કેન્દ્રીય માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રી શ્રી અનુરાગ ઠાકુરે આજે નવી દિલ્હીમાં બ્રોડકાસ્ટ એન્ડ મીડિયા ટેકનોલોજી પર 28મી આંતરરાષ્ટ્રીય પરિષદ અને પ્રદર્શનનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. ઉદઘાટન સત્ર દરમિયાન શ્રોતાઓને સંબોધતા મંત્રીશ્રીએ જણાવ્યું હતું કે, માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલય ભારતના પ્રસારણ ઉદ્યોગનું એક અડગ સંરક્ષક રહ્યું છે, જે તેને શાણપણ અને દૂરંદેશીપણા સાથે પરિવર્તનના પવનમાંથી પસાર કરે છે. જાહેર સેવા પ્રસારણને પ્રોત્સાહન આપવા, સર્વસમાવેશક નીતિઓની ડિઝાઇન અને અમલીકરણમાં, મીડિયા સાક્ષરતાની પહેલ અને પ્રસારણ અને મીડિયા ઉદ્યોગમાં ખાનગી ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવાની તેની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતાએ ભારતમાં એક જીવંત, સર્વસમાવેશક અને સ્થિતિસ્થાપક પ્રસારણ અને મીડિયા ઇકોસિસ્ટમ માટે પાયો નાખ્યો છે, જે વૈવિધ્યસભર, માહિતીપ્રદ અને જવાબદાર છે.

મંત્રીએ આપણા રાષ્ટ્રની વિવિધ જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા ગુણવત્તાયુક્ત સામગ્રી પ્રદાન કરવા માટે જાહેર સેવા પ્રસારણને મજબૂત બનાવવાની હાકલ કરી હતી અને કહ્યું હતું કે, ભારતે આપણા સાંસ્કૃતિક વારસાના સમૃદ્ધ કેનવાસને માન્યતા આપીને પોતાનો અનન્ય માર્ગ બનાવવો જ જોઇએ. તેમણે વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, પ્રસાર ભારતીએ આપણાં દેશની કથાને આકાર આપવામાં મહત્ત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવી છે. "દૂરદર્શનના દાણાદાર બ્લેક-એન્ડ-વ્હાઇટ સ્ક્રીનથી માંડીને તેના એચડી અને નાઉ 4કે ડિજિટલ ટ્રાન્ઝિશન સુધી, એનાલોગ મીડિયમ વેવથી ડીઆરએમ અને હવે આકાશવાણીના એફએમ સુધી, દૂરદર્શન અને ઓલ ઇન્ડિયા રેડિયોના વિવિધ પ્રોગ્રામિંગે ભારતીયોની પેઢીઓને માહિતગાર, શિક્ષિત અને મનોરંજન પૂરું પાડ્યું છે. એનાલોગ યુગથી લઈને આજના ગતિશીલ ડિજિટલ લેન્ડસ્કેપ સુધી, અમારા બ્રોડકાસ્ટર્સે સ્થિતિસ્થાપકતા, નવીનતા અને ઉત્કૃષ્ટતા પ્રત્યેની અતૂટ પ્રતિબદ્ધતા દ્વારા ચિહ્નિત માર્ગને પાર કર્યો છે, એમ તેમણે જણાવ્યું હતું.

શ્રી ઠાકુરે જણાવ્યું હતું કે, ટેકનોલોજીકલ પ્રગતિઓ તકો અને પડકારો એમ બંને પ્રસ્તુત કરે છે તથા વિવિધ પ્લેટફોર્મ પર ઉચ્ચ ગુણવત્તાયુક્ત, વ્યક્તિગત કન્ટેન્ટની માગમાં વધારો થઈ રહ્યો છે. તે માટે, પ્રસારણ ઉપકરણોની નવીનતમ પેઢી વિકસાવવી એ એક અનિવાર્ય બની ગયું છે. સ્વદેશી સંશોધન અને વિકાસને પ્રોત્સાહન આપવાની, આપણી વૈજ્ઞાનિક પ્રતિભાને પોષવાની અને ઉદ્યોગ અને શૈક્ષણિક સંસ્થાઓ વચ્ચે ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપવાની જરૂર હોવાનું જણાવતાં તેમણે કહ્યું હતું કે, આજે આપણાં કાર્યો આત્મનિર્ભર પ્રસારણ માટે આપણાં સ્વપ્નની સફળતા નક્કી કરશે.

