ભારત માતા કી જય, ગુજરાતના લોકપ્રિય મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાં મારા સાથી અમિતભાઈ શાહ, મનસુખ ભાઈ માંડવિયા, સંસદમાં મારા સાથીદાર સી.આર. પાટીલ, ગુજરાત સરકારના મંત્રી જગદીશભાઈ વિશ્વકર્મા, સાંસદો, ધારાસભ્યો, ગુજરાત સરકારના તમામ મંત્રીઓ, સહકારી ચળવળ સાથે સંકળાયેલા તમામ વરિષ્ઠ મહાનુભાવો! ઇફ્કો પરિસરમાં પણ એક મોટો કાર્યક્રમ આની સાથે સમાંતર ચાલી રહ્યો છે. ઈફ્કોના ચેરમેન દિલીપભાઈ, ઈફ્કોના તમામ સાથીદારો, આજે સમગ્ર દેશમાં લાખો સ્થળોએ તમામ ખેડૂતો ગુજરાતના ગાંધીનગરમાં મહાત્મા મંદિર સાથે જોડાયેલા છે. હું એ તમામ ખેડૂતોને પણ નમસ્કાર કરું છું. આજે અહીં આપણે સહકારથી સમૃદ્ધિની ચર્ચા કરી રહ્યા છીએ. ગામડાની આત્મનિર્ભરતા-સ્વાવલંબન માટે પણ સહકાર એક બહુ મોટું માધ્યમ છે અને તેમાં આત્મનિર્ભર ભારતની ઊર્જા છે. આત્મનિર્ભર ભારતના નિર્માણ માટે ગામડાઓનું આત્મનિર્ભર હોવું ખૂબ જ જરૂરી છે.અને તેથી જ પૂજ્ય બાપુ અને સરદાર સાહેબે જે માર્ગ આપણને ચીંધ્યો એ મુજબ આજે આપણે મોડેલ સહકારી ગામ તે દિશામાં આગળ વધી રહ્યા છીએ. ગુજરાતમાં આવા છ ગામોની ઓળખ પણ કરવામાં આવી છે, જ્યાં સંપૂર્ણ સહકારી વ્યવસ્થા લાગુ કરવામાં આવશે.

સાથીઓ,

આજે દેશનો પ્રથમ નેનો યુરિયા પ્લાન્ટ આત્મનિર્ભર ખેતી માટે સમર્પિત કરતી વખતે પણ હું ખરા દિલથી કહું છું કે હું એક વિશેષ આનંદ અનુભવું છું. આજે જરા કલ્પના કરો જ્યારે ખેડૂત યુરિયા લેવા જાય છે. ફક્ત તે દ્રશ્ય તમારા મનમાં લાવો અને હું જે બનવાનું છે તેનું વર્ણન કરી શકું છું, ફક્ત તેને જરા તમારા મનમાં લાવો. હવે યુરિયાની એક બોરી તેની જેટલી તાકાત છે, એટલે કે, યુરિયાની બોરીની તાકાત એક બોટલમાં સમાઇ ગઈ છે. એટલે કે નેનો યુરિયાની અડધો લીટર બોટલ ખેડૂતની એક ગુણ યુરિયાની જરૂરિયાત પૂરી કરશે. ટ્રાન્સપોર્ટેશનનો ખર્ચ કેટલો ઘટશે, બાકીની દરેક બાબતમાં. અને કલ્પના કરો કે નાના ખેડૂતો માટે આ કેટલો મોટો આધાર છે.

સાથીઓ,

કલોલમાં સ્થપાયેલો આ આધુનિક પ્લાન્ટ અત્યારે 1.5 લાખ બોટલનું ઉત્પાદન કરવાની ક્ષમતા ધરાવે છે. પરંતુ આગામી સમયમાં દેશમાં આવા 8 વધુ પ્લાન્ટ સ્થાપવામાં આવનાર છે. તેનાથી યુરિયા પરની વિદેશી નિર્ભરતા ઘટશે, દેશના પૈસાની પણ બચત થશે. હું આશા રાખું છું કે આ નવીનતા માત્ર નેનો યુરિયા પૂરતી જ મર્યાદિત રહેશે નહીં. મને વિશ્વાસ છે કે ભવિષ્યમાં અન્ય નેનો ખાતરો પણ આપણા ખેડૂતોને મળી શકે છે. આપણા વૈજ્ઞાનિકો આજે તેના પર કામ પણ કરી રહ્યા છે.

