પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે વિડિયો કોન્ફરન્સિંગ દ્વારા ગુજરાતમાં એપ્લિકેશન ઓફ ટેક્નોલોજી દ્વારા ફરિયાદો પર રાજ્યવ્યાપી ધ્યાન આપવાના 20 વર્ષ પૂરા થયાના કાર્યક્રમને સંબોધિત કર્યો હતો. આ પહેલના 20 વર્ષ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ કરવા પર ગુજરાત સરકાર સ્વગત સપ્તાહની ઉજવણી કરી રહી છે.

કાર્યક્રમ દરમિયાન પ્રધાનમંત્રીએ યોજનાના ભૂતકાળના લાભાર્થીઓ સાથે પણ વાતચીત કરી હતી.

સભાને સંબોધતા, પ્રધાનમંત્રીએ સંતોષ વ્યક્ત કર્યો કે સ્વાગત શરૂ કરવા પાછળનો ઉદ્દેશ્ય સફળતાપૂર્વક સિદ્ધ થયો છે જ્યાં નાગરિકો માત્ર તેમની સમસ્યાઓનું સમાધાન જ નહીં પરંતુ સમગ્ર સેંકડો સમુદાયના પ્રશ્નો પણ ઉઠાવે છે. "સરકારનું વલણ મૈત્રીપૂર્ણ હોવું જોઈએ અને સામાન્ય નાગરિકો તેમની સાથે સરળતાથી તેમની સમસ્યાઓ શેર કરી શકે છે", પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે SWAGAT પહેલ તેના અસ્તિત્વના 20 વર્ષ પૂર્ણ કરી રહી છે અને લાભાર્થીઓ સાથે વાર્તાલાપ પર તેમના ભૂતકાળના અનુભવોને યાદ કર્યા. તેમણે કહ્યું કે નાગરિકોના પ્રયત્નો અને સમર્પણથી જ SWAGAT પહેલને ભવ્ય સફળતા મળી છે અને આ દિશામાં યોગદાન આપનાર દરેકને અભિનંદન.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે કોઈપણ યોજનાનું ભાગ્ય તે યોજનાના ઈરાદા અને વિઝન દ્વારા નક્કી થાય છે જ્યારે તેની કલ્પના કરવામાં આવે છે. તેમણે યાદ કર્યું કે જ્યારે 2003માં આ પહેલ શરૂ કરવામાં આવી હતી ત્યારે તેઓ મુખ્ય પ્રધાન તરીકે બહુ વૃદ્ધ નહોતા અને તેમણે પણ સામાન્ય ત્યાગનો સામનો કર્યો હતો કે શક્તિ દરેકને બદલી નાખે છે. તેમણે કહ્યું કે તેઓ ખુરશીની ધારણાથી યથાવત રહેવા માટે સ્પષ્ટ છે. “હું સ્પષ્ટ હતો કે હું ખુરશીના બંધનોનો ગુલામ નહીં બનીશ. હું લોકોની વચ્ચે રહીશ અને તેમના માટે રહીશ,” તેણે કહ્યું. આ નિશ્ચયએ એપ્લીકેશન ઓફ ટેક્નોલોજી (SWAGAT) દ્વારા ફરિયાદો પર રાજ્યવ્યાપી ધ્યાનને જન્મ આપ્યો. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે SWAGAT પાછળનો વિચાર લોકશાહી સંસ્થાઓમાં સામાન્ય નાગરિકોના વિચારોને આવકારવાનો હતો, પછી તે કાયદામાં હોય કે ઉકેલોમાં. "સ્વાગત જીવનની સરળતા અને શાસનની પહોંચના વિચાર સાથે જોડાયેલું છે", પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું.

તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સરકાર દ્વારા પૂરી પ્રામાણિકતા અને સમર્પણ સાથે કરેલા પ્રયાસોને કારણે ગુજરાતના સુશાસન મોડલને વિશ્વમાં તેની આગવી ઓળખ મળી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ઇન્ટરનેશનલ ટેલિકોમ ઓર્ગેનાઇઝેશનનો ઉલ્લેખ કર્યો હતો જેણે ઇ-પારદર્શિતા અને ઇ-જવાબદારી તરીકે SWAGAT દ્વારા સુશાસનનું મુખ્ય ઉદાહરણ રજૂ કર્યું હતું. તેમણે એ પણ ઉલ્લેખ કર્યો કે SWAGAT ને યુનાઈટેડ નેશન્સ તરફથી ઘણી પ્રશંસા મળી હતી અને જાહેર સેવા માટે પ્રતિષ્ઠિત એવોર્ડ પણ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ધ્યાન દોર્યું કે 2011માં કોંગ્રેસના શાસન દરમિયાન ગુજરાતને ઇ-ગવર્નન્સ માટે ભારત સરકાર તરફથી સુવર્ણ પુરસ્કાર મળ્યો હતો.

