प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको अध्यक्षतामा बसेको आर्थिक मामिलाको क्याबिनेट कमिटीले (सीसीईए) विपणन वर्ष 2023-24 का लागि सबै सूचीबद्ध खरिफ फसलका लागि न्यूनतम समर्थन मूल्य (एमएसपी) बढाउने निर्णयलाई अनुमोदन गरेको छ।

सरकारले कृषकहरूलाई मुनासिब मूल्य सुनिश्चित गर्नका साथै फसल विविधिकरण प्रोत्साहित गर्न विपणन मौसम 2023-24  का लागि खरिफ फसलको एमएसपी बढाएको छ, जुन तलको तालिकामा दर्शाइएका छन् :

खरिफ विपणन मौसम (केएमएस) 2023-24 का लागि न्यूनतम समर्थन मूल्य

(₹ प्रति क्विन्टल)

*यसले भुक्तान गरिएका लागत जस्तै खेताला, गोरुगाडी/ मशिन, पट्टामा लिइएको जमीनको किराया, बिउ-बिजन, मल, सिञ्चाई आदिमाथि गरिएको खर्च, औजार तथा कृषि भवनको अवमूल्यन, कार्यकारी पूँजीमाथि ब्याज, पम्प  आदि चलाउन डिजल/ बिजुलीमाथि गरिएको खर्च आदिलगायत अन्यान्य खर्च तथा परिवारले लगाएको श्रमको अनुमानित लागत बुझाउँदछ।

^ धान (श्रेणी-ए), जवार (मालडण्डी) र कपासका (लामो रेशा) लागित लागतको तथ्याङ्क अलग रूपमा सङ्कलन गरिएको छैन।

विपणन मौसम 2023-24 का लागि खरिफ फसलको एमएसपीमा वृद्धि केन्द्रिय बजेट 2018-19 को घोषणा अनुरूप छ, जहाँ कृषकहरूलाई मुनासिब मूल्य प्रदान गर्न लक्ष्यका साथ अखिल भारतीय भारित औसत उत्पादन लागतको 1.5 गुणा स्तरमा एमएसपी तय गर्ने निधो गरिएको थियो। कृषकहरूलाई उत्पादन लागतभन्दा अपेक्षित उच्च लाभ बाजरा (82%) र यसपछि तूर (58%), भटमास (52%) र उरदमा (51%) हुने अनुमान लगाइएको छ। रहल फसलका लागि कृषकहरूलाई उत्पादन लागतभन्दा लाभ 50% जति हुने अनुमान छ।

हालका वर्षहरूमा, सरकारले उच्च एमएसपी प्रदान गरी अन्न बाहेकका फसलहरू जस्तै दाल, तेलजन्य फसल, पोषक अन्न/ श्रीअन्नको फसल खेतालाई प्रोत्साहित गर्दै आएको छ। यसका अतिरिक्त, कृषकहरूलाई फसलको विविधिकरण प्रोत्साहित गर्न सरकारले विभिन्न योजना अनि पहल जस्तै राष्ट्रिय कृषि विकास योजना (आरकेभीवाई), राष्ट्रिय खाद्य सुरक्षा अभियान एनएमएसएम) पनि शुरु गरेको छ।

वर्ष 2022-23 का लागि तेस्रो अग्रिम अनुमान अनुसार, देशको कूल खाद्यान्न उत्पादन रेकर्ड 330.5 मिलियन टन हुने अनुमान लगाइएको छ, जुन 2021-22 को तुलनमा 14.9 मिलियन टन धेरै हो। यो विगत पाँच वर्षको सबैभन्दा सर्वाधिक वृद्धि हो।

****