સાથીઓ,

ખાતરમાં આ નેનો ટેકનોલોજીમાં આપણે આત્મનિર્ભરતા તરફ જે પગલું ભર્યું છે તે કેટલું મહત્ત્વનું છે, એ હું ઈચ્છું છું કે દરેક દેશવાસીએ તેને સમજવું જોઇએ. ભારત ખાતરનો વિશ્વનો બીજો સૌથી મોટો ઉપભોક્તા દેશ છે પરંતુ ઉત્પાદનની દ્રષ્ટિએ આપણે ત્રીજા નંબર પર છીએ. ઉપરથી 7-8 વર્ષ પહેલા સુધી મોટાભાગનું યુરિયા ખેતરમાં જવાને બદલે કાળાબજારનો ભોગ બની જતું હતું અને ખેડૂત પોતાની જરૂરિયાત માટે લાઠીઓ ખાવા મજબૂર થતો હતો. આપણી પાસે જે મોટી યુરિયા ફેક્ટરીઓ હતી તે પણ નવી ટેક્નોલોજીના અભાવે બંધ થઈ ગઈ હતી અને તેથી 2014માં સરકાર બન્યા પછી અમે યુરિયાના 100% નીમ કોટિંગનું બીડું ઝડપ્યું, એ કર્યું. આનાથી દેશના ખેડૂતોને પૂરતા પ્રમાણમાં યુરિયા મળે તે સુનિશ્ચિત થયું. આ સાથે, અમે ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, ઝારખંડ, ઓડિશા અને તેલંગાણામાં ત્યાં જે બંધ પડેલા ખાતરના 5  કારખાનાઓ હતા તે બંધ પડેલા કારખાનાને ફરીથી શરૂ કરવાનું કામ શરૂ કર્યું. અને તેમાં યુપી અને તેલંગાણાની ફેક્ટરીઓ શરૂ થઈ ગઈ છે, ઉત્પાદન ચાલુ છે. અને બાકીનું બધું ટૂંક સમયમાં કામ કરવાનું શરૂ કરશે.

સાથીઓ,

ભારત દાયકાઓથી તેની ખાતરોની જરૂરિયાતને પહોંચી વળવા માટે વિદેશી દેશો પર ભારે નિર્ભર છે, આપણે ઇમ્પોર્ટ કરીએ છીએ, આયાત કરીએ છીએ. આપણે આપણી  જરૂરિયાતના લગભગ ચોથા ભાગની આયાત કરીએ છીએ, પરંતુ પોટાશ અને ફોસ્ફેટના કિસ્સામાં, આપણે લગભગ 100% વિદેશથી લાવવું પડે છે. છેલ્લાં 2 વર્ષમાં, કોરોના લોકડાઉનને કારણે, આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ખાતરની કિંમતો ઘણી વધી ગઈ છે. એ જાણે ઓછું હોય તેમ, યુદ્ધ આવી પડ્યું. યુદ્ધના સંજોગોએ વૈશ્વિક બજારમાં ખાતરની ઉપલબ્ધતા મર્યાદિત કરી અને કિંમતોમાં અનેક ગણો વધારો કર્યો.

સાથીઓ,

ખેડૂતો પ્રત્યે સંવેદનશીલ અમારી સરકારે નિર્ણય લીધો કે આંતરરાષ્ટ્રીય સ્થિતિ ચિંતાજનક છે. ભાવ વધી રહ્યા છે, ખાતર મેળવવા માટે આખી દુનિયામાં દોડવું પડે છે. મુશ્કેલીઓ છે, મુસીબતો છે. પરંતુ અમે પ્રયાસ કર્યો છે. કે આ બધી મુશ્કેલીઓ અમે સહન કરતા રહીશું. પરંતુ તેની અસર ખેડૂતને પડવા દઈશું નહીં. અને તેથી જ દરેક મુશ્કેલી વચ્ચે પણ અમે દેશમાં ખાતરની કોઈ મોટી કટોકટી આવવા દીધી નથી.

