પોષણ અભિયાન એ 6 વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો, સગર્ભા સ્ત્રીઓ અને સ્તનપાન કરાવતી માતાઓ માટે પોષણના પરિણામો સુધારવા માટેનો ભારત સરકારનો મુખ્ય કાર્યક્રમ છે. માનનીય પ્રધાનમંત્રી દ્વારા શરૂ કરાયેલ, પોષણ (પ્રધાનમંત્રીની સર્વગ્રાહી પોષણ યોજના) અભિયાનનો હેતુ મિશન-મોડમાં કુપોષણના પડકારનો સામનો કરવાનો છે. પોષણ અભિયાનના ઉદ્દેશ્યો પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરીને, મિશન પોષણ 2.0 (સક્ષમ આંગણવાડી અને પોષણ 2.0) એક સંકલિત પોષણ સહાયક કાર્યક્રમ તરીકે શરૂ કરવામાં આવ્યો છે જે આરોગ્ય, સુખાકારી અને રોગપ્રતિકારક શક્તિને પોષવા માટેની પદ્ધતિઓ વિકસાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરીને પોષણ સામગ્રી, વિતરણ, પહોંચ અને પરિણામોને મજબૂત કરવા રોગ અને કુપોષણ માટે શરૂ કરવામાં આવ્યો છે..

મહિલા અને બાળ વિકાસ મંત્રાલય 1લીથી 30મી સપ્ટેમ્બર 2022 દરમિયાન 5મું રાષ્ટ્રીય પોષણ માહ 2022 ઉજવી રહ્યું છે. આ વર્ષે, "મહિલા અને આરોગ્ય" અને "બાળક અને શિક્ષણ" પર મુખ્ય ધ્યાન કેન્દ્રીત કરીને પોષણ પંચાયત તરીકે ગ્રામ પંચાયતો દ્વારા પોષણ માહને સક્રિય કરવાનો હેતુ છે.

એક મહિના સુધી ચાલનારી આ ઇવેન્ટમાં સગર્ભા અને સ્તનપાન કરાવતી મહિલાઓ, છ વર્ષથી ઓછી ઉંમરના બાળકો અને કિશોરીઓ પર વિશેષ ધ્યાન કેન્દ્રીત કરીને સંવેદના અભિયાન, આઉટરીચ પ્રોગ્રામ્સ, ઓળખ અભિયાન, શિબિરો અને મેળાઓ દ્વારા જમીન સ્તરે પોષણ વિશે જાગૃતિ લાવવા માટે સમગ્ર દેશમાં 'સ્વસ્થ ભારત'ના વિઝનને સાકાર કરવા માટે સઘન પ્રવૃત્તિઓ જોવા મળશે.

પંચાયત સ્તરે, સંબંધિત જિલ્લા પંચાયતી રાજ અધિકારીઓ અને સીડીપીઓના માર્ગદર્શન હેઠળ સ્થાનિક કાર્યકર્તાઓ દ્વારા જાગૃતિ પ્રવૃતિઓ હાથ ધરવામાં આવશે. પોષણ પંચાયત સમિતિઓ આંગણવાડી કેન્દ્રો (AWCs), ગ્રામ્ય આરોગ્ય અને પોષણ દિવસ (VHNDs), અને અન્ય સંબંધિત પ્લેટફોર્મ દ્વારા સમસ્યાનું નિરાકરણ અને સેવા વિતરણને સક્ષમ કરવા માટે ફિલ્ડ લેવલ વર્કર્સ (FLWs) - AWWs, ASHAs, ANM - સાથે નજીકથી કામ કરશે. તમામ સગર્ભા અને સ્તનપાન કરાવતી સ્ત્રીઓ, છ વર્ષથી નીચેના બાળકો અને કિશોરીઓ મૂળભૂત સંકલિત બાળ વિકાસ સેવાઓ મેળવે છે.