મંત્રીએ વધુમાં જણાવ્યું હતું કે, ન્યૂ ડાયરેક્ટ ટુ મોબાઇલ (ડી2એમ) ટેકનોલોજી માત્ર ટેલિવિઝનને જ નહીં, પરંતુ હેન્ડહેલ્ડ ડિવાઇસ- મોબાઇલ ફોન, પેડ્સ વગેરે પર પણ ગમે ત્યાં, કોઈપણ સમયના આધારે અને તે પણ ઇન્ટરનેટની જરૂરિયાત વિના, ટેરેસ્ટ્રીઅલ પ્રસારણ માટે આકર્ષક સામગ્રી સંભાવનાઓ પ્રદાન કરે છે. આપણે નેક્સ્ટ જેન બ્રોડકાસ્ટિંગ જેવા પ્રસારણના નવીન વિકલ્પોની શોધ કરવી જોઈએ અને તેને અપનાવવી જોઈએ, જે આપણા સમાજના તમામ સ્તરોને પહોંચી વળવા માટે વ્યાપક પહોંચની ખાતરી આપશે એટલું જ નહીં, પરંતુ તે હંમેશાં વિકસતા વપરાશકર્તા અનુભવ માટે ઉત્પ્રેરક તરીકે પણ કામ કરશે.

તેમણે ડેટા સુરક્ષાના મહત્વ પર વધુ ધ્યાન આપ્યું અને કહ્યું કે વધુને વધુ એકબીજા સાથે જોડાયેલા વિશ્વમાં, ડેટા ગોપનીયતા અને સંવેદનશીલ માહિતીની સુરક્ષાનું સર્વોચ્ચ મહત્વ છે. સ્વદેશી સાયબર-સુરક્ષા સમાધાનો વિકસાવવા માટે ભારતનાં પ્રયાસો ડેટા સુરક્ષા પ્રત્યેની અમારી કટિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે, જે વૈશ્વિક ડેટા સુરક્ષા નિયમનો સાથે સુસંગત છે. જ્યારે આપણે બ્રોડકાસ્ટિંગ ઇકો-સિસ્ટમમાં નવીનતાને વેગ આપવા માટે ટેકનોલોજીની શક્તિનો ઉપયોગ કરીએ છીએ, ત્યારે ચાલો આપણે સુનિશ્ચિત કરીએ કે આપણે સંવેદનશીલ માહિતીના સંરક્ષણને પ્રાથમિકતા આપીએ અને આપણા ડિજિટલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચરની અખંડિતતા માટે જરૂરી પગલાંને પણ ભૂલીએ નહીં.

મંત્રીશ્રીએ શ્રોતાઓને પર્યાવરણ પ્રત્યેની આપણી જવાબદારીની યાદ અપાવી હતી અને કહ્યું હતું કે, પ્રસારણ કામગીરીમાં સ્થાયી પદ્ધતિઓ અપનાવવી એ માત્ર નૈતિક અનિવાર્યતા જ નથી, પરંતુ વ્યૂહાત્મક જરૂરિયાત પણ છે. આપણા કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટને લઘુતમ કરીને અને બગાડમાં ઘટાડો કરીને, આપણે એબુના "ગ્રીન બ્રોડકાસ્ટિંગ" પ્રોજેક્ટ જેવી વૈશ્વિક પહેલનું નેતૃત્વ કરી શકીએ છીએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સૌર ઊર્જાથી ચાલતા પ્રસારણ ઉપકરણો અને ઊર્જા-કાર્યક્ષમ સ્ટુડિયોમાં ભારતનું સંશોધન અને વિકાસ આપણને સ્થાયી પ્રસારણમાં અગ્રેસર બનાવે છે, જે પર્યાવરણીય કારભારી પ્રત્યેની અમારી પ્રતિબદ્ધતાને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