સાથીઓ,

ભારત વિદેશમાંથી યુરિયાની આયાત કરે છે, જેમાં યુરિયાની 50 કિલોની થેલીની કિંમત 3500 રૂપિયા પડે છે. ત્રણ હજાર પાંચસો રૂપિયાની એક બેગ, યાદ રાખો. પરંતુ દેશના ગામડામાં આ જ યુરિયાની થેલી ખેડૂતને 3500માં ખરીદીને માત્ર 300 રૂપિયામાં, આપવામાં આવે છે, ત્રણસો રૂપિયામાં. એટલે કે યુરિયાની એક થેલી પર અમારી સરકાર પોતે 3200 રૂપિયાથી વધુનો બોજ ઉઠાવી રહી છે. એ જ રીતે ડીએપીની 50 કિલોની બેગ પર આપણી જે અગાઉની સરકારો હતી, તેમને એક થેલી પર 500 રૂપિયા વહન કરવાના હતા, એક બેગ પર. આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં ડીએપીના ભાવમાં ઉછાળો હોવા છતાં, અમારી સરકાર ખેડૂતો પર ઓછામાં ઓછો બોજ આવે એ માટે સતત પ્રયાસ કરી રહી છે. હવે અમારી સરકાર ડીએપીની 50 કિલોની થેલી પર 2500 રૂપિયા વહન કરી રહી છે.એટલે કે 12 મહિનામાં કેન્દ્ર સરકારે દરેક બેગ DAP પર 5 ગણો ભાર પોતાના પર લઈ લીધો છે. ગયા વર્ષે કેન્દ્ર સરકારે ખાતરમાં 1 લાખ 60 હજાર કરોડ રૂપિયાની સબસિડી આપી છે જેથી કરીને ભારતના ખેડૂતોને કોઈ સમસ્યાનો સામનો ન કરવો પડે. ખેડૂતોને મળેલી આ રાહત આ વર્ષે 2 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુ થવાની છે.

સાથીઓ,

દેશના ખેડૂતના હિતમાં જે પણ જરૂરી છે, અમે તે કરીએ છીએ, કરીશું અને દેશના ખેડૂતની શક્તિમાં વધારો કરતા રહીશું. પરંતુ આપણે એ પણ વિચારવું જોઈએ કે શું 21મી સદીમાં આપણે આપણા ખેડૂતોને માત્ર વિદેશી પરિસ્થિતિઓ પર નિર્ભર રાખી શકીએ? કેન્દ્ર સરકાર દર વર્ષે જે લાખો કરોડ રૂપિયા ખર્ચી રહી છે, તે વિદેશ શા માટે જાય? શું આ ભારતના ખેડૂતોને ઉપયોગી ન થવા જોઈએ? શું આપણે મોંઘાં ખાતરો વડે ખેડૂતોના વધતા ખર્ચને ઘટાડવાનો કાયમી ઉકેલ ન શોધવો જોઈએ?

સાથીઓ,

આ એવા પ્રશ્નો છે જે ભૂતકાળમાં દરેક સરકાર સમક્ષ રહ્યા છે. એવું નથી કે તમામ કેસ મારી સામે જ આવ્યા છે. પરંતુ અગાઉ માત્ર સમસ્યાનો તાત્કાલિકઉકેલ શોધવામાં આવ્યો, ભવિષ્યમાં આવી પરિસ્થિતિઓ ન આવે તે માટે ખૂબ જ મર્યાદિત પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા. છેલ્લાં8 વર્ષોમાં, અમે તાત્કાલિક પગલાં પણ લીધા છે અને સમસ્યાઓના કાયમી ઉકેલો શોધી કાઢ્યા છે. ભવિષ્યમાં કોરોના મહામારી જેવી પરિસ્થિતિ ઊભી ન થાય તે માટે આરોગ્ય માળખા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવી રહ્યું છે. ખાદ્ય તેલની સમસ્યાને ઓછી કરવા માટે મિશન ઓઈલ પામ પર કામ ચાલી રહ્યું છે. કાચા તેલ પર વિદેશી નિર્ભરતા ઘટાડવાની છે, આ માટે, બાયોફ્યુઅલ, ગ્રીન હાઇડ્રોજન અને અન્ય પગલાં પર આજે મોટા પાયે પ્રયાસો ચાલી રહ્યા છે. નેનો ટેકનોલોજીમાં જંગી રોકાણ પણ આ અભિગમનું પરિણામ છે.તેવી જ રીતે, ખેડૂતોને કુદરતી ખેતી તરફ પ્રોત્સાહિત કરવા માટે દેશમાં જે અભિયાન ચાલી રહ્યું છે, તે પણ કાયમી ઉકેલનો એક ભાગ છે. અને હું ખાસ કરીને ગુજરાતના ખેડૂતોને અભિનંદન આપું છું. ગુજરાતનો ખેડૂત પ્રગતિશીલ છે, ભલે તે નાનો ખેડૂત હોય, તો પણ તેનામાં હિંમતનો સ્વભાવ રાખે છે અને મને જે રીતે ગુજરાતથી ખબર મળે છે. કે ગુજરાતનો નાનો ખેડૂત પણ કુદરતી ખેતી તરફ વળવા લાગ્યો છે. લાખોની સંખ્યામાં ગુજરાતના ખેડૂતો કુદરતી ખેતીના માર્ગે આગળ વધ્યા છે. હું આ તમામ ખેડૂતોને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન આપું છું અને આ પહેલ માટે હું તેમને પ્રણામ કરું છું.

