচিত্ৰ্যৰ বিবেচনা অন্তৰ্ভুক্ত কৰা। ইয়াৰ উপৰিও মিত্ৰজোঁটে বহনক্ষম ভূমি ব্যৱহাৰৰ পদ্ধতি, বাসস্থান পুনৰুদ্ধাৰ পদক্ষেপ, আৰু পৰিৱেশ তন্ত্ৰভিত্তিক পদ্ধতিসমূহক প্ৰসাৰিত কৰে যিয়ে জৈৱ বৈচিত্ৰ্য সংৰক্ষণক সমৰ্থন কৰে আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন, খাদ্য সুৰক্ষা, বিশুদ্ধ পানী, আৰু দৰিদ্ৰতা হ্ৰাসৰ সৈতে জড়িত এছডিজিসমূহত অৰিহণা যোগায়।

আই বি চি এৰ শাসন গাঁথনিত সদস্যৰ এখন বিধানসভা, এখন স্থায়ী সমিতি, আৰু ভাৰতত মুখ্য কাৰ্যালয় থকা এটা সচিবালয় আছে। চুক্তিৰ কাঠামো (বিধি) আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সৌৰ মিত্ৰজোঁটৰ (আই এছ এ) আৰ্হিৰ পৰা বহুখিনি আহৰণ কৰা হৈছে আৰু ইয়াক আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় পৰিচালনা সমিতি (আই এছ চি) দ্বাৰা চূড়ান্ত কৰা হ’ব। আই এছ এৰ আৰ্হিত আৰু ভাৰত চৰকাৰৰ সৈতে জড়িত এখন আতিথ্য দেশ চুক্তি প্ৰস্তুত কৰা হৈছে। পৰিচালনা সমিতিখন প্ৰতিষ্ঠাপক সদস্য দেশসমূহৰ পৰা মনোনীত ৰাষ্ট্ৰীয় কেন্দ্ৰবিন্দুৰে গঠিত হ’ব। বিধানসভাই নিজৰ স্থায়ী ডিজি নিযুক্তি নিদিয়ালৈকে পৰিবেশ, বন আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তন মন্ত্ৰালয়ে আইবিচিএ সচিবালয়ৰ অন্তৱৰ্তীকালীন মুৰব্বী হিচাপে নিযুক্তি দিব সঞ্চালক প্ৰধানগৰাকীক। মন্ত্ৰী পৰ্যায়ৰ আই বি চি এ বিধানসভাৰ অধ্যক্ষতাত অনুষ্ঠিত হ’ব ভাৰত চৰকাৰৰ এম অ’ ই এফ চি চিৰ সভাপতি।

৫ বছৰৰ বাবে (২০২৩-২৪ৰ পৰা ২০২৭-২৮) ভাৰত চৰকাৰৰ পৰা ১৫০ কোটি টকাৰ প্ৰাৰম্ভিক সহায় লাভ কৰিছে আই বি চি এয়ে। নিজৰ বিত্তীয় সম্পদ বৃদ্ধিৰ বাবে মিত্ৰজোঁটে দ্বিপাক্ষিক আৰু বহুপক্ষীয় সংস্থাসমূহৰ লগতে অন্যান্য উপযুক্ত প্ৰতিষ্ঠানসমূহৰ অৱদানৰ সন্ধান কৰিব। ইয়াৰ উপৰিও ইয়াৰ কৰ্পাছ বৃদ্ধিৰ বাবে ৰাজহুৱা খণ্ডৰ সংস্থা, ৰাষ্ট্ৰীয় আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিত্তীয় প্ৰতিষ্ঠান, আৰু দাতা সংস্থাসমূহৰ পৰা আৰ্থিক সহায় সংগ্ৰহৰ প্ৰচেষ্টা চলোৱা হ’ব।

প্ৰাকৃতিক সম্পদৰ বহনক্ষম ব্যৱহাৰ নিশ্চিত কৰা আৰু জলবায়ু পৰিৱৰ্তনৰ ফলত সৃষ্টি হোৱা প্ৰত্যাহ্বানসমূহ মোকাবিলা কৰাৰ বাবে এই মৈত্ৰী উৎসৰ্গিত। ডাঙৰ মেকুৰী আৰু ইয়াৰ বাসস্থানৰ সুৰক্ষাৰ জৰিয়তে আইবিচিএই প্ৰাকৃতিক জলবায়ুৰ অভিযোজনক প্ৰসাৰিত কৰাৰ লগতে এই পৰিৱেশ তন্ত্ৰৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল হাজাৰ হাজাৰ সম্প্ৰদায়ৰ বাবে পানী আৰু খাদ্য সুৰক্ষা নিশ্চিত কৰাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে। দেশসমূহৰ মাজত সহযোগিতাক লাভান্বিত কৰি আই বি চি এৰ লক্ষ্য হৈছে পাৰস্পৰিক লাভৰ সৃষ্টি কৰা আৰু দীৰ্ঘম্যাদী সংৰক্ষণ এজেণ্ডাক যথেষ্ট আগুৱাই নিয়া।

************

DS/SKS