"મારા માટે, સૌથી મોટો પુરસ્કાર એ છે કે અમે SWAGAT દ્વારા ગુજરાતના લોકોની સેવા કરી શકીએ છીએ", પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું. SWAGAT માં અમે એક પ્રેક્ટિકલ સિસ્ટમ તૈયાર કરી છે. SWAGAT હેઠળ જાહેર સુનાવણીની પ્રથમ સિસ્ટમ બ્લોક અને તાલુકા સ્તરે બનાવવામાં આવી હતી. જે બાદ જિલ્લા કક્ષાએ જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટને જવાબદાર બનાવવામાં આવ્યા હતા. અને રાજ્ય સ્તરે પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી કે તેમણે જવાબદારી પોતાના ખભા પર લીધી છે. તેમણે કહ્યું કે, આનાથી તેમને પહેલ અને યોજનાઓની અસર અને પહોંચ અને અમલીકરણ એજન્સીઓ અને અંતિમ લાભાર્થીઓ વચ્ચેના સંબંધોને સમજવામાં ઘણી મદદ મળી. SWAGATએ નાગરિકોને સશક્ત કર્યા અને વિશ્વસનીયતા મેળવી.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે ભલે SWAGAT કાર્યક્રમ અઠવાડિયામાં માત્ર એક જ વાર યોજવામાં આવતો હતો, પરંતુ સેંકડો ફરિયાદો હોવાથી તેને સંબંધિત કામ આખા મહિનામાં કરવામાં આવશે. પ્રધાનમંત્રીએ એ પણ માહિતી આપી હતી કે તેઓ એ સમજવા માટે વિશ્લેષણ હાથ ધરશે કે શું કોઈ ચોક્કસ વિભાગો, અધિકારીઓ અથવા પ્રદેશો છે કે જેની ફરિયાદો અન્ય કરતા વધુ વખત નોંધવામાં આવી છે. "એક ઊંડાણપૂર્વક વિશ્લેષણ હાથ ધરવામાં આવ્યું હતું જ્યાં જરૂર પડ્યે નીતિઓમાં પણ સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો", શ્રી મોદીએ આગળ કહ્યું, "આનાથી સામાન્ય નાગરિકોમાં વિશ્વાસની ભાવના પેદા થઈ". તેમણે ટિપ્પણી કરી કે સમાજમાં સુશાસનનું માપ જાહેર ફરિયાદ નિવારણ પ્રણાલીની ગુણવત્તા પર આધારિત છે અને આ લોકશાહીની સાચી કસોટી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે SWAGAT એ સરકારમાં સ્થાપિત માર્ગોને અનુસરવાની જૂની ધારણાને બદલી નાખી છે. "અમે સાબિત કર્યું છે કે શાસન જૂના નિયમો અને કાયદાઓ સુધી મર્યાદિત નથી પરંતુ શાસન નવીનતાઓ અને નવા વિચારોને કારણે થાય છે", તેમણે ઉમેર્યું. શ્રી મોદીએ યાદ કર્યું કે 2003માં તે સમયની સરકારો દ્વારા ઈ-ગવર્નન્સને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી ન હતી. પેપર ટ્રેલ્સ અને ભૌતિક ફાઈલોને કારણે ઘણો વિલંબ થયો અને વિડિયો કોન્ફરન્સિંગ મોટે ભાગે અજાણ્યું હતું. “આ સંજોગોમાં, ગુજરાતે ભવિષ્યવાદી વિચારો પર કામ કર્યું. અને આજે, SWAGAT જેવી વ્યવસ્થા શાસનના ઘણા ઉકેલો માટે પ્રેરણારૂપ બની છે. ઘણા રાજ્યો આ પ્રકારની સિસ્ટમ પર કામ કરી રહ્યા છે. કેન્દ્રમાં અમે સરકારની કામગીરીની સમીક્ષા કરવા માટે પ્રગતિ નામની સિસ્ટમ પણ બનાવી છે. છેલ્લા 9 વર્ષોમાં દેશના ઝડપી વિકાસમાં પ્રગતિએ મોટી ભૂમિકા ભજવી છે. આ ખ્યાલ પણ SWAGAT ના વિચાર પર આધારિત છે." પ્રધાનમંત્રીએ માહિતી આપી હતી કે તેમણે પ્રગતિ દ્વારા લગભગ 16 લાખ કરોડના પ્રોજેક્ટ્સની સમીક્ષા કરી છે અને તેના કારણે ઘણા પ્રોજેક્ટ્સમાં ઝડપ આવી છે.