સાથીઓ,

આત્મનિર્ભરતામાં ભારતની ઘણી મુશ્કેલીઓનો ઉકેલ છે. અને આત્મનિર્ભરતાનું એક ખૂબ સરસ મોડેલ, સહકાર પણ છે. આપણે ગુજરાતમાં ખૂબ જ સફળતા સાથે તેનો અનુભવ કર્યો છે અને તમે બધા મિત્રો આ સફળતાના સેનાની છો. ગુજરાતના સહકારી ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા તમામ મહારથીઓ બેઠા છે. હું બધાના ચહેરા બેઠા બેઠા જોઇ રહ્યો હતો. સૌ જૂના સાથી જે આજે સહકારી ક્ષેત્રે ગુજરાતની વિકાસયાત્રાને આગળ ધપાવી રહ્યા છે. આવા એક એકથી ચઢિયાતા દિગ્ગજ મારી સામે બેઠા છે. આનંદ થાય છે, તમે જે તપસ્યા સાથે આ કાર્યને આગળ વધારી રહ્યા છો. અને સહકારી ભાવનાને લઈને આગળ વધી રહ્યા છે.

સાથીઓ,

ગુજરાત તો એટલા માટે પણ ભાગ્યશાળી છે કારણ કે આપણને અહીં પૂજ્ય બાપુ અને સરદાર સાહેબનું નેતૃત્વ મળ્યું છે. પૂજ્ય બાપુએ સહકારથી સ્વાવલંબનનો જે માર્ગ ચીંધ્યો, એને સરદાર સાહેબે જમીન પર ઉતારવાનું કામ કર્યું. અને જ્યારે સહકારની વાત આવે છે, જેમ અમિતભાઇએ ઉલ્લેખ કર્યો વૈકુંઠભાઇ મહેતાની યાદ આવે તે બહુ સ્વાભાવિક છે અને આજે પણ ભારત સરકાર તેમના નામે એક વિશાળ સંસ્થા ચલાવે છે. પણ એ પણ ધીરે ધીરે ભૂલાવી દેવામાં આવ્યું હતું. આ વખતે બજેટમાં 25 કરોડની જોગવાઈ કરીને તેને વધુ શક્તિશાળી બનાવવાનું કામ શરૂ કર્યું છે. એટલું જ નહીં, અહીં અમારી પાસે આવાસ માટેની સોસાયટી, સહકારી મંડળી છે, તેનો પ્રથમ પ્રયોગ અહીં થયો છે. આ જે આપણી પાલરેડીનું પ્રીતમનગર છે, તે પ્રીતમનગર તેનું જ ઉદાહરણ છે. તે દેશની પ્રથમ સહકારી આવાસ યોજનાનું જીવંત ઉદાહરણ છે.

સાથીઓ,

અમૂલે સહકારી ક્ષેત્રમાં પોતાની ઓળખ બનાવી. અમૂલ જેવી બ્રાન્ડે સમગ્ર વિશ્વમાં ગુજરાતની સહકારી ચળવળનાં બળનો પરિચય કરાવ્યો છે, ઓળખ ઊભી કરી છે. ગુજરાતમાં ડેરી, ખાંડ અને બૅન્કિંગ સહકારી ચળવળની સફળતાનું ઉદાહરણ છે. છેલ્લાં વર્ષોમાં ફળો અને શાકભાજી સહિતના અન્ય ક્ષેત્રોમાં પણ સહકારનો વ્યાપ વધ્યો છે.