આંગણવાડી સેવાઓ અને સારી આરોગ્ય પ્રથાઓ અંગે જાગૃતિ અભિયાનનું પણ આયોજન કરવામાં આવશે. આંગણવાડી સેવાઓના દાયરામાં વધુ લાભાર્થીઓને લાવવા માટે વૃદ્ધિ માપણી અભિયાન હાથ ધરવામાં આવશે. સ્વસ્થ બાળક સ્પર્ધા હેઠળ વૃદ્ધિ માપન અભિયાન AWWs, AWHs, ASHA, જિલ્લા કાર્યકર્તાઓ અને એજન્સીઓ જેમકે લાયન્સ ક્લબ, રોટરી ક્લબ વગેરેની મદદથી રાજ્યો દ્વારા હાથ ધરવામાં આવશે. ખાસ કરીને કિશોરવયની છોકરીઓ માટે AWCs ખાતે એનિમિયા તપાસ માટે આરોગ્ય શિબિરોનું આયોજન કરવામાં આવશે.

વધુમાં, આંગણવાડી કેન્દ્રો (AWCs) પર અથવા તેની નજીક ન્યુટ્રી-ગાર્ડન અથવા પોષણ વાટિકાઓ માટે જમીન પણ ઓળખવામાં આવશે.

આંગણવાડી કેન્દ્રોમાં મહિલાઓમાં વરસાદી પાણીના સંરક્ષણના મહત્વ પર અને તંદુરસ્ત માતા અને બાળક માટે આદિવાસી વિસ્તારોમાં પરંપરાગત ખોરાક પર વિશેષ ધ્યાન આપવામાં આવશે.

રાજ્ય કક્ષાની પ્રવૃતિઓ અંતર્ગત ‘અમ્મા કી રસોઇ’ અથવા પરંપરાગત પૌષ્ટિક વાનગીઓની દાદીમાનું રસોડું આયોજિત કરવામાં આવશે. મહિના દરમિયાન પરંપરાગત ખોરાકને સ્થાનિક તહેવારો સાથે જોડવાના વ્યાપક પ્રયાસો કરવામાં આવશે.

આંગણવાડી કેન્દ્રોમાં શીખવા માટે સ્વદેશી અને સ્થાનિક રમકડાંના ઉપયોગને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય કક્ષાના રમકડા-નિર્માણ વર્કશોપનું પણ આયોજન કરવામાં આવશે.

રાજ્યો/કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોમાં, મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગો. આંગણવાડી કાર્યકરો અને મદદગારો દ્વારા અને આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ વિભાગ દ્વારા આશા, ANM, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્રો, સામુદાયિક આરોગ્ય કેન્દ્રો, શાળાઓ દ્વારા શાળા શિક્ષણ અને સાક્ષરતા વિભાગ, પંચાયતો દ્વારા પંચાયતી રાજ વિભાગો અને સ્વ-સહાય જૂથો દ્વારા ગ્રામીણ વિકાસ વગેરે કામગીરી હાથ ધરાશે. મહિલાઓ અને બાળકો માટે સ્વસ્થ ભવિષ્ય સુનિશ્ચિત કરવા માટે વિવિધ વિષયોની પ્રવૃત્તિઓ અને સમગ્ર માસ દરમિયાન સર્વગ્રાહી પોષણના મહત્વનો સંદેશ ફેલાવાશે.

રાષ્ટ્રીય પોષણ માહ પોષણ અને સારા સ્વાસ્થ્યના પ્રવચન પર ધ્યાન કેન્દ્રીત કરવા માટે એક પ્લેટફોર્મ તરીકે કામ કરે છે. 5મા રાષ્ટ્રીય પોષણ માહમાં માનનીય પ્રધાનમંત્રીના સુપોષિત ભારતના સંકલ્પને સાકાર કરવા જન આંદોલનને જન ભાગીદારીમાં રૂપાંતરિત કરવાનો ઉદ્દેશ્ય છે.

SD/GP/NP