કેન્દ્ર સરકારના ધ્યાન પર લાવવામાં આવ્યું છે કે, ઘણા કિસ્સાઓમાં લાભાર્થી દ્વારા બેંક એકાઉન્ટ નંબરમાં વારંવાર ફેરફાર અને તેના સંબંધિત પ્રોગ્રામ ઓફિસર દ્વારા નવા ખાતા નંબર અપડેટ ન કરવાને કારણે, લાભાર્થી દ્વારા સમયસર નવું ખાતું રજૂ ન કરવાને કારણે, ડેસ્ટીનેશન બેંક શાખા દ્વારા વેતન ચુકવણીના અનેક વ્યવહારો (જૂના ખાતા નંબરને કારણે) નામંજૂર કરવામાં આવી રહ્યા છે.

વિવિધ હિતધારકો સાથે પરામર્શ કરીને, એવું જાણવા મળ્યું છે કે આવા અસ્વીકારોને ટાળવા માટે, આધાર પેમેન્ટ બ્રિજ સિસ્ટમ (એપીબીએસ) દ્વારા વેતન ચુકવણી કરવા માટેનો શ્રેષ્ઠ માર્ગ છેડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (ડીબીટી) . તે લાભાર્થીઓને સમયસર વેતનની ચુકવણી કરવામાં મદદ કરશે.

એકવાર યોજનાના ડેટાબેઝમાં આધાર અપડેટ થયા પછી, લાભાર્થીએ સ્થાનમાં ફેરફાર અથવા બેંક ખાતા નંબરમાં ફેરફારને કારણે એકાઉન્ટ નંબર અપડેટ કરવાની જરૂર નથી. આધાર નંબર સાથે જોડાયેલા એકાઉન્ટ નંબર પર પૈસા ટ્રાન્સફર કરવામાં આવશે. મનરેગાના સંદર્ભમાં ભાગ્યે જ જોવા મળતા લાભાર્થીના એકથી વધુ ખાતાના કિસ્સામાં લાભાર્થી પાસે ખાતું પસંદ કરવાનો વિકલ્પ હોય છે.

નેશનલ પેમેન્ટ્સ કોર્પોરેશન ઓફ ઇન્ડિયા (એનપીસીઆઈ)ના આંકડા દર્શાવે છે કે, જ્યાં આધારને ડીબીટી માટે સક્ષમ બનાવવામાં આવ્યો છે ત્યાં 99.55 ટકા કે તેથી વધુની સફળતાની ટકાવારી ઊંચી છે. એકાઉન્ટ આધારિત ચુકવણીના કિસ્સામાં આવી સફળતા લગભગ 98% છે.

એપીબીએસ અસલી લાભાર્થીઓને તેમની યોગ્ય ચુકવણી મેળવવામાં મદદ કરી રહ્યું છે અને બનાવટી લાભાર્થીઓને નીંદણ કરીને ભ્રષ્ટાચારને રોકવામાં સહાયક છે. મહાત્મા ગાંધી એનઆરઈજીએસએ આધાર-સક્ષમ ચુકવણીને અપનાવી નથી. આ યોજનામાં આધાર આધારિત પેમેન્ટ બ્રિજ સિસ્ટમનો વિકલ્પ પસંદ કરવામાં આવ્યો છે. આધાર-આધારિત પેમેન્ટ સિસ્ટમ (એબીપીએસ)ની પ્રગતિની સમીક્ષા કરવામાં આવી છે અને વેતન ચુકવણીના મિશ્રિત રૂટ (એનએસીએચ અને એબીપીએસ રૂટ)ને 31 ટકા સુધી લંબાવવામાં આવ્યો છે.^st ડિસેમ્બર 2023 અથવા આગળના આદેશ સુધી. મંત્રાલયે તમામ રાજ્યોને સ્પષ્ટ કરી દીધું છે કે જે લાભાર્થી કામ માટે આવે છે તેમને આધાર નંબર આપવા માટે વિનંતી કરવામાં આવે પરંતુ આ આધાર પર કામ કરવાની ના પાડવામાં આવશે નહીં. જો કોઈ લાભાર્થી કામની માંગ ન કરે, તો આવા કિસ્સામાં એપીબીએસ માટેની પાત્રતા વિશેની તેની સ્થિતિ કામની માંગને અસર કરતી નથી. જોબ કાર્ડ્સને એ કારણોસર કાઢી શકાતા નથી કે કામદાર એપીબીએસ માટે પાત્ર નથી.

મહાત્મા ગાંધી એનઆરઈજીએસ અંતર્ગત એપીબીએસનો ઉપયોગ વર્ષ 2017થી થઈ રહ્યો છે. પુખ્ત વયની દરેક વસતિને આધાર નંબરની લગભગ સાર્વત્રિક ઉપલબ્ધતા પછી, હવે ભારત સરકારે આ યોજના હેઠળ લાભાર્થીઓ માટે એપીબીએસનો વિસ્તાર કરવાનો નિર્ણય લીધો છે. આ ચુકવણી એપીબીએસ મારફતે ફક્ત એપીબીએસ સાથે સંકળાયેલા ખાતામાં જ થશે, જેનો અર્થ એ છે કે તે ચુકવણી સ્થાનાંતરણનો સલામત અને ઝડપી માર્ગ છે.

કુલ 14.33 કરોડ સક્રિય લાભાર્થીઓમાંથી આધારને 13.97 કરોડમાં જોડવામાં આવ્યું છે. આ સીડેડ આધારની સામે કુલ 13.34 કરોડ આધારને પ્રમાણિત કરવામાં આવ્યું છે અને 81.89 ટકા સક્રિય કામદારો હવે એપીબીએસ માટે પાત્ર છે.  જુલાઈ 2023 માં, વેતન ચુકવણીના લગભગ 88.51% એપીબીએસ દ્વારા કરવામાં આવ્યા છે. 

મહાત્મા ગાંધી નરેગા માંગ આધારિત યોજના છે અને વિવિધ આર્થિક પરિબળોથી પ્રભાવિત છે. એપીબીએસ માટે યોગ્ય ઇકોસિસ્ટમ અસ્તિત્વમાં છે. લાભાર્થીઓ માટે એપીબીએસના લાભોને ધ્યાનમાં લેતા, ચુકવણી માટે અનુસરવાની આ શ્રેષ્ઠ પદ્ધતિ છે.

આધાર આધારિત ચુકવણી પ્રણાલી એ એક માર્ગ સિવાય બીજું કશું જ નથી, જેના દ્વારા ચુકવણી લાભાર્થીઓના ખાતામાં જમા થઈ રહી છે. આ પ્રણાલીમાં અપનાવવામાં આવેલા સુવ્યાખ્યાયિત પગલાઓ છે અને લાભાર્થીઓ, ક્ષેત્રના કાર્યકરો અને અન્ય તમામ હિસ્સેદારોની ભૂમિકા સ્પષ્ટપણે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવી છે.

CB/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com