ભાઇઓ અને બહેનો,

સહકારી સંસ્થાઓના સફળ પ્રયોગોમાં દેશની ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થાને મજબૂત કરવા માટે ખૂબ જ મોટું મોડેલ આપણી સામે છે. ડેરી ક્ષેત્રના સહકારી મોડેલનું ઉદાહરણ આપણી સમક્ષ છે. આજે ભારત વિશ્વનો સૌથી મોટો દૂધ ઉત્પાદક દેશ છે જેમાં ગુજરાતનો બહુ મોટો હિસ્સો છે. પાછલાં વર્ષોમાં, ડેરી ક્ષેત્ર ઝડપથી વિકસી પણ રહ્યું છે અને ગ્રામીણ અર્થતંત્રમાં પણ વધુ યોગદાન આપી રહ્યું છે. આજે ભારત એક વર્ષમાં લગભગ 8 લાખ કરોડ રૂપિયાનું દૂધ ઉત્પાદન કરે છે. રૂ. 8 લાખ કરોડનું દૂધ અને મુખ્યત્વે આ વ્યવસાય મોટાભાગે આપણી માતાઓ અને બહેનો સંભાળે છે. તેની બીજી બાજુ જુઓ, જો આપણે ઘઉં અને ડાંગરનું બજાર એકસાથે જોઈએ તો તે દૂધ ઉત્પાદન કરતા પણ ઓછું છે. એટલે કે, જો દૂધ 8 લાખ કરોડનું છે, તો ઘઉં અને ડાંગરની કુલ રકમ તેનાથી પણ ઓછી છે. તમે જુઓ કે આપણા દેશે દૂધ ઉત્પાદનમાં કેટલી મોટી તાકાત ઊભી કરી છે. તેવી જ રીતે પશુપાલનના સમગ્ર ક્ષેત્ર પર નજર કરીએ તો તે સાડા 9 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુનું છે. ભારતના નાના ખેડૂતો, ભૂમિહીન, શ્રમિકો માટે આ એક મોટો આધાર છે.

સાથીઓ,

જો છેલ્લા દાયકાઓમાં ગુજરાતના ગામડામાં વધુ સમૃદ્ધિ જોવા મળી હોય તો તેનું એક મોટું કારણ ડેરી ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલી સહકારી સંસ્થાઓ રહી છે. અને તમને નવાઈ લાગશે કે આપણે કોઈ વાત યાદ કરાવીએ તો કોઈને એવું લાગે કે અમે કોઈની ટીકા કરીએ છીએ. ટીકા નથી કરતા. પરંતુ ક્યારેક કંઈક યાદ એટલે કરવું પડે છે કારણ કે પહેલા શું થતું હતું. આપણા દેશમાં, આપણા ગુજરાતમાં કચ્છ, સૌરાષ્ટ્રમાં ડેરી કરવા, ડેરીનું નિર્માણ કરવા પર પ્રતિબંધ મૂકવાની જોગવાઈઓ કરવામાં આવી હતી. એટલે કે એક રીતે તેને ગેરકાયદેસર પ્રવૃતિમાં મુકવામાં આવ્યું. જ્યારે હું અહીં હતો ત્યારે અમે કહ્યું હતું કે ભાઇ જો આ અમૂલ વિકસે છે તો કચ્છની ડેરી પણ વિકસી શકે છે. અમરેલીની ડેરી પણ વધી શકે છે. આપણે શા માટે અટકાવીને બેઠા છીએ? અને આજે ગુજરાતમાં ડેરી ક્ષેત્ર ચારેય દિશામાં ખૂબ જ મજબૂતી સાથે ઊભું થઈ ગયું છે. ગુજરાતમાં પણ, દૂધ આધારિત ઉદ્યોગોનો વ્યાપક પ્રસાર એટલે થયો કારણ કે તેમાં સરકારના પ્રતિબંધો ઓછા રહ્યા હતા. સરકાર જેટલું બચીને રહે, બચવાની કોશીશ કરી અને સહકારી ક્ષેત્રોને ખીલવા માટે સંપૂર્ણ સ્વતંત્રતા આપી. સરકાર અહીં માત્ર એક ફેસિલિટેટરની ભૂમિકા ભજવે છે, બાકીનું કામ કાં તો તમારા જેવા સહકારી ક્ષેત્રને સમર્પિત આપણા બધા સાથીદારો કરે છે અથવા તો આપણા ખેડૂત ભાઈઓ અને બહેનો કરે છે. દૂધ ઉત્પાદક અને દૂધના વ્યવસાય સાથે સંકળાયેલા ખાનગી અને સહકારી ક્ષેત્ર બંને એકબીજા સાથે જોડાયેલા છે અને તેમણે એક ઉત્તમ પુરવઠો અને મૂલ્ય શૃંખલા ઊભી કરી છે.