સંબોધન સમાપ્ત કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ સેંકડો શાખાઓવાળા વિશાળ વૃક્ષમાં અંકુરિત થયેલા બીજની સમાનતા આપી હતી અને વિશ્વાસ વ્યક્ત કર્યો હતો કે SWAGATનો વિચાર શાસનમાં હજારો નવી નવીનતાઓને માર્ગ આપશે. તેમણે આનંદ વ્યક્ત કર્યો કે શાસનની પહેલ આ રીતે ઉજવવામાં આવી રહી છે કારણ કે તે તેમનામાં નવું જીવન અને ઊર્જાનો સંચાર કરે છે. "તે લોકલક્ષી શાસનનું મોડેલ બનીને જનતાની સેવા કરવાનું ચાલુ રાખશે", પ્રધાનમંત્રીએ સમાપન કર્યું.

પૃષ્ઠભૂમિ

SWAGAT (ટેકનોલોજીની અરજી દ્વારા ફરિયાદો પર રાજ્યવ્યાપી ધ્યાન)ની શરૂઆત એપ્રિલ 2003માં પ્રધાનમંત્રી દ્વારા કરવામાં આવી હતી જ્યારે તેઓ ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી હતા. આ કાર્યક્રમ તેમની એવી માન્યતાથી પ્રેરિત હતો કે મુખ્યમંત્રીની મુખ્ય જવાબદારી રાજ્યના લોકોની સમસ્યાઓનું નિરાકરણ કરવાની છે. આ સંકલ્પ સાથે, જીવનની સરળતાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે ટેક્નોલોજીની સંભવિતતાના પ્રારંભિક અનુભૂતિ સાથે, તત્કાલીન સીએમ મોદીએ તેના પ્રકારનો પ્રથમ ટેક-આધારિત ફરિયાદ નિવારણ કાર્યક્રમ શરૂ કર્યો.

આ કાર્યક્રમનો મુખ્ય હેતુ તેમની રોજબરોજની ફરિયાદોને ઝડપી, કાર્યક્ષમ અને સમયબદ્ધ રીતે ઉકેલવા માટે ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને નાગરિકો અને સરકાર વચ્ચે સેતુ તરીકે કામ કરવાનો હતો. સમય જતાં, SWAGAT એ લોકોના જીવન પર પરિવર્તનકારી અસર લાવી અને પેપરલેસ, પારદર્શક અને મુશ્કેલી-મુક્ત રીતે મુશ્કેલીઓનો ઉકેલ લાવવાનું એક અસરકારક સાધન બન્યું.

SWAGAT ની વિશિષ્ટતા એ છે કે તે સામાન્ય નાગરિકને તેમની ફરિયાદો સીધી મુખ્યમંત્રી સુધી પહોંચાડવામાં મદદ કરે છે. તે દર મહિનાના ચોથા ગુરુવારે યોજાય છે જેમાં મુખ્યમંત્રી ફરિયાદ નિવારણ માટે નાગરિકો સાથે વાર્તાલાપ કરે છે. આ કાર્યક્રમ ફરિયાદોના ત્વરિત નિરાકરણ દ્વારા લોકો અને સરકાર વચ્ચેના અંતરને દૂર કરવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી રહ્યો છે. પ્રોગ્રામ હેઠળ, એ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવે છે કે દરેક અરજદારને નિર્ણયની જાણ કરવામાં આવે. તમામ અરજીઓની કાર્યવાહી ઓનલાઈન ઉપલબ્ધ છે. આજની તારીખમાં સબમિટ કરાયેલી 99% થી વધુ ફરિયાદોનું નિરાકરણ કરવામાં આવ્યું છે.

સ્વાગત ઓનલાઈન પ્રોગ્રામમાં ચાર ઘટકો છે: રાજ્ય સ્વગત, જિલ્લા સ્વાગત, તાલુકા સ્વાગત અને ગ્રામ સ્વાગત. રાજ્ય સ્વાગત દરમિયાન મુખ્યમંત્રી પોતે જાહેર સુનાવણીમાં હાજરી આપે છે. જિલ્લા કલેક્ટર જિલ્લા સ્વાગતની દેખરેખ રાખે છે જ્યારે મામલતદાર અને વર્ગ-1 અધિકારી તાલુકા સ્વગતનું નેતૃત્વ કરે છે. ગ્રામ સ્વગતમાં, નાગરિકો દર મહિનાની 1લી થી 10મી સુધી તલાટી/મંત્રીને અરજી કરે છે. નિવારણ માટેના તાલુકા સ્વગત કાર્યક્રમમાં આનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. વધુમાં, નાગરિકો માટે લોક ફરીયાદ કાર્યક્રમ પણ કાર્યરત છે જેમાં તેઓ SWAGAT યુનિટમાં તેમની ફરિયાદો નોંધાવે છે.

SWAGAT ઓનલાઈન પ્રોગ્રામને વર્ષોથી વિવિધ પુરસ્કારો આપવામાં આવ્યા છે, જેમાં જાહેર સેવામાં પારદર્શિતા, જવાબદારી અને પ્રતિભાવને સુધારવા માટે 2010 માં સંયુક્ત રાષ્ટ્ર જાહેર સેવા પુરસ્કારનો સમાવેશ થાય છે.

YP/GP/JD