મીડિયાનું પરિદ્રશ્ય એક રૂપાંતરમાંથી પસાર થઈ રહ્યું છે, જેમાં પ્રેક્ષકોની રુચિ ઓટીટી પ્લેટફોર્મ પર સ્થળાંતર કરી રહી છે અને વ્યક્તિગત વિષયવસ્તુની માગ કરી રહી છે એ બાબતનો ઉલ્લેખ કરતાં શ્રી ઠાકુરે કહ્યું હતું કે, આપણે આ પરિવર્તનને સ્વીકારવું જોઈએ અને તે મુજબ અનુકૂલન સાધવું જોઈએ. આ ગતિશીલ વાતાવરણમાં પ્રસ્તુત રહેવા માટે અમારી કન્ટેન્ટ સર્જન વ્યૂહરચનાઓ, નવીનતમ ટેકનોલોજી અપનાવવા અને નિયમનકારી માળખાને ઝડપી ગતિએ વિકસિત કરવાની જરૂર છે.

તે જ નોંધ પર મંત્રીએ ચેતવણી આપી હતી કે સામગ્રી નિયમન માટે પણ કાળજીપૂર્વક વિચારણાની જરૂર છે. અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા અને સામાજિક મૂલ્યોને સમર્થન આપવા વચ્ચે સંતુલન જાળવવું એ સર્વોચ્ચ છે. આપણે એવા વાતાવરણને પ્રોત્સાહન આપવું જોઈએ કે જ્યાં સર્જનાત્મક અભિવ્યક્તિ વાજબી સીમાઓની અંદર ખીલે, જવાબદાર અને નૈતિક સામગ્રીને સુનિશ્ચિત કરે.

માહિતી અને પ્રસારણ મંત્રાલયના સચિવ શ્રી સંજય જાજુએ તેમના નિવેદન દરમિયાન ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે મંત્રાલય ગ્રાહકોના હિતોનું રક્ષણ કરવાની જરૂરિયાત અને મીડિયાની પારદર્શકતાથી વાકેફ છે અને તે મુજબ પરામર્શ માટે પ્રસારણ સેવાઓ (નિયમન) બિલ 2023નો મુસદ્દો બહાર પાડ્યો છે.

ટ્રાઇના ચેરમેન શ્રી અનિલકુમાર લાહોટીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, બ્રોડકાસ્ટિંગ સેક્ટરમાં વૃદ્ધિની અપાર સંભવિતતા છે.

પ્રસાર ભારતીનાં સીઇઓ શ્રી ગૌરવ દ્વિવેદીએ પણ આ પ્રસંગે વાત કરી હતી અને ઝડપથી બદલાતી મીડિયાની પરિદ્રશ્ય પર પ્રકાશ પાડ્યો હતો, ખાસ કરીને અત્યારે મીડિયાનો કેવી રીતે ઉપયોગ થઈ રહ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આનાથી સારી સામગ્રીની જરૂરિયાતમાં વધારો થયો છે કારણ કે દર્શકો પાસે હવે વધુ વ્યાપક પસંદગીઓ છે. તેમણે D2M અને ટેરેસ્ટ્રીઅલ ટ્રાન્સમિશનની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા માટે જાહેર સેવા પ્રસારણકર્તા માટે સ્પેક્ટ્રમ સાચવવાની જરૂરિયાત પર પણ ભાર મૂક્યો. બીઈએસના પ્રમુખ શ્રી સુનિલે તેમના સ્વાગત પ્રવચનમાં ડી2એમ જેવી નવી ટેકનોલોજી વિકસાવવાને કારણે મીડિયા સામે આવતા પડકારો વિશે વાત કરી હતી.

AP/GP/JD