સાથીઓ,

સૌથી મોટી વાત એ છે કે ડેરી સેક્ટરમાં સૌથી વધારે નાના ખેડૂતો છે, અને જેમ મેં અગાઉ કહ્યું તેમ, આપણી માતાઓ અને બહેનો આ કામ સંભાળે છે. ગુજરાતની લગભગ 70 લાખ બહેનો આજે આ ચળવળનો ભાગ છે. 70 લાખ બહેનો, 50 લાખથી વધુ પરિવારો હશે જ હશે જી. આજે આપણી માતાઓ અને બહેનો ગુજરાતમાં સાડા પાંચ હજારથી વધુ દૂધ સહકારી મંડળીઓ ચલાવે છે. અમૂલ જેવી આંતરરાષ્ટ્રીય બ્રાન્ડ બનાવવામાં પણ ગુજરાતની આપણી બહેનોની બહુ મોટી ભૂમિકા છે. એક રીતે જોઈએ તો ગુજરાતમાં સહકારી સંસ્થાઓએ મહિલા સાહસિકતાને નવા આયામો આપ્યા છે. લિજ્જત પાપડને આપણે સૌ જાણીએ જ છીએ, આદિવાસી વિસ્તારની ગરીબ માતાઓ અને બહેનોથી શરૂ કરાયેલું કામ આજે બહુરાષ્ટ્રીય બ્રાન્ડ બની ગયું છે. જો ભારતીયો આખી દુનિયામાં પહોંચ્યા હોય તો લિજ્જત પાપડ પણ પહોંચી ગયા હોય. અને મને પહેલીવાર ગર્વ છે કે આટલા વર્ષોથી લિજ્જત પાપડનું કામ વધી રહ્યું છે, આટલું બધું વધી રહ્યું છે, આટલું વધ્યું પણ કદી કોઇએ એની નોંધ લીધી નહીં. આ લિજ્જત પાપડ આપનારાઓને અમે ગયા વખતે પદ્મશ્રી એવોર્ડ આપ્યો હતો, હવે તેમની ઉંમર 90 વર્ષથી ઉપર છે. મૂળ ગુજરાતી છે, મુંબઈમાં રહે છે. પરંતુ તે માતાજી આવ્યાં અને ઘણાં આશીર્વાદ આપ્યાં. એટલે કે આપણી સહકારની ભાવના અને આપણી માતા-બહેનોની આ કુશળતા જો અમૂલની બ્રાન્ડ બની જાય તો લિજ્જત પણ એક બ્રાન્ડ બની ગઈ છે. જો આપણે આપણી બહેનો અને દીકરીઓનું વ્યવસ્થાપન કૌશલ્ય જોવું હોય, તો આપણે સહકારી સંસ્થાઓમાં સ્પષ્ટપણે જોઈ શકીએ છીએ.

સાથીઓ,

સબકા સાથ, સબકા વિકાસ, સબકા વિશ્વાસ અને સબકા પ્રયાસ એ મંત્ર પર અમે રહ્યા છીએ. આ મંત્ર જ સહકારનો આત્મા છે. આ મંત્ર સહકારની સીમામાં જ છે. તેથી, અમે આઝાદીના અમૃતની ભાવના સાથે સહકારની ભાવનાને જોડવા માટે સતત આગળ વધી રહ્યા છીએ. આ ઉદ્દેશ્ય સાથે કેન્દ્રમાં સહકારિતા માટે અલગ મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી હતી. અને કોશીશ એ જ છે કે દેશમાં સહકારી આધારિત આર્થિક મોડલને પ્રોત્સાહન અપાય. આ માટે એક પછી એક નવાં પગલાં લેવામાં આવી રહ્યા છે. અમારો પ્રયાસ છે કે સહકારી મંડળીઓ, સંસ્થાઓને અમે બજારમાં સ્પર્ધાત્મક બનાવીએ, એમને બજારના અન્ય ખેલાડીઓ સાથે લેવલ પ્લેઇંગ ફિલ્ડ ઉપલબ્ધ કરાવીએ. વીતેલાં વર્ષોમાં અમે સહકારી મંડળીઓ સાથે સંકળાયેલા ટેક્સમાં પણ ઘટાડો કરીને એમને રાહત આપી છે. અમિતભાઈએ થોડા શબ્દોમાં તેનું વર્ણન કર્યું પણ અમે ઘણાં પગલાં ભર્યાં છે. તેમણે સરચાર્જની વાત કરી અને અગાઉ તો ફરિયાદ રહેતી હતી. આમાં પણ સુધારો કરતા, અમે સહકારી સમિતિઓને ખેડૂત ઉત્પાદક સંઘો સમકક્ષ કરી દીધી છે. આનાથી સહકારી મંડળીઓના વિકાસમાં બહુ મદદ મળશે.

સાથીઓ,

આટલું જ નહીં, સહકારી મંડળીઓ, સહકારી બૅન્કોને આધુનિક ડિજિટલ ટેક્નોલોજી સાથે જોડવાનો પણ મોટો પ્રયાસ ચાલી રહ્યો છે. ગુજરાતમાં આ અંગે ખૂબ જ પ્રશંસનીય કામગીરી શરૂ થઈ રહી છે. એટલું જ નહીં, હું જ્યારે મુખ્યમંત્રી હતો ત્યારે સહકારી ક્ષેત્રમાં, જેનું અમિતભાઈએ થોડું વર્ણન કર્યું છે, ત્યારે આવકવેરો વસૂલવામાં આવતો હતો, અને હું ભારત સરકારને પત્ર લખતો રહેતો હતો, અને ભારત સરકારમાં પણ આ વિભાગો એ લોકો સંભાળતા હતા જે પોતે સહકારી ચળવળ સાથે સંકળાયેલા હતા. પણ તેમણે ગુજરાતની વાત માની નહીં, દેશના સહકારી ક્ષેત્રના લોકોનું સાંભળ્યું નહીં. અમે જઈને તે સમસ્યા પણ ઉકેલી દીધી.

સાથીઓ,

મને કહેવામાં આવ્યું છે કે જિલ્લા સહકારી બૅન્કોએ લગભગ 8 લાખ ખેડૂતોને રૂપે કિસાન કાર્ડ જારી કર્યા છે. અન્ય બૅન્કોની જેમ જ આજે ખેડૂતો માટે ઓનલાઈન બૅન્કિંગની સુવિધા પણ મળી રહી છે. જ્યારે દેશની તમામ, હમણાં અમિતભાઇએ વર્ણન કર્યું, 63 હજાર પ્રાથમિક કૃષિ ધિરાણ સોસાયટી- PACS કોમ્પ્યુટરાઈઝડ થશે, કોમ્પ્યુટરાઈઝેશન થઈ જશે, ત્યારે આપણી સહકારી સંસ્થાઓનું ચિત્ર સંપૂર્ણપણે બદલાઈ જવાનું છે. આનાથી આપણા ખેડૂતોને ઘણો ફાયદો થશે કારણ કે આ મંડળીઓના મોટાભાગના સભ્યો ખેડૂતો જ છે. મને એક વધુ આનંદ થયો, મને વચમાં ખબર પડી કે હવે સહકારી ક્ષેત્ર સાથે સંકળાયેલા ઘણા લોકો, ભારત સરકારનું જે JAM પોર્ટલ છે, તેઓ કંઈ પણ ખરીદવા માગતા હોય, તો તેઓ JAM પોર્ટલ દ્વારા કરે છે. આનાં કારણે પારદર્શિતા આવી છે, ઝડપ વધી છે અને ઓછા ખર્ચમાં જરૂરિયાત પૂરી થઈ રહી છે. સહકારી ક્ષેત્રના લોકોએ ભારત સરકારના JAM પોર્ટલને સ્વીકાર્યું છે. તેથી, હું સહકારી ક્ષેત્રના લોકોનો હૃદયપૂર્વક આભાર માનું છું.

સાથીઓ,

સહકારીની સૌથી મોટી તાકાત છે વિશ્વાસ, સહયોગ છે, દરેકનાં સામર્થ્યથી સંસ્થાનુ સામર્થ્ય વધારવાની છે. આ જ આઝાદીનાં અમૃતમાં ભારતની સફળતાની ગૅરંટી છે. આપણે ત્યાં જેને નાનો ગણીને ઓછો આંકવામાં આવતો હતો તેને અમૃત કાળમાં મોટી શક્તિ બનાવવા પર અમે કામ કરી રહ્યા છીએ. આજે નાના ખેડૂતોને દરેક રીતે સશક્ત બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. તેવી જ રીતે, નાના પાયાના ઉદ્યોગો- MSMEને ભારતની આત્મનિર્ભર પુરવઠા શૃંખલાનો મજબૂત ભાગ બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. ડિજિટલ ટેક્નોલૉજી પ્લેટફોર્મ, ONDC- ડિજિટલ વાણિજ્ય માટે ઓપન નેટવર્ક, તે લોકો માટે પણ ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવી રહ્યું છે જેઓ આપણા નાના દુકાનદારો, વેપારીઓ છે. આનાથી ડિજિટલ સ્પેસમાં તંદુરસ્ત સ્પર્ધાને પ્રોત્સાહન મળશે, દેશના નાના વેપારીઓને પણ સમાન તક મળશે. આનાથી ભારતના ઈ-કોમર્સ માર્કેટની ક્ષમતા મજબૂત થશે, જેનો ચોક્કસપણે ગુજરાતના નાના વેપારીઓને પણ ફાયદો થશે.

સાથીઓ,

ગુજરાત વેપાર અને કારોબારની પરંપરા સાથે જોડાયેલું રાજ્ય રહ્યું છે. એક સારા બિઝનેસમેનની કસોટી એ છે કે તે મુશ્કેલ પરિસ્થિતિમાં પણ બિઝનેસને કેટલી સારી રીતે સંભાળે છે. સરકારની પણ આ જ કસોટી હોય છે કે તે પડકારો વચ્ચે ઉકેલ શોધવા માટે કેવી રીતે નવા રસ્તાઓ શોધે છે. આ જેટલી પણ જોગવાઈઓ, જેટલા પણ સુધારાઓ જે આપણે પાછલાં વર્ષોથી જોઈ રહ્યા છીએ, તે આપદાને અવસરમાં બદલવાનો જ અમારો પ્રયાસ છે. મને ખાતરી છે કે આપણી સહકારની ભાવના આપણને આપણા સંકલ્પોને પરિપૂર્ણ કરવામાં મદદ કરશે. અને હમણાં જ એક બહુ સરસ વાક્ય ભૂપેન્દ્રભાઈએ પોતાના વક્તવ્યમાં કહ્યું કે આઝાદીનું આ, આઝાદી પહેલાનું શસ્ત્ર હતું અસહકાર. આઝાદી પછી સમૃદ્ધિનું એક શસ્ત્ર છે સહકાર. અસહકારથી સહકાર સુધીની આ સફર સમૃદ્ધિની ઊંચાઈઓ હાંસલ પ્રાપ્ત કરનાર, સબકા સાથ, સબકા વિકાસના મંત્રને ચરિતાર્થ કરનાર આપણો માર્ગ છે. આવો આત્મવિશ્વાસ સાથે આ માર્ગ પર ચાલીએ, દેશની જનતાને પણ આ પવિત્ર કાર્ય સાથે જોડીએ, ગુજરાતની સહકારી ચળવળનો હિંદુસ્તાનનાં વધુ વિસ્તારોમાં વિસ્તાર જેટલો વધારે થાય એ ક્ષેત્રના લોકોનાં ભલા માટે કામ આવશે. હું ગુજરાત સરકારનો ખૂબ જ આભારી છું કે આજે મને સહકારી ક્ષેત્રના આ દિગ્ગજો સાથે મળવાની તક મળી કારણ કે જ્યારે હું ગુજરાતમાં હતો ત્યારે તેઓએ હંમેશા તેમની ફરિયાદો લઈને આવવું પડતું હતું. પરંતુ આજે તેઓ પોતાનું રિપોર્ટ કાર્ડ લઈને આવે છે. એટલે અમે આટલા ઓછા સમયમાં અહીં પહોંચ્યા છીએ, અમે અમારા સમાજને અહીં લઈ ગયા છીએ, અમે અમારી સંસ્થાને ત્યાં લઈ ગયા છીએ. પહેલા અમારું ટર્નઓવર આટલું હતું, હવે અમારું ટર્નઓવર આટલું થઈ ગયું છે. નાની નાની સોસાયટીના લોકો મળે છે અને ખૂબ ગર્વથી કહે છે - અમે બધા કોમ્પ્યુટર ચલાવીએ છીએ, સાહેબ, હવે અહીં ઓનલાઈન થવા લાગ્યું છે. ગુજરાતનાં સહકારી ક્ષેત્રમાં જે પરિવર્તન જોવા મળી રહ્યું છે તે પોતાનામાં ગર્વ લેવા જેવી બાબત છે. આજે હું તમારી આ તપસ્યાને નમન કરું છું, આ મહાન પરંપરાને પ્રણામ કરું છું અને જ્યારે આપણે આઝાદીનાં 75 વર્ષની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ, ત્યારે જેનાં બીજ અગાઉ વાવ્યાં હતાં, આજે તે વટવૃક્ષ બનીને ગુજરાતનાં જાહેર જીવનમાં રચનાત્મક પ્રભુત્વમાં આર્થિક વ્યવસ્થાના આધાર સહકારી પ્રભુત્વ સ્વરૂપે વધી રહ્યું છે. એ પોતાની રીતે એક પ્રસન્નતાની, આનંદની બાબતમાં સૌને નમન કરતા, હ્રદયથી આપનો ધન્યવાદ કરતા મારી વાણીને વિરામ આપું છું. મારી સાથે પૂરી તાકાતથી બોલો, ભારત માતા કી – જય, ભારત માતા કી જય, ભારત માતા કી – જય, ધન્યવાદ.

SD/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964[at]gmail[dot]com